146
Talabalar natijalarga tayanishdan oldin
o‘
zlarining kompyuter modellarini
tasdiqlay olishlari muhimdir. Buni model natijalarini eksperimental ma'lumotlar yoki
boshqa modellar natijalari bilan taqqoslash orqali amalga oshirish mumkin.
Kompyuter modellari juda k
o‘
p ma'lumotlarni ishlab chiqishi mumkin, shuning
uchun talabalar
o‘
zlarining modellari natijalarini boshqa muhandislar va manfaatdor
tomonlarga samarali etkazishlari muhimdir.
Kompyuterda modellashtirish dasturiy ta'minot paketlari uchun hujjatlar quruq
b
o‘
lishi mumkin, ammo dasturiy ta'minotdan samarali foydalanishni
o‘
rganish uchun uni
diqqat bilan
o‘
qib chiqish muhimdir.
Internetda va darsliklarda kompyuterni modellashtirish asoslarini
o‘
rgatadigan
k
o‘
plab
o‘
quv q
o‘
llanmalari mavjud.
Kompyuterni modellashtirish k
o‘
nikmalarini oshirishning eng yaxshi y
o‘
li ularni
muntazam ravishda ishlatishdir.
O‘
zingizning loyihalaringizda kompyuter modelini
q
o‘
llash yoki boshqalarga
o‘
z loyihalarida yordam berish imkoniyatlarini topishga
harakat qiling.
Boshqa muhandislar va olimlar bilan hamkorlik qilish kompyuter modellashtirish
haqida yangi narsalarni
o‘
rganish va murakkab muammolarni hal qilishning ajoyib usuli
b
o‘
lishi mumkin.
Ushbu tamoyillar va tavsiyalarga rioya qilish orqali
o‘
qituvchilar b
o‘
lajak
muhandislarga 21-asr ishchi kuchida muvaffaqiyatga erishish uchun zarur b
o‘
lgan
kompyuterni modellashtirish k
o‘
nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati:
1.
Axadova, K. (2023). B
O‘
LAJAK MUHANDISLARNI KASBIY FAOLIYATGA
TAYYORLASHDA Q
O‘
LLANILADIGAN ZAMONAVIY METODLAR.
O‘
ZBEKISTON MILLIY
UNIVERSITETI. https://doi.org/https://doi.org/10.5281/zenodo.7807515
2.
Ахадова, К. (2023). Raqamlashtirish davrida informatika va matematik
modellashtirish b
o‘
lajak muhandislarning kasbiy faoliyati uchun asos sifatida.
Современные тенденции инновационного развития науки и образования в
глобальном мире, 1(3), 74–
77. https://doi.org/10.47689/ STARS.university-pp74-77
3.
Axadova,
Komila.
"TEXNIK
OLIY
TA’LIMDA
MATEMATIKANING
MUTAXASSISLIK FANLARI BILAN INTEGRATSIYASINI TA’MINLASH VOSITALARI."
Science and innovation (2022).
4.
Axadova, K. “BO‘
LAJAK MUHANDISLARNING MATEMATIK KOMPETENTLIGINI
RIVOJLANTIRISH MASALALARI”. Namangan Davlat Universiteti, 2022.
5.
Isakulova N. METHODS OF USING COURSES OF OPEN EDUCATION IN
IMPROVING MEDIA OF COMPETENCE OF STUDENTS (ON THE EXAMPLE OF ENGLISH)
//European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol.
–
2019.
–
Т.
7.
–
№. 5.
TA’LIM JARAYONI SAMARADORLIGINI OShIRIShDA RAQAMLI
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Shodmonov Sh.S., TDPU professori,
Raximov X.Yu., TDPU magistri,
O‘
zbekiston
Annotatsiya.
Mazkur
maqolada
ta’lim
-tarbiya
jarayonida
raqamli
texnologiyalardan foydalanishning zarurati, afzalliklari va masofaviy
ta’lim
sohasidan
foydalanish b
o‘
yicha statistikalar berilgan.Raqamli texnologiyalardan foydalanish va
147
masofaviy
ta’limning
yangi avlod tizimlarini joriy etish lozimligi, masofaviy
ta’lim
tizimi
orqali yangi k
o‘
nikmalarni yoki mavzuga oid materiallarni
o‘
rganish tezroq, osonroq va
arzonroq ekanligi atroflicha yoritib berilgan.
