Bul algebrasi funksiyalari sistemasini post teoremasi asosida toʻliqlikka tekshirish

inLibrary
Google Scholar
doi
 
Выпуск:
CC BY f
66-70
86
13
Поделиться
Холматов, Ж., Худойшукурова, Р., & Ибадуллаев, Ш. (2023). Bul algebrasi funksiyalari sistemasini post teoremasi asosida toʻliqlikka tekshirish . Информатика и инженерные технологии, 1(2), 66–70. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/computer-engineering/article/view/24988
Рухсора Худойшукурова, Джизакский филиал Национального университета Узбекистана имени Мирзо Улугбека

Студентка

Шахрух Ибадуллаев, жизакский филиал Национального университета Узбекистана имени Мирзо Улугбека

Студент

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Maqolada to`liq funksiyalar sistemasiga ta’rif va Post teoremasi yordamida funksiyalar sistemasini to`liqlikka tekshirishning chinlik jadvali asosida yaratilgan yangi algoritmlari qo`llanilgan. Murakkablik darajasi o`rtacha bo`lgan misol shu algoritmlar asosida yechilgan va natijalari olingan.

Похожие статьи


background image

66

25.

https://dataprot.net/statistics/two-factor-authentication-statistics

26.

https://www.techtarget.com

27.

https://www.okta.com


BUL ALGEBRASI FUNKSIYALARI SISTEMASINI POST TEOREMASI

ASOSIDA TOʻLIQLIKKA TEKSHIRISH

Xolmatov Javlon Yusupovich

Oʻzbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali

Xudoyshukurova Ruxsora Shuxrat qizi,

Ibadullayev Shohruh Sherali oʻgʻli

Oʻzbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali talabalari

javlonolmatov@jbnuu.uz

Annotatsiya:

Maqolada to`liq funksiyalar sistemasiga ta’rif va Post teoremasi

yordamida funksiyalar sistemasini to`liqlikka tekshirishning chinlik jadvali asosida
yaratilgan yangi algoritmlari qo`llanilgan. Murakkablik darajasi o`rtacha bo`lgan misol
shu algoritmlar asosida yechilgan va natijalari olingan.

Kalit soʻzlar:

Funksiyalar sistemasining to`liqligi, yopiq sinflar, Post teoremasi,

Post jadvali, P

0

- nol saqlovchi funksiyalar sinfi, P

1

- bir saqlovchi funksiyalar sinfi, M

- monoton funksiyalar sinfi, S - o’z-oziga ikki taraflama-dual funksiya sinfi, L - chiziqli
funksiyalar sinfi.

Kirish

Mantiq algebrasining

F=(f

1,

f

2,

...f

n

)

funksiyalar sistemasi berilgan bo‘lsin.

Agar mantiq algebrasining istalgan funksiyasini

F=(f

1,

f

2,

...f

n

)

sistemadagi

funksiyalar superpozitsiyasi orqali ifodalash mumkin bo‘lsa, u holda

F

sistema to‘liq

funksiyalar sistemasi deb ataladi.

Mantiq algebrasida hammasi bo‘lib beshta maksimal funksional yopiq sinf

mavjud. Bular quyidagilardir:

-nol saqlovchi,

-bir saqlovchi,

-monoton,

-

o`z-o`ziga ikki taraflama,

-chiziqli.

Post teoremasi yordamida funksiyalar sistemasi to`liqlikka tekshiriladi.

Asosiy qism

Amerikalik olim E.Post tomonidan funksiyalar sistemasi to‘liqligining yetarli va

zarur shartlari topilgan.

Post teoremasi.

F = {f

1

, f

2

, f

3

,.....,f

n

}

funksiyalar sistemasi to‘liq bo‘lishi uchun

bu sistemada

,

,

,

,

maksimal funksional yopiq sinflarning har biriga

kirmaydigan kamida bitta funksiya mavjud bo‘lishi yetarli va zarur (ya’ni

F = {f

1

,

f

2

, f

3

,.....,f

n

}

funksiyalar sistemasi faqat

,

,

,

,

maksimal funksional yopiq

sinflardan birortasining ham qism to‘plami bo‘lmaganda va faqat shundagina to‘liq
sistema bo‘ladi.

Post jadvali

0

P

1

P

M

S

L

0

P

1

P

M

S

L

0

P

1

P

M

S

L


background image

67

F

P

0

P

1

M

L

S

f

1

...

...

...

...

...

...

f

n

Post jadvali asosida quyidagi misolnito`liqlikka tekshiramiz.

