ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
419
INTERNET TARMOG‘IDAGI TAHDIDLARNI TARTIBGA SOLISHGA OID
XALQARO TAJRIBA
Mo‘ydinov Asilbek Adxam o‘g‘li
Ijtimoiy-gumanitar fanlar kafedrasi o’qtuvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.8027058
Annotatsiya.
Kuch orqali maqsadga erishish insoniyat tomonidan birdek qoralanadi,
chunki bunda insonga jismoniy og‘riq, shikast va moddiy zarar yetkaziladi. Ishontirish vositasida
xarakat qilayotganlarni esa biror narsada ayblash qiyin, zero, ular targ‘ib qilayotgan g‘oyalari
ortida qanday manfaatlar yashiringanini biish oson emas. Vaxolanki, so‘z, fikr, axborot orqali
inson tafakkurini zabt etish xam halq, mamlakat, xududini bosib olishning biroz madaniylashgan
ko‘rinish xisoblanadi, biroq bunda istilochining kim ekani noma’lum bo‘ladi, xatto axoli o‘zini
bosib olish uchun kim kurash olib borayotganini anglamaydi xam. Bu kurash yashirin ravishda,
zimdan oshiilgani bois, unga uyushqoq xolda qarshilik ko‘rsatib bo‘lmaydi, aynan shu omil
bunday qarashlarning muvaffaqiyatini belgilab beradi.
Kalit so’zlar:
axborot, g’oyalar, fikr, so’z, internet provayderlari.
REGARDING THE REGULATION OF THREATS ON THE INTERNET
NETWORK INTERNATIONAL EXPERIENCE
Abstract.
Achieving the goal through force is equally condemned by mankind, since
physical pain, injury and material damage are inflicted on a person. And those who are Harakat
in the means of persuasion are difficult to blame for something, after all, it is not easy to guess
what interests are hidden behind the ideas that they are promoting. However, the conquest of
human thought through word, thought, information is a somewhat civilized view of the conquest
of ham Halk, the country, God, but in this it becomes unclear who is the Conqueror, Hatto akholi
does not realize who is fighting to conquer himself Ham. Since this struggle is hidden, over the
Zim, it is impossible to resist it in an organized Hall, it is this factor that determines the success
of such views.
Key words:
information, ideas, opinion, word, internet providers.
О РЕГУЛИРОВАНИИ УГРОЗ В СЕТИ ИНТЕРНЕТ
МЕЖДУНАРОДНЫЙ ОПЫТ
Аннотация.
Достижение цели силой одинаково осуждается человечеством, так
как при этом человеку причиняется физическая боль, травмы и материальный ущерб. С
другой стороны, тех, кто действует как инструмент убеждения, трудно обвинить в чем-
либо, ведь нелегко узнать, какие интересы скрываются за идеями, которые они
продвигают. В то же время завоевание человеческого мышления посредством слов,
мыслей, информации является несколько цивилизованным проявлением завоевания народа,
страны, территории, но при этом неизвестно, кто является захватчиком, даже люди не
осознают, кто борется за завоевание. Поскольку эта борьба ведется тайно, за пределами
зима, ей нельзя сопротивляться организованно, именно этот фактор определяет успех
таких взглядов.
Ключевое словa:
Информация, идеи, мнение, слово, интернет-провайдеры.
Axboratlashuv va globallashuv jarayonida turli kurashlar toboro avj olmoqda. Ayrimlar
buni XXI asrning yangiligi deb “madaniyatning yuksalishi” ga o‘xshatayotganlar bo‘lsada, o‘sib
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
420
kelayotgan yosh avlod qalbi, ongu shuuriga ta’sir ko‘rsatayotganini aslo unutmasligimiz kerak.
Bugungi kunda hech bir halqning milliy va ma’naviy an’anasi, qadriyatiga to‘g‘ri kelmaydigan
turli “urf-odatlar” ko‘paymoda. Achinarli jixati shundaki, ko‘pchilik, xususan, dunyoqarashi xali
shakllanmagan ayrim yoshlar uning ta’siriga tushib qolmoqda. Bugungi kunga kelib, muayyan
mamlakatni zabt etish, biror xalqni bo‘ysindirish vositalari tubdan o‘zgardi. Ilgari bu maqsadga
eriish uchun qanchadan-qancha qurol-aslaxar, qimmatbaxo texnika, minglab askar va ancha-
muncha vaqt xam kerak bo‘lar edi. Xozirda esa muayyan mamlakat yoki xalqni bo‘ysindirish
uchun ommaviy axborot vositalari va internetning o‘zi kifoya qilmoqda. Kuch ishlatish,
majburlash, zo‘ravonlik, axborot orqali ta’sir qilish, odamlarni biror g‘oyaga ishontirish ongni
boshqarish texnologiyalariga o‘rin bo‘shatyapti. Kuch orqali maqsadga erishish insoniyat
tomonidan birdek qoralanadi, chunki bunda insonga jismoniy og‘riq, shikast va moddiy zarar
yetkaziladi. Ishontirish vositasida xarakat qilayotganlarni esa biror narsada ayblash qiyin, zero,
ular targ‘ib qilayotgan g‘oyalari ortida qanday manfaatlar yashiringanini biish oson emas.
Vaxolanki, so‘z, fikr, axborot orqali inson tafakkurini zabt etish xam halq, mamlakat, xududini
bosib olishning biroz madaniylashgan ko‘rinish xisoblanadi, biroq bunda istilochining kim ekani
noma’lum bo‘ladi, xatto axoli o‘zini bosib olish uchun kim kurash olib borayotganini anglamaydi
xam. Bu kurash yashirin ravishda, zimdan oshiilgani bois, unga uyushqoq xolda qarshilik ko‘rsatib
bo‘lmaydi, aynan shu omil bunday qarashlarning muvaffaqiyatini belgilab beradi.
Bugungi kunda axborot texnologiyalarining rivojlanishi milliy chegaralarni tan
olmaydigan muloqot muxitini vujudga keltirdi. Ushbu muxit insoniyatga cheksiz imkoniyatlar
berishi bilan birga odamlar ma’naviy ongini zaxarlaydigan salbiy ma’lumotlarni xam berib,
mafkuraviy taxdidlarda aniq va ravshan namoyon bo‘la boshladi. Ushbu jarayonlarning asl
maqsadini anglagan xolda bugungi kunda internet orqali kirib kelayotgan “interne taxdidlari”
axloqsizlikni targ‘ib mafkuraviy taxdidlarning oldini olishga oid xalqaro tajribalarni o‘rganish
muxim axamiyat kasb etadi. Chunki XXI asr axborot texnologiyalari, ayniqsa, Internet va undagi
ijtimoiy tarmoqlar ma’lumotlarning asosiy manbai sifatida jamiyatda, dunyoga jiddiy o‘zgarishlar
kiritdi. Shunday ekan, xozirgi kunda Internetda xavfsizlikni ta’minlash jaxon xamjamiyatida xam
jiddiy muommo sifatida talqin qilinmoqda.
Internetning keng rivojlanishi o‘z-o‘zidan o‘smir yoshlar uchun muayyan darajada xavf-
xatarni xam keltirib chiqaradi. Internetda yoshlar ota-onalarining xech qanday kuzatuvlarisiz xar
qanday ma’lumotga ega bo‘lishlari mumkin. Ijtimoiy tarmoqlar ijobiy ta’siridan ko‘ra salbiy
ta’sirining kelib chiqishiga sabab bo‘ldi. Xalqaro tadqiqotlarning taxlili shuni ko‘rsatdiki,
bolalarning 20%i virtual aloqa orqali jinsiy aloqada bo‘lishga taklif olishgan. 11%i esa bunday
narsaga bir necha marotaba duch kelishgan. Shuningdek, bolalarning 14.5%i Internet orqali
notanish kimsalar bilan uchrashuv belgilashgan, 10%i ushbu uchrashuvlarga bir o‘zlari borishgan,
7%i esa notanish kimsalar bilan uchrashishlari haqida xech kimni ogoxlantirishmagan . Ushbu
jarayonlar Internet orqali bolalar va yoshlar ongiga tezlik blan singib borayotganidan dalolat
bermoqda.