Kalit s
o‘
zlar
: raqamli texnologiyalar, raqamli
o‘
qitish
ta’lim
tizimi, Internet
tarmo
g‘
i, masofaviy
ta’lim,
masofaviy platformalar, mobil qurilmalar.
Respublikamizda raqamli iqtisodiyot va ta’lim
-tarbiya jarayonlarini faol
rivojlantirish, barcha tarmoqlar va sohalarda, eng avvalo, davlat boshqaruvi, ta’lim,
so
g‘
liqni saqlash va qishloq x
o‘
jaligida zamonaviy axborotkommunikatsiya va raqamli
texnologiyalarini keng joriy etish b
o‘
yicha kompleks chora tadbirlar keng k
o‘
lamda
amalga oshirilib kelinmoqda. Jumladan, elektron hukumat tizimini takomillashtirish,
dasturiy mahsulotlar va axborot texnologiyalarining mahalliy bozorini yanada
rivojlantirish, respublikaning barcha hududlarida IT-parklarni tashkil etish, shuningdek,
sohani malakali kadrlar bilan ta’minlashni ko‘
zda tutuvchi 220 dan ortiq ustuvor
loyihalarni amalga oshirish ishlari keng tus olgan. Bundan tashqari, 40 dan ortiq
axborot tizimlari bilan integratsiyalashgan geoportalni ishga tushirish, jamoat transporti
va kommunal infratuzilmani boshqarishning axborot tizimini yaratish, ijtimoiy sohani
raqamlashtirish va keyinchalik ushbu tajribani boshqa hududlarda joriy qilishni nazarda
tutuvchi “Raqamli O‘zbekiston” kompleks dasturi amalga oshirilmoqda. Bu kabi ustivor
vazifalarning bajarilishi raqamli ta’lim masofa va turli xil ko‘
rinishdagi t
o‘
siqlarni va
iqtisodiyot bilan bo
g‘
liq muammolarni bartaraf etish imkonini beradi.
Ma’lumki,
raqamli iqtisodiyot, bu
—
alohida faoliyat turi sifatida qarash emas, balki u
ishbilarmonlik, tadbirkorlik, sanoat ob’ektlari, xizmatlar deganidir. “Raqamli” atamasi
mazkur sohalarning barchasi axborot texnologiyalaridan faol foydalanishga qaratilgan
jarayon sifatida qaraladi. Agar oddiy iqtisodiyotda moddiy buyumlar asosiy resurs
hisoblansa, raqamli iqtisodiyotda bu qayta ishlanadigan hamda uzatiladigan axborot,
ma’lumotlar bo‘
ladi. Ularning tahlilidan s
o‘
ng t
o‘g‘
ri boshqarish b
o‘
yicha yechim ishlab
chiqiladi. “Raqamli iqtisodiyot” atamasi milliy qonunchiligimizda ilk bor qo‘
llanilmoqda.
Biroq dunyo tendensiyasi shuni k
o‘
rsatayaptiki, barcha rivojlangan davlatlar uni
shakllantirishga allaqachon kirishib b
o‘
lgan.
