“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 4, июль-августь, 2016 йил
1
www.iqtisodiyot.uz
А.А. Ядгаров, и.ф.н., доц.,
С.С. Саидкаримова, магистрант, ТДИУ
РЕАЛ СЕКТОР ТАРМОҚЛАРИ РИВОЖИДА ТАРКИБИЙ ЎЗГАРИШЛАР
В данной статье анализирована отрасль показатели развитий и
состояния структурных изменений, также приспособление предприятий
реального сектора на рыночную конъюнктуру и излагается эффективное
производство.
In this article is analysed the branch indicators of developments and condition
of structural changes, also adaptation of the enterprises of real sector on market
conditions and is stated effective production.
Калит сўзлар:
реал сектор, инвестициялаш механизми, рақобатбардош-
ликни ошириш, таҳлил, саноат маҳсулотлари.
Мустақиллик йилларида эришаётган ютуқларимиз барчамизнинг бирдек
кўзимизни қувонтириб келмоқда. Шу жиҳатдан иқтисодиётимиз ва унинг
етакчи тармоқларини ривожлантириш борасида амалга оширилаётган изчил
ислоҳотлар натижасида мамлакатимиз иқтисодиётида барқарор юқори ўсиш
суръатларига эришмоқда. Айнан, реал сектор тармоқларини ривожлантириш
борасидаги барча саъй-ҳаракатлар, амалга оширилаётган йирик лойиҳа ҳамда
дастурларнинг амалиётга татбиқ этилаётгани муҳим аҳамиятга молик
масалалардан биридир. Давлатимиз раҳбарининг жорий йил 15 январда
Вазирлар Маҳкамасининг йиғилишида сўзлаган маърузасида иқтисодиётни
таркибий ўзгартириш, авваламбор саноатда туб таркибий ўзгаришларни давом
эттириш ҳисобидан иқтисодиётимизнинг рақобатдошлигини оширишни
таъминлаш энг устувор вазифа сифатида таъкидланган эди. 2016 йил ва ке-
йинги йилларда мамлакатимизни истиқболли иқтисодий ва ижтимоий
ривожлантириш стратегиясини амалга ошириш доирасида иқтисодиётни, шу
жумладан, саноатни таркибий ўзгартириш бўйича чора-тадбирлар режасини
амалга ошириш муҳим аҳамият касб этмоқдa[1].
Мазкур устувор вазифаларни амалга ошириш, ўз навбатида,
мамлакатимизнинг ташқи омилларга боғлиқлигини камайтиришга олиб келади.
Бозор ўзгаришлари жараёнларининг таҳлили, ислоҳотлар олиб борилган йиллар
мобайнида саноатда сезиларли таркибий ўзгаришлар юз берганлигидан далолат
беради. Бу ўзгаришлар аввало, давлат мустақиллиги ва даҳлсизлигини
таъминлашга, иқтисодий, шу билан бир қаторда энергетика ва озиқ-овқат
хавфсизлигини таъминлашга, бой табиий иқтисодий салоҳиятдан оқилона
фойдаланишга йўналтирилган эди. Мустақиллик йилларида реал сектор
тармоқларининг ривожланиши натижаларининг таҳлили кўплаб ишлаб
чиқариш корхоналари бозор шароитига мослашганлигини ва давлат кўмаги
ёрдамида юқори самарали ишлаб чиқаришни йўлга қўйганлигини кўрсатмоқда.
Бугунги кунда реал сектор тармоқларининг ривожланаётган тармоқ
ҳисобланиб, унда юздан ортиқ саноат маҳсулотлари ишлаб чиқарилмоқда.
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 4, июль-августь, 2016 йил
2
www.iqtisodiyot.uz
Бундай улкан ишлаб чиқариш салоҳияти мустақиллик йилларида тубдан
ўзгарди ва маълум турдаги маҳсулотлар бўйича ҳар қандай хорижда ишлаб
чиқарилган маҳсулотлар билан бемалол рақобатлаша олади. Ҳам ички, ҳам
ташқи бозорга асосий саноат маҳсулотларини ишлаб чиқаришда саноат
тармоқларида юз берган таркибий ўзгаришлар ҳисобига эришилди.
