632
Catharsis and Closure:
The resolution of the mysteries in Christie's novels
often provides a sense of closure and catharsis. Readers experience emotional release
as they witness justice being served, secrets revealed, and the puzzle solved. This can
be psychologically satisfying and offer a sense of order in a world often filled with
uncertainties.
Escape and Relaxation:
Reading detective novels can serve as a form of
escapism, providing a mental break from daily stresses. Christie's well-constructed
plots, intriguing characters, and captivating mysteries offer readers a chance to
immerse themselves in an engaging narrative that transports them to a different world.
In summary, Agatha Christie's detective novels offer a rich psychological
landscape for readers to explore. From honing analytical skills to reflecting on human
nature and ethical choices, her works provide not only entertainment but also valuable
opportunities for introspection and personal growth.
References:
1.
Ma’ripov J. K. A BRIEF INFORMATION ABOUT TENSES
//OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA OʻRTA. – С. 464.
2.
Tolibovna A. K. et al. Features Of Anthropocentric Study Of Sacred Texts
//Open Access Repository. – 2022. – Т. 8. – №. 1. – С. 5-10.
3.
Tolibovna A. K. et al. Functions of Allusion and Allusion as a Marker of
Intertextuality and Precedence //European Multidisciplinary Journal of Modern
Science. – 2022. – Т. 6. – С. 485-487.
4.
Ma’ripov
J.
KORPUS
HAQIDA
UMUMIY
TUSHUNCHA
//Центральноазиатский журнал образования и инноваций. – 2023. – Т. 2. – №. 5.
– С. 175-178.
5.
Ma’ripov J. Antroposentrizm–tilshunoslikning zamonaviy yonalishi sifatida
//Инновационные исследования в современном мире: теория и практика. – 2022.
– Т. 1. – №. 28. – С. 62-68.
6.
Solnyshkina M. I. et al. IMPORTANCE OF SETTING GOALS. SMART
GOALS //Новости образования: исследование в XXI веке. – 2023. – Т. 1. – №. 11.
– С. 318-320.
7.
LEARNER I. Jizzakh branch of the National University of Uzbekistan named
after Mirzo Ulugbek, The faculty of psychology, The teacher at the department of
Foreign languages.
TAFAKKUR USLUBINING IJTIMOIY-FALSAFIY AHAMIYATI
DUNYOQARASHGA DOIR MOHIYATI
Xosilmurodov Islom Xamitolim o‘g‘li,
Kalandarov Mexroj Shonazar o‘gʻli
O‘zbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali
Annotatsiya:
Ushbu maqolada bugungi davrda jahonda dunyoni bilishning
dastlabki usulini, inson tafakkuri imkoniyatlarini ochib berish shaklini aniqlash,
633
falsafiy dunyoqarash jamiyatdagi ziddiyatlarni bartaraf qilishda ong, tafakkur va
tasavvur hamda aqliy bilishning ahamiyati to‘g’risida fikr yuritilgan.
Kalit so‘zlar:
Tafakkur, tafakkur uslubi, ong, dunyoqarash, tasavvur, materiya,
borliq, bilish, fikr, ilmiy dunyoqarash, falsafiy dunyoqarash
Avvalo shuni takidlash kerakki, tafakkur uslubi hissiy va aqliy bilimga
asoslangan, voqelikni vositali inikos etishdir. Malumki, inson tafakkurida uni o‘rab
turgan voqelikdagi narsa va hodisalarni aks ettirish ularning mantiqiy obrazini o‘zida
ifodalagan tushunchalar yordamida amalga oshiriladi. Tushunchalar umumiiy
xarakterga egaligi bilan tavsiflanadiki, ular tufayli narsa va hodisalarning muhim
tomonlarini aniqlab olish mumkin bo‘ladi. Muayyan tushunchalar sistemasi yordamida
erishilgan bilimlarni mantiqan anglab olish ham tafakkur uslubining xarakterli
belgilaridandir. Bunday anglab olishga chuqur fikrlash, mulohaza qilish yo‘li bilan
erishiladi. Natijada inson ongida turli narsalar, hodisalar hamda ularning tomonlari va
xossalari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanish aks etadi. Inson uchun uni o‘rab turgan olam va
uning rivojlanish qonuniyatlari to‘g‘risidagi yangi bilimlarni aks ettirish, anglab olish,
turli hayotiy vaziyatlarda muvofiq keladigan xulq va amaliy yo‘nalishni tarkib toptirish
uchun zarurdir. Ular tushunchalar sistemasi yordami bilan mulohaza qilish natijasidagi
aqliy yakunlar, xulosalar tufayli vujudga keladi.
