Dekabr, 2024-Yil
805
O’BEKISTONDA VA CHET MAMLAKATLARIDA ERTA NIKOH SABABLARI
HAMDA CHORALARI
Saydahmadova MaftunaxonValixonovna
O‘zbekiston Milliy universiteti
Ijtimoiy fanlar fakulteti Sotsiologiya yo‘nalishi 1-kurs talabasi
Xusanova Xayriniso Tayirovna
Ilmiy rahbar: “Sotsiologiya” fanlari doktori(DSc), Dotsent
https://doi.org/10.5281/zenodo.14502886
Annotatsiya
. Ushbu maqolada yoshlar o’rtasida erta nikoh tuzishning salbiy oqibatlari,
O’zbekiston va boshqa mamlakatlarda erta nikoh statistikasi haqida yoritilgan.
Kalit so’zlar:
yoshlar, erta nikoh, kodeks, oila, tashkilot, ajrim.
EARLY UZBEKISTAN AND ABROAD CAUSES AND REMEDIES OF MARRIAGE
Abstract.
This article covers the negative consequences of early marriage among young
people, statistics of early marriage in Uzbekistan and other countries.
Keywords
: young people, early marriage, kodex, family, organization, divorce.
РАНЬШЕ В УЗВЕКИСТАНЕ И ЗА РАБЕЖОМ ПРИЧИНЫ И СРЕДСТВА БРАКА
Аннотация.
Вданной статиье описаны негативные последствия ранних брвков
среди молодежи и статистика ранних браков в Узбекистане и других странах.
Ключевые слова:
Молодеж, ранние браки, кодекс, семья, оргонизатция, решение.
Erta turmush qurish-balog’at yoshiga yetmagan, o’smirlik davrida, jinsiy tomonlama to’liq
shakillanmagan yigit -qizlarning turmush qurishi hisoblanadi. Nikoh- bu erkak bilan ayol
o’rtasidagi muayyan ittifoq va bu ittifoqning jamiyat, davlat tomonidan tan olinishi va
ma’qullanishining tarixiy shakli hisoblanadi. O’zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti
Islom Abdug’aniyevich Karimov ta’kidlaganlaridek: “oila hayot adabiyligi, avlodlar
davomiyligini ta’minlaydigan, xalqimizning muqaddas urf-odatlari sayqal topadigan, kelajak
avlod kamolotiga bevosita ta’sir ko’rsatadigan tarbiya o’chog’idir”[1].
Nikoh uchun talab qilinadigan yosh va boshqa shartlar har bir mamlakatda bir-biridan faqr
qiladi, lekin qoida tariqasida, yosh 18 yoshdan boshlab belgilaniladi. Aksariyat mamlakatlar ota-
onalarning roziligi yoki sud ruhxsati bilan oldindan belgilangan yoshda turmush qurishga ruxsat
beradi, ba’zi mamlakatlarda esa agar qiz homilador bo’lsa, yoshlarga turmush qurishga ruxsat
beriladi. Ko’pgina rivojlanayotgan mamlakatlarda nikoh uchun qonuniy yosh chegaralari faqat
ko’rsatmalarda belgilab qo’yilgan [2].
Dekabr, 2024-Yil
806
JSSTning 2012-yil 65 sessiyasida “O’smir yoshdagi homiladorlik va ularning salbiy
oqibatlari “to’g’risida seminar o’tkazildi. Erta turmush qurish muammolari ko’rib chiqildi. Unga
ko’ra jahonning rivojlangan va rivojlanib borayotgan davlatlar aholisining turmush darajasi,ularda
xotin-qizlarga ko’rsatilayotgan tabiiy yordam,turmush qurishning yosh chegarasi belgilab
berilgan.Shuningdek mazkur tashkilot tomonidan erta turmush qurish va uning salbiy oqibatlari
haqida ma’lumotlar asosida ish olib borishadi[3].
1998 – yil 30- aprelda Oliy Majlis tomonidan O’zbekiston Respublikasining oila kodeksi
tasdiqlandi. Oila bilan bog’liq 50 ga yaqin qonun 90 ga yaqin farmon,qaror va farmoyishlar qabul
qilingan[4].
Konstitutsiyamizda nikoh bo’yicha qarorlar juda ko’p.
O’zbekistonda erta nikohning tarqalishini baholash yuqori ko’rsatgichlar (37,3%)ni tashkil
etadi,bu faqat ayrim hududlarda (16,8%)yoki alohida hollarda(1,5%)sodir bo’lishi mumkin.So’rov
natijasida ma’lum bo’lishicha ,oila ajralishlarning eng ko’p sabablari turmush o’rtoqlar uchun pul
yetishmasligi ,respondentlarning fikriga ko’ra,ko’pincha ajralishga olib keladigan yana bir
muammo – bu alohida uy-joy yetishmasligi[5].
Albatta erta nikohning salbiy tomonlari ham bor. Ma’lumotlar erta turmush qurish
oqibatida homiladorlik bilan bog’liq sabablarga ko’ra onaning umrbod o’limi xavfini aks ettiradi.