Mamlakatimizda, kechayotgan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy jabhalardagi bugungi
islohotlarning borishi ta’lim tizimini ham tubdan isloh qilishni taqozo etmoqda. Chunki,
har bir jabhaning taraqqiyoti
o‘
sha soha mutaxassislarining bilimi, idroki, tafakkuri va
malakasi, dunyodagi shu y
o‘
nalishning rivojlanish tendensiyalarini qanchalik
o‘zlashtirganligi bilan belgilanadi. 2020 yil 5 oktyabrda ““Raqamli O‘
zbekiston-
2030”
strategiyasini tasdiqlash va uni samarali amalga oshirish chora-tadbirlari t
o‘g‘risida”gi
PF-6079-sonli P
rezident farmoni qabul qilindi. Ushbu farmonda ta’lim sohasida raqamli
k
o‘nikmalarni oshirish maqsadida quyidagi tadbirlar amalga oshirilishi belgilandi: ta’lim
po
g‘
onasining boshlan
g‘
ich bosqichida
o‘
quvchilarga raqamli texnologiyalarni taqdim
etish orqali raqamli k
o‘
nikmalarni
o‘
zlashtirish uchun imkoniyatlar yaratish, tahliliy va
tanqidiy fikrlashni rivojlantirish, kelajakda zarur b
o‘
ladigan keng k
o‘
lamli raqamli
transformatsiya sharoitida yoshlarga bilim va k
o‘
nikmalar berish; yagona masofaviy
ta’lim platformasini kelajakda ta’limning barcha yo‘
nalishlarida tatbiq etish maqsadida
yaratish va amalga oshirish;
o‘
quvchilar uchun raqamli texnologiyalardan
foydalanishning umumiy darajasini oshirish maqsadida umumta’lim maktablarining
asosiy
o‘
quv dasturlariga doimiy
o‘
zgartirishlar kiritish; texnologik kasblar va
innovatsion faoliyat sohasida
o‘
qishni tashkil etishga qaratilgan yuqori samarali xalqaro
amaliyotni ta’lim tizimiga joriy etish; axborot
-kommunikatsiya texnologiyalari bilan
bo
g‘
liq y
o‘
nalishda kadrl
ar tayyorlovchi oliy ta’lim muassasalari bitiruvchilari sonini,
148
axborot texnologiyalar sohasida
o‘
rtacha darajada kompetensiyaga ega b
o‘
lgan
o‘
rta
maxsus kasb-
hunar ta’limi muassasalari bitiruvchilarini oshirish; axborot texnologiyalar
sohasidagi tashkilotlarining
o‘
quv jarayonlarga qatnashishini ra
g‘
batlantirish orqali
umumta’lim maktablarda informatika fanini o‘
qitish metodlarini takomillashtirish kabi
bir qator vazifalar
o‘
z aksini topgan.;
Shuningdek, bugungi kunga kelib keliib, ta’lim tizimi rivojlant
irish va
takomillashtirish maqsadida raqamli texnologiyalarni keng tar
g‘
ib etish, shu asosida
mazkur jarayonning samaradorligini oshirish
o‘
ta dolzarb masla sifatida keng tadqiq
etilmoqda. Jumladan, axborot maydonida taklif etilayotgan k
o‘
plab narsalarni jiddiy
tahlil qilish va pedagogik asoslash uchun raqamli texnologiya muhim ahamiyat kasb
etmoqda. S
o‘nggi yillarda ta’limni “raqamlashtirish” muammolari, uning shakllanishiga
ta’siri bo‘
yicha birorbir davlat loyihasi yoki s
o‘
rovnoma asosida tadqiqotlar
o‘
tkazilmaganligi ham muhimligi ilgari surilgan. Shuningdek, Internet tizimidagi
muhitning yoshlar ongiga ta’sirining ahamiyati ta’lim
-tarbiya jarayonlarida, zamonaviy
ommaviy
axborot
vositalarining
ma’ruzalarida,
pedagogik
jamoatchilik
muhokamalarida, magistrant va tadqiqotchilarning izlanishlarida ham k
o‘
rishimiz
mumkin.
Ma’lumki, 40 dan ortiq axborot tizimlari bilan integratsiyalashgan geoportalni
ishga tushirish, jamoat transporti va kommunal infratuzilmani boshqarishning axborot
tizimini yaratish, ijtimoiy sohani raqamlashtirish va keyinchalik ushbu tajribani boshqa
hududlarda joriy qilishni nazarda tutuvchi “Raqamli O‘zbekiston” kompleks dasturi
amalga oshirilmoqda. Bu kabi ustivor vazifalarning bajarilishi raqamli ta’lim masofa va
turli xil k
o‘
rinishdagi t
o‘
siqlarni va iqtisodiyot bilan bo
g‘
liq muammolarni bartaraf etish
imkonini beradi. Raqamli iqtisodiyot esa, bu iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy aloqalarni
raqamli texnologiyalarni q
o‘llash asosida amalga oshirish tizimi sifatida qaraladi. Ba’zida
u internet iqtisodiyoti, yangi iqtisodiyot yoki veb-iqtisodiyot degan terminlar bilan ham
ifodalanadi. Shuningdek, raqamli iqtisodiyot, bu
—
alohida faoliyat turi sifatida qarash
emas, balki u ishbilarmonlik, tadbirkorlik, sanoat ob’ektlari, xizmatlar d
eganidir.
