117
milliy va xalqaro darajada iste’molchilar huquqlarini himoya qilish organlari va boshqa
davlat organlari o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirish.
•
Ishlab chiqarish, iste'mol va hamkorlikning yangi shakllari uchun
imkoniyatlar yaratadigan onlayn platformalardan foydalanish.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1.
O‘zbekistan Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-oktabrdagi “O‘zbekiston
Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash
to‘g‘risida”gi PF-5847-son Farmoni.
2.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 28 apreldagi “Raqamli
iqtisodiyot va elektron hukumatni keng joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi PQ-
4699-son qarori.
3.
Ko‘chimov A.H., Boltaeva M.J. Raqamlashgan ta’lim va uning OTM
boshqaruv samaradorligini oshirishdagi roli. KOMPYUTER ILMLARI VA
MUHANDISLIK TEXNOLOGIYALARI.
mavzusidagi Xalqaro miqyosidagi ilmiy-
texnik anjuman materiallari toʻplami
(2022-yil 14-15-oktyabr)
4.
Xaydarov B. X., Saitov S. A. RAQAMLI IQTISODIYOT TUSHUNCHASI,
AFZALLIKLARI AMALIY AHAMIYATI VA XORIJIY TAJRIBA //Academic
research in educational sciences. – 2022. – Т. 3. – №. 5. – С. 151-156.
5.
https://www.texnoman.uz/post/raqamli-iqtisodiyot-nima.html
6.
https://www.researchgate.net/publication/356857900_raqamli_iqtisodiyot_t
ushunchasi_afzalliklari_va_amaliy_ahamiyati
7.
SANOAT KORXONALARINING IQTISODIY SALOHIYATINI
OSHIRISHDA RAQAMLASHTIRISHNING AHAMIYATI
Madaminova Gulmira Ikromaliyevna,
Omonov Jasur Sayfulla oʻgʻli
Fargʻona politexnika instituti, O’zbekiston
Annotatsiya.
Maqolada iqtisodiyotini yuksaltirishda sanoat korxonalarining
iqtisodiy salohiyatini oshirishda raqamlashtirishning ahamiyati haqida bayon etilgan.
Kalit soʻzlar.
Iqtisodiyot,raqamlashtirish,yalpi ichki mahsulot, moliya, resurs,
axborot texnologiyasi.
Davlatimiz iqtisodiyotini yuksaltirishda sanoat korxonalarining iqtisodiy
salohiyatini oshirish g'oyat muhim ahamiyatga egadir. Chunki, sanoat tarmog'i rivoji
orqali mamlakatning barcha tabiiy, mehnat va moliyaviy resurslaridan, shuningdek
fan-tehnikaning barcha yutuqlaridan unumli foydalanish imkoniyati yuzaga keladi.
Sanoatni raqamlashtirish esa ushbu jarayonda muhim ahamiyatga ega bo’lib,
mamlakatlar iqtisodiyotini rivojlantiruvchi asosiy omillardan biri hisoblanadi. Dunyo
hamjamiyatida raqamlashtirish darajasiga ko’ra korxonalarning nominal yalpi ichki
118
mahsulotiga qo’shgan hissasining yillar davomidagi o’zgarish tendensiyasidan ham
ushbu jarayon global miqyosdagi maqsadga aylanganini ko’rish mumkin. Ya’ni, 2018
yilda raqamlashtirilgan korxonalar tomonidan 13.5 trillion AQSH dollari miqdorida
moddiy va nomoddiy ne’matlar yaratilgan bo’lsa, axborot texnologiyalaridan
foydalanmaydigan korxonalar 67.7 trillion AQSH dollariga teng mahsulotlar yaratgan.
2022 yilda esa bu ko’rsatkichlar mos ravishda 44.6 trillion AQSH dollari
(raqamlashtirilgan korxonalar) va 52.3 trillion AQSH dollari ga teng bo’lgan
miqdorlarni tashkil etdi. Shuningdek, 2018 yilga taqqoslanganda, 2022 yilda raqamli
korxonalar yaratgan mahsulotlar qiymati 31.1 trillion AQSH dollari miqdoridagi o’sish
tendensiyasini ko’rsatdi [1].
Mamlakatimizda ham bu borada zaruriy ishlar bosqichma-bosqich amalga
oshirilmoqda. Jumladan,
"2022-2026 yillarga mo'ljallangan Yangi O'zbekistonning
taraqqiyot strategiyasi"ning, "Milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish va yuqori o'sish
sur'atlarini ta'minlash" yo'nalishi doirasida raqamli iqtisodiyotni asosiy “drayver”
sohaga aylantirib, uning hajmini kamida 2,5 baravar oshirishga qaratilgan ishlarni olib
borish, iqtisodiyotning real sektorida hamda moliya va bank sohalarida ishlab chiqarish
va operatsion jarayonlarni raqamlashtirish darajasini 2026 yil yakuniga qadar 70
foizgacha oshirish maqsadlari qo’yilgan [2].