Internet haqida jahon IAReyters mutaxasislari o‘z fikrlarini bildirganlar: “Bugungi kunda
Internet “jamiyat ko‘zgusi” rolini o‘ynadi, u birinchi bo‘lib inson tomonidan pornagrafiyaga
bo‘lgan extiyojning yuqori darajasini ko‘rsatib berdi”. Darxaqiqat, insonlar, ayniqsa, yoshlar
Internetning foydali tomonlaridan ko‘ra undan ahloqsizlik g‘oyalarini targ‘ib qiluvchi
ma’lumotlarni olishga ko‘proq qiziqishmoqda. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, xozirgi kunda
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
421
Internet tarmoqlarida pornografik saytlar 30 mln.dan 40 mln.gacha yetib bordi. Ushbu saytlardan
bir yilgi daromad esa 150 mlrd. Dollarga yaqin mablag‘ni tashkil etadi. BMT ma’lumotiga ko‘ra,
4 milliondan ortiq veb-saytlar yoshlarning pornografiyasiga oid ma’lumotlar bilan to‘lib ketdi. Xar
kuni ushbu saytlar 200 dan ortiq yangi tasvir va ma’lumotlar bilan yangilanib boradi.
Rossiya Ichki ishlar vazirligining xabar berishicha, “Vkontakte” deb nomlangan ijtimoiy
tarmoqda 15 millionga yaqin yoshlar ro‘yxatdan o‘tgan. Aslida ushbu sayt bolalar pornografik
ma’lumotlarining bazasi xisoblanadi. Xuddi shunday xolatlar “Odnoklassniki”, “Moy mir”
ijtimoiy tarmoqlarida xam yuz berib, ushbu muommo bugungi kunda butun dunyoda juda dolzarb
axamiyat kasb etmoqda. Chunki ushbu xolat yoshlarning ma’naviy ongiga salbiy ta’sir
ko‘rsatuvchi agressiya va zo‘ravonlikni rivojlantiradi.
Bugungi kunda yoshlarning ko‘pchiligi mazkur saytlardan ro‘yxatdan o‘tishgan. Oliy
o‘quv yurtlarining deyarli 90% talabalari Internetning ijtimoiy tarmoqlaridan keng foydalanib
kelishmoqda. Ushbu foydalanuvchilardan 83%i esa ko‘rsatib o‘tilgan Rossi resurslariga to‘g‘ri
keladi. Ayniqsa xozirgi kunda “Odnoklassniki.ru”, “Vkontakte”, “Facebook», “Telegram”
ijtimoiy tarmog‘ida ko‘plab o‘zbekistonlik yoshlar xam ro‘yxatdan o‘tganlar.Albatta, ushbu
ijtimoiy tarmoqlar yoshlar ma’naviy ongi uchun to‘liq ijobiy ma’lumotlar beradi, deya olmaymiz.
Ayrim yoshlarimiz ushbu ijtimoiy tarmoqardan. O‘z yaqinlari bilan uzoqni yaqin qiluvchi vosita
sifatida foydalanishsa, bazi yoshlar zerikish natijasida axloqsizlikni targ‘ib qiluvchi pornografik
ma’lumotlar olishga, ma’naviy ongi va fikrlash doirasi axloqiy jixatdan past bo‘lgan o‘rtoqlar
izlashga, ular bilan axloq chegralaridan chetga chiqqan intim mavzularda suxbat qurishga xarakat
qiladilar.
Bugungi kunda Internet ijtimoiy tarmoqlari odamlarning uzog‘ini yaqin qilish maqsadida
ularni doimo aloqada bo‘lib turishi uchun tashkil etilgan bo‘lishi mumkin. Ammo u bora-bora
axloqsizlikni targ‘ib qiluvchi ijtimoiy tarmoqqa aylanib, yoshlarni o‘ziga yanada ko‘proq jalb qila
boshladi.
Achinarli jixati shundaki, ushbu ijtimoiy tarmoqlarda axloqsizlik g‘oyalarini cheklashga
oid qonun-qoida mavjud emas. Mazkur ijtimoiy tarmoqda kechayotgan jarayonlar yoshlar ongini
to‘la ma’noda zaxarlamoqda va ularni milliy ma’naviyatdan yiroqlashtirmoqda. Jumladan ushbu
saytlarda yigitlar xoxlasa, qizlarga mantiqqa zid keladigan xar xil uyat gaplarni yozadi, qaysidir
yosh qizlar “Klass” yig‘ish uchun kerak bo‘lsa ichki kiyimlarini ko‘rsatib rasmlarga tushib, saytga
joylashtiradi. Buni ko‘rgan jamoa yanada qiziqib boshqa tengdoshlarini xam taklif qilmoqda.
Yuqoridagi muommolardan ko‘rinib turibdiki, bugungi kunda yoshlarimizni Internet orqali kirib
kelayotgan salbiy ta’sirdan himoya qilish muommosi dolzar bo‘lib qolmoqda.
Shunday ekan, ushbu jarayonda Internet orqali kirib kelayotgan salbiy axborotlardan
yoshlarni ximoya qilish borasida dunyo mamlakatlari va xalqaro tashkilotlar tajribalarini
o‘rganish, ularni milliy tajriba bilan moslashtirish davr nuqtai nazaridan muxim hisoblanadi.
Jumladan, Yevropa kengashining yoshlarni salbiy ma’lumotlarga ega axborot xurujlaridan ximoya
qilishga oid chora-tadbirlarga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, ushbu tashkilot hozirgi axborotlashgan
jamiyatda bolalar va yoshlarni ximoya qilish maqsadida a’zo mamlakatlarda mediata’limni
rivojlantirishda birgalikda xarakat qilishga chaqirmoqda. 2009 yilda Yevropa kengashi Parlament
Assambleyasi tomonidan 1882-sonili “Internetda yoshlar uchun foydali media xizmatlarini
rivojlantirish to‘g‘risida”gi Tavsiyalar qabul qilindi. Unga ko‘ra:
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
422
1. Davlat va xukumat darajasida Gendaer steriotiplari bilan kurash olib borish bo‘yicha
ko‘rsatmalar berish lozim. Bunday cheklovlar (zo‘ravonilik, pornografiya, alkogol’, qimor
o‘yinlarini targ‘ib etuvchi materiallar) fil’trlar yordamida ta’minlanishi mumkin. Bunday fil’trlar,
ota-onalar, pedagoglar, kutubxonachilar va boshqalar hamda voyaga yetmagan yoshlar uchun
ma’lumotlarni yetkazib beruvchi shaxslarning tarmoqlariga o‘rnatish;
2. Aloxida tartib-qoidaga bo‘ysunadigan, himoyalangan kompyuter tarmoqlarini yaratish
shart. Bunday tarmoqlar yoshlar ongiga xavfli bo‘lgan xar qanday ma’lumotdan ularni ximoya
qiladi;
3. Internet industriyasi hamda bolalarni himoya qilish tashkilotlarining sub’ektlari bilan
birga, Internet va on-line resurslarida uchraydigan xavf-xatarlar xaqida tushunchalar berish hamda
salbiy muxit tarqalishini cheklashga imkon beradigan. Texnik vositalaradan foydalanish;
4. Ota-onalar uchun bolalarni salbiy muxitdan ximoya qilishga yordam beruvchi dasturlar
yaratish hamda ularni keng targ‘ib qilish va bepul tarqatish;
5. Davlat va shaxsiy o‘quv muassasalarida muzey va milliy madaniyat muassasalarida
Internetni kengroq yaratishaga ko‘maklashish lozim. Buning natijasida esa milliy madaniy
merosning raqobatga loyiq ekanligini yoshlar auditoriyasiga ko‘rsatib berish;
6. Internetdan cheksiz foydalanishni bolalar va yoshlar ruxiyatiga salbiy ta’sirini taxlil etish;
7. Internet provayderlarining huquqiy mas’uliyatini oshirish bo‘yicha ishlarni ko‘rib chiqish;
8. Internet industriyasi, ommaviy axborot vositalari, ijtimoiy tashkilotlar va davlat organlari
o‘rtasida o‘zaro milliy tizimni yaratish;
9. Bolalar, o‘smirlar, ota-onalar, pedagoglarda komp’yuter ta’limi va o‘quvini shakllantirish
bo‘yicha ko‘rsatmalar ishlab chiqish;
10.Internet provayderlari tomonidan shikoyatlar qabul qilish uchun internet tarmoqlarini
tashkil etish masalalari ko‘rib chiqilishi haqidagi masalalar qabul qilindi.