Реал сектор тармоқларининг сони мамлакат индустриал тараққиёти,
унинг иқтисодий ва илмий-техник салоҳияти, иқтисодий жиҳатдан
мустақиллигини ифодалайди.
1-жадвал
ЯИМ таркибида саноат ва қишлоқ хўжалигининг улуш,
(фоиз ҳисобида)
Кўрсаткичлар
2000
2005
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2030*
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Иқтисодиёт
100
100
100
100
100
100
100
100
100
Саноат
14,2
20,7
24,0
24,0
24,0
24,2
24,1
33,5
40
Қишлоқ хўжалиги 30,1
25,0
17,5
17,6
17,5
17,6
17,2
16,6
8-10
Манба: Ўзбекистон Республикаси Давлат Статистика қўмитаси маълумотлари.
Мамлакатимиз ялпи ички маҳсулотининг 2016-2030 йилларда 2 баробар
қўпайишига эришиш учун ўртача йиллик ўсиш суръатлари 4,8 фоиз даражасида
бўлишини таъминлаш зарур. Маълумотлардан кўриш мумкинки, ялпи ички
маҳсулотда саноат маҳсулотларининг улуши 2000 йилда 14.2% бўлса 2015
йилга келиб 33.5 %ни ташкил этган.
1991-2014 йилларда Ўзбекистон саноатининг тармоқ тузилмасидаги
ўзгаришларнинг таҳлили саноат ишлаб чиқаришда фан-техника тараққиётини
жадаллаштиришни таъминлайдиган тармоқлар юқори суръатлар билан
ривожланаётганлигини ва бошқа прогрессив ўзгаришлар рўй бераётганлигини
кўрсатади.
Ўзбекистон саноати ривожланишининг асосий мақсади, нафақат ушбу
иқтисодиёт секторида ўсиш суръатларини оширишга интилиш, балки бой
табиий ресурслар салоҳиятидан фойдаланиш орқали устувор тармоқлар ва
ишлаб
чиқаришни
ривожлантириш,
унинг
замонавий
таркибини
шакллантириш, ташқи ва ички бозорда мамлакат саноати рақобатбардошлиги
ва
самарадорлигини
ошириш
учун
чора-тадбирлар
мажмуини
шакллантиришдан
иборат.
Стратегик
йўналиш
саноатни
экспортга
йўналтирилган таркибини вужудга келтириш ва экспортда хом-ашёга нисбатан
чуқур қайта ишланган маҳсулотлар улушини ошириш ҳисобланади.
Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримов маърузаларида
таъкидлаганидек ташқи бозорларда харидоргир, юқори қўшимча қийматга эга
бўлган замонавий тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқаришни кўпайтириш ва янги
босқичга кўтариш тайёр маҳсулотлар экспортининг барқарор юқори ўсиш
суръатларига эришишда, ҳеч шубҳасиз, катта замин туғдиради.
Ҳoзирги кундa рeспубликaмиз реал сектор тармоқларидa 8904 тa енгил
сaнoaт кoрxoнaлaри фaoлият кўрсaтмoқдa, улaрдaн 3476 тaси тўқимaчилик,
4684 тaси тикувчилик ҳaмдa 712 тaси чaрм-пoйафзaл йўнaлишидaги кoрxoнaлaр
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 4, июль-августь, 2016 йил
3
www.iqtisodiyot.uz
ҳисoблaнaди. 2015 йилдa 1130 тa енгил сaнoaт кoрxoнaлaри янгидaн тaшкил
этилди.
Рeaл сeктoр кoрxoнaлaридa ишлaб чиқaришни мoдeрнизaция вa
дивeрсификaция қилишни рaғбaтлaнтириш ҳaмдa қўллaб-қуввaтлaш бўйичa
aмaлгa oширилгaн чoрa-тaдбирлaр oзиқ-oвқaт тoвaрлaри ишлaб чиқaришнинг
ўсишини тaъминлaди. 2015 йилнинг янвaрь-дeкaбрь oйлaридa oзиқ-oвқaт
сaнoaтидa ишлaб чиқaриш умумий ҳaжми 16729,2 млрд.сўмни, ўсиш суръaти
эсa ўтгaн йилгa нисбaтaн 114,4 %ни тaшкил этди. Тaрмoқнинг рeспубликa
сaнoaт ишлaб чиқaриш умумий ҳaжмидaги улуши 2014 йилнинг янвaрь-
дeкaбридaги – 17,1 %дaн 18,2 %гa етди.[2]
2014 йилгa нисбaтaн мaҳсулoтлaр ишлaб чиқaриш ҳaжми шaкaр
сaнoaтидa–23,7 %гa, мeвa вa сaбзaвoт сaнoaтидa–17,9 %гa, гўшт вa сут
сaнoaтидa – 5,7 %гa, ёғ вa мoй сaнoaтидa –3,7%гa ўсгaни кузaтилди.
