366
YUKCHILARLAR BILAN BOG‘LIQ ISHLARNING XAVFSIZLIGI KATEGORI VA
QOIDALARI TAHLILI
Muradov Sirojiddin Husan o‘g‘li
Tog‘ayev Jamshid Xujamberdiyevich
Xujaqulov Abdulaziz Xakim o‘g‘li
Karimov Bohodir O‘Ktam o‘g‘li
Siddiqova Madinabonu Asatilla qizi
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti
“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi” kafedrasi o‘qituvchilari,
Qarshi, O‘zbekistan
https://doi.org/10.5281/zenodo.11060263
Annotatsiya.
Ushbu maqolada, mehnatni muhofaza qilish sohasida yuk ortish va tushirish
ishlaridagi yukchilar uchun ishlarning xavfsizligi kategori va qoidalari tahlili yoritilgan bo‘lib,
bunda ishchilar yuklash-tushirish operatsiyalari bajarish qoidalari hamda talablari, yuklarning
turlari, xavflilik jihatdan sinflanishi o`rganilib chiqilgan bo‘lib. Maqola mehnat muhoazasi va
texnika xavfsizligi yunalishlari talablari, mehnat muhofazasi va xavfsizlik mutaxassislari hamda
keng izlanuvchilar uchun muljallangan.
Kalit so‘zlar va iboralar:
“Mehnat muhofazasi, kasb kasalliklari, standartlar,
Kombinezon, chang zararsizlantirish, Respirator, stack, zarar, xavf.”
ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR CARRIERS
Abstract.
In this article, the analysis of work safety categories and rules for loaders in
loading and unloading work in the field of labor protection is highlighted, in which the rules and
requirements of workers for loading and unloading operations, the types of loads, and their
classification in terms of danger have been studied. The article is intended for the requirements of
labor protection and technical safety directions, labor protection and safety specialists, and
general readers.
Key words and phrases:
"Labor protection, occupational diseases, standards, Overalls,
dust decontamination, Respirator, stack, damage, danger."
АНАЛИЗ КАТЕГОРИЙ БЕЗОПАСНОСТИ И ПРАВИЛ ДЛЯ ПЕРЕВОЗЧИКОВ
Аннотация.
В данной статье в области охраны труда выделен анализ категорий и
правил безопасности труда грузчиков при погрузочно-разгрузочных работах, в котором
указаны правила и требования работников к погрузочно-разгрузочным работам, виды
367
погрузочно-разгрузочных работ. нагрузки и их классификация по опасности изучены либ.
Статья предназначена для требований направлений охраны труда и технической
безопасности, специалистов по охране труда и технике безопасности, а также широкого
круга читателей.
Ключевые слова и фразы:
«Охрана труда, профессиональные заболевания,
нормативы, Спецодежда, обеззараживание пыли, Респиратор, дымоход, повреждение,
опасность».
KIRISH.
Xodim o‘z vazifalarini, kasbiy talablarini bajarish davomida turli kasb
kasalliklariga duchor bo‘lishi mehnat muhofazasining og‘riqlik nuqtasi bo‘lib qolmoqda. Jismoniy
ishlar bilan bog‘liq bo‘lgan o‘g‘ir ishlarda xodimlarning kasb kasalliklariga uchrashi xodimning
sog‘lig‘i, tabiiy ijtimoiy hayotiga ham katta salbiy ta‘sir etib kelmoqda. Bu ishlar qatoriga yuk
ortish va tushurish ishlarini misol qilishimiz munkun. Yuk ortish va tushirish ishlari va yuklarni
joylashtirish, yuk ortish va tushirish ishlaridagi yukchilar uchun ishlarning xavfsizligi qoidalari
(ruyxat raqami 1582, 2006 yil 13 iyun) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2006
y., 24-son, 221-modda) talablariga muvofiq bo‘lishi lozim [1] [2]. Vazni 50 kg dan ortiq bo‘lgan
yuklarni ortish va tushirish ishlari mexanizatsiyalashtirilgan bo‘lishi lozim. Ombor yoki yuk
saqlash uchun maydonchalar hududiga kirish joyida harakat yo‘nalishi, yuk ortish va tushirish
joyi yoki transport vositalarining to‘xtab turish joyini ko‘rsatuvchi chizma osilgan bo‘lishi kerak.
TADQIQOT
METODLARI
Tadqiqot jarayonida ilmiy va o‘quv-uslubiy adabiyotlar,
mehnat muhofazasi standartlari tahlili, qiyosiy tahlil, umumlashtirish, kabi metodlardan
foydalanildi.
TADQIQOT NATIJALARI VA MUHOKAMALAR.
Yuklash-tushirish operatsiyalari
jarayonida mehnatni muhofaza qilish ishchilarga xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari
ta’sirining oldini olish yoki ruxsat etilgan me’yorlar darajasiga kamaytirishni ta’minlaydigan
ishlarni bajarish usullarini tanlash bilan ta’minlanadi[3] [4].
Yuk ortish va tushirish ishlarini bajarishda xavfsizlik talablari quyidagilar [1];
-erkaklar, ayollar, o'smirlar tomonidan yuklarni ko'tarish va tashishda ruxsat etilgan
maksimal yuk massasi;
-ish uchun mas'ul shaxslarning familiyasi, ismi, otasining ismi va lavozimi.
-yuklash-tushirish, saqlash va tashish operatsiyalari korxona rahbarining buyrug'i bilan
tayinlangan va jarayonning barcha sohalarida xavfsiz tashkil etilishi va xavfsizlik talablariga rioya
etilishi uchun mas'ul bo'lgan mas'ul shaxsning rahbarligi ostida amalga oshirilishi kerak.
368
-ayniqsa og‘ir, katta hajmli va xavfli yuklarni ortishda (tushirishda) ishning xavfsiz
bajarilishi uchun mas'ul shaxs har doim ish joyida bo'lishi kerak.
-yuklash-tushirish, ombor va transport ishlari bilan shug'ullanadigan xodimlar dastlabki va
davriy tibbiy ko'rikdan o‘tishlari shart.
-yuk ko'tarish va tushirish joylari va ob'ektlarga kirish yo'llari silliq, afzalroq qattiq yuzaga
ega bo'lishi va yaxshi holatda saqlanishi kerak: qishda tushish va ko'tarilish muzdan (qor)
tozalanishi va qum sepilishi kerak.
Ariqlar, xandaklar va temir yo‘l liniyalari bilan kirish yo'llarining kesishgan joylarida
o‘tish joylari uchun pastki yoki ko‘priklar tashkil etilishi kerak.
Yuk jo‘natuvchi va qabul qiluvchi kirish yo‘llari va yuk tushirish-tushirish joylarining
holati uchun javobgardir.
Yuk ko‘tarish va tushirish joylari belgilangan raqam, transport vositalari va ishchilar uchun
kerakli ish hajmini ta'minlash uchun o‘lchamlarga ega bo‘lishi kerak.