Erta turmush qurish oqibatida oilada mavjud bo’ladigan muammolar yechimini to’g’ri va
maqsadli hal etishda qiynaladilar. Farzandlar tarbiyasida tajribasizliklari sababli muammolar
yuzaga keladi .Erta turmush qurish oqibatida o’z tengdoshlari kabi hayot go’zalligidan to’liq
bahramand bo’la olmaydilar[6].
Erta turmush qurishning salbiy oqibatlari orasida eng keng tarqalgan muammolardan
quyidagilar qayd etiladi: ajrashgandan keyin ona sobiq erining yordamisiz ko’pincha Bolani
yolg’iz o’zi tarbiyalaydi -42%, tez-tez ajralishlar -38%, qiyin moliyaviy va uy-joy holatida
yashamoq -27%, ruhiy buzulishlar -13%.
REFERENCES
1.
2.
WWW.LEX.UZ
3.
SOVETSKAYA ENSIKLOPEDIYA. -1982-1984GG.-M
4.
NURQULOV B. YOSHLARNING IJTIMOIY-SIYOSIY FAOLLIGINI OSHIRISH
OMILLARI //UzMU xabarlari. – 2024. – Т. 1. – №. 1.3. 1. – С. 190-193.
Dekabr, 2024-Yil
807
5.
Nurqulоv B. G. THE MAIN THEORETICAL APPROACHES TO THE CONCEPT OF
POLITICAL SOCIALIZATION //Academic research in educational sciences. – 2024. –
№. 3. – С. 426-431.
6.
Nurqulov B. G. SAYLOV VA UNING YOSHLAR FAOLIYATIDA TUTGAN OʻRNI
//Academic research in educational sciences. – 2024. – №. 3. – С. 432-436.
7.
Нуркулов Б., Равшанова О. JORJ GERBERT MIDNING RAMZIY INTERAKSIONIZM
NAZARIYASI //NRJ. – 2024. – Т. 1. – №. 3. – С. 402-405.
8.
Nurqulov B. et al. PITRIM SOROKINNING “SOTSIAL VA MADANIY DINAMIKA”
ASARI //NRJ. – 2024. – Т. 1. – №. 3. – С. 289-291.
9.
Panjiyeva Z. et al. RAZMIY INTERAKTSIONIZM TAMOYILLARI //NRJ. – 2024. – Т.
1. – №. 3. – С. 292-295.
10.
A’ZAMXONOV S. OLIY TA’LIM TIZIMIDA TALABALARNING MUSTAQIL
TA’LIM OLISHLARNI TASHKIL ETISH //News of UzMU journal. – 2024. – Т. 1. –
№. 1.1. 1. – С. 63-66
11.
Saidabzalkhan A. MODERN CONCEPTS OF HUMAN CAPITA MEASUREMENT
https://farspublishers. org/index. php/ijessh/article/view/1527 https://zenodo.
org/records/8003552#. – 2023.
12.
A‘zamxonov S. X. Ta’lim jarayonida o ‘qituvchi faoliyatining o ‘ziga xos xususiyatlari
//IJODKOR O'QITUVCHI. – 2022. – Т. 2. – №. 22. – С. 381-386.
13.
Аъзамхонов С. TALABALAR MUSTAQIL TA’LIM OLISHINI OSHIRISHNING
NAZARIY ASOSLARI //ЖУРНАЛ СОЦИАЛЬНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2024. –
№. SI-1.
14.
Azamkhanov S. SOCIOLOGICAL ANALYSIS OF MODERN FORMS OF
ORGANIZING STUDENTS'INDEPENDENT WORK //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 5.
15.
Ilxomov, Umrbek, and Parizod Nasirdinova. "IRVING GOFFMANNING
DRAMATURGIYASI." NRJ 1.3 (2024): 239-245.
16.
ILXOMOV, Umrbek. "SOTSIAL MOBILLIK YOSHLAR INTELLEKTUAL
SALOHIYATNING OMILI SIFATIDA." News of UzMU journal 1.1.2. 1 (2024): 110-
114.
17.
.Ilxomov, U. U., and P. Sh Nasirdinova. "UMUMIY-O „RTA TA „LIM
MUASSASALARIDA O „QITISH METODI VA BITIRUVCHI YOSHLARNI
Dekabr, 2024-Yil
808
KASBGA YO „NALTIRILGANLIGI DOLZARB MASALA." Academic research in
educational sciences 3 (2024): 252-256.
18.
Ilxomov U. U. YOSHLARDA DEVIANT XULQ-ATVOR MUAMMOLARINING
INDEKATORI //Academic research in educational sciences. – 2024. – №. 3. – С. 263-
268.
19.
Ilxomov U. U. YOSHLAR ISHSIZLIGI IJTIMOIY MUAMMO SIFATIDA //Academic
research in educational sciences. – 2024. – №. 3. – С. 257-262