“Raqamli” atamasi mazkur sohalarning barchasi axborot texnologiyalaridan faol
foydalanishga qaratilgan jarayon sifatida qaraladi. Agar oddiy iqtisodiyotda moddiy
buyumlar asosiy resurs hisoblansa, raqamli iqtisodiyotda bu qayta ishlanadigan hamda
uzatiladigan axborot, ma’lumotlar bo‘
ladi. Mazkur jarayonlarni tahlilidan s
o‘
ng t
o‘g‘
ri
boshqarish b
o‘yicha yechim ishlab chiqiladi. “Raqamli iqtisodiyot” atamasi milliy
qonunchiligimizda ilk bor q
o‘
llanilmoqda. Biroq dunyo tendensiyasi shuni
k
o‘
rsatayaptiki, barcha rivojlangan davlatlar uni shakllantirishga allaqachon kirishib
b
o‘lgan. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, oldin raqamli texnologiyalarni barcha
sohalarda, ya’ni, sanoat, iqtisodiyot, bank va boshqa sohalarda joriy etish bilan cheklanib
qolgan edi. Bunday yondashuv esa raqamli iqtisodiyot shiddat bilan rivojlanib
borayotganini e’tiborga olib, raqamli rivojlanish bo‘
yicha barcha soha rahbarlarining
o‘
rinbosarlari lavozim tarkibiga kiritilmoqda. Raqamlashtirish y
o‘
nalishi b
o‘
yicha
faollashtirish barcha biznes tuzilmalarida amalga oshirilmoqda. Bugungi kunda raqamli
texnologiyalar barcha sohalarda “tajovuzkor”, ayniqsa iqtisodiy samarasi topilgan
joylarda, barcha darajalarda q
o‘
llab-quvvatlanib kelinmoqda. Iqtisodiyotda r
o‘
y
berayotgan jarayonlar dinamikasi iqtisodiyotning raqamli transformatsiyasida oliy
ta’limini rivojlantirish bo‘yicha takliflarni tahlil qilish va ishlab chiqishda ta’lim
hamjamiyatining faol pozitsiyasini talab qilmoqda. Ta’limda raqamli texnologiyalarni
o‘
qitish sifatini saqlab qolgan holda samarali q
o‘
llash uchun bir qator ishlarni amalga
oshirish zarurligiga alohida e’tibor qaratish muhim ekanligini asoslaydi. Shunga ko‘
ra,
ta’limda raqamli texnologiyalarni o‘
qitish sifatini saqlab qolgan holda ularni samarali
149
q
o‘
llash uchun quyidagilarni inobitga olish muhim ahamiyatga ega ekanligini asoslaydi.
Birinchidan,
mamlakatimizda
yoshlarni
zamonaviy
axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarining s
o‘
ngi yutuqlarini
o‘
zlashtirishga shart-sharoitlar hamda imtiyozlar
yaratib berishimiz lozim. Ikkinchidan,
o‘
quv jarayonini tashkil etishda raqamli
texnologiyalardan foydalanish k
o‘
lamini kengaytirish kerak. Uchinchidan, pedagog
kadrlarning kasbiy mahoratini uzluksiz rivojlantirib borish uchun q
o‘
shimcha sharoitlar
yaratish lozim. T
o‘
rtinchidan, real vaqt rejimida interfaol taqdimot tizimlari,
videokonferens aloqa tizimlari, virtual zallar, elektron resurslardan foydalanib istalgan
vaqtda masofaviy
o‘
qitish jarayonini amalga oshirish lozim. Shundagina, biz raqamli
texnologiyalardan foydalanib ta’li
m sifatini tushirmagan holda talaba-yoshlarga bugungi
kun talabi darajasida bilim olishlariga erishamiz.