Mazkur tavsilardan ko‘rinib turibdiki, Internet orqali kirib keluvchi taxdidlar yoshlar va
bolalar ma’naviy ongiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bularda salbiy tavsiyalarning oldini olish va
qarshi kurashishga oid texnologik jarayonlar keltirilgan. Shu bilan birga, Germaniya tajribasiga
nazar tashlasak, bugungi kunda u yerda yoshlar ongiga salbiy ta’sir qiluvchi ma’lumotlarning
tarqalishini boshqarish modeli faoliyat olib bormoqda. Jumladan, “Yoshlarni ximoya qilish
to‘g‘risida”gi qonun, “GFR federal yerlari o‘rtasida bitilgan inson qadr qimmatini, yoshlarni tele-
media xizmatlar, teleradio namoyishi sohasida himoya qilish to‘g‘risida”gi Davlat bitimi,
“Teleradio namoyish va tele-media to‘g‘risida” hamda “Raqamdi telvideniyada o‘smir yoshlarni
himoya qilish hamda azart o‘yinlari to‘g‘risida”
gi qonunlarning normalari bilan mamlakat
kibermakonidagi xavfsizlik muommolari boshqariladi. Xususan, “Yoshlarni himoya qilish
to‘g‘risida”gi qonunga ko‘ra, Germaniyada Federal Departament mavjud bo‘lib, ushbu
departament media-resurslar yoshlar uchun salbiy ma’lumotlarni kuzatib boradi. Masalan,
zo‘ravonlik, jinoyat, ratsizm, ahloqsizlikni aks ettiruvchi ma’lumotlar bo‘yicha ayollar va yoshlar
ishlari bo‘yicha federal vazirlik hamda Yoshlarni ximoya qilish bo‘yicha davlat boshqaruv organi
Federal Departamentga murojaat qilish mumkin. Bunday ma’lumotlarni ijtimoiy saytlarga
tarqatish va reklama qilish qat’iyan man etiladi.
Germaniyada ko‘pgina internet loyixalari kelishuvga rozi bo‘ladilar. Bulardan biri
Googledir. Bu tashkilotlarning Internet tarmoqlari media-resurslar bo‘yicha Federal departament
tomonidan boshqariladiganro‘yxat asosida fil’trlanadi. Shu bilan bir qatorda, 2009 yilning iyun’
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
423
oyida Germaniya parlamenti “Internetdagi chegaralar to‘g‘risida” qonun qabul qildi. Unga ko‘ra,
Germaniyaning jinoiy qidiruuv politsiyasining vedomostvasi bolalar pornagrafiyasiga qarshi
kurashish maqsadida har kuni internet provayderlariga man etilgan maxfiy ro‘yxatlarni yetkazadi.
O‘sha ro‘yxatdagi veb-saytga foydalanuvchi kirmoqchi bo‘lsa, bu xaqda u yerga ma’lumot keladi
va “STOP” belgisi beriladi.
Shu bilan birga, internet tarmoqlari orqali tarqaladigan salbiy ma’lumotlarning oldini olish
maqsadida 2010 yilning 8 iyunida Buyuk Britaniyada “Raqamli iqtisod akti” kuchga kirdi. Unga
ko‘ra, davlat organlariga salbiy ma’lumotlar mavjud bo‘lgan xar qanday veb-saytni chegaralash
va fil’tratsiya qilish huquqi berildi. Bundan tashqari, ushbu qonun Buyuk Britaniyaning Ichki
Ishlar vazirligi Internet provayderlariga texnik mas’uliyat yuklaydi va ularning har biri salbiy
ma’lumot joylashgan veb-saytarga yo‘lni berkitish lozim. Internet provayderlari mijozlar orqasida
josuslik qilib, ularning ro‘yxatini topshirishlari lozim. 1996 yilda Buyuk Britaniyada har qanday
ma’lumotlar uchun amaldagi tarmoqlarni tashkil etuvchi yana bitta mexanizm ishga tushdi, bu
tashkilot Internetdan kuzatish fondi deb nomlandi. Ushbu fond faoliyati Internet provayderlari
tomonidan moddiy-qo‘llab quvvatlanadi, uning tashkiliy qismi tizimini shakllantiruvchi Kengash
– biznes vakillari, iste’molchi jamiyatning vakillari, bolalarni ximoya qilish tashkilot vakillari
hamda, boshqaruv kenashi, ya’ni Internet provayderlaridan iborat.
Fransiya qonunchiligiga nazar tashlaydigan bo‘lsak, 2011 yil 15 fevralda Fransiya
Konstitutsion Kengashi tomonidan mamlakatning ichki xavfsizligini ta’minlovchi qonun qabul
qilindi. Ushbu qonunda quyidagi chora-tadbirlar ko‘zlangan:
1. Bolalar pornagrafiyasini tarqalishini cheklash uchun Internetda zarur fil’tratsiya yaratish
(ushbu jarayon Fransiya ichki ishlar vazirligining Markaziy boshqaruvi tomonidan amalga
oshiriladi).
2. Qalbaki IP adresdan foydalangan shahslarga jazo qo‘llash ( sanksiya: 1 yilga ozodlikdan
maxrum qilish yoki 15 ming yevro miqdorida jarima).
3. Internetdan uchinchi shaxs nomidan xarakatlarni amalga oshirish (agar ushbu xarakatlar
uchinchi shaxsga zarar keltirgan bo‘lsa, saksiya: 1 yilga ozodlikdan maxrum qilish va 15 ming
yevro miqdorida jarima).
4. Yoshlar ongi va ularning xavfsizligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan ma’lumotlar va boshqa
chaqiruvlarni xar qanday vositalar bilan cheklash.
5. Politsiya tomonidan masofali kuzatuv olib borish. Ushbu jarayonda yoshlar ongiga salbiy
ta’sir qiluvchi xar qanday nojo‘ya xatti xarakatlarni yetkazuvchi tashkilotlar bilan o‘zaro aloqada
bo‘lish.
Xuddi shunday qonun AQShda xam mavjud bo‘lib, u yerda 2000 yil dekabr oyida
“Internetdan bolalarni ximoya qilish to‘g‘risida”gi Akt kuchga kirdi. Unga ko‘ra, internet
resurslarida ayniqsa salbiy ma’lumotga ega bo‘lgan veb-saytlarga cheklov o‘rnatish masalalari
birinchi o‘ringa qo‘yildi. Shu bilan birga, ta’lim muassasalari kutubxonalar bolalarni internetdan
ximoya qilishga oid granlarni xam qo‘lga kiritishi mumkin. Fil’tratsiya jarayonida fil’trlaydigan
dastur paketlari ishlatiladi, ya’ni ular IP adreslarni blok qiladi. Ushbu akt qabul qilinishidan bir
necha oy oldin 2000 yil aprel’ oyida “Voyaga yetmagan yoshlarning shaxsiy hayotini ximoya
qilish to‘g‘risida”gi Akt kuchga kirdi. Unga ko‘ra, 13 yoshdan kichik bo‘lgan bolalar haqidagi
shaxsiy ma’lumotlar faqatgina ota-onalar ruxsati bilangina tarqatilishi mumkin. O‘smir yoshlar
o‘zining shaxsiy internet adresi va personal kanaliga ega bo‘lishi mumkin emas, deb belgilangan.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
424
Yuqoridagilardan ko‘rinib turibdiki, G‘arb mamlakatlarida yoshlar ma’naviy ongiga salbiy
ta’sir ko‘rsatuvchi ma’lumotlarni Internet tarmog‘idan kirib kelishining oldini olishga oid bir
qancha qonun, akt va nizomlar qabul qilingan. Bularning nomlanishi va vazifasi har xil bo‘lgani
bilan maqsadi bir xil bo‘lgan jarayondir.