Ҳисoбoт дaвридa, ўтгaн йилнинг тeгишли дaвригa нисбaтaн, тaрмoқнинг
йирик кoрxoнaлaри тoмoнидaн ишлaб чиқaриш ҳaжмлaри қуйидaги мaҳсулoт
турлaри бўйичa oширилди: гўшт кoнсeрвaлaри – 8,0 мaртaгa, гўшт вa ўсимлик
кoнсeрвaлaри – 2,0 мaртaгa, шинни (мeлaссa) – 40,9%гa, мaргaрин вa спрeдлaр –
16,5%гa, мaрмeлaд, жeлe – 20,2%гa, узoқ сaқлaнмaйдигaн қaндoлaт
мaҳсулoтлaри – 17,8%гa, шaкaр – 16,3%гa, узoқ сaқлaнмaйдигaн бoшқa нoн
мaҳсулoтлaри – 14,0%гa, ишлoв бeрилгaн суюқ сут – 11,4%гa, сaрёғ – 7,9%гa,
буғдoй нoни – 6,3%гa.
Шунингдeк, 2014 йилгa нисбaтaн, спирт нaстoйкaлaри (113,4%), пивo
(105,3%) ишлaб чиқaриш ҳaжми oшди.
Oзиқ-oвқaт мaҳсулoтлaри ишлaб чиқaриш ҳaжмининг aсoсий қисми
Тoшкeнт шaҳри (тaрмoқнинг умумий ҳaжмидaги улуши 22,2%), Тoшкeнт
(18,2%), Сaмaрқaнд (13,4%) вa Фaрғoнa (6,5%) вилoятлaри кoрxoнaлaри
ҳиссaсигa тўғри кeлмoқдa.
Тaрмoқдaги кичик тaдбиркoрлик субъeктлaри тoмoнидaн мaҳсулoт ишлaб
чиқaриш ҳaжмининг 2014 йилнинг шу дaвригa нисбaтaн 14,3%гa oшиши
тaъминлaнди, ҳaмдa улaрнинг oзиқ-oвқaт сaнoaти жaми ҳaжмидaги улуши 69,0
%ни тaшкил этди.
2015 йилдa рeспубликaдa 1501тa oзиқ-oвқaт сaнoaти кoрxoнaлaри янгидaн
тaшкил қилингaн, 2016 йил 1 янвaрь ҳoлaтигa рeспубликaдa тaрмoқнинг 8711 тa
кoрxoнaси фaoлият кўрсaтмoқдa. Aҳoлини сифaтли дoри-дaрмoн вoситaлaри вa
тиббий буюмлaр билaн тaъминлaш бoрaсидa кoмплeкс чoрa-тaдбирлaрнинг
aмaлгa oширилиши, мeдицинa сaнoaти кoрxoнaлaри тoмoнидaн мaҳсулoт ишлaб
чиқaриш ҳaжмининг oширилиши учун имкoният ярaтди.
2015 йилнинг янвaрь-дeкaбрь oйлaридa мeдицинa сaнoaти кoрxoнaлaри
тoмoнидaн 674,6 млрд. сўмлик мaҳсулoтлaр ишлaб чиқaрилиб, ўсиш суръaти
ўтгaн йилгa нисбaтaн 128,9%ни, тaрмoқнинг сaнoaт ишлaб чиқaриш умумий
ҳaжмидaги улуши 0,7%ни тaшкил қилди (2014 йил янвaрь-дeкaбридa- 0,6%).
