ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1339
RAQAMLI IQTISODIYOT: YANGI DAVRDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING
IQTISODGA TA’SIRI
Ibroximov Shoxumirza
Universitiy of Business and Science “moliya kafedrasi” talabasi,
https://doi.org/10.5281/zenodo.15739548
Annotatsiya.
Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyotning mazmuni, asosiy yo‘nalishlari va
O‘zbekiston iqtisodiy taraqqiyotiga ta’siri yoritilgan. Sun’iy intellekt, raqamli to‘lov tizimlari,
elektron hukumat va boshqa texnologik yangiliklarning iqtisodiy samaradorlikka qo‘shayotgan
hissasi tahlil qilinadi. Shuningdek, mavjud muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari ko‘rib
chiqilgan. “Raqamli O‘zbekiston –
2030” strategiyasi doirasida olib borilayotgan islohotlar
haqida ham ma’lumot beriladi. Maqola zamonaviy iqtisodiyotning yangi bosqichini anglashda
muhim manba bo‘lib xizmat qiladi.
Kalit so‘zlar:
raqamli iqtisodiyot, sun’iy intellekt, raqamli transformatsiya, elektron
tijorat, kiberxavfsizlik, raqamli xizmatlar, O‘zbekiston, iqtisodiy islohotlar, “Raqamli
O‘zbekiston –
2030”, innovatsiyalar, internet infratuzilmasi.
Kirish:
Zamonaviy dunyoda raqamli texnologiyalar iqtisodiy rivojlanishning ajralmas
qismiga aylanmoqda. Raqamli iqtisodiyot deganda raqamli texnologiyalar yordamida mahsulot
va xizmatlar ishlab chiqarish, taqsimlash va iste'mol qilish jarayonlari tushuniladi. Ushbu
yo‘nalish rivojlangan davlatlarda ancha ilg‘or bo‘lsa
-
da, O‘zbekiston ham bu borada jadal
qadamlar tashlamoqda.
[1]
1. Raqamli transformatsiya va uning asosiy yo‘nalishlari
Bugungi kunda sun’iy intellekt, katta hajmdagi ma’lumotlar (Big Data), bulutli
texnologiyalar va raqamli to‘lov tizimlari iqtisodiy faoliyatning har bir jabhasiga kirib
bormoqda. Elektron tijorat tez sur’atlarda kengaymoqda, davlat xizmatlarining raqamlashtirilishi
esa fuqarolar uchun qulaylik yaratmoqda. Bu o‘zgarishlar transformatsiya deb ataladi va u ishlab
chiqarishdan tortib bank xizmatlarigacha barcha sohalarda sezilmoqda.
2. Iqtisodiy o‘sishga ta’siri
Raqamli iqtisodiyot yangi ish o‘rinlarini yaratadi: IT mutaxassislar, dasturchilar,
kiberxavfsizlik bo‘yicha mutaxassislar tobora ko‘proq talab qilinmoqda. Raqamli texnologiyalar
orqali ishbilarmonlik muhiti yengillashadi, masalan, onlayn biznesni tez ochish,
tranzaksiyalarni tez amalga oshirish imkoniyati tug‘iladi. Ayniqsa, kichik va o‘rta
korxonalar uchun bu yangi imkoniyatlar demakdir.
[2]
3. Raqamli iqtisodiyotdagi muammolar:
Internet infratuzilmasining yetarlicha
rivojlanmaganligi, raqamli savodsizlik va kiberxavfsizlik
—
asosiy muammolardan sanaladi.
Raqamli iqtisodiyotda ishtirok etish uchun fuqarolarning raqamli ko‘nikmalariga ehtiyoj
katta. Bundan tashqari, jamiyatda raqamli bo‘linish —
ya’ni texnologiyalarga ega qatlam va ega
bo‘lmaganlar o‘rtasidagi farq kengayishi ham xavf tug‘diradi.