MDH mamlakatlarida yoshlar va bolalar ma’naviy ongini zaxarlovchi ma’lumotlardan
ximoya qilish maqsadida ham ishlar amalga oshirilgan. Jumladan, 2012 yil 11 iyulda Rossiya
Federatsiyasining Davlat dumasi tomonidan “Bolalarni ularning ongiga, sog‘lig‘iga va
rivojlanishiga xavf soladigan ma’lumotlardan ximoya qilish to‘g‘risida”gi qonun qabul qilindi.
Unga ko‘ra, bolalar uchun xavfli bo‘lgan ma’lumotlardan iborat bo‘lgan Internet resurslarining
monitoring, fil’tratsiya va blokirovka tizimini tashkil etish mexanizmini yaratish belgilandi. Ushbu
qonun bilan birgalikda “Federal qonunga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida”gi qonun ham qabul
qilinib, unga yangi “Rossiya Federatsiya xududida tarqatilishi man etilgan Internet saytlarining
yagona reestr nomlari va universal ko‘rsatkichlari” nomli 15-modda kiritildi. Unga ko‘ra, Rossiya
Federatsiyasi xukumati tomonidan aniqlangan reestr operatori Internet resurslariga quyidagilardan
iborat bo‘lgan ro‘yxatni kiritdi:
a) voyaga yetmagan yoshlar aks ettirgan pornografik materiallar;
b) narkotik, psixotrop vositalarini, ularni yaratishni targ‘ib etuvchi materiallar;
c) narkotiklar, psixotrop vositalarni, prikursorlarni iste’mol qilishni targ‘ib etuvchi
materiallar;
d) o‘zini-o‘zi o‘ldirishga chaqiruvchi ma’lumotlar;
e) Rossiya xududida tarqalishi taqiqlangan ma’lumotlarni sud orqali man etish belgilandi.
Shuningdek, Litva Respublikasining qonunlariga nazar tashlaydigan bo‘lsak, ularda
“Salbiy ma’lumotlardan yoshlarni ximoya qilish to‘g‘risida” qonun mavjud. Ushbu qonun yoshlar
o‘rtasida ularning ruxiy va jismoniy rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi ma’lumotlarning keng
tarqalishiga qarshi yo‘naltirgan bo‘lib, bu ma’lumotlarga qaysi jarayonlar kirishini quyidagilar
orqali ko‘rish mumkin:
agressiyasini, hayotga bo‘lgan xurmatsizlikni targ‘ib etuvchi zo‘ravonlikka oid
ma’lumotlar;
tegishli bo‘lgan narsalarni yo‘q qilish va buzishga qaratilgan ma’lumtlar;
o‘lik jasadni shafqatsizlarcha kaltaklash jarayoni yirik kadrda aks etilishi;
erotik xarakterdagi ma’lumotlar;
qo‘rquvni keltirib chiqaruvchi ma’lumotlar;
qimor o‘yinlariga taklif etuvchi ma’lumotlar;
narkotik, toksik, psixotrop, tamaki, alkogol’ni ijobiy tomondan ko‘rsatadigan ma’lumotlar;
o‘z-o‘zini o‘ldirishni iarg‘ib etadigan ma’lumotlar;
qotillik yoki qotillar mukammallashtirilgan ideal ravishda berilgan ma’lumotlar;
jinoiy harakatlar bilan bog‘liq bo‘lgan ma’lumotlar;
inson qadr-qimmatini yerga urishni targ‘ib qiluvchi jarayonlar;
millat, jins, kelib chiqish, kasallik, jinsiy yo‘nalish, ijtimoiy holat, til, din, yoki nuqtai
nazarlarga qarab, individ yoki jamoaning ustidan haqorat qilishga oid ma’lumotlar;
paronormal holatlarni reallashtiruvchi ma’lumotlar yoki kadrlar, yoshlar o‘rtasida
zo‘ravonlikka oid ma’lumotlar;
jinsiy aloqani targ‘ib etuvchi ma’lumotlar;
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
425
oila qadriyatlarini mensimaydigan ma’lumotlar;
qo‘pol xarakatlarni aks ettiruvchi ma’lumotlar;
portlovchi moddalar, shuningdek, narkotik psixotrop moddalarni qo‘llash va ularni
tayyorlash haidagi ko‘rsatmalar va maslahatlar;
gigienada, ovqatlanishda yomon yoki zararli alomatlarni targ‘ib etuvchi ma’lumotlar,
ommaviy gipnoz seanslarini aks ettiruvchi ma’lumotlar.
Shular bilan birga, Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi davlatlaridan Gruziya va Ukrainada
ham axborot muhitida bolalarni himoya qilish jarayonlariga katta e’tibor qaratilmoqda. Ushbu
mamalakatlarda maxsus organ faoliyat olib borib, u axborot muxitidagi salbiy ta’sirdan o‘smirlarni
himoya qilishda javobgarlikni o‘z bo‘yniga oladi. Ushbu organ OAVdagi qaysi ma’lumot zararli
yoki zararsizligini aniqlaydi, zarur ekspert xulosalarini beradi.
REFERENCES
1.
Мўйдинов, А. (2021). ЁШЛАРНИ ТУРЛИ ТАҲДИДЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШДА
АЖДОДЛАР МЕРОСИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АҲАМИЯТИ.
Academic
research in educational sciences
,
2
(2), 132-137.
2.
Asilbek, M. (2022). SOCIO-PHILOSOPHICAL ASPECTS OF EDUCATION OF AN
ENLIGHTENED PERSON IN THE DEVELOPMENT OF SOCIETY. Conferencea,
183-186.
3.
Adham o’g’li, M. A. (2022). THE ROLE OF NATIONAL WITCHCRAFT HERITAGE
IN
THE
SPIRITUAL
RISE
OF
SOCIETY
(SOCIO-PHILOSOPHICAL
ANALYSIS).
American Journal of Interdisciplinary Research and Development
,
10
,
122-127.
4.
Muydinov, A. (2022). ENLIGHTENMENT IN TURKESTAN IN THE SECOND HALF
OF THE XIX-EARLY XX CENTURIES. ENLIGHTENMENT BY JADID
SCHOOL.
ASIA PACIFIC JOURNAL OF MARKETING & MANAGEMENT REVIEW
ISSN: 2319-2836 Impact Factor: 7.603
,
11
(10), 14-20.
5.
Ruzmatovich, U. S. (2022). PROCESSES OF ORGANIZATION OF TECHNICAL,
TACTICAL AND PHYSICAL PREPARATION IN NATIONAL WRESTLING
TRAINING.
INTERNATIONAL JOURNAL OF RESEARCH IN COMMERCE, IT,
ENGINEERING AND SOCIAL SCIENCES ISSN: 2349-7793 Impact Factor:
6.876
,
16
(3), 65-68.
6.
Ruzmatovich, U. S. (2022). CHANGES EXPECTED TO COME IN OUR LIFE
MOVEMENTS.
Web of Scientist: International Scientific Research Journal
,
3
(3), 485-
489.
7.
Shohbozjon, K., & Azizjon, M. (2022). PREPARING SCHOOL STUDENTS IN THE
FIELD OF PHYSICAL CULTURE AND SPORTS BEFORE ENTRY TO HIGHER
EDUCATION.
INTERNATIONAL JOURNAL OF RESEARCH IN COMMERCE, IT,
ENGINEERING AND SOCIAL SCIENCES ISSN: 2349-7793 Impact Factor:
6.876
,
16
(10), 100-108.
8.
Shavkatovna, S. R. (2021). Developing Critical Thinking In Primary School
Students.
Conferencea
, 97-102.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
426
9.
Oljayevna, O., & Shavkatovna, S. (2020). The Development of Logical Thinking of
Primary School Students in Mathematics.
