БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
14
OBSTETRICS AND GYNECOLOGY
Дилафруз Абдухамидовна ХАСАНОВА,
Дилафруз Донёровна КАМАЛОВА
.
Самаркандский Государственный Медицинский
Институт, кафедра Акушерства и
гинекологии, Самарканд, Узбекистан
ДИАГНОСТИКА АУТОИММУННОГО ТИРЕОИДИТА У БЕРЕМЕННЫХ И
ИЗУЧЕНИЕ ИСХОДОВ РОДОВ
For citation: D.A. Khasanovs, D.D. Kamalova. Diagnosis of autoimmune thyroiditis in pregnant
women and study of congenital outcomes Journal of Biomedicine and Practice. 2021, vol. 6, issue 3,
pp. 14-18
http://dx.doi.org/10.26739/2181-9300-2021-3-82
АННОТАЦИЯ
Как известно науке, репродуктивная система представляет собой совокупность
взаимосвязанных структурных элементов, таких как гипоталамус, гипофиз, яичники, органы-
мишени и других эндокринных желез обеспечивающая реализацию репродуктивной функции.
Гормональные изменения носят ключевой характер в течении беременности. Одной из
важнейших частей нейроэндокринной системы является щитовидная железа (ЩЖ) которая,
оказывает существенное влияние на репродуктивную функцию. Так как тиронины участвуют
во всех видах метаболизма и, оказывают влияния на половое развитие, менструальную
функцию и овуляцию, нормальный уровень тиреоидных гормонов является необходимым
условием гармоничного функционирования организма женщин. В данной статье изучены
анализы беременных женщин с аутоиммунном тиреоидитом.
Ключевые слова:
щитовидная железа, тиреоидные гормоны, тиреотоксикоз, аутоиммунный
тиреоидит, йод, беременность.
Dilafruz Abdukhamidovna KHASANOVA
,
Dilafruz Donerovna KAMALOVA
.
Samarkand State Medical Institute, Department
of Obstetrics and Gynecology, Samarkand, Uzbekistan
DIAGNOSIS OF AUTOIMMUNE THYROIDITIS IN PREGNANT WOMEN AND STUDY
OF CONGENITAL OUTCOMES
ANNOTATION
As is known to science, the reproductive system is a collection of interrelated structural
elements, such as the hypothalamus, pituitary gland, ovaries, target organs and other endocrine
glands, which ensures reproductive function. Hormonal changes are key during pregnancy. One of
the most important parts of the neuroendocrine system is the thyroid gland (thyroid gland), which has
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
15
a significant effect on reproductive function. Since thyronines are involved in all types of metabolism
and affect sexual development, menstrual function and ovulation, a normal level of thyroid hormones
is a prerequisite for the harmonious functioning of a woman's div. This article examines analyzes
of pregnant women with autoimmune thyroiditis.
Key words:
thyroid gland, thyroid hormones, thyrotoxicosis, autoimmune thyroiditis, iodine,
pregnancy.
Dilafruz Abduxamidovna XASANOVA,
Dilafruz Donyorovna KAMALOVA.
Samarqand Davlat Tibbiyot Instituti,
Akusherlik va ginekologiya kafedrasi,
Samarqand, O’zbekiston.
HOMILADOR AYOLLARDA AVTOIMMUN TIROIDITNI TASHXISLASH VA
TUG’RUQ NATIJALARI O’RGANISH
ANNOTATSIYA
Ilm-fanga ma'lumki, reproduktiv tizim - bu reproduktiv faoliyatni amalga oshirishni
ta'minlaydigan gipotalamus, gipofiz bezi, tuxumdonlar, maqsadli organlar va boshqa ichki sekretsiya
bezlari kabi o'zaro bog'liq tarkibiy elementlarning to'plamidir. Homiladorlik paytida gormonal
o'zgarishlar muhim ahamiyatga ega. Neyroendokrin tizimining muhim qismlaridan biri bu
reproduktiv funktsiyaga sezilarli ta'sir ko'rsatadigan qalqonsimon bez (QB). Tironinlar
metabolizmning barcha turlarida qatnashganligi va jinsiy rivojlanish, hayz ko'rish faoliyati va
ovulyatsiyaga ta'sir ko'rsatganligi sababli, qalqonsimon bez gormonlarining normal darajasi ayollar
tanasining uyg'un ishlashi uchun zarur shartdir. Ushbu maqola autoimmun tiroidit bilan kasallangan
homilador ayollarning tahlillarini o'rganadi.