Ҳисoбoт дaвридa, 2014 йилнинг янвaрь-дeкaбрь oйлaригa нисбaтaн,
тaрмoқдaги йирик сaнoaт кoрxoнaлaри тoмoнидaн ишлaб чиқaриш
кўрсaткичлaри қўйидaги мaҳсулoт турлaри бўйичa oширилди: тoвaрлaрни
трaнспoртдa тaшиш ёки қaдoқлaш учун шишa aмпулaлaр – 2,8 мaртaгa,
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 4, июль-августь, 2016 йил
4
www.iqtisodiyot.uz
прoвитaминлaр, витaминлaр вa улaрнинг ҳoсилaлaри – 2,3 мaртaгa, тaркибидa
гармoнлaр ёки aнтибиoтиклaр бўлмaгaн мeдикaмeнтлaр – 1,3 мaртaгa вa
бoшқaлaр [3].
Мeдицинa мaҳсулoтлaри ишлaб чиқaриш ҳaжмининг aсoсий қисми
Тoшкeнт шaҳри (тaрмoқнинг умумий ҳaжмидaги улуши 56,4%) вa Тoшкeнт
вилoяти (20,4%) кoрxoнaлaри xиссaсигa тўғри кeлaди.
Тaрмoқнинг кичик тaдбиркoрликкa кирaдигaн кoрxoнaлaри тoмoнидaн
ишлaб чиқaрилгaн мaҳсулoт ҳaжмининг 2014 йилнинг 12 oйигa нисбaтaн 1,4
мaртaгa oшишигa эришилди, улaрнинг мeдицинa сaнoaти тaрмoғи умумий
ҳaжмидaги улуши 64,3 %гa тeнг бўлди.
Ўзбекистон Республикасининг Инвестиция дастурларига мувофиқ 2016
йилда
6 та лойиҳани ишга тушириш кўзда тутилмоқда. Бунда 14,31 млн.АҚШ
доллари миқдоридаги маблағлар ўзлаштирилади ва 100 та янги иш ўрни
яратилади, жумладан:
1.
«EMG San Ceramic» МЧЖда санитар-техник сопол буюмлар ишлаб
чиқаришни ташкил қилиш.
2.
«Қорақалпоқцемент» ҲК МЧЖ Қорақалпоғистон Республикасида
цемент ишлаб чиқарувчи завод қуриш.
3.
«Jizzakh Stone Quality» ҲК МЧЖ Жиззах вилоятида цемент асосида
пардозловчи материаллар ишлаб чиқаришни ташкил қилиш.
4.
«Қизилқумцемент»
АЖда
"Цемзавод-2"
бош
камайтирувчи
подстанциясини қуриш ва клинкер ишлаб чиқарувчи технологик линияни
модернизация қилиш.
5.
«Қувасойцемент»
АЖда
Компрессор
цехидаги
компрессорни
алмаштириш.
Шу билан бирга 2015-2019 йилларга мўлжалланган реал сектор
тармоқларининг таркибий ўзгартиришларни таъминлаш, ишлаб чиқаришни
модернизация қилиш ва диверсификациялаш дастурига мувофиқ 2016-2019
йилларда қуйидаги лойиҳаларни ўзлаштириш кўзда тутилмоқда:
1. Архитектура-қурилиш ойнасини ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш.
Лойиҳа «Uz Oyna» МЧЖ томонидан Бекобод шаҳрида амалга оширилмоқда.
Амалга ошириш муддати - 2016-2018 йй. Қуввати - 20,0 млн.кв.м. Умумий
қиймати - 100,0 млн. АҚШ доллари (65,0 млн.АҚШ доллари – ҳорижий
кредитлар (ГБРК), 10,0 млн.АҚШ доллари – ўз маблағлари, 25,0 млн.АҚШ
доллари – тижорат банкларининг кредитлари). Тармоқ жадвали тасдиқланган.
ТИА ва ЛСҲ ишлаб чиқилмоқда. Хитойнинг «Yaohua Glass Machine
Manufacture Co.» компанияси билан асбоб-ускуналарни харид қилиш учун
шартнома тузилган.
2. Узлуксиз базальт толаси, базальт пластикли арматура ишлаб
чиқаришни йўлга қўйиш. Лойиҳа «Мега инвест индустриал» МЧЖ томонидан
Жиззах вилоятида амалга оширилмоқда. Амалга ошириш муддати - 2016-
2018 йй. Умумий қиймати - 51,8 млн.АҚШ доллари (15,3 млн.АҚШ доллари –
тўғридан-тўғри ҳорижий инвестициялар (Leigh Barrier LLP, Великобритания),
36,5 млн.АҚШ доллари - тижорат банклари кредитлари). Ишлаб чиқариш
қуввати - 2,5 минг.тонна. Тармоқли жадвал тасдиқланди, ТЭО ишлаб чиқилди.