European Journal of Research and Reflection
in Educational Sciences
,
8
(2), 235-239.
10.
Uljaevna, U. F., & Shavkatovna, S. R. (2021). Development and education of preschool
children.
Academicia: an international multidisciplinary research journal
,
11
(2), 326-
329.
11.
Shavkatovna, S. R. N. (2021). Methodical Support Of Development Of Creative Activity
Of Primary School Students.
Conferencea
, 74-76.
12.
Rа’nоxоn,
S.
(2022).
BОSHLАNG'ICH
MАKTАB
О'QUVCHILАRIDА
MАTEMАTIKАGА MUNОSАBАT.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN
ILMIY JURNALI
,
2
(11), 203-207.
13.
Shavkatovna, S. R. (2021). Methodological Support for The Development of Primary
School Students' Creative Activities.
Texas Journal of Multidisciplinary Studies
,
2
, 121-
123.
14.
Shavkatovna, S. R. (2021). Improvement of methodological pedagogical skills of
developing creative activity of primary school students.
ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal
,
11
(10), 289-292.
15.
Шарофутдинова, Р., & Абдуллаева, С. (2022). ФИКРЛАШ ҚОБИЛИЯТИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШДА МЕНТАЛ АРИФМЕТИКА.
IJTIMOIY
FANLARDA
INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11), 235-239.
16.
Maxamadaliyevna, Y. D., Òljayevna, Ò. F., Qizi, T. D. T., Shavkatovna, S. R. N., &
Anvarovna, A. O. (2020). Pedagogical Features Of Mental Development Of Preschool
Children.
Solid State Technology
,
63
(6), 14221-14225.
17.
Sharofutdinova, R. I., Asadullaev, A. N., & Tolibova, Z. X. (2021). The Factors and Basic
Concepts Determining Community Health.
Central Asian Journal of Medical and
Natural Science
,
2
(5), 376-379.
18.
Iqbоljоn, S. (2022). Bоshlаng'ich Sinf о'quv Jаrаyоnidа Аxbоrоt Texnоlоgiyаlаridаn
Fоydаlаnish. Ijоdkоr о'qituvchi, 2(20), 137-140.
19.
Iqbоljоn, S. (2022). KОMPYUTER YОRDАMIDА DАRSLАRNI TАSHKIL ETISH.
О'ZBEKISTОNDА FАNLАRАRО INNОVАTSIYАLАR VА ILMIY TАDQIQОTLАR
JURNАLI, 1(9), 246-249.
20.
Shаrоfutdinоv, I. (2023). DEVELОPMENT ОF АCMEОLОGICАL CОMPETENCE ОF
FUTURE EDUCАTОRS IN THE CОNDITIОNS ОF INFОRMING EDUCАTIОN.
Internаtiоnаl Bulletin оf Аpplied Science аnd Technоlоgy, 3(5), 424-429.
21.
Shаrоfutdinоv, I. (2023). THE АCTUАL STАTUS ОF THE METHОDОLОGY ОF
DEVELОPING АCMEОLОGICАL CОMPETENCE ОF FUTURE EDUCАTОRS IN
THE CОNDITIОNS ОF INFОRMING EDUCАTIОN. Академические исследования
в современной науке, 2(12), 206-213.
22.
Shаrоfutdinоv, I. (2023). BО ‘LАJАK PEDАGОGLАRNING АKMEОLОGIK
KОMPETENTLIGINI RIVОJLАNTIRISH METОDIKАSINING АMАLIYОTDА
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
427
QОLLАSH. Педагогика и психология в современном мире: теоретические и
практические исследования, 2(7), 54-58.
23.
Shаrоfutdinоv, I. (2023). PEDАGОGIK-PSIXОLОGIK FАNLАRNING BО ‘LАJАK
PEDАGОGLАRNING
АKMEОLОGIK
KОMPETENTLIGINI
RIVОJLАNTIRISHDАGI О ‘RNI.
Общественные науки в современном мире:
теоретические и практические исследования
,
2
(6), 17-24.
24.
Shаrоfutdinоv, I. (2023). TА’LIMNI АXBОRОTLАSHTIRISH SHАRОITIDА BО
‘LАJАK
PEDАGОGLАRNING
АKMEОLОGIK
KОMPETENTLIGINI
RIVОJLАNTIRISH
MEXАNIZMLАRINI
TАKОMILLАSHTIRISHNING
PEDАGОGIK TIZIMI.
Инновационные исследования в современном мире: теория и
практика
,
2
(14), 13-19.
25.
Shаrоfutdinоv, I. (2023). TА’LIMNI АXBОRОTLАSHTIRISH SHАRОITIDА BО
‘LАJАK
PEDАGОGLАRNING
АKMEОLОGIK
KОMPETENTLIGINI
RIVОJLАNTIRISH MОDELI.
Наука и технология в современном мире
,
2
(13), 77-84.
26.
Shаrоfutdinоv, I. (2023). STRUCTURE АND CОMPОNENTS ОF THE
DEVELОPMENT
ОF
АCMEОLОGICАL
CОMPETENCE
ОF
FUTURE
EDUCАTОRS
IN
THE
CОNDITIОNS
ОF
EDUCАTIОN
INFОRMАTIОN.
Internаtiоnаl Bulletin оf Аpplied Science аnd Technоlоgy
,
3
(4), 574-
580.
27.
Shаrоfutdinоv, I. (2023). FОRMS ОF SELF-DEVELОPMENT IN FUTURE
PEDАGОGUES BАSED ОN THE АCMEОLОGICАL АPPRОАCH IN THE
PRОCESS ОF INFОRMАTIZАTIОN ОF EDUCАTIОN. Science аnd innоvаtiоn, 2(B3),
5-8.
28.
Usmоnjоn
о’g’li,
S.
I.
(2022).
TА’LIM
TIZIMIDА
RАQАMLI
TEXNАLОGIYА.
INNОVАTIVE
DEVELОPMENTS
АND
RESEАRCH
IN
EDUCАTIОN
,
1
(12), 120-128.
29.
Абдужабборов, А., & Шарофутдинова, Р. (2023). БОШЛАНҒИЧ СИНФ
ЎҚУВЧИЛАРИДА
ИЖОДИЙ
ФАОЛИЯТНИ
РИВОЖЛАНТИРИШГА
ҚАРАТИЛГАН ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ.
30.
Sharofutdinova, R., & Abduqodirov, B. (2023). DEVELOPMENT OF CREATIVE
ACTIVITY OF ELEMENTARY SCHOOL STUDENTS IN THE EDUCATIONAL
PROCESS.
Modern Science and Research
,
2
(5), 904-910.
31.
Sharafutdinova, R., & Abdujabborov, A. (2023). EDUCATIONAL TECHNOLOGIES
AIMED AT THE DEVELOPMENT OF CREATIVE ACTIVITY IN PRIMARY
SCHOOL STUDENTS. Modern Science and Research, 2(5), 890-896.
32.
Шарофутдинова,
Р.
(2023).
ИЖОД
ТУШУНЧАСИ
ФАОЛИЯТНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
МЕХАНИЗМИ.
O'ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR VA ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI
,
2
(19), 854-861.
33.
Шарофутдинова, Р. (2023). БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИНИНГ ИЖОДИЙ
ФАОЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ-ИЖТИМОИЙ ПЕДАГОГИК ЗАРУРАТ
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
428
СИФАТИДА.
O'ZBEKISTONDA FANLARARO INNOVATSIYALAR VA ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
,
2
(19), 842-847.
34.
Шарофутдинова, Р., & Абдуқодиров, Б. (2023). ТЕХНОЛОГИК ТАЪЛИМ
ЖАРАЁНИДА
ЎҚУВЧИЛАРИНИНГ
ИЖОДИЙ
ФАОЛИЯТИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ ВА ТАМОЙИЛЛАРИ.
O'ZBEKISTONDA
FANLARARO INNOVATSIYALAR VA ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI
,
2
(19), 862-
868.
35.