Dunyo ilmiy manzarasining yangi qiyofasini shakllantirish va ularning ilmiy
bilimlar bilan mutanosibligini ta’minlashda tafakkur uslubi nihoyatda dolzarb
ahamiyat kasb etmoqda. Inson o‘z taraqqiyotining dastlabki davrlaridanoq boshqa
mavjudotlardan ongning mavjudligi bilan farq qilgan. Onging paydo bo‘lishi
to‘g‘risidagi dastlabki tasavvurlarga qadimdan bizgacha yetib kelgan manbalarda duch
kelamiz. Qadimgi davrlardan barcha faylasuflar, falsafiy ta’limotlar va yo‘nalishlarni
inson ichki olami va uning sir-sinoatlari o‘ziga jalb etgan. Qadimgi Xitoy, Hindiston,
Yunoniston va Rimdan tortib hozirgi zamonaviy falsafiy yo‘nalishlargacha, barchasida
inson ichki olami, inson ongi va uning turli qonuniyatlari borasida o‘ziga xos
tasavvurlar va g‘oyalar ilgari surilgan. Qadimdanoq insonlar o‘zlari uchun ikki xil
olamni: obyektiv, insonning istak va ixtiyoridan tashqarida bo‘lgan Kosmosni va
insonning ichki, subyektiv olamni tasavvur qila boshlashganligi manbalardan ma’lum.
[1, B.53] Fransuz faylasufi Lyusen Levi-Bryulning inson tafakkurining kelib chiqishini
o‘rganishga bag‘ishlangan “Ibtidoiy tafakkur” nomli asarida ko‘pgina olimlar
tomonidan to‘plangan faktik materiallarni umumlashtirishga urinib, ilmga zid
“mantiqdan oldingi” va mantiqiy tafakkurlar nazariyasini ilgari surgan. Bu “nazariya”
ga ko‘ra, kishilar jamiyat taraqqiyotining quyi bosqichlarida go‘yo mantiqiy tarzda
mantiq qonunlari bo‘yicha fikrlaydigan, balki tasavvur yordamida aloqa qiladi. L.Levi-
Bryul xotira tafakkurga bog‘liq emas, uning o‘zi mustaqil ravishda mavjud deb
tushuntiradi. Uning ta’kidlashicha, “Sivilizatsiya jamiyati” kishilari fikrlaydilar, quyi
jamiyat kishilari faqat eslash bilan cheklanadilar. “Bizning ijtimoiy tafakkur
xazinamiz, - deb yozgan edi L.Levi-Bryul, - umumlashtirilib, bir-biriga bog‘liq
tushunchalar yordamida bayon etiladi. Qoloq jamiyatlarda bu narsa ba’zan cheksiz
jamoaviy tasavvurlardan iborat bo‘ladi. Bu tasavvurlar juda murakkab va hajman ham
kattadir. Bu yerda u batamom xotira yordamida bayon etiladi”. [2, B.73] Avstriyalik
faylasuf-pozitivist Ernst Max insonning olamni bevosita sezish imkoniyati cheklangan,
634
shu sababli olamda, tabiatda bo‘ladigan jarayonlarning akssadolarinigina eshitishi
mumkinligini ta’kidlagan. Sezgilar bilish jarayonida katta rol o‘ynaydi. Ular odamlarni
atrofdagi voqelik bilan bog‘laydi. Lekin sezgilarning ahamiyati qanchalik katta
bo‘lmasin, ular ob’ektiv mavjud narsalarning inson ongidagi aksidan boshqa narsa
emas. “Sezgi – bilishning zaruriy manbai, biroq bilish uchun sezishning o‘zi kifoya
qilmaydi. Shunday narsalar va narsalarning xossalari mavjudki, o‘ta kichkinaligi
tufayli ularni sezgilar ilg‘ay olmaydi. Narsalarning bunday xossalari faqat aql bilan
idrok etiladi va bunday bilish ham haqiqiy bo‘lishi mumkin. Masalan, biz bo‘shliqlarni
ham, barcha jismlarda mavjud atomlarni ham ko‘rmaymiz, eshitmaymiz va his
qilmaymiz. Biroq aql yordamida biz ularning amalda mavjudligiga ishonch hosil
qilamiz”. [3, B.82] Yunon faylasufi Geraklit butun borliqning negizida moddiy narsa
yotishini e’tirof qilish bilan, ongning materiyaga bo‘lgan munosabatini ham
materialistlarcha hal qiladi. U, ong tan bilan bog‘liqligi, ongning ikkiyuzlamachiligini
ta’kidlab, ongning o‘zini ham materiya deb biladi va ong bilan moddani tenglashtiradi.