Buning uchun, mamlakatimizda Internet infratuzilmasini yaxshilashimiz, mobil
operatorlar tomonidan k
o‘
rsatilayotgan xizmatlar sifatini oshirishimiz va eng muhimi
aholining,
ayniqsa
talaba
yoshlarni
zamonaviy
axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarining s
o‘
ng yutuqlarini
o‘
zlashtirishga shart-sharoitlar hamda
imkoniyatlar yaratib berishimiz zarur ekanligi bilan belgilanadi. Mamlakatimizda ta’lim
-
tarbiya jarayonlarini samarali tashkil etishda raqamli texnologiyalardan foydalanish
k
o‘
lamini yanada kengaytirish va axborot resurslari,
o‘
qitish vositalari va masofaviy
o‘
qitish
texnologiyalarini
rivojlantirish,
ijodkor
o‘
quvchilarni
universitetni
raqamlashtirish
loyihalariga jalb qilish bilan oliy ta’lim muassasalari faoliyatini tartibga
soluvchi normativ - huquqiy hujjatlarga
o‘
zgartirish kiritish b
o‘
yicha vakolatli
organlarga takliflar berish, yuqori samaradorlikka ega raqamli qurilmalar bilan
jihozlangan tuzilmalar,
o‘
quv xonalari, laboratoriyalar, mediastudiyalar va boshqalarni
o‘
z ichiga olgan markazlarni tashkil etish hamda unda orttirilgan tajribani
O‘zbekistonning barcha oliy ta’lim muassasalarida qo‘
llash zarur sanaladi. Bundan
tashqari
zamonaviy
axborot-
kommunikatsiya
texnologiyalari
va
ta’lim
texnologiyalarining mustahkam integratsiyasini ta’minlash, bu borada pedagog
kadrlarning kasbiy mahoratini uzluksiz rivojlantirib borish uchun q
o‘
shimcha shart -
sharoitlar yaratish, interfaol taqdimot tizimlaridan
foydalanish, ma’ruza va seminar
darslari uchun internet bilan bo
g‘
liq holda interfaol va multimediali taqdimotlarni ishlab
chiqish kabi mavzular b
o‘
yicha
o‘
qituvchilarning malakasini oshirish uchun kurslarni
tashkil qilish va
o‘
tkazish, real vaqt rejimida interfaol taqdimot tizimlari,
videokonferensiya aloqa tizimlari, virtual zallar, elektron resurslardan foydalanib
istalgan vaqtda masofaviy
o‘
qitish jarayonini amalga oshirish bugungi kunning eng
muhim ustivor vazifalari sanaladi. Shuningdek, ta’lim sifa
tini oshirish va rivojlantirish
uchun zamonaviy texnologiyalardan manfaatli foydalanish imkoniyatini yaratish va
planshetlardan bugungi kun bolalari maqsadli foydalansalar, ular
o‘
qish jarayoniga katta
qiziqish bilan kirishadi. Bu
o‘yin bilan klassik ta’li
mni birlashtirishga tengdir. Natijada
o‘
qish jarayoni yaxshilanadi,
o‘
quvchilarni
o‘zlashtirish, ta’lim darajasi va sifatli
kadrlarni tayyorlash samaradorligi oshadi. Sababi shundaki, bugungi kun auditoriyalari
o‘
n yil avvalgilaridan juda katta farq qiladi va sinf xonalari kompyuterlar, iPad,
planshetlar, smart-
doskalar va boshqa turdagi ta’lim texnologiyalari bilan jihozlangan.
Dunyoning boshqa joylarida b
o‘
lgani kabi
O‘
zbekistonda ham raqamli avlodning yetti
ekranli avlodi - televizor, kompyuter, planshet, tablet, fablet, smartfon va smartsoatlari
kirib keldi. Bunday zich raqamli muhitga ega b
o‘
lish va u bilan doimiy
o‘
zaro munosabat
natijasida bugungi kun
o‘
quvchilarining fikrlashi va axborotlarga ishlov berish
jarayonlari oldingi fikr yuritish va axborot jarayonlaridan tubdan farq qilmoqda. Oliy
ta’lim muassasalari o‘
zlarining onlayn
o‘
quv dasturlarini akkreditatsiyadan
o‘
tkazishi va
moslashuvchan ta’lim imkoniyatlari sohaga kirib borishi natijasida masofaviy ta’limga
150
b
o‘lgan e’tibor va qarashlar tezli
k bilan
o‘zgarib ketdi. Chunki, masofaviy ta’lim tizimi
orqali yangi k
o‘
nikmalarni yoki mavzuga oid materiallarni
o‘
rganish tezroq, osonroq va
arzonroq amalga oshirilishi bilan alohida ahamiyat kasb etmoqda. Demak, raqamli
iqtisodiyotning yangi texnologiya
lari masofaviy ta’limni yanada rivojlantirishga katta
hissa q
o‘shmoqda. Ma’lumki, virtual va kengaytirilgan voqelik, vizual ravishda
y
o‘naltirilgan masofaviy ta’lim texnologiyalari o‘
quvchilarni bugungi kun talablariga
muvofiq sifatli bilim olishlari uchu
n alohida xizmat qilmoqda. Chunki, masofaviy ta’lim
tizimi virtual va kengaytirilgan voqelik hamda vizual ravishda y
o‘
naltirilgan raqamli
texnologiyalarning q
o‘
llanilishi orqali
o‘
quvchilarni darsga b
o‘
lgan qiziqishlariga
kengroq jalb etish imkonini bermoq
da. Hozirgi “Pandemiya” sharoitida masofaviy ta’lim
sohasi har qachongidan ham mashhur sohaga aylandi desak mubola
g‘
a b
o‘
lmaydi.
