ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
356
AHOLINI FAVQULOTDA VAZIYATLARGA MA'NAVIY RUHIY
TAYYORLASH
Karimov Xamraqul Sattarovich
Jizzax viloyati Favqulotda vaziyatlar boshqarmasi
Hayot faoliyati xavfsizligini o'qitish markazi katta o'qituvchisi
Qobilov Baxtiyor Abdumannanovich
Jizzax viloyati Favqulotda vaziyatlar boshqarmasi
Hayot faoliyati xavfsizligini o'qitish markazi o'qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.10091591
Annotatsiya.
Ushbu maqolada aholini favqulotda vaziyatlarga ma'naviy ruhiy
tayyorlashmasalasining dolzarbligiga e’tibor qaratilgan. Aholini favqulodda vaziyatlarda
harakat qilishga tayyorlash masalasida O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar
vazirligining o‘rni katta bo‘lib, maqolada vazirlikning aholini tayyorlash borasidagi vazifalari
yoritilgan.
Kalit so‘zlar:
favqulodda vaziyatlar, tabiiy va texnogen favqulodda vaziyatlar,
aholini tayyorlash, favqulodda vaziyatlar vazirligi, fuqaro muhofazasi.
SPIRITUAL PREPARATION OF THE POPULATION FOR EMERGENCY
SITUATIONS
Abstract.
This article focuses on the relevance of the issue of moral and spiritual
preparation of the population for emergency situations. The Ministry of Emergency Situations of
the Republic of Uzbekistan has a great role in preparing the population to act in emergency
situations, and the tasks of the Ministry in preparing the population are highlighted in the article.
Key words:
emergencies, natural and man-made emergencies, population training,
Ministry of Emergency Situations, civil protection.
ДУХОВНАЯ ПОДГОТОВКА НАСЕЛЕНИЯ К ЧРЕЗВЫЧАЙНЫМ
СИТУАЦИЯМ
Аннотация.
В данной статье акцентируется внимание на актуальности вопроса
морально-духовной подготовки населения к действиям в чрезвычайных ситуациях.
Большую роль в подготовке населения к действиям в чрезвычайных ситуациях играет МЧС
Республики Узбекистан, в статье освещены задачи Министерства по подготовке
населения.
Ключевые слова:
чрезвычайные ситуации, чрезвычайные ситуации природного и
техногенного характера, обучение населения, МЧС, гражданская защита.
Favqulodda vaziyatlar vazirligi tomonidan aholini tayyorlashning eng samarali usuli va
oliy shakli deb o‘quv mashqlari e’tirof etilib keng miqyosda har xil toifadagi ob’ektlar,
tashkilotlar va fuqarolarni jalb etgan holda o‘tkaziladigan o‘quv mashqlari tan olingan. Shu
sababli joylarda kompleks o‘quv mashqlari, qo‘mondonlik-shtab o‘quv mashqlari, maxsus-
taktik o‘quv
mashqlari,
ob’ekt
o‘quv
mashg‘ulotlari
o‘tkazish
belgilab
qo‘yilgan.
O‘tkazilib kelinayotgan bunday o‘quv mashqlariga Favqulodda vaziyatlar vazirligi tomonidan
metodik yordam ko‘rsatib kelinmoqda.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
357
Har bir rahbar, har bir favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasining xodimi
texnogen, tabiiy va ekologik favqulodda vaziyatlar yuzaga kelgan vaqtda vaziyatga baho berishni,
tezlik bilan tegishli qarorlar qabul qilishni, qidiruvqutqaruv va shoshilinch ishlarni o’tkazishda
boshqaruvni amalga oshirish yo’llarini bilishi va bu borada yuqori malakaga ega bo’lmog’i kerak.
Aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish –favqulodda
vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish choralari, usullari, vositalari tizimi, sa’y
harakatlari majmui.
Favqulodda vaziyatlarni oldini olish – oldindan o’tkazilib, favqulodda vaziyatlar ro’y
berishi xavfini imkon qadar kamaytirishga, bunday vaziyatlar ro’y berganda esa odamlar sog’ligini
saqlash, atrof tabiiy muhitga yetkaziladigan zarar va moddiy talofatlar miqdorini kamaytirishga
qaratilgan tadbirlar majmui.
Favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish – favqulodda vaziyatlar sodir bo’lganda o’tkazilib,
odamlar hayoti va sog’ligini saqlash, atrof tabiiy muhitga yetkaziladigan zarar va moddiy talofatlar
miqdorini kamaytirishga, shuningdek favqulodda vaziyatlar sodir bo’lgan zonalarni xalqaga olib,
xavfli omillar ta’sirini tugatishga qaratilgan avariya-qutqaruv ishlari va kechiktirib bo’lmaydigan
boshqa ishlar majmui.
Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida qo’yilgan dadil
qadamlardan biri – avval Mudofaa vazirligi qoshida fuqaro mudofaasi va favqulodda vaziyatlar
boshqarmasining, so’ngra esa shu boshqarma negizida O’zbekistoan Respublikasi Prezidentining
1996 yil 4 martdagi PF-1378 sonli Farmoni bilan Favqulodda vaziyatlar vazirligi tashkil etilishi
bo’ldi.
Farmon bilan favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish, aholi hayotini va salomatligini,
moddiy va ma’naviy qadriyatlarni muhofaza qilish, shuningdek tinchlik va harbiy davrlarda
favqulodda vaziyatlar vujudga kelganda ularning oqibatlarini tugatish hamda zararlarini
kamaytirish sohasida davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish vazirlikning asosiy
vazifalaridan biri deb belgilandi.
Aholi va iqtisodiyot ob’ektlarini muhofaza qilishni ta’minlashga rahbarlik qilish
O’zbekitson Respublikasining Bosh vaziriga yuklatilgan.
Fuqaro muhofazasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
-aholini harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga
keladigan xavflardan himoyalanish usullariga o’rgatish;
-ob’ektlarni harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga
keladigan xavflardan himoyalash harakatlari va usullariga o’rgatish;
-boshqaruv, xabar berish va aloqa tizimlarini tashkil qilish, rivojlantirish va doimiy shay
holatda saqlab turish;
-iqtisodiyot ob’ektlarining barqaror ishlashini ta’minlash yuzasidan choratadbirlar
kompleksini o’tkazish;
-aholini, moddiy va madaniy boyliklarni xavfsiz joylarga evakuatsiya qilish;
-fuqaro muhofazasi harbiy tuzilmalarining shayligini ta’minlash;
-aholini umumiy va yakka tartibdagi muhofazalanish vositalari bilan ta’minlash;
-aholining harbiy harakatlar olib borish paytidagi yoki shu harakatlar oqibatidagi hayot
faoliyatini ta’minlash;
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
358
-radiatsiyaviy, kimyoviy va biologik vaziyat ustidan kuzatish va laboratoriya nazoratini
olib borish;
-qutqarish va boshqa kechiktirib bo’lmaydigan ishlarni tashkil qilish va o’tkazish;
-harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida zarur ko’rgan
hududlarda jamoat tartibini yo’lga qo’yish va saqlab turish;
-aholini va hududlarni muhofaza qilish borasida boshqa tadbirlarni amalga oshirish.
Fuqaro muhofazasi maxsus tadbirlari bajarilishini ta’minlash hamda ushbu maqsadlarda
kuch va vositalarni tayyorlash uchun respublika, viloyat, tuman, shuningdek ob’ekt fuqaro
muhofazasi xizmatlari tashkil etiladi.
Fuqaro muhofazasi kuchlari va vositalari tarkibi, uning tarkibiy tuzilishi, shuningdek
fuqaro muhofazasi tuzilmalari faoliyatining boshqa masalalari O’zbekiston Respublikasi fuqaro
muhofazasi boshlig’i tomonidan belgilab qo’yilgan.
Fuqaro muhofazasi qo’shinlarining faoliyati, ularni butlash qonun hujjatlariga muvofiq
amalga oshiriladi.
O’zbekiston Respublikasi Fuqaro muhofazasi tuzilmalari asosiga quyidagi tamoyillar
kiritilgan:
-hududiy tamoyil:
O’zbekiston Respublikasi ma’muriy bo’linishiga qarab, viloyatlar, shaharlar, tumanlarda
fuqaro muhofazasi bo’limlarining tashkil etilishi;
-ishlab chiqarish tamoyili:
vazirliklar, davlat qo’mitalari, trestlar, koorparatsiyalar, kompaniyalar, assosatsiyalar,
tashkilotlar va korxonalarda fuqaro muhofazasi bo’limlarining tashkil etilishi.