Avtomobillarni yuk ortish-tushirish maydonchalariga joylashtirishda birin-ketin turgan
vagonlar orasidagi masofa (chuqurlikda) kamida 1 m, yonma-yon turgan mashinalar orasidagi (old
tomondan) esa kamida 1,5 m bo‘lishi kerak.
Agar mashina bino yaqinida yuklash yoki tushirish uchun o‘rnatilgan bo‘lsa, u holda bino
va avtomashina o‘rtasida kamida 0,5 m oraliq kuzatilishi kerak. Avtomobil va yuk stendlari
orasidagi masofa kamida 1 m bo‘lishi kerak[1].
Balandligi kuzovning pol darajasiga teng bo‘lgan yo‘l o‘tkazgichdan, platformadan,
rampadan yuk ortishda (tushirishda) avtomobil ularga yaqinlashishi mumkin.
Avtomobil kuzovi va platformasi, yo‘l o‘tkazgich, rampa qavatining balandligi teng
bo'lmagan hollarda zinapoyalar, chanalar va boshqalardan foydalanish kerak.
Yo‘l o‘tkazgichlar, platformalar, avtomashinalar kelishi bilan yuk tushirish va tushirish
ishlarini bajarish uchun rampalar ruxsat etilgan yuk ko‘tarish ko‘rsatkichlari va g‘ildirak qanotlari
bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.
Yuklash va tushirish operatsiyalari amalga oshiriladigan binolar va joylarni yoritish
“Tabiiy va sun’iy yoritish” ga muvofiq bo‘lishi kerak.
Podvallarda va yarim podvallarda joylashgan va bir nechta marshrutli zinapoyalarga ega
bo‘lgan tashiladigan tovarlarni vaqtincha saqlash uchun omborlar yuklarni ko‘tarish va tushirish
uchun moslamalar (zinapoyalar, konveyerlar, liftlar) bilan jihozlangan bo‘lishi kerak.
Birinchi qavatdan yuqorida joylashgan va bir martadan ortiq yoki balandligi 2m dan ortiq
zinapoyalarga ega bo‘lgan omborlar yuklarni tushirish va ko‘tarish uchun liftlar bilan jihozlangan.
369
Yuklash va tushirish ishlarini ishlab chiqarish joylari zarur kollektiv himoya vositalari va
xavfsizlik belgilari bilan jihozlangan bo'lishi kerak.
Yuk ortish-tushirish ishlari olib boriladigan joylarda transport vositalari harakati tegishli
yo‘l belgilari, shuningdek temir yo‘l, suv va havo transporti uchun qabul qilingan belgilar
o‘rnatilgan holda transport-texnologik sxema bo‘yicha tashkil etilishi kerak.
Og‘irligi 50 kg dan ortiq bo'lgan yuklarni yuklash (tushirish) uchun, shuningdek, 1,5 m dan
ortiq balandlikka ko‘tarishda mexanizatsiyadan foydalanish kerak.
Quyida belgilanganidan ortiq og‘irliklarni qo'lda ko‘tarish va ko‘tarish taqiqlanadi.
Erkaklar uchun 25 m gacha bo‘lgan masofada yuk ko‘taruvchilar tomonidan yuk tashishda
quyidagi maksimal yukga ruxsat beriladi:
16 yoshdan 18 yoshgacha - 16 kg;
18 yoshdan katta - 50 kg.
16 yoshdan 18 yoshgacha bo'lgan o‘smirlarga faqat quyidagi tovarlarni yuklash va
tushirishga ruxsat beriladi: quyma (shag‘al, loy, qum, don, sabzavotlar va boshqalar), engil (bo‘sh
idishlar, kichik idishlardagi mevalar va boshqalar), parcha ( g‘isht va boshqalar), arralangan
yog‘och (zaxira, tes va boshqalar).
Ushbu ishlarga bevosita aloqador bo'lmagan shaxslarning yuk ko‘tarish mexanizmlarining
xizmat ko‘rsatish hududida yuklash-tushirish ishlarini ishlab chiqarish joylarida bo‘lishi
taqiqlanadi.
Yuklash va tushirish operatsiyalarini ishlab chiqarish uchun mas’ul bo‘lgan shaxs ishni
boshlashdan oldin ko'tarish mexanizmlari, tarelkalar va boshqa yuklash-tushirish uskunalarining
yaroqliligini tekshirishi shart.
Yuklash va tushirish operatsiyalarini ishlab chiqarish joylari talablarga muvofiq bo‘lishi
kerak.
Yuk ortish va tushirish operatsiyalari faqat shartnomada (shartnomada) qo‘shimcha shart
mavjud bo‘lgan taqdirdagina haydovchilar tomonidan amalga oshirilishi mumkin.
Taqiqlangan:
Og‘irligi (bir joy) erkaklar uchun 15 kg dan va ayollar uchun 7 kg dan ortiq
bo'lmagan yuklarni ortish va tushirishdan tashqari (ularning roziligi bilan) yuklarni ortish va
tushirish uchun avtomashina haydovchilaridan yuk ko'taruvchi sifatida foydalanish;
Noto‘g‘ri mexanizmlar va inventarlardan foydalaning. Yuk ko‘taruvchi mexanizmlar,
slingerlar, dastgohlar va yuk ko‘taruvchilar, narvonlar (iskalalar), platformalar, o‘tish yo'llari
ishlayotgan joylarda sirpanib ketmaslik uchun tozalanishi va kerak bo'lganda qum yoki mayda
shlak bilan sepilishi kerak.
370
Agar yuk ko‘tarish va tushirish paytida ushbu ishni bajarayotgan shaxslar uchun xavf
tug‘ilsa, u holda yuklash va tushirish operatsiyalarini bajarish uchun mas’ul shaxs ishni to'xtatishi
va ushbu xavfni bartaraf etish choralarini ko‘rishi kerak.
Yuklarni faqat stack yoki uyum tepasidan olishga ruxsat beriladi. Avtomobillarda
tashiladigan yuklar og‘irligi bo‘yicha uch toifaga, ortish, tushirish va tashishdagi xavflilik
darajasiga ko‘ra esa to‘rt guruhga bo‘linadi.
Yuk guruhlari:
1 - past xavfli (qurilish materiallari, oziq-ovqat mahsulotlari va boshqalar);
2 – o‘lchami xavfli;
3 - chang yoki issiq (tsement, mineral o'g'itlar, asfalt, bitum va boshqalar);
4 - GOST 19433-88 "Xavfli yuklar. Tasniflash va markalash" bo‘yicha xavfli yuklar.
Xavfli yuklar quyidagi sinflarga bo'linadi:
1-sinf - portlovchi moddalar;
2-sinf - bosim ostida siqilgan, suyultirilgan va erigan gazlar;
3-sinf - yonuvchan suyuqliklar;
4-sinf - yonuvchan moddalar va materiallar;
5-sinf - oksidlovchi moddalar va organik peroksidlar;
6-sinf - zaharli (zaharli) moddalar;
7-sinf - radioaktiv moddalar;
8-sinf - kaustik va korroziy moddalar;
9-sinf - oldingi sinflarning birortasiga xos bo'lmagan boshqa xavfli yuklar.