Tarixdan ma’lumki hozirgi vaqtga qadar 4 ta sanoat inqilobi yuz bergan va
ularning har biri o’ziga xos xususiyatlarga ega (1-rasm). Ushbu inqiloblarning zamirida
turli kashfiyotlarning yaratilishi va buning natijasida ishlab chiqarish jarayoni
samaradorligining sezilarli ravishda oshishi yotadi.
1-rasm. Hozirgi vaqtgacha yuz bergan sanoat inqiloblari va ularning xususiyatlari
Manba: muallif tomonidan shakllantirilgan
Sanoat
korxonalarining
iqtisodiy
salohiyatini
oshirishda
Sanoat
4.0
konsepsiyasining o’rni juda muhimdir. Ushbu atamadan Jahon Iqtisodiy Forumi
(WEF) ijrochi raisi Klaus Martin Shvab tomonidan 2016-yilda bo’lib o’tgan forumda
119
foydalanilgan
va
ommalashtirilgan[3].
Ushbu
konsepsiyaning
mohiyati
esa avtomatlashtirishning yuksalishi va aqlli mashinalar yordamida ishlab chiqarish
jarayoni yuz beradigan aqlli korxonalarning yaratilishi bilan tavsiflanadi. Ushbu
korxonalarda ishlab chiqarish kiber jismoniy tizimlar yordamida boshqariladi, bu esa
o’z navbatida jarayonning samaradorligi va unumdorligini oshiradi. Moslashuvchanlik
yaxshilanadi, shuning uchun ishlab chiqaruvchilar ommaviy sozlash yordamida
mijozlar talablarini yanada yaxshiroq qondirishlari mumkin bo’ladi.
Bunda global ishlab chiqarish va ta'minot tarmog'ining zamonaviy aqlli
texnologiyalar, kata ma’lumotlar bazasi (Big Data), sun’iy intellect (AI), keng
ko'lamli mashinadan mashinaga modeli (M2M), buyumlar interneti (IoT), “bulutli”
hisoblash (Cloud computing) va boshqa texnologiyalardan foydalangan holda ishlab
chiqarish amaliyotlarini doimiy avtomatlashtirish orqali tub o'zgarishlar ro'y
bermoqda.. Ushbu integratsiya avtomatlashtirishni oshirishga, aloqa va o'z-o'zini
nazorat qilishni yaxshilashga, shuningdek, inson aralashuvisiz muammolarni tahlil
qilish va tashxislash imkonini beradigan aqlli sanoatni yuzaga keltiradi. Sanoat 4.0
nafaqat ishlab chiqarish jarayonini, balki sanoatda boshqaruv, yetkazib berish jarayoni
hamda marketing tadqiqotlarining raqamlashishini ham o’z ichiga oladi.
Sanoatni raqamlashtirish “aqlli” korxonalarga mijozlarning talabiga to’la mos
keladigan mahsulotlar yaratishga imkon beradi. Bu konsepsiyaning ijobiy jihatlaridan
biridir. Lekin, raqamlashishning salbiy jihati ham mavjuddir. Bunday korxonalarda
ishlab chiqarish jarayoni deyarli inson aralashuvisiz amalga oshiriladi. Bu esa ishsizlik
darajasining oshishiga olib keladi. Bu holda mamlakatlar mehnat resurslarining
malakasini oshirishi, ularni zamon talabiga javob beradigan kasblarga yo’naltirishi
darkor. Ammo ushbu jihatlar raqamlashtirishning ahamiyatini kamaytirmaydi.
Xulosa o’rnida shuni aytib o’tish kerakki, sanoat korxonalarini raqamlashtirish
uchun eng avvalo raqamli infratuzilmani yaratish, O’zbekiston Respublikasi hududini
yuqori darajadagi global internet tarmog’iga ulanish imkoniyatlarini bosqichma-
bosqich ta’minlash, hamda raqamli iqtisodiyot talablariga javob beradigan kadrlarni
tayyorlash va ularning malakalarini doimiy ravishda oshirib borish zarurdir.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. Rasuljon, T., Sulaymanov, A., Madaminova, G., & Agzamov, S. U. (2022).
GRINDING OF MATERIALS: MAIN CHARACTERISTICS. International Journal
of Advance Scientific Research, 2(11), 25-34.
2. Alizafarov, B., Madaminova, G., & Abdulazizov, A. (2022). Based on
acceptable parameters of cleaning efficiency of a rotor-filter device equipped with a
surface contact element. Journal of Integrated Education and Research, 1(2), 36-48.
3. Gulmiraxon, M., Muhammadqodir, Y., Ravshanbek, M., & Nikita, L. (2022).
Analysis of the dispersion composition of dust particles. Yosh Tadqiqotchi Jurnali,
1(6), 70-79.
4. Ikromaliyevnab, M. G. (2022). NEW DESIGN OF WET METHOD WET
CLEANING BLADE-DRUM DEVICE. American Journal Of Applied Science And
Technology, 2(05), 106-113.
5.
Мадаминова,
Г.
И.
(2022).
ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНЫЕ
ИССЛЕДОВАНИЯ
ПО
ОПРЕДЕЛЕНИЮ
КОЭФФИЦИЕНТОВ
120
СОПРОТИВЛЕНИЯ
БАРАБАННОГО
АППАРАТА
МОКРОЙ
ПЫЛЕОЧИСТКИ. Universum: технические науки, (10-4 (103)), 46-52.
6. Мадаминова, Г. И. (2022). Исследования по определению контактных
поверхностей пыли. Universum: технические науки, (5-7 (98)), 63-67.
7. Karimov, I., Tojiyev, R., Madaminova, G., Ibroximov, Q., & Xamdamov, O.
T. (2021). WET METHOD DUST REMOVER BLACK DRUM DEVICE.
BARQARORLIK VA YETAKCHI TADQIQOTLAR ONLAYN ILMIY JURNALI,
1(5), 57-63.
8. Abduraxmon, S., Gulmiraxon, M., Ismoiljon, X., Bekzod, A., &
Muhammadbobur, X. (2022). CALCULATION OF THE ROTATION SPEED OF
THE CLINKER CRUSHING MILL.
Conferencea
, 12-19.
RAQAMLI MARKETING TUSHUNCHASI, MAQSADLARI VA
AHAMIYATI
i.f.n. Ko‘chimov Abdujamil Hamraqulovich
O‘zbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali
Suyunov Abbos Ilyos o‘g‘li
O‘zbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali talabasi
Annotatsiya
: Ushbu maqolada raqamli marketing tushunchasi ochib berilib,
uning maqsadlari hamda bugungi kundagi dolzarb ahamiyati borasida so‘z yuritilgan.
Bundan tashqari maqola orqali ijtimoiy tarmoq strategiyasining bosqichlari bilan
tanishishingiz mumkin.
Kalit so‘zlar
: Raqamli marketing, ijtimoiy tarmoq, reklama, maqsadli
auditoriya, veb-sayt, ilova, internet, kontent, brend.
Raqamli marketing - bu kompaniyalar o‘z mijozlariga murojaat qilish va ular
bilan muloqot qilish usulidir. Bu asosan internet va boshqa raqamli kanallar, masalan,
ijtimoiy tarmoqlar orqali amalga oshiriladi. Raqamli marketingning maqsadi veb-
saytingiz yoki ilovangizga imkon qadar ko‘proq odamlarni jalb qilish va brendingiz,
mahsulotingiz yoki xizmatingiz haqida xabardorlikni oshirishdir. So‘nggi bir necha yil
ichida an’anaviy marketingdan raqamli marketingga sezilarli siljish yuz berdi.
An’anaviy marketing gazetalar, jurnallar yoki televideniya reklamalari kabilarni o‘z
ichiga oladi va u bugungi kunda ham muhim va keng qo‘llanilmoqda. Raqamli
marketing, boshqa tomondan, hozirda marketingning ustun shakli bo‘lib, uni to‘g‘ri
yo‘lga qo‘yish mahsulotingiz muvaffaqiyati uchun muhimdir.
Raqamli marketingning ajoyib jihatlaridan biri shundaki, siz qanchalik yaxshi
ishlayotganingizni osongina ko‘rishingiz va ishlashingizni o‘lchashingiz mumkin.
An’anaviy marketing bilan buni qilish biroz qiyinroq bo‘lishi mumkin. Masalan,
raqamli marketing kompaniyalari yordamida siz kontentingizni ko‘rayotgan odamlar
sonini, ular kimligini va ular siz bilan qanday munosabatda bo‘layotganini ko‘rishingiz
mumkin. Raqamli marketingning boshqa ko‘plab afzalliklari bor. Birinchidan, raqamli