4. O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlar
O‘zbekiston hukumati “Raqamli O‘zbekiston –
2030” strategiyasi orqali raqamli
iqtisodiyot asoslarini yaratmoqda. Elektron hukumat tizimi, yagona interaktiv davlat xizmatlari
portali, raqamli bank xizmatlari, masofaviy ta’lim va tibbiyot sohalarida keng ko‘lamli
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1340
raqamlashtirish ishlari amalga oshirilmoqda. Bu esa iqtisodiy samaradorlikni oshirishga xizmat
qilmoqda
.[3]
Mavzuning dolzarbligi:
Global miqyosda iqtisodiy munosabatlar tez sur’atlar bilan
raqamlashtirilmoqda. Sun’iy intellekt, raqamli to‘lov tizimlari, elektron tijorat kabi
texnologiyalar nafaqat yirik kompaniyalar, balki oddiy fuqarolarning ham kundalik hayotiga
chuqur kirib kelmoqda. Xususan, O‘zbekiston kabi rivojlanayotgan mamlakatlarda “Raqamli
O‘zbekiston –
2030” strategiyasi asosida iqtisodiyotning har bir bo‘g‘inida raqamli yechimlar
joriy etilmoqda. Shu sababli, raqamli iqtisodiyot masalasi nafaqat zamonaviy, balki strategik
dolzarb mavzu sifatida qaralmoqda. U iqtisodiy o‘sish, bandlik, investitsiyalar va
innovatsiyalarning asosiy tayanchiga aylanishi mumkin
.[4]
Raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish uchun quyidagi asosiy usullar nihoyatda muhim
sanaladi:
1. Raqamli infratuzilmani kengaytirish
–
Yuqori tezlikdagi internetni barcha hududlarda joriy etish
–
Raqamli qurilmalar va texnologiyalarga qulay va arzon kirish imkoniyatlarini yaratish
–
5G texnologiyasini bosqichma-bosqich joriy qilish
2. Raqamli savodxonlikni oshirish
–
Maktab va oliy ta’lim tizimida raqamli ko‘nikmalarni o‘qitish
–
Katta yoshdagilar uchun qisqa muddatli IT kurslar, online treninglar
–
Ayollar va chekka hudud aholisi uchun maxsus dasturlar
3. Innovatsion ekotizimni yaratish
–
Startaplarga soliq imtiyozlari va grantlar taqdim etish
–
Texnoparklar, innovatsiya markazlari ochish
–
Universitetlar bilan biznes sektor o‘rtasida hamkorlikni rivojlantirish
4. Raqamli davlat xizmatlarini kengaytirish
–
Barcha davlat xizmatlarini elektron shaklga o‘tkazish
–
“One
-
stop” portallarni joriy etish orqali byurokratiyani kamaytirish
–
Elektron imzo va masofaviy hujjat yuritishni ommalashtirish
5. Kiberxavfsizlikni kuchaytirish
–
Dasturiy va texnik himoya tizimlarini joriy etish
–
Maxsus mutaxassislar tayyorlash
–
Jamiyatda raqamli xavfsizlik madaniyatini shakllantirish
6. Xususiy sektorni qo‘llab
-quvvatlash
–
Raqamli texnologiyalarni joriy qiluvchi korxonalarga moliyaviy ko‘mak
–
Fintex (moliyaviy texnologiyalar) sohasida raqobatbardosh muhit yaratish
–
Raqamli transformatsiya bo‘yicha konsalting xizmatlar.
[5]
Xulosa.
Raqamli iqtisodiyot
–
bu faqatgina texnologik o‘zgarish emas, balki iqtisodiy va
ijtimoiy tizimlarning yangilanishi demakdir. Bu jarayonni muvaffaqiyatli olib borish uchun
davlat siyosati, infratuzilma, ta’lim va jamiyat tayyorgarligi muhim ahamiyatga ega. Kelajakda
raqamli iqtisodiyot, nafaqat ishbilarmonlikni, balki kundalik hayotni ham tubdan o‘zgartiradi.
Ushbu innovatsiyalar iqtisodiyotni rivojlantirishning eng xarakterli usullaridan biriga
aylanib, bozor rivojlanishini tezda ishlab chiqarish sifatida tahlil qilindi.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1341
Zamonaviy dunyoda innovatsiyalardan keng foydalanish- tadbirkorlikni jadal
rivojlantirishga erishish mumkinligi haqida taklif va tavsiyalar berildi. Innovatsion
texnologiyalarni samarali axborotlashtirish makroiqtisodiy ko'rsatkichlar va dasturiy
ta'minotning ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarini ishlab chiqarishni yaxshilash, bu asosiy boshqaruv
qarorlari sifati va dasturiy ta'minot jarayonlari va xizmatlarini ishlab chiqarishga olib keladi, bu
ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy, texnik, boshqa ko'rinishlarni belgilaydi. Barcha jarayonlarda
axborotlashtirishni joriy etish vamonaviy texnologiyalarni rivojlantirish YAIM o'sishiga ta'sir
ko'rsatadi. Raqamli texnologiya dunyo iqtisodiyotini qanday darajada o'zgartiradi. Global
tarmoq, oziq-ovqat iqtisodiy o'sishning drayveri. Shu sababdan qonun hujjatlaridagi ro'li beqiyos
ahamiyat kasb etadi. Raqamli texnologiyaning ijtimoiy-iqtisodiy sohalar bilan integratsiya
siyosati va ahamiyati paydo bo'lgan
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024
-yil 21-
fevraldagi “O'zbekiston –
2030”
strategiyasini “Yoshlar va biznesni qo'llab
-
quvvatlash yili”da amalga oshirishga oid davlat
dasturi to'g'risida”gi PF
-37-son Farmoni.
2.
3.
Vikipediya.
4.
5.
file:///C:/Users/lenovo/Downloads/raqamli-texnologiyalarning-mamlakat-iqtisodiyoti-
rivojiga-ta-siri%20(6).pdf