Tovarlarni ombordan yuklash joyiga yoki tushirish joyidan omborga tashish, agar
gorizontal masofa 25 m dan oshmasa, qo‘lda tashkil etilishi mumkin, quyma yuk uchun esa - 3,5
m. m.
Kattaroq masofada bunday tovarlarni mexanizmlar va qurilmalar bilan tashish kerak.
Barabanli yuklarni prokat yo‘li bilan qo‘lda yuklashga (tushirish) ruxsat etiladi. Agar
uchastkaning tagligi va kuzovning tagligi turli darajalarda joylashgan bo‘lsa, u holda barabanli
yuklarni chanalarga ikki ishchi tomonidan qo‘lda bir bo‘lak massasi 80 kg dan ko‘p bo‘lmagan
yuklash (tushirish) kerak. 80 kg dan ortiq massa bilan ushbu tovarlarni kuchli arqonlar yoki
mexanizmlar yordamida yuklash (tushirish) mumkin.
Suyuqliklari bo‘lgan shisha idishlar faqat maxsus qadoqlarda tashish uchun qabul qilinadi.
U vertikal ravishda o'rnatilishi kerak (qo‘ziqorin yuqoriga).
371
Quti yuklarini ko‘chirishda qo‘llarga shikast etkazmaslik uchun har bir qutini oldindan
tekshirish kerak. Chiqib ketgan mixlar va qutilarning metall qoplamalarining uchlari ichkariga
surilishi (yoki olib tashlanishi) kerak.
Changlangan yuklarni kanop va plomba bilan jihozlangan harakatlanuvchi tarkibda (ochiq
korpuslarda) tashishga ruxsat beriladi.
Chang bosgan yuklarni tashish, ortish va tushirish bilan shug‘ullanuvchi haydovchilar va
ishchilar changdan himoyalangan ko‘zoynak va respiratorlar, zaharli moddalar esa protivoniqoqlar
bilan ta’minlanishi shart.
Kombinezonlar har kuni changdan tozalanishi yoki zararsizlantirilishi kerak.
Respirator yoki gaz niqoblarida ishlaganda ishchilarga ularni olib tashlash bilan vaqti-vaqti
bilan dam olish ta’minlanishi kerak.
Nafas olish filtri ifloslanishi bilan almashtirilishi kerak, lekin smenada kamida bir marta.
Yuk ko‘taruvchilarga tushlik tanaffusidan tashqari dam olish uchun tanaffuslar ham
beriladi, ular ish vaqtiga kiradi.
Ushbu tanaffuslarning davomiyligi va taqsimoti ichki tartib-qoidalar bilan belgilanadi.
Chekish faqat ishda tanaffus paytida va faqat maxsus belgilangan joyda ruxsat etiladi.
Xavfli yuklar maxsus muhrlangan konteynerlarda tashish uchun qabul qilinadi.
Konteynerlarni xavfli tovarlar bilan yopish majburiydir. Zararsizlantirilmagan bo‘sh xavfli
yuk konteynerlari muhrlangan bo‘lishi kerak. Istisno hollarda materiallarni zambilda gorizontal
yo‘l bo‘ylab 50 m masofada tashishga ruxsat beriladi. Materiallarni zambilda zinapoya va
zinapoyalarga olib chiqish taqiqlanadi.
Yuk ortish va tushirish vaqtida yuk tushishi mumkin bo'lgan zonada odamlarni va transport
vositalarining harakatini topishga yo‘l qo‘yilmaydi. Slinger va kran operatori slinging sxemalariga
ega bo‘lishi kerak.
Tovarlarni joylashtirish usullari quyidagilarni ta’minlashi kerak:
Staklar, paketlar va yuklarning barqarorligi;
Stackda va uning yonida ishlash xavfsizligi.
Yuklarni yuklash, tushirish va tashish bilan shug‘ullanadigan barcha ishchilar ushbu
ishlarda ishtirok etish uchun tibbiy kontrendikatsiyaga ega bo‘lmasligi kerak.
Yuklarni yuklash va tushirish, ularni va ayvonlarni PSga mahkamlash, shuningdek,
transport vositasining yon tomonlarini ochish va yopish yuk jo‘natuvchilar, qabul qiluvchilar yoki
ixtisoslashtirilgan tashkilotlarning kuchlari va vositalari tomonidan Mehnatni muhofaza qilish
qoidalariga rioya qilgan holda amalga oshiriladi. Haydovchilar PRRni amalga oshirishda faqat
372
mehnat shartnomasida qo‘shimcha shart mavjud bo'lganda va bitta paketning og‘irligi erkaklar
uchun 15 kg dan va ayollar uchun 7 kg dan ortiq bo‘lmasa, jalb qilinishi mumkin[5].
Haydovchi PSga yuk va ayvonlarni joylashtirish va mahkamlashning ishonchliligini
xavfsizlik talablariga muvofiqligini va yukning xavfsizligini taminlashi shart.
Og‘irligi bo‘yicha yuklar quyidagi vazn toifalariga bo‘linadi:
PRR uchun asosiy xavfsizlik qoidalari quyidagilarni o‘z ichiga oladi.
Yuklash va tushirish operatsiyalari xavfsizlik uchun mas’ul bo‘lgan mas’ul shaxsning
rahbarligi ostida amalga oshiriladi va ushbu ishlarni amalga oshiruvchi tashkilot rahbarining
yozma buyrug‘i bilan tayinlanadi.
PRRga faqat xavfsizlik imtihonidan o‘tgan va tegishli sertifikatlarni olgan 16 yoshdan
oshgan ishchilar ruxsat etiladi. 18 yoshgacha bo‘lgan o‘smirlarga PRRni faqat ma’lum yuklar bilan
bajarishga ruxsat beriladi[6] [8].
PRRni qo‘lda bajarish og‘irligi 50 kg dan oshmaydigan va 1,5 m dan ko‘p bo‘lmagan
balandlikdagi yuklarni ko‘tarish uchun ruxsat etiladi (quyma yuklar uchun - 3,5 m.)
Ayollar va o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslar tomonidan og‘irliklarni ko‘tarish va
harakatlantirish og‘irliklarni qo‘lda ko‘tarish va ko‘chirishda ayollar uchun ruxsat etilgan
maksimal yuk normalarini va o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxslar uchun ruxsat etilgan maksimal
yuk normalarini hisobga olgan holda amalga oshirilishi kerak.
Texnologik jarayonda og‘irligi 20 kg dan ortiq bo'lgan va 25 m dan ortiq masofadagi
tovarlarni tashish yuk ko'tarish va tashish moslamalari yoki mexanizatsiyalash vositalaridan
foydalangan holda amalga oshirilishi kerak.
Og‘irligi 50 kg dan ortiq bo'lgan tovarlar uchun, shuningdek, yuklarni 3 m dan ortiq
balandlikka ko‘tarish uchun yuklarni ko‘chirishning mexanizatsiyalashgan usuli majburiydir[7].
XULOSA.