Misol:

𝐹 = {(𝑥 → 𝑦̅) ⋅ 𝑧; 𝑥̅ ∨ 𝑦 ↓ 𝑧

̅̅̅̅̅̅; (𝑥 → 𝑦̅)⨁𝑧; 𝑥̅⨁𝑦𝑧}

{

𝑓

1

= (𝑥 → 𝑦̅) ⋅ 𝑧

𝑓

2

= 𝑥̅ ∨ 𝑦 ↓ 𝑧

̅̅̅̅̅̅

𝑓

3

= (𝑥 → 𝑦̅)⨁𝑧
𝑓

4

= 𝑥̅⨁𝑦𝑧

Ushbu funksiyalarning chinlik jadvalini tuzamiz.

x

y

z

f

1

f

2

f

3

f

4

0

0

0

0

1

1

1

0

0

1

1

1

0

1

0

1

0

0

1

1

1

0

1

1

1

1

0

0

1

0

0

0

0

1

0

1

0

1

1

1

0

0

1

1

0

0

1

0

0

1

1

1

0

1

1

1

P

0

- Nol saqlovchilikka tekshirish:

Nol saqlovchilikga tekshirish uchun chinlik

jadvali qiymatlar satrining 1-chi satrdagi (x,y,z – o`zgaruvchilarning qiymatlari
yolg`on bo`lgan) qiymatda

f

funksiya 0 bo’lsa bu funksiya nol saqlovchi funksiya

bo`ladi.

Yoki, analitik usulda ham aniqlaymiz:

𝑓

1

(0,0,0) = (0 → 0̅) ⋅ 0 = 0

- nol saqlovchi.

𝑓

2

(0,0,0) = 0̅ ∨ 0 ↓ 0

̅̅̅̅̅̅̅ = 1

- nol saqlovchi emas

𝑓

3

(0,0,0) = (0 → 0̅)⨁0 = 1

- nol saqlovchi emas

𝑓

4

(0,0,0) = 0̅⨁0 ⋅ 0 = 1

- nol saqlovchu emas

P

1

- Bir saqlovchilikka tekshirish:

Berilgan chinlik jadvali qiymatlar satrining

so`nggi ustunidagi qiymatlarida (ya’ni o`zgaruvchilarning barchasi rost qiymat qabul
qilsa)

f

funksiyaning qiymati 1 bo’lsa, bu funksiya bir saqlovchi funksiya bo`ladi.

Analitik usulda:

𝑓

1

(1,1,1) = (1 → 1̅) ⋅ 1 = 0

- Bir saqlovchi emas;

𝑓

2

(0,0,0) = 1̅ ∨ 1 ↓ 1

̅̅̅̅̅̅̅ = 1

- Bir saqlovchi;

𝑓

3

(0,0,0) = (1 → 1̅)⨁1 = 1

- Bir saqlovchi;

𝑓

4

(0,0,0) = 1̅⨁1 ⋅ 1 = 1

- Bir saqlovchi.

M – Monotonlikga tekshirish:

chinlik jadvalidan ko’rinib turibdiki biz

ishloyatgan funksiyalar chinlik jadvalidagi qiymatlar satri yuqoridan pastga qarab
o’suvchi yoki o`zgarmas emas. Shu uchun funksiyalar monoton emas.


background image

68

S – O`z-o`ziga ikki taraflamalikka tekshirish:

Funksiyalarni dualikka

tekshirishni chinlik jadval asosida qiymatlar satri n ta bo’lgan funksiya berilgan
bo’lsin. Bu satrlarda quyidagi

n

x

x

=

1

,

1

2

=

n

x

x

, ... ,

1

2

2

+

=

n

n

x

x

shartlar bajarilsa dual bo’ladi.

f

1

– Monoton emas, dual emas

f

3

– Monoton emas,dual emas

f

2

– Monoton emas, dual emas

f

4

– Monoton emas ,dual emas

Chiziqlilikga tekshirish:

chiziqlilikga tekshirish uchun bul funksiyasini

jegalkin ko’phadiga yoyamiz. Jegalkin ko’phadida ko’paytma amali qatnashmasa bu
funksiya chiziqli bo’ladi.

f

1

=

(

x

y

)z =(

x

y

)z=

z

 →

y

x

=

(

)

z

xyz

z

xy

z

xy

+

=

+

=

1

chiziqli emas

f

2

=

x

v

z

y

(

)(

)

1

1

1

1

1

=

=

=

=

x

xz

xy

xyz

z

y

x

z

y

x

z

y

x

chiziqli emas

f

3

=(

y

x

)

z

=

( )

1

=

=

z

xy

z

xy

z

y

x

chiziqli emas

f

4

=

yz

x

=

1

yz

x

chiziqli emas

F

P

0

P

1

M

L

S

f

1

+

-

-

-

-

f

2

-

+

-

-

-

f

3

-

+

-

-

-

f

4

-

+

-

-

-

Post jadvalidan ko'rinib turibdiki, yuqorida keltirilgan funksiyalar sistemasi

to'liq, chunki har bir sistema uchun jadvalda bitta ustunda kamida bitta "-" ishtirok
etgan. Shuni ham ta’kidlash kerakki, har bir sistema uchun bu ustunlar har xil.