Bu Geraklit materializmi chegaralanganining nishonasidir. Umuman, bu kamchilik
butun qadimgi Yunoniston materializmiga xos edi. Geraklit moddaning birlamchiligi
va ongning ikkilamchiligi masalasini bilish sohasiga tatbiq qilishni ham
materialistlarcha hal qiladi. Geraklit narsalarni bilish mumkinligini e’tirof qilish bilan
bir qatorda, bilish jarayonida sezgi organlari bilan tafakkurning asosiy rol o‘ynashiga
ham katta ahamiyat beradi. Geraklit fikricha, bilish jarayoni kishi sezgi organlari
olingan tasavvurlardan boshlanib, tafakkur orqali takomillashadi. Geraklit aytishicha,
kishining sezgi organlari tashqi dunyo to‘g‘risida faqat ajralgan, ayrim
ma’lumotlarnigina beradi, xolos, haqiqiy bilimni esa tafakkur orqaligina olish mumkin,
deb hisoblagan.
Tafakkurning borliqqa munosabati masalasi, dastavval, ularning qaysi biri
birlamchi – borliq birlamchimi yoki tafakkur birlamchimi, degan masala sifatida
qo‘yiladi. Masalani bu tartibda qo‘yish quyidagi mazmunga ega: odamlar uzoq
davrlardan boshlab dunyoda ikki xil hodisa – moddiy va ruhiy, ideal hodisalar borligini
ajrata bilganlar. Kishi ongidan tashqarida bo‘lgan hamma narsalar moddiy hodisalarga
kiradi. Bular yer, tog‘lar, daryolar, o‘simliklar, hayvonlar va tabiatning boshqa juda
ko‘p narsalaridan iborat. Kishining ongi esa, ruhiy hodisalarga kiradi. Bizning
sezgilarimiz, tasavvurlarimiz, tushunchalarimiz shular jumlasidandir. Tafakkur –
obyektiv voqelikning inson ongida abstrakt aks etish jarayonidir. Insonlarning amaliy
faoliyatlari shuni ko‘rsatadiki, inson ongi umuman moddiy dunyoning buyum va
narsalarning to‘g‘ri aks ettiradi. Ammo, shu bilan birga, inson tafakkuri yaratgan
tushunchalar, mulohaza va nazariyalarda doimo fantaziyaning zarrasi ham fikrning
voqelikdan bir oz uzoqlashishi holati bo‘ladi.
Xulosa qilib aytganda, insoniyat hayotida kata o‘zgarishlar yuz berayotgan, milliy
chegaralar yuvilib, xalqlar o ‘rtasida yangicha qarashlar, munosabatlar avj olayotgan
davrda milliy o ‘zlikni saqlab qolish va milliy tafakkur uslubini har tomonlama
rivojlantirish dolzarb masala bo‘lib qolaveradi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. В.В. Чешев Проблема познания в философии. Томск, 2003.
2. Леви-Брюль. Первобытное мышление. - Москва., 1930.
635
3. Shermuxamedova N.A. Gnoseologiya - Bilish nazariyasi. – Toshkent: 2008.
4. Xosilmurodov Islom Xamitolim o‘g’li, Sultonaliyeva Gulshona Sherzod qizi.
“Mantiq ilmini o‘rganishning ahamiyati”. Zamonaviy ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil
etishning ustuvor yo‘nalishlari, ijtimoiy va pedagogik-psixologik asoslari. 2022 yil.
250-bet.
5. Xosilmurodov Islom Xamitolim o'g'li, O'zbekistonda bag’rikenglik va
millatlararo totuvlik g’oyalarining ijtimoiy hayotdagi ahamiyati. Jamiyat va
innovatsiyalar. 2021 yil 10b.
6. Xosilmurodov Islom Xamitolim o‘g’li, Sultonaliyeva Gulshona Sherzod qizi.
“Tafakkur uslubining falsafiy-metodologik tahlili”. “Zamonaviy innovatsion
tadqiqotlarning dalzarb muammolari va rivojlanish tendensiyalari: yechimlar va
istiqbollar” Ilmiy-amaliy konferensiya 2022 yil. –B.549-552.
7.
Xosilmurodov
I.X.
Informatsion
globallashuv
sharoitida
raqamli
iqtisodiyotning xususiyatlari va ijtimoiy-falsafiy ahamiyati. “Kompyuter ilmlari va
muhandislik texnologiyalari” xalqaro-ilmiy texnik konferensiya. 2022 yil. 61-64b.
8. Islom Xosilmurodov “Falsafiy tafakkur uslubining ijtimoiy-falsafiy
ahamiyati”. Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences. 2022
yil noyabr. 138-147b.