Yuk ko‘tarish va tushirish ishlarida avvalo ish turidan kelib chiqib xodimning
jinsi va yoshini inobatga olish zarurdir. Bunda xodimning psixofizologik qobiliyatlari doimo
inobatga olinishi zarur. Ish o‘rnini va yuklarni doim ishga tayyorligini tekshirib so‘ng faoliyat
boshlanishi zarur[8].
Doimiy ob'ektlarda ishlarni bajarishdan oldin ish joylari ishga tayyorlanadi:
1) yuk ko'tarish va tushirish joyi, o‘tish joylari va yo‘laklari begona narsalardan tozalanadi,
chuqurlar, chuqurliklar yo‘q qilinadi, silliq joylar sirpanishga qarshi vositalar bilan sepiladi
(masalan, qum yoki mayda shlak);
2) yerto‘la va yarim yerto‘lalarda joylashgan omborlarda ko‘targichlar, lyuklar,
narvonlarning xizmatga yaroqli holati tekshiriladi va ta’minlanadi;
373
3) ishlarni bajarish uchun xavfsiz bo‘lgan ish joylarini yoritish ta’minlangan;
4) ish joylarini tekshirish amalga oshiriladi.
Xodim ish boshlanishidan oldin aniqlangan kamchiliklar va nosozliklar to‘g‘risida ishning
bevosita rahbariga xabar beradi.
Tayyorgarlik choralari tugallangandan va barcha kamchiliklar va nosozliklar bartaraf
etilgandan so'ng ishni boshlashga ruxsat berilishi lozim.
Og‘irlikni bir marta ko‘tarish uchun maksimal ruxsat etilgan me’yorlarni hisobga olgan
holda yuklash va tushirish operatsiyalarini bajarishga ruxsat beriladi: erkaklar uchun - 50 kg dan
ortiq bo‘lmagan; ayollar - 15 kg dan oshmasligi kerak.
Og‘irligi 80 dan 500 kg gacha bo‘lgan yuklarni yuklash va tushirish yuk ko‘tarish
uskunalari (ko‘targichlar, bloklar, vinchlar), shuningdek, nishablar yordamida amalga oshiriladi.
Bunday tovarlarni qo‘lda yuklash va tushirishga faqat vaqtinchalik ob’ektlarda ishlarni
xavfsiz bajarish uchun mas’ul bo‘lgan shaxsning nazorati ostida va bir ishchiga yuk 50 kg dan
oshmasligi sharti bilan ruxsat etiladi.
Bir nechta ishchilar tomonidan yuk ortish va tushirish ishlarini bajarishda ularning har biri
asboblar yoki yuklar bilan bir-biriga shikast etkazmasligini ta’minlashi kerak.
Yuk ko‘tarayotganda, orqada ketayotgan ishchi oldinda ketayotgan ishchidan kamida 3 m
masofani ushlab turadi.
Yuklarni slinglash slinging sxemalariga muvofiq amalga oshiriladi.
Slinging sxemalari, yuklarni sling va bog‘lash usullarining grafik tasviri xodimlarga
topshiriladi yoki ish joylarida osib qo‘yiladi.
Sling sxemalari ishlab chiqilmagan tovarlarni yuklash va tushirish ishlarning xavfsiz
bajarilishi uchun mas’ul bo‘lgan shaxsning rahbarligi ostida amalga oshiriladi.
Yuklarni qo‘lda tashishda quyidagi talablarga rioya qilish kerak:
1) to'plangan yuk ustida yurish, oldingi ishchilarni (ayniqsa tor va tor joylarda) quvib o'tish,
harakatlanayotgan transport vositalari oldida yo'lni kesib o‘tish taqiqlanadi;
2) agar yukni joylashtirish joyigacha bo‘lgan masofa 25 m dan oshmasa, og‘irligi 80 kg
gacha bo'lgan yukni qo‘lda ko‘chirishga ruxsat beriladi; boshqa hollarda aravalar, trolleybuslar,
ko‘targichlar ishlatiladi. Bir xodimga og‘irligi 80 kg dan ortiq yukni qo‘lda ko'chirish taqiqlanadi;
3) 50 kg dan ortiq og'irlikdagi yukni birgalikda ko'tarish yoki olib tashlash kerak. 50 kg
dan ortiq og'irlikdagi yuk boshqa ishchilar tomonidan ishchining orqa tomoniga ko‘tariladi yoki
orqa tomondan chiqariladi;
374
4) agar yuk bir guruh ishchilar tomonidan qo‘lda ko‘chirilgan bo‘lsa, hamma boshqalar
bilan hamqadam bo‘ladi;
5) aylanma yuklarni harakatlantirganda, ishchi harakatlanayotgan yukning orqasida, uni
o‘zidan uzoqlashtiradi;
6) uzoq yuklarni (loglar, to'sinlar, relslar) qo'lda ko‘chirishda maxsus tutqichlar
qo‘llaniladi, bunda bir xodimga yukning og‘irligi 40 kg dan oshmashligi
7) Yuklarni yong`in xavfsizligi qoidlariga asosan saqlash va tashish lozim.[9]
Mehnatni muhofaza qilish sohasida yuk ortish va tushirish ishlari yukchilari uchun
ishlarining xavfsizligi kategoriyalari va qoidalari quyidagicha bo'lishi mumkin:
1.
Yuk Tushirish Usullari va Texnikalari Xavfsizligi:
Yuklarni tushirish va tushirish usullari haqida yaxshi ta'lim olishi.
Yuk tushirishda kerakli xavfsizlik vositalarini va texnikalarini ishlatish.
Tushirish operatsiyalarini bajarish va yuklarni yaxshi ta'qiqlovchi usullarni o'rganish.
2.
Ish O‘rinlarining Xavfsizligi:
Ish o'rinlari va yuk tushirish joylari uchun xavfsiz va to'g'ri tartibotni ta'minlash.
Qoidalar va ish o'rinlarini xavfsizlik standartlariga mos ravishda yuritish.
3.
Xavfsizlik Standartlari va Qoidalar:
Yuchchilar uchun yuqori darajada xavfsizlik standartlarini qabul qilish.
Xavfsizlik qoidalarini bajarish va ularga amal qilish.
4.
Yuk Tushirish Xavfsizligi:
Yuklarni tushirish va tushirish jarayonlarida xavfsizlikni ta'minlash.
Yuchchilar va yukchilarning xavfsizlik ta'limini olishi.
5.
Yukni Xavfsiz Tushirish:
Yukni tushirish paytlarida yukning xavfsizlikni ta'minlash.
Yuchchilar va yukchilarning xavfsizlikni oshirish uchun ish o'rganishlari.
6.
Xavfsizlik Tizimlari:
Xavfsizlikni ta'minlash uchun xavfsizlik tizimlari va vositalarini ishlatish.
Xavfsizlik bo'yicha ma'lumotlarni ko'rsatish va ularga amal qilish.
Ushbu kategoriyalar va qoidalar, yuk ortish va tushirish sohasida xavfsizlikni ta'minlashda
muhimdir va turli turlarda ishlovchi bo'lishi mumkin. Bizning har bir xavfsizlik sohasiga ta'sir
qilishi va xavfsizlikni ta'minlashda o'z vazifasiga ega bo'lishi kerak.