Шарофутдинова, Р., & Абдужабборов, А. (2023). ТЕХНОЛОГИК ТАЪЛИМНИНГ
ИЖОДИЙ
ЙЎНАЛТИРИЛГАНЛИГИДА
ҲАМКОРЛИК
КЛАСТЕРИ.
O'ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
,
2
(19), 848-853.
36.
Shavkatovna, S. R. N., & Sohibaxon, S. (2023). MАXSUS TА'LIMNING
RIVОJLАNISH
BОSQICHLАRI.
O'ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR VA ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI, 2(19), 830-836.
37.
Ra'noxon, S., Mahpuza, A., & Rahmatjonzoda, A. (2022). THEORETICAL
FOUNDATIONS FOR THE DEVELOPMENT OF LOGICAL THINKING WITH THE
HELP OF INNOVATIVE TECHNOLOGIES.
Web of Scientist: International Scientific
Research Journal
,
3
(11), 881-885.
38.
Mahpuza, A., & Rаhmаtjоnzоdа, А. (2022). THE USE OF MODERN PEDAGOGICAL
TECHNOLOGIES
IN
MATHEMATICS
LESSONS
IN
ELEMENTARY
SCHOOL.
European International Journal of Multidisciplinary Research and
Management Studies
,
2
(11), 213-217.
39.
Maxamadaliyevna, Y. D., & O‘ljayevna, O. R. F. (2020). Tursunova Dilnavoz To ‘lqin
qizi, Sharofutdinova Ra’noxon Shavkatovna, Ashurova Oygul Anvarovna. Pedagogical
features of mental development of preschool children.
Solid State Technology
,
63
(6).
40.
Mirzaxolmatovna, X. Z., Nematovna, R. S., & Shavkatovna, S. R. (2022). FORMS OF
THINKING IN THE PROCESS OF STUDYING MATHEMATICS.
European
International Journal of Multidisciplinary Research and Management Studies
,
2
(12),
259-263.
41.
Ganiev, A. A., Abdullaev, S. Y., & Abdurahmonov, S. Z. (2021). Combined treatment
for early-stage skin cancer of the head and neck area.
World Bulletin of Public Health
,
4
,
3-6.
42.
Ganiev, A. A., & kizi Ganieva, O. O. TASAVVUF TARIQATI YO ‘NALISHLARI VA
NAQSHBANDIYA TARIQATINING O ‘ZIGA XOS JIHATLARI.
43.
Ruzmatovich, U. S., & Shohbozjon G‘ayratjon o‘g, Q. (2023). Uzbekistan's General
Education School Physical Education Programme: A Curriculum Analysis. Best Journal
of Innovation in Science, Research and Development, 2(5), 184-193.
44.
Ruzmatovich, U. S., & Shohbozjon G‘ayratjon o‘g, Q. (2023). Examining the First Age
Group's Health Test Needs for" Salomatlik" Regulation Using the Dynamic of Children's
Motor Potential. Best Journal of Innovation in Science, Research and Development, 2(5),
194-200.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
429
45.
Kosimov, K., & Mamayusupov, J. (2019). Transitions melline integral of fractional
integrodifferential operators.
Scientific and Technical Journal of Namangan Institute of
Engineering and Technology
,
1
(1), 12-15.
46.
Qo‘Ziyev, S. S., & Mamayusupov, J. S. (2021). Umumiy o ‘rta ta’lim maktablari uchun
elektron darslik yaratishning pedagogik shartlari.
Oriental renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
,
1
(10), 447-453.
47.
Мамаюсупов, Ж. Ш. (2022). Интегральное преобразование Меллина для
оператора интегродифференцирования дробного порядка.
Periodica Journal of
Modern Philosophy, Social Sciences and Humanities
,
11
, 186-188.
48.
Mamayusupov, J. S. O. (2022). “IQTISOD” YO’NALISHI MUTAXASSISLARINI
TAYYORLASHDA MATEMATIKA FANINI O’QITISH USLUBIYOTI.
Academic
research in educational sciences
,
3
(3), 720-728.
49.
Mamayusupov, J., & Sattarov, A. (2022). Mellin Integral Replacement and its
Applications.
Eurasian Research Bulletin
,
15
, 256-263.
50.
Shoyunus o'g'li, M. J. (2023). PISA XALQARO BAHOLASH TIZIMI VA UNING
MATEMATIK AHAMIYATI.
Journal of new century innovations
,
25
(1), 3-8.
51.
Shoyunus o'g'li, M. J. (2023). MATEMATIK MODEL VA MATEMATIK
MODELLASHTIRISHNING UMUMIY PRINSIPLARI.
World scientific research
journal
,
13
(1), 45-48.
52.
Vosiljonov, A. (2022). Basic theoretical principles of corpus linguistics. Academicia
Globe: Inderscience Research, 3(2), 1-3.
53.
Vosiljonov, A. (2022). LINGVISTIK TАDQIQОTLАRDА KОRPUS О ‘RGАNISH
ОBYЕKTI SIFАTIDА. IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY
JURNALI, 2(11), 176-182.
54.
Vosiljonov, A. (2022). PRAGMALINGVISTIKA VA UNING TAHLILIY
SHAKLLANISH TARIXI. Science and innovation, 1(B8), 99-105.
55.
Vosiljonov, A. (2022). PRAGMALINGUISTICS AND THE HISTORY OF ITS
ANALYTICAL DEVELOPMENT. Science and Innovation, 1(8), 99-105.
56.
Vosiljonov, A., & Isaqova, X. (2023). EFFECTIVENESS OF MOTHER TONGUE
EDUCATION IN THE PRIMARY GRADES. International journal of advanced research
in education, technology and management, 2(2).
57.
KHALIMBOYEVA, F., & VOSILJONOV, A. (2023). MAKTABGACHA YOSHDAGI
BOLALAR
DIQQATINI
RIVOJLANTIRISH
MUAMMOSINI
NAZARIY
OʻRGANILISHI. Journal of Pedagogical and Psychological Studies, 1(5), 94-98.
58.
Soxibov, S. (2023). THE FIGHT AGAINST CORRUPTION IS A HUGE
TASK.
Modern Science and Research
,
2
(5), 1037-1041.
59.
Soxibov, S. (2023). MEASURES TO FIGHT AGAINST CORRUPTION.
Modern
Science and Research
,
2
(5), 1031-1036.
60.
Anvar o‘g‘li, S. S. (2023). PHILOSOPHICAL-ANALYTICAL ANALYSIS OF
CONFLICT
OF
INTEREST
AND
PREVENTION
OF
CORRUPT
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
430
RELATIONS.
International journal of advanced research in education, technology and
management
,
2
(3).
61.
Anvar o’g’li, S. S. (2021, April). THE ROLE OF RELIGIOUS AND MORAL
EDUCATION IN THE FIGHT AGAINST CORRUPTION, ALONG WITH THE USE
OF ECONOMIC AND LEGAL FACTORS. In
E-Conference Globe
(pp. 55-57).
62.
Нажмиддинов, Э., & Мухамедиев, М. (2023). FISH HELMINTHS IN FISH
RESERVOIRS OF FERGANA VALLEY.
International journal of advanced research in
education, technology and management
,
2
(3).
63.
Нажмиддинов, Э. Х., & Муҳаммадиев, М. А. (2022). ФАРҒОНА ВОДИЙСИ СУВ
ҲАВЗАЛАРИ
БАЛИҚЛАРИ
ГЕЛЬМИНТЛАРИНИНГ
ТУР
ТАРКИБИ.
INNOVATIVE
DEVELOPMENTS
AND
RESEARCH
IN
EDUCATION
,
1
(12), 60-68.
64.
Нажмиддинов, Э. Х. (2022). ФАРҒОНА ВОДИЙСИ СУВ ҲАВЗАЛАРИ
БАЛИҚЛАРИ ГЕЛЬМИНТЛАРИ.
IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN
ILMIY JURNALI
,
2
(11), 189-194.
65.
Najmiddinov, E. (2022). THE SIGNIFICANCE OF NATURE IN THE FORMATION
OF PRESCHOOL CHILDREN IN THE IDEAL GENERATION.