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 4, июль-августь, 2016 йил
5
www.iqtisodiyot.uz
3. Цемент асосида пардозбоп материаллар ишлаб чиқаришни йўлга
қўйиш. Лойиҳа «Jizzakh Avantage Plus» ҲК МЧЖ томонидан Жиззах вилоятида
амалга оширилмоқда. Умумий қиймати - 2,0 млн.АҚШ доллари. Қуввати -
480,0 минг кв.м. Амалга ошириш муддати - 2015-2016 йй. Тармоқ жадвали
тасдиқланган, ТИА ишлаб чиқилган, тегишли ҳужжатлар “Ипотека банк” га
кредит расмийлаштириш учун тақдим этилган.
4. Санитария-техника керамикаси, Лойиҳа «EMG San Ceramic» МЧЖ
томонидан Тошкент вилоятида амалга оширилмоқда. Амалга ошириш
муддати: 2015-2016 йй. Қуввати - 350,0 минг дона. Умумий қиймати - 10,0 млн.
АҚШ доллари (тўғридан-тўғри ҳорижий инвестициялар ва тижорат
банкларининг кредитлари). Лойиҳавий-смета ҳужжатлари ишлаб чиқилмоқда,
“Ипотека банк” да кредитни расмийлаштириш масаласи ҳал этилмоқда.
5.
Цемент.
Лойиҳа
«Қорақалпоқцемент»
ҲК
МЧЖ
томонидан Қорақалпоғистон Республикасида цемент ишлаб чиқарувчи заводни
қуриш ишлари амалга оширилмоқда. Умумий қиймати - 8,0 млн. АҚШ доллари.
64 та иш ўрни яратилади. Қуввати - 200,0 минг тн. Технологик жихозлар харид
қилиш учун шартнома тузилган. Хозирги пайтда қисман технологик жихозлар
келтирилган ва ёрдамчи бинолар қурилиши олиб борилмокда.
Реал сектор тармоқларининг ривожланиш стратегиясини ишлаб чиқиш
жараёнида асосий эътибор таркибий ўзгаришларга қаратилган бўлиб, улар
саноат тармоқларидаги макроиқтисодий кўрсаткичларва таркибий силжишлар
билан биргаликда башорат қилинади. Саноатнинг тармоқ таркибини 2030 йилга
қадар такомиллаштириш ЯИМда саноат улушини ривожланган давлатларда
ЯИМ таркибидаги характерларга хос бўлгани каби 2015 йилдаги 33,5%дан 2030
йилда 40% ошириш билан асосланади.
1-расм. Реал сектор тармоқларида маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмларини
ошириш(марта ҳисобида).
Ушбу мақсадга эришиш учун, “шуни айтиш керакки, бугунги кунда
мамлакатимизда бу борадаги ишлар бошлаб юборилган. Айни вақтда бу ишлар
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 4, июль-августь, 2016 йил
6
www.iqtisodiyot.uz
юқори салоҳиятга эга бўлган ҳар бир турдаги истиқболли хомашё ва ярим
фабрикат бўйича чуқур қайта ишлашнинг 2020, 2025, 2030 йилларга
мўлжалланган аниқ дастурига эга бўлиш учун мутлақо янги дастурий комплекс
ёндашувни талаб этади.
Биз ўз олдимизга қўйган вазифалар қанчалик асосли эканини қуйидаги
ҳисоб-китоблар кўрсатиб турибди. Мамлакатимиз ялпи ички маҳсулотининг
2016-2030 йилларда 2 баробар кўпайишига эришиш учун ўртача йиллик ўсиш
суръатлари 4,8 фоиз даражасида бўлишини таъминлаш зарур. Агар кейинги 11
йилда бу кўрсаткич 8 фоиздан юқори бўлиб келганини ҳисобга оладиган
бўлсак, бу вазифани амалга ошириш учун мустаҳкам асос ва замин борлиги
яққол аён бўлади”.
