ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
533
BOSHLANGʻICH SINFLARDA JISMONIY TARBIYA FANINI OʻQITISHNING
SAMARALI USULLARI
Ishanxanova Nargiza Tulkinovna
Toshkent viloyati Zangiota tumani
30-umum ta’lim maktabi
Jismoniy tarbiya oqituvchisi
Telefon: +998998842722
e-mail:
ishanxanovanargiza@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.10835306
Annotatsiya.
Ushbu maqolada boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga jismoniy tarbiya fanlarini
o‘qitishning samarali va amalyotda yaxshi natija beradigan usullari va ularni qo‘llash texnikalari
haqida keltirib o‘tilgan. Jismoniy tarbiya faniga oid va boshlang‘ich sinflar uchun mos bo‘lgan
bir qancha metodlar keltirib o‘tilgan va izohlangan. Bundan tashqari jismoniy tarbiya fanining
boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun qay darajada ahamiyatli ekanligi haqida aytib o‘tilgan.
Kalit so‘z:
metod, amaliyot, malaka, ko‘nikma, bilm, samara, natija, boshlang‘ich ta’lim,
jismoniy tarbiya, usul, samara, harakat, jismoniy madaniyat, tajriba, sog‘lik, amaliyot, metodika.
EFFECTIVE METHODS OF TEACHING PHYSICAL EDUCATION IN
PRIMARY GRADES
Abstract.
In this article, effective and practical methods of teaching physical education to
elementary school students and their application techniques are mentioned. A number of methods
related to the science of physical education and suitable for elementary grades are cited and
explained. In addition, it was mentioned how important physical education is for elementary
school students.
Key words:
method, practice, skill, skill, knowledge, effect, result, primary education,
physical education, method, effect, action, physical culture, experience, health, practice,
methodology
ЭФФЕКТИВНЫЕ МЕТОДЫ ПРЕПОДАВАНИЯ ФИЗИЧЕСКОГО
ВОСПИТАНИЯ В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ
Аннотация.
В данной статье упоминаются эффективные и практические методы
обучения физическому воспитанию учащихся младших классов и приемы их применения.
Приводится и поясняется ряд методов, связанных с наукой о физическом воспитании и
подходящих для начальных классов. Кроме того, было отмечено, насколько важно
физическое воспитание для учащихся младших классов.
Ключевые слова:
метод, практика, умение, умение, знание, эффект, результат,
начальное образование, физическое воспитание, метод, эффект, действие, физическая
культура, опыт, здоровье, практика, методика.
Jismoniy tarbiya boshlang‘ich maktab o‘quv dasturining hal qiluvchi qismidir. Bu
bolalarga jismoniy tayyorgarlik, muvofiqlashtirish va ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirish
imkoniyatini beradi. Jismoniy tarbiya darslari o‘quvchilarda jismoniy mashqlar va sog‘lom
turmush tarziga ijobiy munosabatni rivojlantirishga yordam beradi. Ushbu maqolada biz
boshlang‘ich sinflarda jismoniy tarbiya darslarini tashkil etishning samarali usullarini
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
534
o‘rganamiz. Samarali jismoniy tarbiya darslarini tashkil qilish uchun o‘qituvchilar bir qator
vositalar va strategiyalardan foydalanishlari mumkin. Yondashuvlardan biri o‘quv dasturiga
jamoaviy sport turlari, individual sport turlari va fitnes tartiblari kabi turli xil tadbirlarni
kiritishdir. Ushbu yondashuv talabalarga bir qator ko‘nikmalar va qiziqishlarni rivojlantirishga
yordam beradi, shu bilan birga umumiy jismoniy tayyorgarlikni rivojlantiradi.Yana bir muhim
strategiya-jismoniy tarbiya darslari uchun xavfsiz va qulay muhit yaratish. Bu aniq qoidalar va
taxminlarni belgilash, tegishli jihozlar va jihozlar bilan ta'minlashva barcha talabalarning
ehtiyojlarini qondirish uchun individual ko‘rsatmalar berishni o‘z ichiga olishi mumkin.
Samarali jismoniy tarbiya darslari boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining jismoniy va ruhiy
salomatligiga ijobiy ta'sir ko‘rsatishi mumkin.
1
Muntazam jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanadigan talabalar yurak-qon tomir sog‘lig‘ini
yaxshilaydi, mushaklarning kuchi va muvofiqlashtirilishini yaxshilaydi, semirish xavfi va shu
bilan bog‘liq sog‘liq sharoitlari past bo‘ladi. Jismoniy tarbiya darslari, shuningdek,
o‘quvchilarga jamoaviy ish va muloqot kabi ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishga va o‘z
qadr-qimmatini yaxshilashga yordam beradi. Jismoniy tarbiya darslari boshlang‘ich sinf
o‘quvchilari uchun jismoniy, aqliy va hissiy jihatdan rivojlanishiga yordam berish uchun
juda muhimdir
2
.