Science and
Innovation
,
1
(8), 149-154.
66.
Najmiddinov, E. (2022). " ICHTHYOLOGY AND HYDROBIOLOGY" PROSPECTS
FOR THE DEVELOPMENT OF DIRECTIONS IN UZBEKISTAN.
Science and
Innovation
,
1
(8), 152-160.
67.
Abidjanovich, A. A. (2022). THE NEED TO IMPROVE HUMAN'S NOOSPHERICAL
RELATIONSHIP TO NATURE.
INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCE
& INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-3630 Impact factor: 7.429
,
11
(11),
23-30.
68.
Abidjanovich, A. A. (2022). THE ROLE OF CONTINUOUS EDUCATION SYSTEM
IN
IMPROVING PERSONAL ECOLOGICAL CULTURE.
INTERNATIONAL
JOURNAL OF SOCIAL SCIENCE & INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-
3630 Impact factor: 7.429
,
11
(11), 5-12.
69.
Абдумаликов, А. (2022). АТРОФ-МУҲИТНИ АСРАШ БЎЙИЧА МИЛЛИЙ
СТРАТЕГИК РЕЖА ВА УНИНГ АҲАМИЯТИ.
Central Asian Academic Journal of
Scientific Research
,
2
(2), 251-258.
70.
Абдумаликов, А. (2022). ЯНГИ ТАРАҚҚИЁТ БОСҚИЧИДА ЭКОЛОГИК
МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ ДАСТУРИ.
Scientific progress
,
3
(2), 1179-1186.
71.
Абдумаликов, А. А. (2019). Human and Natural Harmony in the Historical
Process.
Scientific Bulletin of Namangan State University
,
1
(5), 205-209.
72.
Abidzhanovich, A. A. (2020). Issues Of Formation Of Rationality In Relations Of Nature
With Society.
The American Journal of Social Science and Education Innovations
,
2
(08),
301-304.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
431
73.
Abdumalikov, A. A. (2019). Environmental Ecological Policy in Uzbekistan and
Necessity Of Formation Of Rational Communication To Nature.
Scientific and Technical
Journal of Namangan Institute of Engineering and Technology
,
1
(9), 94-101.
74.
Мирзабоев, Й. А. (2022). Тур Ўзгариш Чизиқлари Учта Бўлган, Гиперболик
Қисмларининг Ҳаммаси Характеристик Учбурчаклардан Иборат Бўлган
Бешбурчакли Соҳада Учинчи Тартибли Кўринишдаги Параболик-Гиперболик
Тенглама Учун Битта Чегаравий Масала Ҳақида.
Theory And Analytical Aspects Of
Recent Research
,
1
(5), 363-366.
75.
MIRZABOYEV,
Y.
BOSHLANG’ICH
SINF
O’QITUVCHILARINING
MATEMATIKA O ‘QITISH METODIKASI. O ‘RTA UMUMTA’LIM
MAKTABLARIDA MATEMATIKA O ‘QITISHNING MAQSADI.
ЭКОНОМИКА
,
169-172.
76.
Iminov, B. B. (2020). INNOVATIVE CULTURAL LINKS ARE AN IMPORTANT
FACTOR IN SOCIAL DEVELOPMENT.
Scientific and Technical Journal of
Namangan Institute of Engineering and Technology
,
2
(3), 263-270.
77.
Iminov, B. B. (2019). A PHILOSOPHICAL APPROACH TO INNOVATIVA AND
CULTURAL-RELATIONS AT A NEW STAGE OF DEVELOPMENT.
Scientific and
Technical Journal of Namangan Institute of Engineering and Technology
,
1
(5), 157-162.
78.
Qizi, S. G. G. O. (2022). LINGUISTIC BASIS AND PEDAGOGICAL CONDITIONS
OF TEACHING WORD MEANING TO PRIMARY CLASS STUDENTS.
European
International Journal of Multidisciplinary Research and Management Studies
,
2
(12),
117-123.
79.
Qizi, S. G. G., & Teshaboyevna, D. D. Methods Of Formation Of Independent Reading
Skills In Primary School Pupils.
JournalNX
, 21-24.
80.
Kizi, S. G. G. (2021). Formation Of Independent Reading Skills in Primary School
Students.
Texas Journal of Multidisciplinary Studies
,
2
, 222-224.
81.
Valijonovna, K. I., Rakhmatjonovich, T. D., & Mukhtoraliyevna, Z. S. (2022).
Informational Technology at Education.
Spanish Journal of Innovation and Integrity
,
6
,
262-266.
82.
Akmaljonovna, A. Z. (2021). Methods of formation of independent reading skills in
primary school students.
ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research
Journal
,
11
(3), 1425-1428.
83.
Dehqonova, M., & Tagonova, G. (2022). The Importance of Didactic Games in Speech
Therapy in the Development of Speech in Children with Autism and the Ability to Choose
Effective Methods.
European Journal of Innovation In Nonformal Education
,
2
(1), 133-
137.
84.
Dehqonova, M. (2022). BOLALARDAGI YOZUV BUZILISHLARI VA ULARDAGI
DISGRAFIYADA O ‘ZIGA XOS XATOLIKLARNI PAYDO BO ‘LISH
MEXANIZMI.
YANGI
O'ZBEKISTONDA
MILLIY
TARAQQIYOT
VA
INNOVASIYALAR
, 405-407.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
432
85.
Dehqonova, M., & Najmiddinova, N. (2022). ALOHIDA EHTIYOJGA EGA BO’LGAN
BOLALARNING OILAGA MOSLASHISHI UCHUN MUHIM OMILLAR.
YANGI
O'ZBEKISTONDA MILLIY TARAQQIYOT VA INNOVASIYALAR
, 90-92.
86.
Dehqonova, M. (2023). MAXSUS MAKTABDA DAKTIL NUTQINI OʻQITISH-
TADQIQOT OBYEKTI SIFATIDA.
Наука и инновация
,
1
(1), 39-40.
87.
Qizi, D. M. S., & Qizi, R. G. X. (2022). METHODS OF STUDYING ADDITION AND
SUBTRACTION
OF
TWO-DIGIT
NUMBERS
IN
ELEMENTARY
SCHOOL.
Gospodarka i Innowacje.
,
22
, 61-67.
88.
Dehqonova, M. S. Q., & Axmedova, U. Y. Q. (2023). BO ‘LAJAK BOSHLANG ‘ICH
SINF O ‘QITUVCHILARINI MATEMATIK SAVODXONLIGINI OSHIRISH
JARAYONIDA ULARNING TAFAKKURI, QOBILIYATI VA INTELLEKTUAL
RIVOJLANISH.
Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social
sciences
,
3
(4-2), 251-256.
89.
Otazhonov, S. M., Ergashev, R. N., Botirov, K. A., Qaxxorova, B. A., Xudoynazarova,
M. A., Abdukarimova, N. A., ... & Ismoilova, E. M. (2022, December). Influence of
thickness and temperature on photoelectric properties of p-CdTe-nCdS and pCdTe-CdSe
heterostructures. In
Journal of Physics: Conference Series
(Vol. 2388, No. 1, p. 012001).
IOP Publishing.
90.
Otajonov, S. M., Ergashev, R. N., Axmedov, T., Usmonov, Y., & Karimov, B. (2022,
December). Photoelectric properties of solar cells based on pCdTe-nCdS and pCdTe-
nCdSe heterostructures. In
Journal of Physics: Conference Series
(Vol. 2388, No. 1, p.
012062). IOP Publishing.
91.
Abdulvakhidov, K., Li, Z., Abdulvakhidov, B., Soldatov, A., Otajonov, S., Ergashev, R.,
... & Sitalo, E. (2023). Structure phase state and physical properties of YbMn1-x Fe x O3
compositions.
Applied Physics A
,
129
(3), 185.
92.
Ahmedova, U. Y. Q., & Axmedova, M. U. B. Q. (2021). Vatanim Surati.
Oriental
renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
,
1
(11), 877-883.
93.