375
REFERENCES
1.
Маматов Ф. М., Шодмонов Г. Д. Обоснование конструктивной схемы
комбинированного агрегата для подготовки почвы к посеву бахчевых //European
research. – 2018. – №. 1 (35). – С. 10-14.
2.
Murtozevich M. F., Halilovich M. S., Dustmurodovich S. G. Dump ripper for soil protection
from water erosion //European science review. – 2018. – №. 7-8. – С. 245-246.
3.
Мирзаев Б. С., Мардонов Ш. Х., Шодмонов Г. Д. О качестве рыхления почвы
рыхлителем с рабочими органами наклонного типа //European research. – 2018. – №. 1
(35). – С. 15-18.
4.
Mamatov F. M., Mardonov S. H., Shodmonov G. D. DUMP RIPPER FOR SOIL
PROTECTION FROM WATER EROSION //European Science Review. – 2018. – №. 7-8.
– С. 245-246.
5.
Чуянов Д. Ш. и др. ПОЛИЗ ЭКИНЛАРИ ЭКИШ УЧУН ТУПРОҚНИ
ТАЙЁРЛАЙДИГАН КОМБИНАЦИЯЛАШГАН АГРЕГАТ КОРПУСЛАРИНИНГ
ПАРАМЕТРЛАРИ //Инновацион технологиялар. – 2021. – №. Спецвыпуск 1. – С. 146-
150.
6.
Шодмонов Ғ. Д., ўғли Хидиров М. Қ. АВТОТРАНСПОРТ ЧИҚИНДИ ГАЗЛАРИ
ЗАРАРЛИЛИГИНИ
КАМАЙТИРИШНИНГ
ЗАМОНАВИЙ
УСУЛЛАРИ
//INTERNATIONAL CONFERENCES. – 2022. – Т. 1. – №. 18. – С. 140-147.
7.
Чуянов Д. и др. КОМБИНАЦИЯЛАШГАН АГРЕГАТ ЮМШАТКИЧЛАРИНИНГ
ЎЗАРО ЖОЙЛАШИШИНИ АСОСЛАШ //Innovatsion texnologiyalar. – 2022. – Т. 1. –
№. 4. – С. 61-63.
8.
Shodmonov G., Xidirov M., Boymurodov S. AVTOMOBILLARNING ELEKTR VA
ELEKTRON JIHOZLARINI DIAGNOSTIKALASH //Академические исследования в
современной науке. – 2022. – Т. 1. – №. 20. – С. 57-61.
9.
Chuyanov D. et al. Parameters of slitter for embedding manure in soil for melon crops //E3S
Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 401. – С. 04048.
10.
Чуянов Д. Ш., Шодмонов Г. Д. ОПРЕДЕЛЕНИЕ ОПТИМАЛЬНЫХ ПАРАМЕТРОВ
СТАЛКИВАТЕЛЯ НАВОЗА //Вестник науки и образования. – 2023. – №. 12 (143)-2.
– С. 5-9.
11.
Чуянов Д. Ш., Шодмонов Г. Д. ОБОСНОВАНИЕ ОСНОВНЫХ ПАРАМЕТРОВ
ЩЕЛЕВАТЕЛЯ ДЛЯ ЗАДЕЛКИ НАВОЗА //Educational Research in Universal Sciences.
– 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 1017-1023.
376
12.
Dostmurodovich G. S. ECONOMIC ANALYSIS OF FUNDS IN THE FIELD OF LABOR
PROTECTION //INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH OUTPUT.
– 2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 57-61.
13.
Dostmurodovich G. S. LABOR PROTECTION WHEN WORKING AT HEIGHTS
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 31-38.
14.
Shodmonov G. “FAVQULODDA VAZIYATLAR VA FUQARO MUHOFAZASI”
FANING MAQSAD VA VAZIFALARI //Interpretation and researches. – 2024.
15.
Чуянов Д. Ш. и др. Полиз экинлари етиштиришда тупроққа ишлов бериш ва экишнинг
янги усули //Инновацион технологиялар. – 2021. – №. Спецвыпуск 2. – С. 53-56.
16.
Чуянов Д. Ш. и др. ПОЛИЗ ЭКИНЛАРИ ЕТИШТИРИШ УЧУН ЭНЕРГИЯ-
РЕСУРСТЕЖАМКОР ТЕХНОЛОГИЯ ВА МАШИНА //Инновацион технологиялар. –
2020. – №. Спецвыпуск. – С. 78-82.
17.
Маматов Ф. М., Чуянов Д. Ш., Шодмонов ҒД Э. М. И. Далаларни полиз экинлари экиш
учун тайёрлайдиган комбинациялашган агрегатнинг параметрларини асослаш
//Innovatsion texnologiyalar.–Қарши. – 2018. – №. 4. – С. 44-48.
18.
Mirzaev B. et al. Parameters of the soil-holding part of the slurry spreader //E3S Web of
Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 383. – С. 04016.
19.
Chuyanov D. S., Mamatov F. M., Shodmonov G. D. Main parameters of manure sealer //E3S
Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 401. – С. 04031.
20.
Shodmonov G. D., Xidirov MQ Avtotransport chiqindi gazlari zararliligini kamaytirishning
zamonaviy usullari //International conference on innovative development of education. –
2022. – Т. 18. – С. 140-147.
21.
Mamatov F., Karimov A., Shodmonov G. Study on the parameters of bars of the potato
digger ploughshare //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 434. – С. 03012.
22.
Chuyanov D., Shodmonov G. Energy-saving technology and machinery for growing melons
//International Journal of Innovations in Engineering Research and Technology. – 2020. –
№. 1. – С. 1-7.
23.
Shodmonov G. D. et al. MEHNAT MUHOFAZASI FANINING RIVOJLANISH TARIXI
VA BOSHQA FANLAR BILAN O ‘ZARO BOG ‘LIQLIGI //GOLDEN BRAIN. – 2024. –
Т. 2. – №. 3. – С. 149-153.
24.
Chuyanov D. et al. Traction resistance of the combined machine plough //E3S Web of
Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 04036.
377
25.
Мamatov F. et al. Potato digger with a digging workpart of the" Paraplaw" type //E3S Web
of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 365. – С. 04021.
26.
Murtozevich M. F. et al. New technology and combined machine for preparing soil for
sowing gourds //European science review. – 2018. – №. 1-2. – С. 234-236.
27.
Chuyanov D. et al. Soil preparation machine parameters for the cultivation of cucurbitaceous
crops //IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP Publishing, 2020.
– Т. 883. – №. 1. – С. 012122.
28.
Mirzaev B. et al. Combined machine for preparing soil for cropping of melons and gourds
//IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. – IOP Publishing, 2019. – Т.
403. – №. 1. – С. 012158.
29.
ESHEV S. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS.
30.