Kalit so’zlar:
qalqonsimon bez, tiroid gormonlar, tirеotoksikoz, autoimmun tiroidit, yod,
homiladorlik.
Dolzarbligi.
Reproduktiv yoshdagi ayollarda tiroid bezining autoimmun kasalliklari tarqalishi
10-26% ni tashkil etadi [1,3]. Autoimmun tiroidit (AIT) birlamchi gipotireozning asosiy sababidir
(ayollarda ochiq-oydin gipotireozning chastotasi 3-6%, subklinik ko'rinishi - 7-10% uchraydi) [4,6].
Qalqonsimon bez gormonlarining eng muhim vazifasi bu homiladorlikning birinchi haftalaridan
boshlab embriogenez oxirigacha butun organlar va tizimlarning rivojlanishini ta'minlashdir. Aynan
homiladorlik paytida onaning qalqonsimon bez gormonlari muvozanati buzilishi bolalarning psixo-
nevrologik rivojlanishini buzishda yetakchi o'ringa ega [5, 7]. Qalqonsimon bez patologiyasi bo'lgan
onadan tug'ilgan bolalarda perinatal ensefalopatiya, anemiya, markaziy asab tizimi (gidrosefaliya,
mikrosefaliya) va endokrin tizim (tug'ma gipotireoz, tirotoksikoz) zararlanishi bilan tug'ma
malformatsiyalar tez-tez uchraydi [9].
AIT bilan kasallangan ayollarda reproduktiv kasalliklarning oldini olish va davolashga
bag'ishlangan ko'plab tadqiqotlarga qaramay, ushbu toifadagi bemorlarni boshqarish taktikasi
masalalari juda ziddiyatli. Eutiroid AIT bilan kasallangan homilador ayollarda, agar ular reproduktiv
yo'qotish tarixiga ega bo'lsa, tireoperoksidaza yuqori antitanachalar titrida davolash masalasi
munozarali bo'lib qolmoqda. Levotiroksin (L-tiroksin) preparatini turli homiladorlik davrlarida olib
tashlash bilan o'rnini bosuvchi terapiyaning yagona sxemasi mavjud emas. AIT bilan kasallangan
bemorlarni keyingi homiladorlik paytida gipotireozni rivojlanish xavfi guruhiga kiritish omillari aniq
belgilanmagan.
Tadqiqot maqdasi.
AIT bilan kasallangan ayollarda reproduktiv va perinatal xavflarni
o'rganish, homiladorlik va tug'ruq asoratlarini oldini olish va davolashning samarali usullarini ishlab
chiqish.
Tadqiqot materiallari va usullari.
SamDTI ning 1-son klinikasining akusherlik va gineologiya
kafedrasi bazasida 2018-2020 yillar davomida 200 nafar homilador ayollar AIT kasalligi bo'yicha
tibbiy ko'rikdan o'tkazildi. Qalqonsimon bezni immunofermentli analizi va ultratovush apparati
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
16
yordamida tekshirgandan so'ng, 150 ta homilador ayollar tanlab olindi va qalqonsimon bez faolligi
ko'rsatkichlariga (TTG darajasi, erkin tiroksin (er. T4), AT-TPO) hamda ultratovush tekshiruvi
natijalariga qarab uch guruhga bo'lindi:
1) Asosiy guruhga AIT belgilariga ega bo'lgan 50 ta homilador ayollar,
2) Nazorat guruhiga - AIT belgilari bo'lmagan 50 ta homilador ayollar kirgizildi.
3) Taqqoslash guruhi reeproduktiv yoshdagi 50 nafar ayollardan iborat bo'lib, ular
homiladorlikning turli bosqichlarida reproduktiv yo'qotishlarga uchragan. Taqqoslash guruhi o’z
navbatida yana 3ta kichik guruhlarga bo’lingan:
birinchi kichik guruh – anamnezida homiladorlikning 15-haftasigacha reproduktiv yo'qotishlar
bo'lgan 26 ta bemorlar;
ikkinchi kichik guruh - ikkinchi trimestrda (16-27 hafta) spontan abort va juda erta tug'ish
kuzatilgan 9 nafar ayollar;
uchinchi kichik guruh - 28-37 haftalikda muddatidan oldingi tug'ruq kuzatilgan 7 ta ayol.
Ginekologik holatni baholash maqsadida gormonga bog'liq kasalliklarni aniqlash tekshiruvlari
o'tkazildi. Endokrin tizimning simptomatik namoyon bo'lishi, qalqonsimon bez kasalliklarida irsiyat
yuki hisobga olindi. Qalqonsimon bezning faoliyatini pasayishini tavsiflovchi mayda alomatlarga
alohida e'tibor berildi: ich qotish tendentsiyasi, terining qurishi, soch to'kilishi, mo'rt tirnoqlar,
uyquchanlik, uyquning buzilishi, sustlik, apatiya, hissiy qobiliyatsizlik.