Axmedova, U. (2022). On Certain Conditions Of Striking Coefficients Of Fourier Series
To Zero.
Scientific and Technical Journal of Namangan Institute of Engineering and
Technology
,
3
(3), 3-8.
94.
Qizi, A. U. Y., & Qizi, A. M. U. B. (2021). Research On Hydronyms and Their
Importance.
95.
Umidaxon, A., & Gulirano, S. (2023). BOSHLANG'ICH SINF MATEMATIKA
DARSLARIDA
AMALIY
MASHQLAR
YECHISH
JARAYONIDA
O'QUVCHILARNING
FIKRLASH
QOBILIYATINI
OSTIRISH
OMILLARI.
PEDAGOGIKA, PSIXOLOGIYA VA IJTIMOIY TADQIQOTLAR
,
2
(5), 10-
14.
96.
Axmedov, O. U. B. O. G., & Qizi, A. U. Y. (2022). STEREOMETRIYA BO’LIMI VA
UNING
BA’ZI
AKSIOMALARIDAN
KELIB
CHIQADIGAN
NATIJALAR.
International scientific journal of Biruni
,
1
(2), 127-133.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
433
97.
Axmedova, U. Y. Q., & Axmedova, M. U. B. Q. (2022). XALQ OG ‘ZAKI IJOD
NAMUNALARINING BOSHLANG ‘ICH SINF DARSLIKLARIDA QO ‘LLANISHI
VA ULARNING MAZMUNIY GURUHLANISHI.
International scientific journal of
Biruni
,
1
(2), 345-351.
98.
Erkinovna, N. S. (2022). Educational Methods in Teaching the Russian
Language.
American Journal of Social and Humanitarian Research
,
3
(11), 260-263.
99.
Erkinovna, N. S. (2022). THE IMPORTANCE OF LISTENING SKILLS IN
LEARNING THE RUSSIAN LANGUAGE.
INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND
RESEARCH IN EDUCATION
,
1
(12), 138-145.
100.
Erkinovna, N. S. (2022). MECHANISMS OF EFFECTIVE TEACHING OF FOREIGN
LANGUAGES USING INNOVATIVE METHODS.
Uzbek Scholar Journal
,
11
, 132-
135.
101.
Erkinovna, N. S. (2023). RUSSIAN LANGUAGE IN THE MODERN WORLD.
Open
Access Repository
,
4
(3), 284-295.
102.
Rakhmatdjonov Shokhjahon Dilshodbek o‘g‘l //THE ROLE OF PHYSICAL CULTURE
IN PROVIDING THE PSYCHOLOGICAL HEALTH OF THE ATHLETE//
INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION. International
scientific online conference. Canada. Part 2, 23.01.2022. 1-3
103.
Raxmatjonov
Shoxjahon
Dilshodbek
o‘g‘li
//SPORTCHI
PSIXOLOGIK
SALOMATLIGIGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR// GALAXY INTERNATIONAL
INTERDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL (GIIRJ). Vol. 10, Issue 11,
Nov.(2022). 117-121 pages.
104.
QURBONOVA Saida Miralimjanovna, RAXMATJONOV Shoxjahon Dilshodbek o‘g‘li
//MAMLAKATIMIZ
PSIXOLOGLARI
ISHLARIDA
SHAXSLARARO
MUNOSABATDA MUOMALA MUAMMOSINING TALQINI// Journal
of
Pedagogical and Psychological Studies. Vol. 1. № 5, (2023). 99-103 pages.
105.
Raxmatjonov
Shoxjahon
Dilshodbeko‘g‘li
//SPEECH
ISSUES
IN
PSYCHOLINGUISTICS// IQRO JURNALI № 2. 04.2023. 503-511 betlar.
106.
Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbek o‘g‘li, Vosiljonov Azizbek Boxodirjon o‘g‘li
//XORIJ PSIXOLOGLARINING ISHLARIDA SHAXSNING TADQIQ ETILISHI//
INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION. Vol. 1. № 12,
2022. 39-47 pages.
107.
Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbek o‘g‘li //TALABALARDA TOLERANTLIKNI
RIVOJLANTIRISH – IJTIMOIY PSIXOLOGIK MUAMMO SIFATIDA// International
Journal of Economy and Innovation. Volume: 30. 2022. 66-70 pages.
108.
Rakhmatdjonov Shokhjahon Dilshodbek o‘g‘li //PSYCHOLOGICAL ASPECTS OF
THE SPORTSMAN PERSONALITY DURING COMPETITIONS// IJTIMOIY
FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI. Vol. 2 No. 11 (2022). 215-
221 betlar.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
434
109.
Raxmatjonov Shoxjahon Dilshodbek o‘g‘li //Motiv Va Motivatsiya Muammosining
Jahon Va Mahalliy Psixologlar Tomonidan Tadqiq Etilganligi// American Journal of
Social and Humanitarian Research, Vol. 3 No. 11 (2022). 256-259 pages.
110.
Raxmatjonov
Shoxjahon
Dilshodbek
o‘g‘li
//TOLERANTLIK
SHAKLLANAYOTGAN SHAXS MODELINING TAVSIFI// International scientific
journal «MODERN SCIENCE АND RESEARCH». VOLUME 2 / ISSUE 5 /2023. 761-
764 pages.
111.
Raxmatjonov
Shoxjahon
Dilshodbek
o‘g‘li.
(2023).
PSIXOLOGIYADA
MOTIVATSIYA TURLARI, NAZARIYALARI VA TAHLILI. Научный Импульс,
1(10), 665-670.
112.
Raximov, Q., & Samijonov, A. (2023). DESCRIPTION OF WAYS TO BUILD A SELF-
SIMILAR SOLUTION.
Modern Science and Research
,
2
(5), 950-958.
113.
Raximov, Q., & Samijonov, A. (2023). DESCRIPTION OF PROCESSES WITH
CONVECTIVE TRANSPORT.
Modern Science and Research
,
2
(5), 941-949.
114.
Kadirov, S. (2023). HISTORICAL AND CULTURAL MONUMENTS AND THEIR
CONDITION IN FERGANA REGION (1991-2020 IN THE CASE OF THE CITY OF
MARGILAN): THE ISSUE OF PRESERVATION, PROTECTION AND THEIR
USE.
Modern Science and Research
,
2
(5), 818-830.
115.
Abduraxmonov, A., & Kadirov, S. (2022). DEMOGRAFIK JARAYONLARNING
IQTISODIY-IJTIMOIY SOHALARNI RIVOJLANISHI BILAN BOG ‘LIQLIGI VA
DASTLABKI
XUSUSIY
MULK
MASALALARI.
IJTIMOIY
FANLARDA
INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI
,
2
(11), 222-229.
116.
Yo‘lchiboyeva, L. (2023). METHODS FOR GROWING SPEECH SKILLS OF
PRIMARY SCHOOL STUDENTS.
Modern Science and Research
,
2
(5), 1028-1030.
117.
Yo‘lchiboyeva, L. (2023). METHODOLOGY FOR TEACHING THE NOUN PHRASE
CATEGORY: ENHANCING LANGUAGE LEARNING IN STUDENTS.
Modern
Science and Research
,
2
(5), 1025-1027.
118.
Kalandarovna, Y. L. (2023). Superstitions in Linguoculturology.
DENMARK"
THEORETICAL AND PRACTICAL FOUNDATIONS OF SCIENTIFIC PROGRESS IN
MODERN SOCIETY"
,
14
(1).
119.
Qalandarovna, Y. L. L. (2023). O ‘QUVCHILAR NUTQINI O ‘STIRISH
METODIKASI.
IQRO JURNALI
,
2
(2), 637-645.
120.
Qalandarovna, Y. L. L. (2023). LINGVOKULTUROLOGIK BIRLIKLARNING
NUTQDAGI O'RNI.
IQRO
,
2
(2), 522-529.
121.
Kalandarovna,
Y.
L.
(2022).
ORIGIN
AND
CONCEPT
OF
TABOO
VOCABULARY.
Innovative Technologica: Methodical Research Journal
,
3
(10), 184-
190.