Ayniqsa, dunyo miqyosida barcha ta’lim muassasalari masofaviy ta’lim platformalaridan
foydalanib, ta’lim
-tarbiya jarayonlarini samarali tashkil etib kelmoqda. Korxona va
tashkilotlarda ham masofaviy ish faoliyati y
o‘
lga q
o‘
yilib kelinmoqda.
O‘
quvchilar yoki
xodimlar masofaviy ta’lim olish imkoniyatiga ega bo‘lganda an’anaviy o‘
qitish tizimi
materiallarini
o‘
rganishga qaraganda 60 % kamroq vaqtlarini sarflanishi aniqlangan.
Masofaviy ta’lim platformalari bo‘yicha ta’lim olayotgan o‘
quvchilarni darslarga
qiziqtirish darajasi ortganligi va odatdagi sinf muhitiga qaraganda 60 %ga samarali
hisoblanishi
o‘
z natijasini k
o‘
rsatmoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati:
1. Verbiskiy, A.A. Lichnostnыy i kompetentnostnыy podxodы v obrazovanii:
problemы integratsii: monografiya / A.A. Verbiskiy, O.G. Larionova. —
M.: Logos, 2009.
—
336 s.
2. Buxarkina, M.Yu. Sovremennыe pedagogicheskie i
informatsionnыe texnologii v
sisteme obrazovaniya: ucheb. posobie.
—
2-ye izd. / M.Yu. Buxarkina, Ye.S. Polat.
—
M.:
Izdat. sentr «Akademiya», 2010. —
368 s
3.Ochilov M. O. Ta’lim
-tarbiya maqsadlarini oddiylashtirish texnologiyasi //J.
Pedagogik mahorat. 2002. 2-son.
–
B. 19
–
22.
4.Zarif Umurov. (2020). Technology for preparing educational and cognitive
problems for primary school students. International Journal of Advanced Science and
Technology,
29
(05),
1465
-
1471.
Retrieved
from
http://sersc.org/journals/index.php/IJAST/article/view/10050
MASOFAVIY TA’LIMNING TARAQQIYOT TARIXIDAN
Gulamov J.B.,
O‘
zDJTU
o‘
qituvchisi,
O‘
zbekiston
Annotatsiya.
Maqolada bugunda masofaviy ta’limning qanchalik imkoniyat va
qulayliklar yaratib berishi ilmiy tadqiq qilin
adi. Masofaviy ta’limning rivojlanish tarixi
davlatlar misolida tahlil qilinadi. Jumladan, masofaviy ta’lim jarayonida tashkil
etiladigan kurslar nashr etilgan materiallardan iborat b
o‘
lib,
o‘
z ichiga uslubiy
k
o‘
rsatmalar, q
o‘shimcha ta’lim uchun maqolalar
t
o‘
plami, laboratoriya amaliyotlarini
bajarish uchun uslubiy k
o‘
rsatmalar va boshqalarni qamrab olishi xususiyatlari
o‘
rganiladi.
Kalit s
o‘
zlar:
masofaviy ta’lim, talaba, ta’lim, malaka, ehtiyoj, maqsad, texnologiya,
onlayn kurslar, rivojlanish tarixi, taraqqiyot.
