ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
451
БОЛАЛАР ТАЪЛИМ-ТАРБИЯСИНИНГ ЎЗИГА ХОС ТОМОНЛАРИ ВА
АХАМИЯТИ
Садоқат Ергашова
Aлишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти
2 босқич таянч докторанти
https://doi.org/10.5281/zenodo.10115779
Aннотация.
Мазкур мақолада болалар таълим-тарбиянинг ўзига хос томонлари ва
тарбиявий ахамияти ёритиб берилган. Мақола давомида асосли фикр ва мулоҳазалар бериб
ўтилган. Мақола сўнггида хулоса ва таклифлар келтирилган.
Калит сўзлар:
меҳнацеварлик руҳи, ватанга бўлган муҳаббат.
SPECIAL ASPECTS AND IMPORTANCE OF CHILDREN'S EDUCATION
Abstract.
This article highlights the unique aspects and educational significance of
children's education. Reasonable opinions and comments are given throughout the article. At the
end of the article there are conclusions and suggestions.
Key words:
the spirit of hard work, love for the country.
ОСОБЕННОСТИ И ЗНАЧИМОСТЬ ОБРАЗОВАНИЯ ДЕТЕЙ
Аннотация.
В данной статье освещаются уникальные аспекты и воспитательная
значимость образования детей. На протяжении всей статьи даются обоснованные
мнения и комментарии. В конце статьи приведены выводы и предложения.
Ключевые слова:
дух трудолюбия, любовь к Родине.
Мамлакатимизда олиб бориладиган таълим-тарбия сохасидаги юксак даражадаги
ислохатлар жамиятнинг барча жабхаларидаги юксалишда ўзига хос ўрин эгалламоқда.
Авваломбор, юртимизга бу сохага мухим эътибор қаратилиши замирида –ўз истиқболини
эл-юрт эртасида қурувчи баркамол авлод тарбияси ётгани, шубхасиз.
Баркамол шахс ва малакали мутахасисларни тарбиялаш жараёнинг моффақияти
учун замин яратувчи омиллар орасида маънавий ахлоқий сифатларга эга бўлган
мутахасислик фанлари асосларини пухта ўзлаштирган, шунингдек, педагогик махоратга
эга ўқитувчиларни тайёрлаш алохида ўрин тутади. Зеро, ёш авлодни ҳар жихатдан камол
топтириш, улардан муайян касбий фаолиятини олиб бориш лаёқатини шакллантириш
хамда унинг етук мутахасис бўлиб етишишида таълим муассасаларида фаолият олиб
бораётган ўқитувчилар ўзига хос рол ўйнайди.
Меҳнат тарбияси унинг ахамияти тўғрисида қомусий мутафаккирларимиз Ахмад
Фаргоний, Абу Райхон Беруний, Алишер Навоий, Абу Али Ибн Сино, Фаробий,
Нақшбандий, Кайковус, Термизий каби алломаларимиз ўз асарларида меҳнат тарбиясини
улуғлаб, ёшларни меҳнат қилишга, меҳнатнинг инсон фаолиятида ўрни хақида ўзларини
юксак фикрларини билдиришган. Мамлакатимиз мустақилликнинг илк даврлариданоқ
бошланғич таълимнинг мазмун ва мохиятини тубдан ўзгартирди. Халқимизнинг миллий ва
маънавий қадриятларга мос тарзда янги дастурлар, дарсликлар, ўкув методик тавсиялар,
илмий методик қўлланмалар яратилди. Бошланғич синф ўқувчиларини миллийлигимиз акс
эттирилган замон талаблари асосида ўқитиш ва тарбиялашга эътибор қаратилди. Шу билан
биргаликда бошланғич синф ўқувчиларини таълим ва тарбияни янада мустахкамлаш
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
452
мақсадида халқ мақоллари ёрдамида давлат таълим стандарти яъни бошланғич таълим
концепцияси яратилди.
Буюк олим ва мутафаккирларимиз меҳнат тарбиясига жуда катта эътибор
қаратишганлар. Улар ўзларининг яратган асарларида меҳнатсеварликни улуғлайдилар.