Homiladorlikni trimestirlarda boshqarish akusherlik va ginekologiya hamda neonatologiya
standartlariga muvofiq tekshirish va davolash doirasidagi chora - tadbirlar amalga oshirildi. Ushbu
homiladorlik davrida homiladorlikning birinchi yarmida toksikoz belgilari, gestozlar, tahdid qilingan
abortning uchrashi va homilador ayollarning kamqonligi kabi xususiyatlari baholandi.
Tadqiqotda tug'ruq natijalari quyidagilarni tahlil qilish orqali olib borildi: homiladorlik davri,
xususiyatlari, tug'ruq muddati va suvsiz davr davomiyligi. Yangi tug'ilgan chaqaloqlarning holati
homila gipoksiya holatlari, Apgar shkalasi, antropometrik ko'rsatkichlar, irsiy kasalliklar (tug'ma
gipotireoz) uchun neonatal skrining natijalari kabi ko'rsatkichlar bilan baholandi.
Barcha ayollar umumiy klinik va laboratoriya tekshiruvidan o'tkazildi:
klinik qon tekshiruvi;
qon kimyoviy tahlili;
TTG, er. T4, AT-TPO larning zardobidagi miqdori immunoferment analizi orqali tekshirildi;
surunkali urogenital infeksiyani tahlil qilish.
Barcha bemorlar qalqonsimon bezni ultratovush tekshiruvidan hamda skrininggidan
homiladorlikning 12-14chi, 22-24chi va 32-34chi xaftalarida o'tishdi. Homilaning bosh miyasini
o'rganishga alohida e'tibor berildi, chunki onada qalqonsimon bezning patologiyasi bo'lsa u ko'pincha
bosh miyaning tug'ma nuqsonlariga olib keladi.
Ma'lumotlarni statistik qayta ishlash jarayonida ko'rsatkichlar bo'yicha farqlarning mavjudligi
yoki yo'qligi asosiy guruhda, taqqoslash guruhida va nazorat guruhida differentsial ravishda o'rnatildi.
Har xil ko'rsatkichlarning ishonchliligi imo-ishora testi, Wilcoxon ning juft T-testi, tegishli
namunalar uchun Studentcning juft t-testi yordamida tahlil qilindi. Farqlarning ahamiyati 95% dan
yuqori bo'lgan ishonch oralig'i bilan aniqlandi (p - t-test uchun va r - T-test uchun). Statistik
ma'lumotlar Statistica for Windows 6.0 (StatSoft) dasturiy ta'minot paketida tatbiq qilingan
parametrli va parametrsiz usullar yordamida statistik ravishda qayta ishlandi.
Natijalar:
AIT bilan kasallangan ayollarning reproduktiv yo'qotishlarini tahlil qilish shuni
ko'rsatdiki, homiladorlikning eng ko'p salbiy natijalari (80,1%) birinchi trimestrda ya’ni
homiladorlikning 15-haftasigacha sodir bo'lgan. Ushbu davrda homiladorlikning tugashi, qoida
tariqasida, rivojlanmagan homiladorlik va o'z-o'zidan abort qilish turida bo’lgan.
Reproduktiv yo'qotishlarning sabablari orasida yetakchi o'rinlardan biri endokrin patologiyaga
tegishli edi. Bu homiladorlikning 15-haftasigacha reproduktiv yo'qotish bilan kichik guruhdagi
16,7% ayollarda qalqonsimon bez kasalliklari tarixi bilan belgilanadi, bu boshqa ikki kichik guruhda
bo'lmagan. Bundan tashqari, ushbu kichik guruhda tana vaznining odatdagi qiymatlardan ham
yetishmovchilik yoki ortiqcha tomonga og'ishi tez-tez qayd etilgan.
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
17
Taqqoslash guruhidagi ayollarda qalqonsimon bez hajmining o'rtacha qiymati (20,9 ± 0,2 ml)
normal hajmdan bir oz oshib turgan.
Erkin T4ning eng past o'rtacha qiymati 16-27 xaftalarda abort bo’lgan ikkinchi kichik guruh
ayollarida kuzatildi, bu gipotiroksinemiyaning homiladorlik natijalariga salbiy ta'sirini ko'rsatadi.