Эшев С., Мурадов Н. К., Маматов Н. З. ИМИТАЦИОННОЕ МОДЕЛИРОВАНИЕ
ПРОЦЕССА ПЕРЕНОСА ГОМОГЕННОЙ СМЕСИ В ГИДРОМОРФНЫХ СРЕДАХ,
ОБУСЛОВЛЕННОГО ИЗМЕНЕНИЕМ УРОВНЯ ПОДЗЕМНЫХ ВОД //КОНТРОЛЬ
ПРОЦЕССОВ
ИЗМЕНЕНИЯ
ДАВЛЕНИЯ
ПОЧВЕННОЙ
ВЛАГИ
ДЛЯ
КОРРЕКТИРОВКИ РЕЖИМОВ ОРОШЕНИЯ И СНИЖЕНИЯ ПОТЕРЬ УРОЖАЕВ.
31.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL PROPERTIES
OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum: технические науки. –
2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
32.
Маматов Н. З., Рахимов О. Д. ИННОВАЦИОН ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР
ТАСНИФИ //INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING. –
2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 258-262.
33.
Eshev S. et al. SHO ‘RLANGAN BOG‘LANGAN GRUNT NAMLIGINING
YUVILISHGA QARSHILIK QILISH TA’SIRINI BAHOLASH //Innovatsion
texnologiyalar. – 2023. – Т. 51. – №. 03. – С. 70-76.
34.
Mamatov N. PHYSICAL MODELING OF THE WASHING PROCESS OF CHANNELS
WITH LOW BINDING SOILS WITH SALINITY //Modern Science and Research. – 2024.
– Т. 3. – №. 1. – С. 1232-1238.
35.
Маматов Н. З. ИСТОЧНИКИ АЛЬТЕРНАТИВНОЙ ЭНЕРГИИ НА ОСНОВЕ
ОРГАНИКИ //Multidisciplinary and Multidimensional Journal. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С.
24-28.
378
36.
Mamatov N. Z. INNOVATIVE SOLUTIONS TO PROTECT WORKERS FROM
DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN HAZARDOUS INDUSTRY
ENTERPRISES //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 73-77.
37.
Маматов Н. З. К РАСЧЕТУ НЕРАЗМЫВАЮЩИХ СКОРОСТЕЙ ВОДНОГО
ПОТОКА ЗЕМЛЯНЫХ КАНАЛОВ В УСЛОВИЯХ СВЯЗНОГО ГРУНТА
//INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH OUTPUT. – 2024. – Т. 3.
– №. 2. – С. 64-69.
38.
Маматов Н. З. ЗАЩИТА НАСЕЛЕНИЯ В МЕСТАХ ПРОВЕДЕНИЯ МАССОВЫХ
МЕРОПРИЯТИЙ //INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH
OUTPUT. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 70-79.
39.
Маматов Н., Мурадуллаев Ф. ЯНГИ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ТАЛАБАЛАР
МУСТАҚИЛ ИШИНИ БАЖАРИШДГИ МУМММОЛАР //Interpretation and
researches. – 2024.
40.
Бердиев Ш. Ж., Маматов Н. З. Метод борьбы с просадками грунтов в южных регионах
Узбекистана //Инновационное развитие. – 2017. – №. 2. – С. 82-84.
41.
Эшев С. С. и др. БОҒЛАНГАН ГРУНТЛАРДАГИ БИРИКИШ КУЧИНИНГ ЎЗАН
ЮВИЛИШИГА ТАЪСИРИНИ БАҲОЛАШ //Инновацион технологиялар. – 2022. – Т.
3. – №. 3 (47). – С. 76-82.
42.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. Температурный расчет питающего цилиндра с упругим
элементом пневмомеханических прядильных машин //Science and Education. – 2023. –
Т. 4. – №. 12. – С. 294-304.
43.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. КОЛЕБАНИЯ СОСТАВНОГО ПИТАЮЩЕГО
ЦИЛИНДРА С СОПРОТИВЛЕНИЕМ ПРИ КРУЧЕНИИ //Educational Research in
Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 120-124.
44.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL PROPERTIES
OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum: технические науки. –
2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
45.
Eshev S. S. et al. Evaluating the effect of cohesive strength on self-leaching in bonded soils
//International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology. –
2022. – Т. 9. – №. 8. – С. 19636-19641.
379
46.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Бобомуродов Ф. Ф. ШЎРЛАНГАН КАМ БОҒЛАНГАН
ГРУНТЛАРНИНГ ФИЗИК-МЕХАНИК ХУСУСИЯТЛАРИНИ ТАДҚИҚОТ ЭТИШ
//ME’MORCHILIK va QURILISH MUAMMOLARI. – 2023. – Т. 2.
47.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Эркинов С. Т. Мукимов. ДБ ШЎРЛАНГАН КАМ
БОҒЛАНГАН
ГРУНТЛАРНИНГ
ФИЗИК-МЕХАНИК
ХУСУСИЯТЛАРИНИ
ТАДҚИҚОТ ЭТИШ //International Journal of Education, Social Science & Humanities.
Finland Academic Research Science Publishers ISSN. – С. 2945-4492.
48.
Эшев С. С. и др. Неразмывающие скорости земляных каналов в связных грунтах
//Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2022. – Т. 2. –
№. 5. – С. 375-384.
49.
Khazratov A. N. et al. Influence of cohesion strength in cohesive soils onchannel bed erosion
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 410. – С. 05018.
50.
Mirzayev O. A., Urakov N. A., Mamatov N. Z. Proced vibrations of a composite chevron-
type feed cylindr with torsional resistance //JMEA journal of modern educational
achievements. – 2023. – Т. 11.
51.
Eshev S. et al. Critical flow velocities in cohesive saline soils //E3S Web of Conferences. –
EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 03071.
52.
Otabek M. et al. Dynamics And Stability Of A Composite Feed Cylinder In The Feeding
Area Of Rotor Spinning Machines //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2023. –
С. 1152-1157.
53.
Eshev S. et al. Calculation of its dynamically stable cross-section in the steady motion of the
channel flow //AIP Conference Proceedings. – AIP Publishing LLC, 2023. – Т. 2612. – №.
1. – С. 050007.
54.
Eshev S. et al. Non-eroding speed of water flow of channels running in cohesive soils //IOP
Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP Publishing, 2021. – Т. 1030.
– №. 1. – С. 012131.
55.
Eshev S. et al. The beginning of the movement of bottom sediments in an unsteady flow
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 263. – С. 02042.
56.
Otabek M. et al. Dynamics And Stability Of A Composite Feed Cylinder In The Feeding
Area Of Rotor Spinning Machines //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2023. –
С. 1152-1157.
57.
Рахимов О. Д., Тогаев Ж. Х., Хужакулов А. Х. У. Усовершенствованный кормонасос
для фермерских хозяйств //Academy. – 2019. – №. 6 (45). – С. 25-27.
380
58.
Рахимов О. Д. Тогаев ЖХ, Хужакулов АХ Усовершенствованный кормонасос для
фермерских хозяйств //Москва. Журнал «Academy. – 2019. – Т. 6. – С. 45.
59.
Rakhimov O. D., Togaev Z. K., Khuzhakulov A. K. Improved feed pump for farms
//Akademy. – 2019. – Т. 6. – №. 45. – С. 25-27.
60.