Халк мақоллари асирлар давомида шакл ва мазмун жихатидан беназирлиги билан буюк ва
таниқли адиблар эътиборини жалб қилиб келди. Юсуф Хос Хожиб ҳам Муқумий ҳам
Алишер Навоий хатто Абдулла Қаххоргача халқ мақолларидан самарали фойдаланганлар.
Хатто халқ ўзи яратган мақолларидан достон, эртак, ривоят ва нақллардан унумли
фойдаланган.
Халк мақоллари билан бир қаторда халқ қўшиқлари айниқса маросим фолклор
қўшиқларининг ҳам меҳнат таълимида қўллаш болаларни миллий, анъанавий
қўшиқларимизга хурмат рухи билан тарбилайди. Халқ қўшиқлари содда, оддий сўзлар
билан куйлангани кўп йиллардан буён оғиздан-оғизга ўтиб келаётгани сир эмас албатта. Бу
каби қўшиқлар бошланғич синф ўқувчиларининг хотирасини мустахкамлаш билан бир
қаторда дарснинг қизиқарли, ўзига хос тарзда ўтишига ёрдам беради. Дарс давомида халқ
оғзаки ижодининг бир қанча жанрлардан фойдаланиш уларнинг мазмун моҳиятини
болаликдан ўқучиларга тушунтириш, мураккаблик туғдирмайди ва ўқувчи улар хақида
ижобий таасурот олиб улғаяди.
Болалар меҳнатининг ўзига хос томонлари ва тарбиявий ахамияти хусусида
гапирганимизда ёш авлодга меҳнат тарбиясини бериш масаласи хозирги даврда энг долзарб
мавзу хисобланади. Меҳнат ҳар бир киши комолотида ва умуман жамият тараққиётида
мухим ахамият касб этади. Бошланғич синф ўқувчиларини жисмоний, ақлий, ахлоқий ва
эстетик томондан тарбиялашда меҳнат тарбияси мухим ахамиятга эгадир. Меҳнат унинг
берадиган самараси фаолиятининг мажбурий, таркибий қисми хисобланади. Аммо болалар
билан олиб бориладиган тарбиявий ишда меҳнат натижасига болаларда меҳнатга хавас
хиссини тарбиялаш учун ёрдам берадиган педагогик омил деб қараш керак. Меҳнатда
натижага эришиш меҳнат малакаларини шакллантиришда педагокнинг ва болаларнинг
баҳоси ва ўзига ўзи баҳо бериши катта ахамиятга эга. Болалар ясаган буюумлар ўйин ва
машғулотларда қўлланилса улар ўзлари ясаган буюмлар янада сифатли бўлишга интилади.
Бошланғич таълим йўналишида Р.Мавлонова, Х.Эгамов, Х.Санақулов, Г.Шмулевич,
Х.Перевертен ва бошқаларнинг дарсликлар, қўлланмалар мавжуд лекин тажрибадан
маълумки кўпгина ўқитувчилар айнан ўқувчиларни меҳнат интизомига ўргатиш тарбиясига
оид кўрсатмалари кам. Жумладан: Р.Мавлонованинг 1-4 –синфлар учун «Меҳнат»
дарсликлари, Р.Хасановнинг “Бадиий меҳнат”, Х.Эгамовнинг “Бадиий меҳнат”,
Х.Санакуловнинг “Меҳнат таълимидан методикаси», “Меҳнат таълимидан амалий ишлар”
Г.Шмулевиянинг “Коғоз ва картондан нарсалар ясаш” номли қўлланмалари бизга яхши
маълум. Лекин тажрибадан маълумки юқори синф ўқувчилари учун техник
моделлаштириш бўйича олим Ш.Шариповнинг жуда кўп қўлланмалари мавжуд.
REFERENCES
1.
"New pedagogical technologies in education: problems, solutions" Scientific-practical
conference materials T; 1999, p. 212
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
453
2.
Tolipov U. "Pedagogical technologies of development of general work and professional skills
and qualifications in the system of higher pedagogical education" T;Fan 2004, page 167
3.
Tolipov U. "Basic principles of pedagogical technologies" Journal of Public Education, 2001,
No. 5, pp. 111-114
4.
Farobi "The City of Virtuous People" T; People's heritage named after Abdulla Kodiri, 1993,
page 223.