Post teoremasi orqali Bul funksiyalari sistemasini to`liqlikka tekshirishda yangi

usuldagi algoritmlarlardan, jumladan funksiyani L-chiziqlilikka tekshirish uchun bir
necha xil usullar mavjud biz yuqorida qo`llagan usul algoritm tuzish uchun va
keyinchalik dasturiy vositalar yordamida funksiyalar sistemasini to`liqlikka tekshirish
uchun minimal talab va maksimal natijadir.

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:

1.

H.T.To‘rayev, I.Azizov “MATEMATIK MANTIQ VA DISKRET

MATEMATIKA “ I jild.

2.

Юсупович Ҳ. Ж., Эргашев С. Б. Ў. МAКТAБ ЎҚУВЧИЛAPИДA

AXБOPOТ БИЛAН ИШЛAШ КOМПEТEНЦИЯСИНИ PИВOЖЛAНТИPИШИ
МОДЕЛИ

//JOURNAL

OF

INNOVATIONS

IN

SCIENTIFIC

AND

EDUCATIONAL RESEARCH. – 2022. – Т. 2. – №. 13. – С. 189-194.

3.

Kholmatov Javlon, & Mustafoyev Erali. (2023). STRUCTURE AND

PRINCIPLE

OF

OPERATION

OF

FULLY

CONNECTED

NEURAL

NETWORKS. International Journal of Contemporary Scientific and Technical
Research, 136–141.

4.

Javlon X. et al. Классификатор движения рук с использованием

биомиметического распознавания образов с помощью сверточных нейронных
сетей с методом динамического порога для извлечения движения с


background image

69

использованием датчиков EF //Journal of new century innovations. – 2022. – Т. 19.
– №. 6. – С. 352-357.

5.

Yusupovich X. J. BEMORLARNING SHIFOKOR YOZGAN RETSEPTI

BOYICHA DORILARNI QABUL QILGANLIK DARAJASINI ANIQLASH
AVTOMATIK TIZIMNI YARATISH //MODELS AND METHODS FOR
INCREASING THE EFFICIENCY OF INNOVATIVE RESEARCH. – 2023. – Т. 2.
– №. 19. – С. 223-234.

6.

Бурнашев В. Ф., Холматов Ж. Ю. МАТЕМАТИЧЕСКОЕ

МОДЕЛИРОВАНИЕ

ГИДРОДИНАМИЧЕСКИХ

ПРОЦЕССОВ

МНОГОФАЗНОЙ ФИЛЬТРАЦИИ В НЕФТЯНОМ ПЛАСТЕ ПРИ ЕГО
ЗАВОДНЕНИИ //RESEARCH AND EDUCATION. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 137-
154

.

7.

Bultakov Kamoliddin, & Kholmatov Javlon. (2022). HAND MOTION

CLASSIFIER USING BIOMIMETIC PATTERN RECOGNITION

WITH

CONVOLUTIONAL NEURAL NETWORKS WITH A DYNAMIC THRESHOLD
METHOD FOR MOTION EXTRACTION USING EF SENSORS. International
Journal of Contemporary Scientific and Technical Research, 1(2), 282–285.

8.

Yusupovich, X. J., & Mansur ogli, A. N. (2023). APTEKA-BEMOR-

SHIFOKOR AXBOROT TIZIMINI YARATISH KONSEPSIYASI. Новости
образования: исследование в XXI веке, 1(9), 1265-1272.

9.

Choryorqulov G‘.H., & Qosimov N.S. (2023). ELEKTRON JADVAL

MODELINING TAVSIFLANISHI. PEDAGOGS Jurnali, 30(3), 67–73.

10.

Amrullayevich K. A., Mamatkulovich B. B. TALABALARDA AXBOROT

BILAN ISHLASH KOMPETENTSIYASINI SHAKILLANTIRISHDA DIDAKTIK
VOSITALARINING

METODIK

XUSUSIYATLARIDAN

FOYDALANISH

//International Journal of Contemporary Scientific and Technical Research. – 2022. –
С. 645-650.

11.

Abdurahimovich

A.

A.,

Kamoliddin

o'g'li

M.

A.