Жураев М. Н. и др. Кластер тармоқлари учун автомобил транспортида ташиш
жараёнларини бошқариш моделларини шакллантириш //O'zbekistonda fanlararo
innovatsiyalar va ilmiy tadqiqotlar jurnali. – 2023. – Т. 2. – №. 19. – С. 1318-1323.
61.
Тоғаев Ж. Х., Жураев М. Н., Назарова В. Ҳ. АВТОМОБИЛ ТРАНСПОРТИДА ОЗИҚ-
ОВҚАТ МАҲСУЛОТЛАРИНИ ТЕРМИНАЛ ТАШУВЛАР АСОСИДА ЕТҚАЗИБ
БЕРИШНИ
ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
//O'ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR VA ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI. – 2023. – Т. 2. – №. 19. –
С. 1143-1151.
62.
Hamroyev O., Togaev J., Keldiyorov R. N. Installation for testing the ability of oil-oxidizing
microorganisms //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 417. – С. 02015.
63.
Zhuraev M., Togaev J., Yusufkhonov Z. Management of consumers needs for volume of
transportation, taking into account the probable nature //E3S Web of Conferences. – EDP
Sciences, 2023. – Т. 401. – С. 01066.
64.
Сарвирова Н. С., Саматов Г. А., Тогаев Ж. ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ В
АГРОЛОГИСТИКЕ //Актуальные проблемы экономики и управления на
предприятиях машиностроения, нефтяной и газовой промышленности в условиях
инновационно-ориентированной экономики. – 2020. – Т. 1. – С. 175-185.
65.
Жураев М. Н., Тогаев Ж. Х. МЕТОДИКА ЭФФЕКТИВНОГО РАСПРЕДЕЛЕНИЯ
ПРОВОЗНЫХ ВОЗМОЖНОСТЕЙ АВТОТРАНСПОРТНЫХ СРЕДСТВ НА
РАДИАЛЬНЫЕ МАРШРУТЫ //Актуальные проблемы экономики и управления на
предприятиях машиностроения, нефтяной и газовой промышленности в условиях
инновационно-ориентированной экономики. – 2020. – Т. 1. – С. 116-124.
66.
Норбаев
Э.
Қ.,
Тоғаев
Ж.
Х.
ОЗИҚА
УЧУН
ТЕХНИКАЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШДАГИ ҲАРАЖАТЛАР УЛУШИ //ББК 1 E91. – 2019. – С. 131.
67.
Норбаев
Э.
Қ.,
Тоғаев
Ж.
Х.
ОЗИҚА
УЧУН
ТЕХНИКАЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШДАГИ ҲАРАЖАТЛАР УЛУШИ //EurasiaScience. – 2019. – С. 131-
133.
68.
Махматкулов Н. И. и др. КРИТЕРИИ ПОЖАРООПАСНОСТИ ОБЪЕКТОВ И
РАСЧЕТ ВРЕМЕНИ ЭВАКУАЦИИ ЛЮДЕЙ ПРИ ЧРЕЗВЫЧАЙНЫХ СИТУАЦИЯХ
381
//Теоретические и прикладные вопросы комплексной безопасности: Материалы. –
2019. – С. 90.
69.
Шоназаров Ж. У., Хужакулов А. Х. ТВОРЧЕСКАЯ И ИННОВАЦИОННАЯ
ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ БУДУЩЕГО ПРЕПОДАВАТЕЛЯ И СПОСОБЫ ДОСТИЖЕНИЯ
ПРОФЕССИОНАЛЬНЫХ НАВЫКОВ //Вестник науки.
– 2020. – Т. 1. – №. 12. – С. 55-60.
70.
Khujaqulov A. K. ANALYSIS OF RADIOACTIVE DAMAGE TO SURFACES AND
INDIVIDUALS //Innovative Development in Educational Activities. – 2023. – Т. 2. – №.
18. – С. 145-149.
71.
Xakim o‘g‘li X. A. UMUMKASBIY FANLARNI O ‘QITISH ORQALI TALABALAR
TOMONIDAN
SHAKLLANADIGAN
TADQIQOTCHILIK
QOBILIYATLARI
//INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM. – 2023. – Т. 3. – №. 35. –
С. 321-326.
72.
Xakim o’g’li X. A. SANOAT KORXONALARIDAN CHIQAYOTGAN ZARARLI
GAZLARNING
SANOAT
RAYONLARIDA
YASHOVCHI
AHOLINING
SALOMATLIGIGA TA’SIRI //IJODKOR O'QITUVCHI
. – 2024. – Т. 3. – №. 36. – С. 28-31.
73.
Норбаев Э. К., Хужакулов А. Х. У. Доля затрат на эксплуатацию техники для
подготовки кормов //Life Sciences and Agriculture. – 2020. – №. 4. – С. 21-24.
74.
Berdimuratov P. et al. Seeder of exact seeding of seeds of cotton on the crest with drip
irrigation //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 04044.
75.
Хужакулов А. Х. У. Использование серы в сельском хозяйстве Узбекистана и
обучение требованиям безопасности //Проблемы науки.
– 2021. – №. 6 (65). – С. 96-102.
76.
Rashidov N. S. et al. Stepped plow with cutting disc for tillage of sloping fields //IOP
Conference Series: Earth and Environmental Science. – IOP Publishing, 2022. – Т. 1076. –
№. 1. – С. 012023.
77.
Каримов С. М. и др. Нормативно-правовая база в области гражданской защиты в
Республике Узбекистан //Теоретические и прикладные вопросы комплексной
безопасности: Материалы. – 2019. – С. 36.
78.
Rakhimov O. et al. Methodology for using forsight technology in training future ecologists
in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 462. – С. 03048.
79.
Xakim o‘g‘li X. A. MUHANDISLIK YO ‘NALISHI TALABALARING UMUMKASBIY
TAYYORGARLIGIGA QO ‘YILGAN TALABLAR //PROSPECTS AND MAIN
TRENDS IN MODERN SCIENCE. – 2023. – Т. 1. – №. 6. – С. 60-63.
382
80.
Рахимов О. Д. и др. Неиспользуемые возможности: дистанционного образования в
Узбекистане //Научный журнал. – 2021. – №. 3 (58). – С. 72-75.
81.
Рахимов О. Д. и др. НЕИСПОЛЬЗУЕМЫЕ ВОЗМОЖНОСТИ: ДИСТАНЦИОННОГО
ОБРАЗОВАНИЯ В УЗБЕКИСТАНЕ.
82.
Хужакулов А. Х. Значение инновационных технологий в организации
самостоятельной работы студентов в системе высшего образования //Вестник науки.
– 2023. – Т. 2. – №. 4 (61). – С. 113-117.
83.
Xujaqulov A. X. O. G. L. Muhandislik ta’lim yo’nalishi talabalarini kasbiy tanlovga ta’sir
etuvchi omillar //Science and Education. – 2023. – Т. 4. – №. 12. – С. 493-496.
84.
Dustkabilovich R. O. et al. Modern lectures and methods of organizing problematic lectures
//Проблемы науки. – 2020. – №. 2 (50). – С. 46-49.
