2025
JANUARY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 1
7
SOTSIOLOGIYA VA INSON RIVOJLANISHI: JAMIYAT VA INDIVIDNING O`ZARO
TA‘SIRI
Abyirov Xayrulla Alijon o‘g‘li
O‘zbekiston Milliy universiteti
Ijtimoiy fanlar fakulteti Sotsiologiya yo‘nalishi 1-kurs talabasi.
Xusanova Xayriniso Tayirovna
Ilmiy rahbar: “Sotsiologiya” fanlari doktori (DSc), dotsent.
https://doi.org/10.5281/zenodo.14599641
Annotatsiya. Ushbu tezisda sotsiologiya va inson rivojlanishi o‘rtasidagi o‘zaro ta’sir
o‘rganiladi. Jamiyatning individga ta’siri, ijtimoiy strukturalar va institutlarning rivojlanishga
qanday hissa qo‘shishi tahlil qilinadi. Insonning shaxsiy rivojlanishi, ijtimoiy tizimlar bilan
aloqasi va jamiyatdagi o‘zgarishlarga moslashish jarayonlari o‘rganiladi. Tezisda ijtimoiy
izolyatsiya, ta’lim tizimi, iqtisodiy imkoniyatlar va madaniyatning inson rivojlanishiga ta’siri
yoritiladi.
Kalit so‘zlar: Inson rivojlanishi, Ijtimoiy struktura, Ijtimoiy institutlar, Madaniyat va
jamiyat, Shaxsiy rivojlanish, Ta’lim tizimi, Ijtimoiy izolyatsiya, Jamiyatdagi o‘zgarishlar, Ijtimoiy
tenglik.
SOCIOLOGY AND HUMAN DEVELOPMENT: THE INTERACTION OF SOCIETY
AND THE INDIVIDUAL
Abstract. This thesis explores the interaction between sociology and human development.
The impact of society on the individual, how social structures and institutions contribute
to development is analyzed. The processes of human personal development, relationship with
social systems, and adaptation to changes in society are studied. The thesis covers social isolation,
the education system, economic opportunities and the influence of culture on human development.
Keywords: Human development, Social structure, Social institutions, Culture and society,
Personal development, Education system, Social isolation, Changes in society, Social equality.
СОЦИОЛОГИЯ И РАЗВИТИЕ ЧЕЛОВЕКА: ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ ОБЩЕСТВА И
ЛИЧНОСТИ
Аннотация. Диссертация посвящена изучению взаимодействия социологии и
человеческого развития. Анализируется влияние общества на личность, то, как социальные
структуры и институты способствуют развитию. Изучаются процессы развития
личности человека, взаимоотношения с социальными системами, адаптации к изменениям
2025
JANUARY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 1
8
в обществе. Диссертация посвящена социальной изоляции, системе образования,
экономическим возможностям и влиянию культуры на развитие человека.
Ключевые слова: человеческое развитие, социальная структура, социальные
институты, культура и общество, личностное развитие, система образования,
социальная изоляция, изменения в обществе, социальное равенство.
1. Kirish:
Inson rivojlanishi faqat biologik jarayon emas, balki ijtimoiy va madaniy omillar
bilan chambarchas bog‘liqdir. Sotsiologiya, jamiyatning individga ta’siri va ijtimoiy tizimlar orqali
insonning rivojlanishini tushunishga yordam beradi. Ushbu tezisda jamiyat va individning o‘zaro
ta’siri, insonning rivojlanishiga olib keluvchi omillar va shaxsiy rivojlanish jarayonlari o‘rganiladi.
2. Jamiyat va individning o‘zaro ta’siri;
Ijtimoiy struktura:
Jamiyatdagi ijtimoiy tuzilma, uning elementlari (oila, ta’lim, mehnat
bozor, diniy va siyosiy institutlar) individning rivojlanishiga qanday ta’sir qiladi?
Sotsiologik nazariyalar:
Durkheim, Weber, Marx kabi sotsiologlar tomonidan ilgari
surilgan ijtimoiy tizim va individ o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik nazariyalari.
Ijtimoiy kapital:
Insonning jamiyatdagi o‘rni, uning ijtimoiy tarmog‘i va jamiyatdagi
resurslarga kirish imkoniyatlari uning rivojlanishiga qanday ta’sir qiladi?
3. Inson rivojlanishi va ta’lim tizimi;
Ta’lim va jamiyat:
Ta’limning ijtimoiy rivojlanishdagi roli. Ta’lim tizimi insonning
ijtimoiy muhitdagi o‘rnini belgilaydi va uning ijtimoiy mobilitasiga ta’sir ko‘rsatadi.
Ijtimoiy tenglik va ta’lim:
Ta’lim imkoniyatlaridagi tafovutlar va ijtimoiy adolat.
O‘quvchilarning iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy holati ta’limdagi muvaffaqiyatlariga
qanday ta’sir qiladi?
4. Ijtimoiy institutlar va insonning shaxsiy rivojlanishi;
Oila va shaxsiy rivojlanish:
Oila ijtimoiyizatsiya jarayonining boshlang‘ich nuqtasi sifatida
insonning shaxsiy rivojlanishiga qanday ta’sir qiladi?
Mehnat bozorining ta’siri:
Iqtisodiy resurslar, ish joylari va mehnat bozoridagi
imkoniyatlar individning shaxsiy va professional rivojlanishiga qanday ta’sir qiladi?
Madaniyat va identitet:
Madaniy qadriyatlar va urf-odatlar insonning shaxsiy
rivojlanishiga va ijtimoiy izlanishlariga qanday ta’sir qiladi?
5. Ijtimoiy izolyatsiya va rivojlanish;
Ijtimoiy izolyatsiya:
Jamiyatdan ajralish, jamiyatning ayrim guruhlariga nisbatan noxush
munosabatlar va bu holatlarning inson rivojlanishiga bo‘lgan salbiy ta’siri.
2025
JANUARY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 1
9
Sotsializatsiya jarayoni:
Ijtimoiy izolyatsiyaning oldini olishda sotsializatsiya va ijtimoiy
tarmoqlarning roli.
Ijtimoiy muammolar:
Sotsial izolyatsiya, jamiyatdagi ijtimoiy tafovutlar va bu omillar
insonning psixologik va jismoniy rivojlanishiga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
Xulosa:
Inson rivojlanishi, ijtimoiy tizimlarning va institutlarning faoliyati bilan
chambarchas bog‘liqdir. Jamiyatning individuallarga ta’siri, iqtisodiy imkoniyatlar, ta’lim tizimi
va madaniyatning inson rivojlanishiga bo‘lgan ta’siri kengroq ijtimoiy o‘zgarishlarga olib keladi.
Shaxsiy rivojlanish va jamiyatdagi o‘zgarishlar o‘rtasida barqaror o‘zaro ta’sir mavjud
bo‘lib, bu jarayonni chuqur tushunish jamiyatni yanada rivojlantirishga xizmat qiladi.
REFERANCES
1.
Giddens, A. "Sociology," 9th Edition, Polity Press, 2013.
2.
Durkheim, E. "The Division of Labor in Society," The Free Press, 1997.
3.
Weber, M. "The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism," Routledge, 2001.
4.
Bourdieu, P. "Distinction: A Social Critique of the Judgment of Taste," Harvard University
Press, 1984.
5.
Sen, A. "Development as Freedom," Oxford University Press, 1999.
6.
Fukuyama, F. "The Great Disruption: Human Nature and the Reconstitution of Social
Order," The Free Press, 1999.
7.
Kohlberg, L. "The Psychology of Moral Development: The Nature and Validity of Moral
Stages," Harper & Row, 1984