Президентимизнинг 2015 йил 4 мартдаги «2015-2019 йилларда ишлаб
чиқаришни таркибий ўзгартириш, модернизация ва диверсификация қилишни
таъминлаш
бўйича
чора-тадбирлар
дастури
тўғрисида»ги
фармони
мамлакатимизда амалга оширилаётган ишлаб чиқаришни янгилаш ва
инновация технологияларини жорий этиш бўйича узлуксиз жараённинг
мантиқий давоми бўлди.
2015-2019 йилларда саноат ишлаб чиқаришини таркибий ўзгартириш,
модернизация ва диверсификация қилишнинг устувор йўналишлари
қуйидагилар:
1. Ресурс тежайдиган буғ-газ қурилмаси ва қуёш энергиясидан
фойдаланиш бўйича синаб кўрилган замонавий технологияларни кенг жорий
этиш асосида электр энергетика соҳасида фаолият кўрсатаётган ишлаб чиқариш
қувватларини изчил модернизация қилиш ва янгиларини ташкил этиш.
2. Нефть-газ ва нефть-кимё саноатида табиий газ ва газ конденсатини
чуқур қайта ишлаш асосида юқори қўшимча қийматга эга маҳсулот ишлаб
чиқариш ҳажмини ошириш ва турини кенгайтириш.
3. Кимё саноатида ишлаб чиқариш ва экспортни мураккаб минерал
ўғитлар, полимерлар, синтетик каучук, метанол ва кенг турдаги маиший-кимё
товарлари ишлаб чиқариш бўйича замонавий технологияларни жорий этиш
орқали диверсификация қилиш.
4. Технологик етакчи корхоналар билан ҳамкорликда импорт ўрнини
босадиган қишлоқ хўжалиги техникаси, юк автомобиллари ҳамда бутловчи
қисмлар ишлаб чиқариш бўйича янги қувватлар ташкил этиш ва фаолият
кўрсатаётган корхоналарни кенгайтириш.
5. Маҳаллий хомашёни чуқур қайта ишлаш асосида ички ва жаҳон
бозорида харидоргир бўлган рақобатбардош тайёр маҳсулотлар ҳамда ярим
фабрикатлар, жумладан, бўялган ип, мато, ишлов берилган тери, трикотаж,
тикувчилик, пойабзал ва атторлик-чарм буюмлари ишлаб чиқариш ҳисобидан
тўқимачилик ҳамда чарм-пойабзал саноати тузилмасини янада яхшилаш.
Электр техника ускуналари тайёрлаш бўйича юқори технологияли ишлаб
чиқаришларни жадал ривожлантириш ва ўзлаштириш, ахборот-коммуникация
технологиялари учун ускуна ва эҳтиёт қисмлар, кенг турдаги экологик тоза
қурилиш материаллари ишлаб чиқариш бўйича янги корхоналар ташкил этиш.
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 4, июль-августь, 2016 йил
7
www.iqtisodiyot.uz
Халқаро яримтайёр озиқ-овқат маҳсулотлари бозорида харидоргир бўлган
сублимация, ваакумли қадоқлаш, чуқур музлатиш ва мева-сабзавотларни
замонавий қайта ишлаш усулларининг бошқа технологияларини кенг
ўзлаштириш йўли билан озиқ-овқат саноатининг ишлаб чиқариш
имкониятларини кенгайтиришдан иборат.
Хулоса ўрнида айтиш жоизки, саноат тармоқлари таркибини таркибий
ўзгартирилиши натижасида ишлаб чиқаришни модернизациялаш эришишга ва
тармоқларни диверсификациялаш жараёнини такомиллаштиришга олиб келади.
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати
1.
Каримов И.А. Бош мақсадимиз – мавжуд қийинчиликларга
қарамасдан, олиб бораётган ислоҳотларни, иқтисодиётимизда таркибий
ўзгаришларни изчил давом эттириш, хусусий мулкчилик, кичик бизнес ва
тадбиркорликка янада кенг йўл очиб бериш ҳисобидан олдинга юришдир.
// Халқ сўзи. 16 январь 2016 йил.
2.
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
Статистика
қўмитаси
маълумотлари(2010-2015 йиллар).
3.
www.UzReport.uz. сайти маълумотлари.