Muzlatilgan (rivojlanmaydigan) homiladorlik holatlari uchun yuqori normal TTG qiymati va past
normal er.T4 fonida AT-TPO titrining yuqori qiymatlari xos edi. O'z-o'zidan abort bo’lgan ayollarda
TTG va er. T4 qiymatlari o’zgarishi aniqlanmadi, ammo AT-TPO ning o'rtacha qiymati muzlatilgan
homiladorlikdan sezilarli darajada past edi.
Birinchi trimestrda reproduktiv yo'qotishlarga uchragan ayollarning qalqonsimon bez holatini,
birinchi marta embrion / homila rivojlanishi tugagandan so'ng tekshirilgan va sakkiz-to'qqiz hafta
davomida shifokorga birinchi tashrifida tekshirilgan asosiy guruhning homilador ayollarini qiyosiy
baholash o'tkazildi. Guruhlar yosh va somatik patologiya bo'yicha statistik jihatdan bir hil edi.
Qalqonsimon bez kasalliklarining irsiy yukini asosiy guruhdagi ayollarning 16,7% va reproduktiv
yo'qotishlarga uchragan ayollarning 16,3% ko'rsatdi. Reproduktiv tizimning gormonlar bilan bog'liq
kasalliklarining asosiy guruhdagi ulushi 42,4% ni, taqqoslash guruhining birinchi kichik guruhida esa
38,0% ni tashkil etdi.
Reproduktiv tizimning funktsional faoliyatining sifat ko'rsatkichi sifatida hayz ko'rish
funktsiyasini tahlil qilish amalga oshirildi: homiladorlikning birinchi trimestrida reproduktiv
yo'qotishlarga uchragan ayollarda odatdagi qiymatlardan chetga chiqish tez-tez uchradi.
AIT bilan kasallangan homilador ayollar va homiladorlikning noqulay natijalari bo'lgan
bemorlarda tiroid bezining dastlabki holatini qiyosiy tahlil qilish asosida guruhlarda o'rtacha TTG
ko'rsatkichlari deyarli bir xil bo'lgan degan xulosaga kelishdi. Bundan tashqari, ikkala guruhdagi
erkin T4 normal qiymatlarning past darajasida edi. Taqqoslangan guruhlarda AT-TPO ning o'rtacha
qiymatida sezilarli farqlar yo'q edi. Ushbu ko'rsatkichlar normaning yuqori chegarasidan ikki-uch
marta oshib ketdi.
Asosiy guruhdagi qalqonsimon bezning o'rtacha hajmi 18,5 ± 0,2 ml ni tashkil etdi, bu
taqqoslash guruhining birinchi kichik guruhiga (20,6 ± 0,2 ml) nisbatan sezilarli darajada (p-0,001)
kam edi. Qalqonsimon bez hajmining oshishi (> 18 ml) sezilarli darajada (p <0,001) asosiy guruhda
- 59,1% ayolda (15 haftagacha reproduktiv yo'qotish bilan kichik guruhda - 90,7% ayollarda),
qalqonsimon bezning normal hajmi asosiy guruhdagi 40,9% ayollarda va faqat taqqoslash guruhining
birinchi kichik guruhidagi 9,3% ayollarda kuzatilgan (natijalar ishonchli, p <0.001). Shunday qilib,
taqqoslangan guruhlarda tiroid holati va qalqonsimon bezning sonografik xususiyatlari jihatidan bir
xillik kuzatildi.
L-tiroksin bilan gormonlarni o’rnini bosish terapiyasini olgan asosiy guruh ayollarining
homiladorlik natijalari quyidagicha edi: shoshilinch tug'ilish 95,4% holatda, erta tug'ish - 4,5%
holatda nomoyon bo’ldi. Ushbu guruhda muddatidan oldin tug'ilish hollari 4,5% gacha kamaydi, bu
avvalgi homiladorlik natijalari ko'rsatkichiga nisbatan 2,5 baravar kamdir.
L-tiroksin terapiyasi (asosiy guruh) va qalqonsimon bez kasalliklari bo'lmagan (nazorat
guruhi) AIT bo'lgan ayollarda homiladorlik davrining qiyosiy tahlili o'tkazildi. Homiladorlikning
birinchi yarmida toksikoz bilan kasallanish asosiy guruhda nazorat guruhiga qaraganda ancha yuqori
edi: 13,6% va 5,7% holatlarda. Homiladorlikning birinchi yarmi bilan taqqoslaganda, asosiy
guruhdagi ayollarning ikkinchi yarmida homiladorlikni to'xtatish xavfi besh baravar kamaydi.