85.
Muradov S., Xujaqulov A., Eshmuxamedov L. ORGANIZING TRAINING ON THE
CAUSES OF EMERGENCY SITUATIONS, CHARACTERISTICS AND ACTION AT
THE FOCUS OF INJURY //Modern Science and Research.
– 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 247-264.
86.
АSHUROVA L. ПРОБЛЕМЫ СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ
//ПРОБЛЕМЫ СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ Учредители: Олимп. –
С. 41-46.
87.
Shomurotov B. H., Boyirov Z. R., Ashurova L. ANALYSIS OF DEVELOPMENTAL
EDUCATION MODELS //Проблемы науки. – 2020. – №. 11. – С. 86-90.
88.
Laylo A. ISHLAB CHQARISH XONALARI HAVOSINI OPTIMALLASHTIRISH
UCHUN KONDITSIONER USKUNASINING ISHINI QIYOSIY TAHLIL QILISH VA
UNI MODELLASHTIRISH //Sanoatda raqamli texnologiyalar/Цифровые технологии в
промышленности. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 184-192.
89.
Ashurova L. ZILZILA, KELIB CHIQISH SABABLARI VA OQIBATLARI //GOLDEN
BRAIN. – 2024. – Т. 2. – №. 1. – С. 423-431.
90.
Ashurova L., Uralov M. «BINO VA INSHOOTLAR XAVFSIZLIGI» FANINI
O‘QITISHNING BA’ZI JIHATLARI //Interpretation and researches. – 2024.
91.
Anisimov K. V. et al. Phenomenon of market economy: business concepts of innovations in
theoretical and practical solutions. – 2022.
92.
Рахимов О. Д., Файзиева Ш. Ш., Ашурова Л. Форсайт как технология
прогнозирования развития применения цифровых технологий в секторе высшего
образования Узбекистана //Феномен рыночного хозяйства: от истоков до наших дней.
383
Институты развития и информационные технологии в инновационных решениях. –
2022. – С. 167-175.
93.
Husanovich S. B., Ravshanovich B. Z., Laylo А. ANALYSIS OF DEVELOPMENTAL
EDUCATION MODELS //Проблемы науки. – 2020. – №. 11 (59). – С. 86-90.
94.
Rakhimov O. D., Sh F. S., Ashurova L. Foresight as a technology for forecasting the
development of the use of digital technologies in the higher education sector of Uzbekistan
//The phenomenon of market economy: from the origins to the present day. Development
institutions and information technologies in innovative solutions. – 2022. – С. 167-175.
95.
Ashurova L. ON THE TECHNOLOGY FOR THE DEVELOPMENT OF SCIENTIFIC
AND CREATIVE ACTIVITY IN STUDENTS //Innovative Development in Educational
Activities. – 2023. – Т. 2. – №. 23. – С. 294-298.
96.
Ashurova L. METHODOLOGY OF USING TELECOMMUNICATION STUDY
PROJECTS IN INDEPENDENT EDUCATION //Educational Research in Universal
Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 17. – С. 135-140.
97.
Rakhimov О., Аshurova L., Artikbekova F. Hydraulic transport in small livestock farms
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 274. – С. 03003.
98.
Rakhimov O. et al. Methodology for using forsight technology in training future ecologists
in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 462. – С. 03048.
99.
Rakhimov O. D., Ashurova L. THE MAIN FACTORS AND CRITERIA OF QUALITY
EDUCATION //GOLDEN BRAIN. – 2023. – Т. 1. – №. 31. – С. 163-169.
100.
Рахимов О. Д., Эшмухамедов Л. М., Ашурова Л. МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ
РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА ТАШКИЛ ЭТИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ:
Рахимов Октябр Дусткабилович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти
“Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси профессори Эшмухамедов Латиф
Маҳмаюсуфович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти “Экология ва меҳнат
муҳофазаси” кафедраси ассистенти Ашурова Лайло, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт
институти “Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси ассистенти //Образование и
инновационные исследования международный научно-методический журнал. – 2022.
– №. 6.
101.
Rakhimov O. D., Kh M. Y., Ashurova L. Initial foresight studies in the higher education
system of Uzbekistan //Modern education (Uzbekistan).–2021. – 2021. – Т. 4. – №. 101. –
С. 16-22.
384
102.
Рахимов О. Д., Манзаров Ю. Х., Ашурова Л. Ўзбекистон олий таълим тизимида
дастлабки форсайт тадқиқотлар //Современное образование (Узбекистан). – 2021. –
№. 4 (101). – С. 16-22.
103.
Dustkobilovich R. O., Laylo А. Types of modern lectures in higher education, technology
of their design and organization //Проблемы современной науки и образования. – 2020.
– №. 12-1 (157). – С. 41-46.
104.
Karimov B., qizi Nishonova S. C. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHNING MAQSAD
VA VAZIFALARI //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 16
SPECIAL. – С. 482-486.
105.
Karimov B. MEHNAT MUHOFAZASI VA TEXNIKA XAVFSIZLIGI” TA’LIM
YO‘NALISHINING FAOLIYAT OB’EKTLARI VA ISH SOHALARI TO ‘G ‘RISIDA
TUSHUNCHA //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 16. – С.
487-489.
106.
Eshmuxamedov L. M. et al. LABOR PROTECTION IMPROVE WORKING
CONDITIONS, INCREASE EMPLOYEES’PRODUCTIVITY, IMPLEMENTATION OF
REST REGIME //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3
SPECIAL. – С. 1161-1166.
107.
Shodmonov G. D. et al. MEHNAT MUHOFAZASI FANINING RIVOJLANISH TARIXI
VA BOSHQA FANLAR BILAN O ‘ZARO BOG ‘LIQLIGI //GOLDEN BRAIN. – 2024. –
Т. 2. – №. 3. – С. 149-153.
108.
Bahodir O‘ktam o‘g K. et al. ELEMENTS OF THE MANAGEMENT SYSTEM OF
INDUSTRIAL
SAFETY,
LABOR
PROTECTION
AND
ENVIRONMENTAL
PROTECTION AT THE" UZBEKISTAN GTL" PLANT //International journal of advanced
research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 11.
109.
Karimov B. O. o‘g‘li, & Yusupov , B. I. o‘g‘li. (2023). CLASSIFICATION OF
DANGEROUS AND HARMFUL FACTORS IN UZBEKISTAN GTL" FACTORY.
GOLDEN
BRAIN,
1(29),
133–137.
Retrieved
from
https://researchedu.org/index.php/goldenbrain/article/view/5097
110.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE CONTAGIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 52-89.
385
111.
Muradov S. et al. STANDARDS OF SAFETY REQUIREMENTS FOR PRESSURE
CABINETS, APPARATUS AND GAS EQUIPMENT //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 159-180.
112.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE CONTAGIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 52-89.
113.
Muradov S., Xujaqulov A., Eshmuxamedov L. ORGANIZING TRAINING ON THE
CAUSES OF EMERGENCY SITUATIONS, CHARACTERISTICS AND ACTION AT
THE FOCUS OF INJURY //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 247-
264.