Fuqaro muhofazasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
-aholini harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga
keladigan xavflardan himoyalanish usullariga o’rgatish;
-ob’ektlarni harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga
keladigan xavflardan himoyalanish usullariga tayyorlash;
-boshqaruv, xabar berish va aloqa tizimlarini tashkil etish, rivojlantirish va doimiy shay
holatda saqlab turish;
-iqtisodiyot ob’ektlarining barqaror ishlashini ta’minlash yuzasidan tadbirlar kompleksini
o’tkazish;
-aholini, moddiy va madaniy boyliklarni xavfsiz joylarga evakuatsiya qilish;
-fuqaro muhofazasi harbiy tuzilmalarini shayligini ta’minlash;
-aholini umumiy va yakka muhofazalanish vositalari bilan ta’minlash;
-aholini harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatidagi hayot
faoliyatini ta’minlash;
-radiatsion, kimyoviy va biologik vaziyat ustidan kuzatuv va laboratoriya nazorati olib
borish;
-qutqaruv va boshqa kechiktirib bo’lmaydigan ishlarni o’tkazish;
Fuqaro muhofazasi - harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida
yuzaga keladigan xavflardan O’zbekiston Respublikasi aqolisini, hududlarni, moddiy va madaniy
boyliklarini muhofaza qilish maqsadida o’tkaziladigan tadbirlarning davlat tizimi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
359
Fuqaro muhofazasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
-aholini harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga
keladigan xavflardan himoyalanish usullariga o’rgatish;
-ob’ektlarni harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida yuzaga
keladigan xavflardan himoyalash harakatlari va usullariga tayyorlash;
-boshqaruv, xabar berish va aloqa tizimlarini tashkil qilish, rivojlantirish va doimiy shay
holatda saqlab turish;
-iqtisodiyot ob’ektlarining barqaror ishlashini ta’minlash yuzasidan tadbirlar kompleksini
o’tkazish;
-aholini, moddiy va madaniy boyliklarni xavfsiz joylarga evakuatsiya qilish; -fuqaro
muhofazasi harbiy tuzilmalarining shayligani ta’minlash;
-aholini umumiy va yakka muhofazalanish vositalari bilan ta’minlash tadbirlarini
o’tkazish;
-aholining harbiy harakatlar olib borish paytidagi yoki shu harakatlar oqibatidagi hayot
faoliyatini ta’minlash;
-radiatsion, kimyoviy va biologik vaziyat ustidan kuzatish va laboratoriya nazorati olib
borish;
-qutqaruv va boshqa kechiktirib bo’lmaydigan ishlarni o’tkazish;
-harbiy harakatlar olib borish paytida yoki shu harakatlar oqibatida zarar ko’rgan
hududlarda jamoat tartibini yo’lga qo’yish va saqlab turish;
-aholini va hududlarni muhofaza qilish yuzasidan boshqa tadbirlarni amalga oshirish.
“Fuqaro muhofazasiga rahbarlik qilish, davlat organlari va tashkilotlarning fuqaro
muhofazasi sohasidagi vakolatlari” deb nomlangan II bo’limning asosiy maqsadi fuqaro
muhofazasiga rahbarlikni amalga oshiruvchi fuqaro muhofazasi sohasidagi maxsus vakolatli
davlat organlari, vazirliklar, idoralar, mahalliy hokimiyat organlari, tashkilotlar, fuqarolarning
o’zini o’zi boshqarish organlarining vazifalari nimalardan iborat degan savollarga javob berishdan
iborat.
REFERENCES
1.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 18 avgustdagi
“Aholini favqulodda vaziyatlarda harakat qilishga tayyorgarligini oshirishga doir
qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi 650-sonli Qarori.
2.
Эрхонбоев
Н. и Медешов Б. (2023). O 'TA XAVFLI YUQUMLI
KASALLIKLAR ANIQLANGANDA, HARAKATLANISH QOIDALARI. Наука и
технология вселенского мира , 2 (10), 30-36.
3.
Gafurov, N. N., Erxonboyev, N. A. O. G. L., & Payzullayev, U. P. O. G. L. (2022).
AHOLI ORASIDA TABIIY GAZ SIZIB CHIQISHI VA IS GAZI HOSIL
BO’LISHI
BILAN
BOG’LIQ FAVQULODDA VAZIYATLARNING
OLDINI
OLISHNING
ZAMONAVIY
USULLARI.
Oriental renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences, 2(Special Issue 4-2), 1018-1023.
4.
Амиров, М. У., & Эрхонбоев, Н. А. Ў. (2023). «Безопасность
жизнедеятельности» современная актуальность изучения науки. Ta’lim fidoyilari,
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
360
4(1), 153-160.
5.
Амиров, М. У., & Эрхонбоев, Н. А. Ў. (2023). Рассмотрение мер по
обеспечению личной безопасности и здоровья в сфере безопасности
жизнедеятельности. Ta’lim fidoyilari, 4(1), 149-152.