Boshlang‘ich sinflarda jismoniy tarbiya darslarini tashkil etishning samarali usullari:
1.Yoshga mos tadbirlarni rejalashtirish: o‘quvchilarning yoshi va rivojlanish bosqichiga
mos keladigan tadbirlarni rejalashtirish. Masalan, yosh o‘quvchilarga katta yoshdagilarga
qaraganda oddiyroq va qisqaroq mashg‘ulotlar kerak bo‘lishi mumkin.
2.Aniq qoidalar va umidlarni belgilang: xulq-atvor va jismoniy tarbiya darslarida
qatnashish uchun aniq qoidalar va umidlarni belgilang. Bu talabalar uchun o‘rganish va
jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanish uchun xavfsiz va tuzilgan muhitni yaratishga yordam
beradi.
3.Turli xil tadbirlarni o‘z ichiga oling: talabalarni jalb qilish va qiziqtirish uchun
turli xil jismoniy mashqlarni o‘z ichiga oling. Bunga jamoviy sport turlari, individual sport
turlari va raqs yoki yoga kabi sportdan tashqari mashg‘ulotlar kiradi.
4.Ijobiy mustahkamlashdan foydalaning: talabalarni rag‘batlantirish va yaxshi xulq-
atvorni mustahkamlash uchun ijobiy mustahkamlashdan foydalaning. Bunga og‘zaki maqtov,
mukofotlar yoki tengdoshlari oldida tan olinishi mumkin.
5.Turli qobiliyatlarga ega bo‘lgan talabalar uchun faoliyatni o‘zgartirish: nogiron
yoki jismoniy faolligi past bo‘lgan talabalar kabi turli qobiliyatlarga ega talabalarni
joylashtirish uchun faoliyatni o‘zgartirish. Bu barcha talabalarning jismoniy tarbiya
mashg‘ulotlariga qo‘shilishi va jalb qilinishini ta'minlashga yordam beradi.
3
6.Ijobiy o‘quv muhitini yarating: o‘quvchilar yangi narsalarni sinab ko‘rish va xato
qilish uchun o‘zlarini qulay va xavfsiz his qiladigan ijobiy o‘quv muhitini yarating. Bu
ularning ishonchini oshirishga yordam beradi va ularni maktabda ham, undan tashqarida ham
1
Maxkamdjonov K, Tulenova X.B. Maktabgacha ta’lim muassasalari uchun umumiy va kengaytirilgan “Jismoniy tarbiya”
dasturi. Ilm-ziyo Toshkent., 2006 y
2
F.Q.Axmedov. Harakatli o‘yinlarni tashkil qilish va o‘rgatish yo‘llari. Toshkent 2009-yil
3
3
F.Q.Axmedov. Harakatli o‘yinlarni tashkil qilish va o‘rgatish yo‘llari. Toshkent 2009-yi
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
535
jismoniy mashg‘ulotlarda qatnashishga undaydi. Ushbu samarali strategiyalardanfoydalangan
holda, boshlang‘ich sinflarda jismoniy tarbiya darslari barcha talabalar uchun qiziqarli, qiyin
va yoqimli bo‘lishi mumkin.Boshlang‘ich sinflarda jismoniy tarbiya darslarini tashkil
qilishda samarali usullardan foydalanishning ko‘plab afzalliklari bor. Bu yerda eng muhim
afzalliklardan ba'zilari:
Yaxshilangan jismoniy salomatlik: jismoniy tarbiya darslarida muntazam
qatnashish o‘quvchilarning jismoniy salomatligini rivojlantirish va saqlashga yordam beradi.
Bu ularning yurak-qon tomir salomatligini yaxshilash o‘z ichiga olishi mumkin, kuch,
moslashuvchan, va sabr
4
.
Yaxshilangan ruhiy Salomatlik: jismoniy tarbiya darslari o‘quvchilarning ruhiy
salomatligiga ham ijobiy ta'sir ko‘rsatishi mumkin. Jismoniy mashqlar stress, tashvish va
depressiyani kamaytiradi, kayfiyat va o‘z-o‘zini hurmat qilishni yaxshilaydi.
Akademik yutuq: jismoniy faollik akademik yutuqlarni yaxshilashi mumkinligi haqida
dalillar mavjud. Jismoniy faol o‘quvchilar maktabda o‘qish ko‘rsatkichlari, davomati va xulq-
atvori yaxshilanadi.
Ijtimoiy rivojlanish: jismoniy tarbiya darslari o‘quvchilarga tengdoshlari bilan muloqot
qilish, hamkorlik qilish va muloqot qilish imkoniyatini berishi mumkin. Ushbu ko‘nikmalar
o‘quvchilarga hayot davomida foydalanishlari mumkin bo‘lgan muhim ijtimoiy va hissiy
ko‘nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi.