9. Насиров Б. ХХ АСРНИНГ 30-80 ЙИЛЛАРИДА ЎЗБЕКИСТОНДА
УМУМИЙ ОВҚАТЛАНИШ ТИЗИМИ ТАРИХИДАН //ВЗГЛЯД В ПРОШЛОЕ.
– 2022. – Т. 5. – №. 1.
10. Nasirov B. Catering In Uzbekistan From The History Of The System //The
American Journal of Interdisciplinary Innovations and Research. – 2021. – Т. 3. – №.
02. – С. 11-15.
11. Islam Hasilmurodov. SOCIO-PHILOSOPHICAL IMPORTANCE OF THE
SCIENTIFIC WAY OF THINKING. WEB OF SCIENTIST: INTERNATIONAL
SCIENTIFIC RESEARCH JOURNAL. 2022. Noyabr. 138-147b.
12. E'tiborxon Mallayeva С. М. МАФКУРА ВА МАФКУРАВИЙ
КАТЕГОРИЯЛАР ЎРТАСИДАГИ ЎЗАРО МУНОСАБАТНИНГ НАЗАРИЙ ЖИ
//АТЛАРИ, Архив Научных Публикаций JSPI. – 2020.
13. Рахматов Х. Б. БУХОРО АМИРЛИГИ АҲОЛИСИНИНГ ЭТНИК
ТАРКИБИ ХУСУСИДА (XIX асрнинг иккинчи ярми–ХХ аср бошлари)
//ВЗГЛЯД В ПРОШЛОЕ. – 2021. – №. SI-3.
14. Ortikov O. K. et al. Views of eastern thinkers on the development of
intellectual
abilities
in
the
scientific
heritage
//ACADEMICIA:
AN
INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL. – 2021. – Т.
11. – №. 1. – С. 211-214.
15. Хакимов О., Қурбонов З. ПЛАСТИКЛИГИ КАМ ТУПРОҚЛАР
АСОСИДА ЕНГИЛ ТЎЛДИРУВЧИЛАР ОЛИШ ИМКОНИЯТЛАРИНИ
ЎРГАНИШ //Solution of social problems in management and economy. – 2022. – Т.
1. – №. 5. – С. 58-64.
16. Boltaeva M. J., Kh O. Ortikov. Features of the scientific heritage of
eastern thinkers about the attitude of parents to the child //Society and innovations.
Special. –2021. –No. 2. –С. 469-474.
636
17. Kumakovich T. A. et al. “RAQAMLI UNIVERSITET” TARAQQIYOT
OMILI SIFATIDA //International Journal of Contemporary Scientific and Technical
Research. – 2022. – С. 196-199.
18. Xosilmurodov Islom, Kalandarov Mexroj Abu Nasr Farobiy Falsafasida axloq
masalasi. Pedagog respublika ilmiy jurnali. 2023.04.15. 434-437b.
НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В ИЗУЧЕНИИ И ПРЕПОДАВАНИИ
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ
Жабборова Элмира Рашидовна
Джизакский филиал Национального университета Узбекистана
Аннотация.
Одной из наиболее эффективных форм преподавания
иностранного языка является метод использования современных педагогических
технологий.
В данной статье рассматриваются различные аспекты
использования новых технологий, которые способствуют активному
вовлечению учащихся в различные виды практической деятельности и позволяет
каждому из них развивать творческие и индивидуальные способности.
Ключевые слова.
Педагогическая деятельность, современные занятия,
индивидуальные способности, сфера образования, техника обучения, процесс
обучения.
«Если педагог соединяет в себе любовь к делу и к ученикам, он -
совершенный педагог Лев Толстой.
Следуя высказыванию Л. Толстого, как одного из наиболее широко
известных русских писателей и мыслителей, мы понимаем, что педагогическая
деятельность -это сложный, многоплановый и многоуровневый процесс.
Современные занятия невозможно представить без использования
интерактивных методов обучения, без использования которых нельзя
заинтересовать ни учеников, и ни студентов.
Новые технологические процессы, развивающиеся в сфере образования,
заключаются в том, что операции, действия и функции обучающихся на всех
этапах процесса обучения осуществляются в реальной совместной деятельности.
В толковом словаре живого великорусского языка В.Даля под технологией
понимается “совокупность приёмов, применяемых в каком- либо деле,
мастерстве, искусстве”.
К числу современных образовательных технологий можно отнести:
-развивающее обучение
-проблемное обучение
-разноуровневое обучение
-коллективную систему обучения
-технологию изучения изобретательских задач (ТРИЗ);
-исследовательские методы в обучении