Shuni ta'kidlash kerakki, asosiy guruhdagi ikkilamchi kasalliklar orasida metabolik
kasalliklar, yurak-qon tomir tizimi va tayanch-harakatlanish tizimining kasalliklari va bachadon
miomasi nazorat guruhiga qaraganda ancha ko'p kuzatilgan.
Xulosa.
Tadqiqot natijalariga ko'ra biz quyidagi xulosalarga keldik:
Ikkinchi va uchinchi trimestrlarda homilador ayollarda qalqonsimon bez holatini birlamchi
tekshirishga ko'rsatmalariga (yuqorida tavsiflangan xavf omillaridan tashqari) homila tushishi
tahdidi, homila o'sishining kechikishi, patologik vazn ortishi, har xil og'irlikdagi shishlar,
preeklampsiya, gipertonik tipdagi vegetativ-qon tomir distoniyasi, anemiya va boshqalar kiradi.
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
18
Yuqoridagi toifadagi bemorlarni tekshirish doirasiga qalqonsimon bez holatini aniqlash (TTG,
er. T4, AT-TPO) va qalqonsimon bezni pregravidar bosqichida va / yoki homiladorlik holati
aniqlanganda ultratovush tekshiruvi kiritilishi kerak.
Ishlatilgan adabiyotlar ro'yxati:
1.
Акушерство: национальное руководство. Под редакцией Э.К.Айламазяна и др.
М:Геотар-Медиа,2014. 668.
2.
Акушерство: национальное руководсто под.руководство Г.М.Савельевой и др. М:2013
342.
3.
Варламова Т.М., Керова А.Н., Абуд И.Ю. и др. // Аутоиммунный тиреоидит и
беременность / Акуш. и гин. 2019. - №4. - С.22-25
4.
Ибрагимов Б.Ф., Худоярова Д.Р. Современные методы диагностики гиперандрогенных
состояний в гинекологии. // Достижение науки и образования, №10 (51) 2019. C 69.
5.
Карр Б., Блэкуэлл Р., Азиз Р. /Руководство по репродуктивной медицине
.
2015
6.
Перминова С.Г., Фадеев В.В., КорнееваИ.Е. и др. // Репродуктивная функция женщин с
патологией щитовидиой железы / Пробл. Репродукции.- 2016,- №1. С.70-77
7.
Тошева И. И., Ихтиярова Г. А., Аслонова М. Ж. Современные методы индукции родов у
женщин с отхождением околоплодных вод c внутриутробными инфекциями //Инфекция,
иммунитет и фармакология. – 1999. – с. 254.
8.
Caturegli P. et al. / Autoimmune hypophysitis/ Endocr. Rev. 2015. -Vol.26. -P.599-614
9.
De Carolis E., Guarino M.D. et al. // Anti-thyroid antibodies and antiphospholipid syndrome:
evidence of redused fecundity and of poor pregnancy outcome in recurrent spontaneous aborties
/ Am. J. Reprod Immunol. 2014.-Vol. 52,- P.263-266Broekmans F.J. (2008). Anti-Müllerian
hormone and ovarian dysfunction. Trends Endocrinol. Metab., 19, 340-347.
10.
Eltazarova G.Sh. Khudayarova D.R. Frequency and structure of congenital development
anomalies. // International Journal of Phychosocial Rehabilitation Vol 24 Issue 08, 2020 p
6967-6975
11.
Ibragimov B. F., Khudoyarova D.R., Ibragimova N. S., Kobilova Z.A. Fertility recovery from
polycystic ovarian syndrome. // International journal of pharmaceutical research (+ Scopus)
ISSN 0975-2366 DOI: https://doi.org/10.31838/ijpr/2020.12.04.096 p-592-596
12.
Mukhsinov F. B., Khudoyarova D. R., Kobilova Z. A. OPTIMIZATION OF THE
TREATMENT OF SEVERE PREECLAMPSIA IN THE SECOND HALF OF PREGNANCY.
// Вестник врача Москва 2020г
13.
Pedersen K.M., Laurberg P., Iversen E., Rnudsen P.R. et al. // Amelioration of some pregnancy-
associated variations in thyroid function by iodine supplementation / J. Clin. Endocrinol.
Metab. 2013. - Vol.77. - P. 1078-1083
14.
Shavazi N.N., Zakirova N.I., Khudayarova D.R. Prediction of Premature Outflow of amniotic
fluid in Preterm pregnancy. // International Journal of Phychosocial Rehabilitation Vol 24 Issue
05, 2020 p 5675-5685