Uzoq muddatli salomatlik: jismoniy tarbiya darslari o‘quvchilarga umr bo‘yi davom
etadigan sog‘lom odatlarni rivojlantirishga yordam beradi. Talabalarni jismoniy faol bo‘lishga va
jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanishga undash orqali ular kattalar kabi faollikni davom
ettirishadi, bu esa semirish, yurak xastaligi va diabet kabi surunkali kasalliklarning oldini
olishga yordam beradi
5
. Boshlang‘ich sinflarda jismoniy tarbiya darslarini tashkil etishning
samarali usullaridan foydalangan holda, o‘qituvchilar o‘quvchilarga ushbu imtiyozlardan
foydalanishda yordam berishlari va ularni sog‘lom va faol kelajakka yo‘naltirishlari mumkin.
Jismoniy tarbiya boshlang‘ich maktab o‘quv dasturining ajralmas qismidir. Bu
talabalarga sog‘lom va faol turmush tarzi uchun asos yaratadi va ularga tanqidiy ijtimoiy
va hissiy ko‘nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi. Bir qator tadbirlarni o‘z ichiga olgan
holda va xavfsiz va qo‘llab-quvvatlovchi muhitni yaratib, o‘qituvchilar barcha o‘quvchilarga
jismoniy tarbiya darslarida muvaffaqiyat qozonishlariga yordam berishlari mumkin.
Xulosa qilib aytganda, jismoniy tarbiya boshlang‘ich maktab o‘quv dasturining muhim
tarkibiy qismidir. Samarali jismoniy tarbiya darslari o‘quvchilarning jismoniy va ruhiy
salomatligini yaxshilashi, shu bilan birga ijtimoiy va hissiy farovonlikni oshirishi mumkin.
Muvaffaqiyatli jismoniy tarbiya darslarini tashkil qilish uchun o‘qituvchilar turli xil
tadbirlar, individualko‘rsatmalar va xavfsiz va qo‘llab-quvvatlovchi muhit kabi bir qator
vositalar va strategiyalardan foydalanishlari mumkin. Shunday qilib, ular barcha talabalarga
sog‘lom va faol hayot kechirish uchun zarur bo‘lgan ko‘nikma va odatlarni rivojlantirishga
yordam beradi.
4
4
Maxkamdjonov K, Tulenova X.B. Maktabgacha ta’lim muassasalari uchun umumiy va kengaytirilgan “Jismoniy tarbiya”
dasturi. Ilm-ziyo Toshkent., 2006 y
5
5
F.Q.Axmedov. Harakatli o‘yinlarni tashkil qilish va o‘rgatish yo‘llari. Toshkent 2009-yi
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
536
REFERENCES
1.
Mirziyoyev Sh.M. “Buyuk kelakagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan quramiz”.
Toshkent “O‘zbekiston” – 2017 й.
2.
Sh.M.Mirziyoyev “Erkin va farovon demokratik o‘zbekiston davlatini brgalikda barpo
etamiz”. “O‘zbekiston” NMIU, 2016 й
3.
Xo‘jaev F. O‘zbekistonda jismoniy tarbiya. 1997 y.
4.
Goncharova O.V. Yosh sportchilarning jismoniy qobiliyatlarini rivojlantirish. o‘quv
qo‘llanma, Toshkent., O‘z DJTI, 2005 y - 171 b.
5.
Maxkamdjonov K, Tulenova X.B. Maktabgacha ta’lim muassasalari uchun umumiy va
kengaytirilgan “Jismoniy tarbiya” dasturi. Ilm-ziyo Toshkent., 2006 y
6.
Raxmonov
A.
R
Boshlang‘ich
sinf
o‘quvchilarini
ijtimoiy
pedagogik
moslashuvchanligida ota-onalar rolini oshirish masalasi. Mug‘allim xem uzliksiz
bilimlenderio‘ ISSN 2181-7138 Ilmiy metodikaliq jurnal №2/1. 2021jil 119-121b
7.
Axmedov F.Q., Atamurodov Sh.O‘. Boshlang‘ich sinflarda jismoniy tarbiya nazariyasi va
metodikasi. O‘quv qo‘llanma. Toshkent -2019-yil.
8.
F.Q.Axmedov. Harakatli o‘yinlarni tashkil qilish va o‘rgatish yo‘llari. Toshkent 2009-yil.
9.
Abdurazzokovna, S. A. (2023). FOREIGN EXPERIENCE IN DEVELOPING
PEDAGOGICAL SKILLS OF FUTURE PRIMARY CLASS TEACHERS USING
VIRTUAL TECHNOLOGIES. MODELS AND METHODS FOR INCREASING THE
EFFICIENCY OF INNOVATIVE RESEARCH, 3(29), 304-309.
10.
Suvankulova, A. (2024). FOREIGN EXPERIENCE IN DEVELOPING PEDAGOGICAL
SKILLS OF FUTURE PRIMARY CLASS TEACHERS USING VIRTUAL
TECHNOLOGIES. Science and innovation, 3(B1), 44-47