SANOQ

SISTEMALARIDA VAQT TUSHUNCHASI //International Journal of Contemporary
Scientific and Technical Research. – 2022. – С. 331-334.

12.

Tavboyev Sirojiddin Akhbutayevich, Mamaraimov Abror Kamoliddin ugli,

and Karshibaev Nizomiddin Abdumalikovich, “Algorithms for Selecting the Contour
Lines of Images Based on the Theory of Fuzzy Sets”, TJET, vol. 15, pp. 31–40, Dec.
2022.

13.

Naim o’g’li M. D., Shokir o’g’li B. Z. МЕТОДЫ ОБУЧЕНИЯ

ИСКУССТВЕННЫХ НЕЙРОННЫХ СЕТЕЙ С УЧИТЕЛЕМ //Новости
образования: исследование в XXI веке. – 2023. – Т. 1. – №. 9. – С. 1260-1264.

14.

Ziyoda M., Nizommiddin N. RAQAMLI IQTISODIYOTDA SUN'IY

INTELLEKT

TEXNOLOGIYALARINI

TURLI

SOHALARDA

AVTOMATLASHTIRISH VOSITALARI //International Journal of Contemporary
Scientific and Technical Research. – 2023. – С. 246-250.

15.

Obid o’g A. S. J. et al. Numpy Library Capabilities. Vectorized Calculation

In Numpy Va Type Of Information //Eurasian Research Bulletin. – 2022. – Т. 15. – С.
132-137.


background image

70

16.

Nizomiddin N. et al. TA’LIMDA DASTURLASH JARAYONINI

BAHOLASHGA ASOSLANGAN AVTOMATLASHTIRILGAN TIZIMNI TADBIQ
ETISH //International Journal of Contemporary Scientific and Technical Research. –
2023. – С. 24-28.

THE ROLE OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN ENHANCING THE

PERFORMANCE OF SHELL AND TUBE HEAT EXCHANGERS IN THE

CHEMICAL INDUSTRY

Davronbekov Abdurasul Abdumajidovich,

Abdunazzarov Asliddin Toxir ugli

Fergana Polytechnic Institute, Uzbekistan

abdunazzarov@gmail.com

Annotation:

Shell and tube heat exchangers are fundamental components in the

chemical industry, responsible for efficient heat transfer processes critical for various
manufacturing operations. As the chemical industry continues to evolve and strive for
increased efficiency and sustainability, the integration of artificial intelligence (AI)
technologies has emerged as a promising avenue to optimize the operation and
performance of these heat exchangers. This paper explores the current state of shell
and tube heat exchangers in the chemical industry and investigates the pivotal role that
AI plays in improving their efficiency, reliability, and overall effectiveness. We delve
into the applications of AI in the design, monitoring, and control of heat exchangers,
highlighting key benefits and challenges associated with its implementation.

Keywords:

Artificial Intelligence (AI), Shell and Tube Heat Exchangers,

Chemical Industry, Heat Exchanger Design, Heat Exchanger Optimization, Machine
Learning, Energy Efficiency, Monitoring and Control, Process Optimization, Data
Analytics, Predictive Maintenance, Computational Fluid Dynamics (CFD), Heat
Transfer Efficiency, Sustainability, Industrial Automation, Fault Detection and
Diagnosis, Thermal Performance, Materials Selection, Energy Savings, Operational
Efficiency

Introduction.

The chemical industry is characterized by its energy-intensive

processes, where heat exchangers play a vital role in heat recovery and temperature
control. Shell and tube heat exchangers are widely used due to their versatility, high
heat transfer efficiency, and robust design. However, traditional approaches to the
design and operation of these heat exchangers often rely on simplified models and
manual adjustments, leaving room for improvement in terms of energy efficiency,
sustainability, and cost-effectiveness.
Artificial intelligence, particularly machine learning and data analytics, has
gained significant attention in recent years for its potential to optimize various
industrial processes, including those involving heat exchangers. This paper explores
the applications of AI in enhancing the performance of shell and tube heat exchangers
in the chemical industry, addressing both theoretical and practical aspects.

Библиографические ссылки

H.T.To‘rayev, I.Azizov “MATEMATIK MANTIQ VA DISKRET MATEMATIKA “ I jild.

Юсупович Ҳ. Ж., Эргашев С. Б. Ў. МAКТAБ ЎҚУВЧИЛAPИДA AXБOPOТ БИЛAН ИШЛAШ КOМПEТEНЦИЯСИНИ PИВOЖЛAНТИPИШИ МОДЕЛИ //JOURNAL OF INNOVATIONS IN SCIENTIFIC AND EDUCATIONAL RESEARCH. – 2022. – Т. 2. – №. 13. С. 189-194.

Kholmatov Javlon, & Mustafoyev Erali. (2023). STRUCTURE AND PRINCIPLE OF OPERATION OF FULLY CONNECTED NEURAL NETWORKS. International Journal of Contemporary Scientific and Technical Research, 136–141.

Javlon X. et al. Классификатор движения рук с использованием биомиметического распознавания образов с помощью сверточных нейронных сетей с методом динамического порога для извлечения движения с использованием датчиков EF //Journal of new century innovations. – 2022. – Т. 19. – №. 6. – С. 352-357.

Yusupovich X. J. BEMORLARNING SHIFOKOR YOZGAN RETSEPTI BOYICHA DORILARNI QABUL QILGANLIK DARAJASINI ANIQLASH AVTOMATIK TIZIMNI YARATISH //MODELS AND METHODS FOR INCREASING THE EFFICIENCY OF INNOVATIVE RESEARCH. – 2023. – Т. 2. – №. 19. – С. 223-234.

Бурнашев В. Ф., Холматов Ж. Ю. МАТЕМАТИЧЕСКОЕ МОДЕЛИРОВАНИЕ ГИДРОДИНАМИЧЕСКИХ ПРОЦЕССОВ МНОГОФАЗНОЙ ФИЛЬТРАЦИИ В НЕФТЯНОМ ПЛАСТЕ ПРИ ЕГО ЗАВОДНЕНИИ //RESEARCH AND EDUCATION. – 2022. – Т. 1. – №.1. – С. 137-154.

Bultakov Kamoliddin, & Kholmatov Javlon. (2022). HAND MOTION CLASSIFIER USING BIOMIMETIC PATTERN RECOGNITION WITH CONVOLUTIONAL NEURAL NETWORKS WITH A DYNAMIC THRESHOLD METHOD FOR MOTION EXTRACTION USING EF SENSORS. International Journal of Contemporary Scientific and Technical Research, 1(2), 282–285.

Yusupovich, X. J., & Mansur ogli, A. N. (2023). APTEKA-BEMOR-SHIFOKOR AXBOROT TIZIMINI YARATISH KONSEPSIYASI. Новости образования: исследование в XXI веке, 1(9), 1265-1272.

Choryorqulov G‘.H., & Qosimov N.S. (2023). ELEKTRON JADVAL MODELINING TAVSIFLANISHI. PEDAGOGS Jurnali, 30(3), 67–73.

Amrullayevich K. A., Mamatkulovich B. B. TALABALARDA AXBOROT BILAN ISHLASH KOMPETENTSIYASINI SHAKILLANTIRISHDA DIDAKTIK VOSITALARINING METODIK XUSUSIYATLARIDAN FOYDALANISH //International Journal of Contemporary Scientific and Technical Research. – 2022. – С. 645-650.

Abdurahimovich A. A., Kamoliddin o'g'li M. A. SANOQ SISTEMALARIDA VAQT TUSHUNCHASI //International Journal of Contemporary Scientific and Technical Research. – 2022. – С. 331-334.

Tavboyev Sirojiddin Akhbutayevich, Mamaraimov Abror Kamoliddin ugli, and Karshibaev Nizomiddin Abdumalikovich, “Algorithms for Selecting the Contour Lines of Images Based on the Theory of Fuzzy Sets”, TJET, vol. 15, pp. 31–40, Dec. 2022.

Naim o’g’li M. D., Shokir o’g’li B. Z. МЕТОДЫ ОБУЧЕНИЯ ИСКУССТВЕННЫХ НЕЙРОННЫХ СЕТЕЙ С УЧИТЕЛЕМ //Новости образования: исследование в XXI веке. – 2023. – Т. 1. – №. 9. – С. 1260-1264.

Ziyoda M., Nizommiddin N. RAQAMLI IQTISODIYOTDA SUN'IY INTELLEKT TEXNOLOGIYALARINI TURLI SOHALARDA AVTOMATLASHTIRISH VOSITALARI //International Journal of Contemporary Scientific and Technical Research. – 2023. – С. 246-250.

Obid o’g A. S. J. et al. Numpy Library Capabilities. Vectorized Calculation In Numpy Va Type Of Information //Eurasian Research Bulletin. – 2022. – Т. 15. – С. 132-137.

Nizomiddin N. et al. TA’LIMDA DASTURLASH JARAYONINI BAHOLASHGA ASOSLANGAN AVTOMATLASHTIRILGAN TIZIMNI TADBIQ ETISH //International Journal of Contemporary Scientific and Technical Research. – 2023. – С. 24-28.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов