ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
56
Г
.
Мамараимова
,
ТДЮУ
катта
ўқитувчиси
МУАЛЛИФЛИК
ҲУҚУҚИ
ОБЪЕКТЛАРИГА
НИСБАТАН
ҲУҚУҚЛАРНИНГ
ВАСИЯТ
ҚИЛИБ
ҚОЛДИРИЛИШИНИНГ
ЎЗИГА
ХОС
ҲУҚУҚИЙ
ЖИҲАТЛАРИ
Аннотация
:
ушбу
мақолада
муаллиф
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
ҳуқуқларнинг
мерос
бўлиб
ўтиши
,
хусусан
мазкур
ҳуқуқларни
васият
қилиб
қолдириш
,
васият
қилиб
қолдириш
билан
боғлиқ
амалий
муаммолар
ва
уларнинг
ҳуқуқий
ечимларини
таҳлил
қилган
.
Калит
сўзлар
:
интеллектуал
мулк
объектлари
,
интеллектуал
фаолият
натижаси
,
интеллектуал
фаолият
натижаси
,
муаллифнинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқлари
,
интеллектуал
фаолият
натижаси
,
муаллифининг
мулкий
ҳуқуқлари
ва
мутлақ
ҳуқуқлари
,
мерос
,
васиятнома
.
Annotation:
in this article, the author analyzes the
practical problems associated with the inheritance of rights
to the results of intellectual activity, in particular, the tes-
tamentary legacy and their legal solutions.
Keywords:
intellectual property, personal non-property
rights of the author of intellectual activity, property rights of
the author of intellectual activity, result of intellectual activi-
ty and exclusive rights of the author of intellectual activity,
inheritance, inheritance, succession, well.
Аннотация
:
в
данной
статье
автор
анализирует
практические
проблемы
и
правовые
решения
вопросов
наследования
прав
на
результаты
интеллектуальной
деятельности
,
в
частности
,
завещания
завещателя
.
Ключевые
слова
:
интеллектуальная
собствен
-
ность
,
личные
неимущественные
права
автора
интел
-
лектуальной
деятельности
,
имущественные
права
ав
-
тора
интеллектуальной
деятельности
исключительные
права
автора
интеллектуальной
деятельности
,
насле
-
дование
,
завещание
.
Интеллектуал
мулк
объектлари
деганда
биз
ақлий
меҳнат
натижасини
ҳамда
шахсийлаштириш
воситаларини
тушунамиз
.
Мазкур
объектларнинг
муаллифлари
ва
эгаларининг
интеллектуал
фаолият
натижаларига
нисбатан
шахсий
номулкий
ҳуқуқлари
билан
бирга
вақтинчалик
мулкий
ҳуқуқлари
мавжуд
бўлади
.
Интеллектуал
фаолият
натижаларига
нисбатан
шахсий
-
номулкий
ҳуқуқлар
бу
муаллифнинг
шахси
билан
чамбарчас
боғлиқ
бўлиб
,
уни
муаллифдан
бегоналштиришнинг
имкони
йўқ
.
Мисол
учун
,
муаллиф
сифатида
эътироф
этилиш
ҳуқуқи
.
О
.
Оқюловнинг
таърифича
интеллектуал
фаолият
натижаси
муаллифининг
шахсий
номулкий
ҳуққуқи
–
бу
мулкий
мазмунга
эга
бўлмаган
,
объект
яратувчисининг
ижодий
мақомини
белгиловчи
ва
ушбу
мақомдан
келиб
чиқадиган
ҳуқуқларни
мустаҳкамлашга
ва
ҳимоя
қилишга
қаратилган
мутлоқ
ҳуқуқлар
бўлиб
,
у
фақат
ҳуқуқ
эгасига
тегишли
ва
ҳуқуқ
эгасидан
бегоналштирилиши
мумкин
эмас
[6;
374-
б
].
Интеллектуал
фаолият
натижаларига
нисбатан
шахсий
ҳуқуқлар
мазмуни
ва
ҳажмлари
ҳар
бир
интеллектуал
фаолият
натижаси
бўйича
алоҳида
белгилаб
қўйилган
.
Мисол
учун
,
муаллифлик
ҳуқуқи
объектларига
нисбатан
муаллифнинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқлари
доираси
ҳажми
нисбатан
кенг
ва
чуқур
характерга
эга
(
муаллиф
сифатида
эътироф
этилиши
ҳуқуқи
,
муаллифнинг
номга
бўлган
ҳуқуқи
,
муаллиф
нуфузини
ҳимоя
қилишга
бўлган
ҳуқуқ
,
асарни
муомаладан
қайтариб
олиш
ҳуқуқи
ва
х
.
к
.).
Мулкий
ҳуқуқлар
–
бу
интеллектуал
фаолият
натижаларига
эгалиқ
қилиш
,
ундан
фойдаланиш
,
фойдаланиш
ҳуқуқини
ҳақ
эвазига
бошқага
ўтказиш
ёки
ҳақ
эвазига
фойдаланишга
рухсат
бериш
,
шунингдек
интеллектуал
фаолият
натижаларидан
рухсатисиз
фойдаланганлик
учун
етказилган
зарарларни
ундириш
ҳуқуқлари
.
Кўплаб
мутахассислар
мулкий
ҳуқуқларни
вақтинчалик
деб
эътироф
этишади
[2].
Ҳақиқатда
,
интеллекутал
фаолият
натижаларига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлар
мазкур
объектларга
нисбатан
амал
қилиш
муддатидагина
мавжуд
бўлади
.
Мисол
учун
,
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
1065-
моддасига
асосан
муаллифлик
ҳуқуқи
муаллифнинг
бутун
ҳаёти
ва
вафотидан
кейин
,
у
вафот
этган
йилдан
кейинги
йилнинг
биринчи
январидан
эътиборан
50
йил
давомида
амал
қилади
.
Мазкур
муддат
тугагандан
сўнг
муаллифлик
ҳуқуқи
объекти
ижтимоий
мулкка
айланади
.
Ижтимоий
мулк
ҳисобланган
асардан
ҳар
қандай
шахс
муаллифлик
ҳақини
тўламаган
ҳолда
эркин
фойдланиши
мумкин
[2].
Муаллифлик
,
муаллифлик
исмига
бўлган
ҳуқуқ
ва
муаллиф
обрўсини
ҳимоя
қилиш
ҳуқуқи
муддатсиз
муҳофаза
қилинади
.
Россия
Федерациясининг
1230-
моддасига
асосан
,
интеллектуал
фаолият
натижаларига
ҳамда
шахсийлаштириш
воситаларига
нисбатан
мутлоқ
ҳуқуқлар
маълум
бир
даврга
берилади
[3].
Асарга
бўлган
мутлоқ
ҳуқуқ
муаллифнинг
бутун
умри
давомида
ва
муаллиф
вафот
этган
йилдан
кейинги
йилнинг
1
январидан
бошлаб
70
йил
давомида
амал
қилади
[3].
Яна
бир
бошқа
мамлакат
Грузия
қонунчилиги
бўйича
ҳам
муаллифнинг
мулкий
ҳуқуқлари
муайян
муддатга
берилишини
кўришимиз
мумкин
.
Хусусан
,
“
Муаллифлик
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисида
”
ги
Грузия
Республикасининг
Қонунининг
31-
моддасига
асосан
муаллифлик
ҳукуқи
асар
яратилиши
билан
бошланади
ва
муаллифнинг
ҳаёти
ва
унинг
вафотидан
кейин
70
йил
давомида
амал
қилиши
белгиланган
.
Шунингдек
,
мазкур
Қонуннинг
33-
моддасига
асосан
муаллифнинг
қуйидаги
ҳуқуқлари
доимий
ҳимоя
қилинишини
кўришимиз
мумкин
:
–
исмга
бўлган
ҳуқуқ
,
асарнинг
дахлсизлигига
бўлган
ҳуқуқ
ва
муаллиф
нуфузини
ҳимоя
қилишга
бўлган
ҳуқуқлар
;
–
муаллифлик
ҳуқуқининг
амал
қилиш
муддати
тугаганидан
кейин
ҳам
бошқа
муаллиф
томонидан
асар
номидан
худди
шу
жанрдаги
асар
учун
фойдаланишга
йўл
қўйилмайди
,
агар
бундай
фойдаланиш
муаллифнинг
шахсини
аниқлашга
ва
шу
билан
жамоатчиликни
чалғитишга
олиб
келса
;
–
илгари
чоп
этилган
асар
муаллифи
таҳаллуси
билан
бир
хил
тахаллус
остида
,
у
жамоатчиликни
чалғитадиган
бўлса
асарни
чоп
этишга
рухсат
этилмайди
[4].
Юқорида
келтирган
хорижий
мамлакатлар
ва
миллий
нормалармазмуни
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқларнинг
вақтинча
амалда
бўлишидан
далолат
бермоқда
.
Бироқ
интеллектуал
фаолият
натижаси
муаллифининг
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
муддатсиз
бўлиб
,
улар
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
57
муаллифнинг
вафоти
ёки
мутлоқ
ҳуқуқининг
амал
қилиш
даврининг
тугаши
билан
боғлиқ
эмас
.
Интеллектуал
фаолият
натижалари
турли
хил
ҳуқуқлар
билан
ҳимоя
қилинади
.
Хусусан
,
муллифлик
ҳуқуқи
,
турдош
ҳуқуқлар
,
патент
ҳуқуқи
,
шахсийлаштириш
воситалари
,
ошкор
этилмаган
ахборот
ва
бошқалар
билан
.
Интеллектуал
фаолият
натижаларининг
фан
,
адабиёт
ва
санъат
асарлари
,
шунингдек
электрон
ҳисоблаш
машиналарининг
дастурий
таъминотлари
ва
маълумотлар
базаси
муаллифлик
ҳуқуқи
билан
ҳимоя
қилинади
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
1042-
моддасида
муаллифлик
ҳуқуқи
объектлари
келтирилган
.
Муаллифлик
ҳуқуқи
объектлари
жумласига
қуйидагилар
киради
:
адабий
асарлар
(
адабий
-
бадиий
,
илмий
,
ўқув
,
публицистик
ва
бошқа
асарлар
);
драматик
ва
сценарий
асарлар
;
матнли
ва
матнсиз
мусиқа
асарлари
;
мусиқали
-
драматик
асарлар
;
хореография
асарлари
ва
пантомималар
;
аудиовизуал
асарлар
;
рангтасвир
,
ҳайкалтарошлик
,
графика
,
дизайн
асарлари
ва
бошқа
тасвирий
санъат
асарлари
;
манзарали
-
амалий
ва
саҳна
безаги
санъати
асарлари
;
архитектура
,
шаҳарсозлик
ва
боғ
-
парк
барпо
этиш
санъати
асарлари
;
фотография
асарлари
ва
фотографияга
ўхшаш
усулларда
яратилган
асарлар
;
жўғрофия
,
геология
хариталари
ва
бошқа
хариталар
,
жўғрофия
,
топография
ва
бошқа
фанларга
тааллуқли
тарҳлар
,
эскизлар
ва
асарлар
;
барча
турдаги
электрон
-
ҳисоблаш
машиналари
(
ЭҲМ
)
учун
дастурлар
,
шу
жумладан
амалий
дастурлар
ва
операция
тизимлари
;
бошқа
асарлар
.
Муаллифлик
ҳуқуқи
бўйича
айнан
қайси
ҳуқуқлари
мерос
бўлиб
ўтишини
таҳлил
қиладиган
бўлсак
,
муаллифнинг
асардан
фойдаланиш
ҳуқуқи
мерос
бўлиб
ўтади
.
Фуқаролик
кодексининг
1057-
моддаси
иккинчи
қисмига
мувофиқ
,
асардан
фойдаланиш
ҳуқуқи
бир
шахсдан
бошқа
шахсга
универсал
ҳуқуқий
ворислик
тартибида
ўтиши
белгиланган
.
Қолаверса
,
Фуқаролик
кодексининг
1035-
моддасига
асосан
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
эгасига
тегишли
мутлақ
ҳуқуқлар
мерос
бўлиб
ўтади
.
Мазкур
нормалардан
кўришимиз
мумкинки
,
муаллифлик
ҳуқуқи
объектларига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлар
мерос
бўлиб
ўтади
.
Муаллифнинг
интеллектуал
фаолият
натижасига
нисбатан
айнан
қайси
ҳуқуқларининг
мерос
бўлиб
ўтиши
тўғрисида
турли
хил
ёндашувлар
мавжуд
.
Хусусан
,
C.
А
.
Судариков
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлар
мерос
бўлиб
ўтиши
таъкидлаган
.
Унга
кўра
қонунчилик
интеллектуал
мулк
ҳуқуқини
тижоратлаштириш
ва
ҳақ
эвазига
топширишдан
ташқари
уларнинг
меросхўрларга
ёки
ҳуқуқий
ворисларга
ўтишини
ҳам
белгилаган
.
Кўпгана
давлатларнинг
қонунчилиги
фақат
мол
-
мулкнинг
мерос
бўлиб
ўтишини
эмас
,
билки
мулкий
ҳуқуқларнинг
ҳам
,
жумладан
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқларнинг
мерос
бўлиб
ўтишини
белгилаб
қўйган
[7; 621-
б
].
Бу
борадаги
миллий
қонунчилигимиз
мазмуни
билан
танишадиган
бўлсак
,
Фуқаролик
кодексининг
1113-
моддасида
мерос
очилган
пайтда
мерос
қолдирувчига
тегишли
бўлган
,
унинг
ўлимидан
кейин
ҳам
бекор
бўлмайдиган
барча
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлари
мерос
таркибига
кириши
белгилаб
қўйилган
. C.
А
.
Судариков
фикрини
давом
эттириб
аксарият
мамлакатлар
қонунчилигида
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
фақат
муаллифга
ёки
ижрочига
тегишли
бўлиб
,
улар
мерос
сифатида
ўтмаслиги
,
фақат
мулкий
ҳуқуқларгина
мерос
бўлиб
ўтишини
таъкидлаган
.
Шу
ўринда
белорус
олими
В
.
А
.
Дозорцевнинг
фикрлари
билан
танишадиган
бўлсак
,
у
ҳам
интеллекутал
фаолият
натижаси
муаллифининг
мулкий
ҳуқуқлари
мерос
бўлиб
ўтишини
эътироф
этади
.
Мутлоқ
ҳуқуқни
тушунишда
турли
хил
қарашлар
мавжудлигини
ҳам
эътироф
этади
.
Мисол
учун
,
АҚШ
ва
шу
қатори
айрим
мамлакатлар
қонунчилиги
интеллектуал
мулк
объетларига
нисбатан
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
мутлақ
ҳуқуқлар
деб
аталишини
,
сабаби
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
муаллифнинг
шахси
билан
мутлақ
боғлиқ
бўлиб
ундан
ажралмас
бўлгани
учун
шундай
номаланиши
эътироф
этади
[5; 417-
б
].
Хусусан
,
О
.
Оқюлов
ҳам
муаллифнинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқларини
мутлақлигини
айтиб
ўтган
[6;
374-
б
].
Мулкий
ҳуқуқлар
таркибидаги
,
бошқаларга
ўтказилиши
мумкин
бўлган
,
бизнинг
қонунчилигимизда
мутлақ
ҳуқуқлар
[1]
номи
билан
машҳур
бўлган
ҳуқуқларни
истисно
ҳуқуқлар
деб
аташ
мақсадга
мувофиқлигини
ҳам
эътироф
этишади
.
Бироқ
тадқиқотчи
Н
.
Назарованинг
фикрлари
бироз
бошқача
.
Унга
кўра
интеллектуал
мулк
объетларга
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
мерос
бўлиб
ўтади
.
шунингдек
,
яна
бир
ҳолат
мавжудки
унда
муаллифнинг
мулкий
ҳуқуқи
бўлмаган
шахсий
номулкий
ҳуқуқи
мерос
бўлиб
ўтиши
мумкин
.
Хусусан
,
асарни
эълон
қилиш
ҳуқуқи
.
Мисол
учун
,
муаллиф
ўзининг
кенг
жамоатчиликка
маълум
бўлмаган
бирор
-
бир
асарини
нашр
қилдириш
тўғрисида
васият
қолдирган
бўлса
,
ворислар
бундай
асарни
эълон
қилиши
мумкин
.
Назарованинг
фикрига
кўра
бундай
вазиятда
меросхўрлар
асарнинг
жанри
ёки
шаклини
ўзгартиришга
ҳақлари
бўлади
,
агар
бу
ҳақида
васиятда
ҳеч
қандай
чеклов
ёки
бирор
-
бир
махсус
кўрсатма
бўлса
[8].
Миллий
қонунчилигимизда
асарни
эълон
қилиш
ҳуқуқининг
мерос
қолдирилиши
,
хусусан
васият
қилиб
қолдирилиши
ҳақида
қоидалар
мавжуд
эмас
.
Миллий
қонунчилигимизда
муаллифлик
ҳуқуқи
объектларига
нисбатан
умумий
қоидаларга
кўра
мутлоқ
ҳуқуқларнинг
мерос
бўлиб
ўтиши
белгиланган
.
Юқорида
айтганимиздек
,
Фуқаролик
кодексининг
1035-
моддасига
асосан
,
интеллектуал
мулк
объектига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
эгасига
тегишли
мутлақ
ҳуқуқлар
мерос
бўлиб
ўтиши
, 1057-
моддаси
иккинчи
қисмига
мувофиқ
,
асардан
фойдаланиш
ҳуқуқи
бир
шахсдан
бошқа
шахсга
универсал
ҳуқуқий
ворислик
тартибида
ўтиши
белгиланган
.
Интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқларнинг
мазмунига
қарайдиган
бўлсак
,
интеллектуал
фаолият
натижасига
ёки
хусусий
аломатларни
акс
эттирувчи
воситага
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлар
эгасига
ана
шу
интеллектуал
мулк
объектидан
ўз
хоҳишига
кўра
ҳар
қандай
шаклда
ва
ҳар
қандай
усулда
мутлақ
қонуний
фойдаланиш
ҳуқуқи
тегишли
бўлади
.
Мутлақ
ҳуқуқ
бу
интеллектуал
фаолият
натижасидан
фойдаланиш
ҳуқуқи
ҳисобланади
.
Бундан
хулоса
шуки
,
миллий
қонунчилигимизга
кўра
муаллифлик
ҳуқуқий
режими
билан
ҳимоя
қилинадиган
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқларнинг
таркибий
қисми
бўлган
мутлақ
ҳуқуқларгина
мерос
бўлиб
ўтади
.
Интеллектуал
мулк
объектларидан
фойдалниш
ҳуқуқларини
мутлақ
ҳуқуқлар
эмас
балки
истисно
ҳуқуқлар
деб
номлаш
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
58
тўғрисидаги
В
.
А
.
Дозорцев
ва
О
.
Оқюлов
фикрларини
қўллаб
қувватлаймиз
.
Сабаби
,
ҳақиқатда
,
кўплаб
мамлакатларда
мутлақ
,
абсалют
ҳуқуқлар
бу
муаллиф
шахсидан
ажратилмайдиган
унинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқлари
тушунилади
.
Шу
сабабли
Фуқаролик
кодексининг
1034-
моддасидаги
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
тушунчасини
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
истисно
ҳуқуқлар
деб
қайта
номлашнитаклиф
қиламиз
.
Ва
мазкур
нормаларда
мазкур
ҳуқуқларнинг
вақтинчалик
характерга
эканлигини
ҳам
алоҳида
эътироф
этиш
мақсадга
мувофиқ
деб
ҳисоблаймиз
.
Яъни
,
юқорида
таҳлил
қилганимиздек
,
муаллифнинг
шахсий
-
номулкий
ҳуқуқлари
муддатсиз
,
унинг
мулкий
ҳуқуқларигина
,
жумладан
унинг
таркибий
қисми
бўлган
интеллектуал
фаолият
натижасидан
фойдланиш
ҳуқуқи
(
миллий
қонунчилигимизга
кўра
мутлақ
ҳуқуқлар
,
бошқа
мамлакатлар
қонунчилигига
кўра
истисно
ҳуқуқлар
)
вақтинча
.
Яъни
,
муаллиф
ҳаёти
ва
унинг
вафотидан
кейин
50
йил
,
кўплаб
мамлакатлар
қонунчилиги
бўчича
70
йил
давомида
амал
қилади
.
Мулкий
ҳуқуқларнинг
амал
қилиш
даврида
муаллифнинг
мазкур
ҳуқуқлари
мерос
бўлиб
ўтади
,
жумладан
,
улар
васият
қилиб
қолдирилиши
мумкин
.
Бироқ
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
1120-
моддаси
–
васиятнома
предметини
белгиланган
нормасида
булар
назарда
тутилмаган
.
Унга
кўра
,
фуқаронинг
ўзига
тегишли
мол
-
мулкни
ёки
бу
мол
-
мулкка
нисбатан
ҳуқуқини
вафот
этган
тақдирда
тасарруф
этиш
хусусидаги
хоҳиш
-
иродаси
васият
деб
эътироф
қилинади
.
Шу
сабабли
Фуқаролик
кодексининг
1120-
моддаси
мазмунини
,
фуқаронинг
ўзига
тегишли
номоддий
бойликлар
ва
уларга
нисбатан
мулкий
ҳуқуқлари
деган
мазмун
билан
тўлдириш
мақсадга
мувофиқ
бўлади
.
Интеллектуал
фаолият
натижасига
тегишли
бўлган
мулкий
ҳуқуқлар
муаллифга
тегишли
бўлмаслиги
мумкин
.
Муаллиф
уни
буюртма
асосида
яратиб
мулкий
ҳуқуқларни
буюрмачида
бўлиши
тўғрисида
келишуви
бўлиши
мумкин
.
Ундан
ташқари
муаллиф
ўзининг
интеллектуал
фаолият
натижасига
бўлган
мулкий
ҳуқуқларини
ҳақ
эвзига
ёки
текинга
бошқага
ўтказган
бўлиши
мумкин
.
Демак
,
муаллифнинг
вафоти
мазкур
ҳуқуқларга
нисбатан
мерос
очилигшига
сабаб
бўлмайди
.
Бу
ҳуқуқларга
нисбатан
мерос
унинг
эгаси
вафот
этган
тақдирда
очилади
.
Муаллифлик
шартномсига
асосан
муаллиф
асарга
нисбатан
барча
мулкий
ҳуқуқларини
тўлиқ
ёки
чекланган
тарзда
бошқага
ўтказиши
мумкин
[1].
Агар
мулкий
ҳуқуқлар
бошқа
шахсларга
тўлиқ
ўтказилган
бўлса
,
мазкур
ҳуқуқларни
қўлга
киритган
шахс
вафоти
билан
очилган
мерос
таркибига
ушбу
ҳуқуқлар
киритилади
.
Интеллектуал
фаолият
натижасини
яратган
шахс
вафотидан
сўнг
очилган
мерос
таркибига
унинг
асарларига
бўлган
мулкий
ҳуқуқларнинг
киритилиши
ёки
киритилмаслигини
амалий
аниқлашнинг
имкони
йўқ
.
Шу
сабабли
муаллифлик
шартномалари
шаклига
қўйилган
талабларга
мазкур
шартномаларнинг
ягона
реестирини
юритиш
мақсадида
уни
рўйхатдан
ўтказиш
шартини
таклиф
қилмоқчимиз
.
Фуқаролик
кодексининг
1036-
моддаси
ва
“
Муаллифлик
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
42-
моддасини
лицензия
шартномаси
ва
муаллифлик
шартномаси
белгиланган
тартибда
рўйхатдан
ўтказилиши
лозим
деган
мазмун
билан
тўдириш
лозим
.
Мазкур
шартномаларни
ягона
реестирини
юритишни
Адлия
вазирлиги
ҳузуридаги
Интеллектуал
мулк
агентлиги
зиммасига
юклаш
лозим
деб
ҳисоблаймиз
.
Хулоса
ўрнида
шуни
айтиб
ўтишимиз
лозимки
,
интеллектуал
фаолият
натижаларини
ҳуқуқий
ҳимоя
қилиш
бугун
ҳуқуқ
олдидаги
долзарб
вазифалардан
бири
ҳисобланади
.
Интеллектуал
фаолият
натижаси
муаллифнинг
мулкий
ҳуқуқлари
ва
мутлақ
ҳуқуқлари
мазмунини
ва
номланишини
қайта
кўриб
чиқиш
тўғрисидаги
,
васиятнома
предмети
таркибига
интеллектуал
мулк
объектлари
ва
уларга
бўлган
ҳуқуқларни
киритишдан
иборат
таклифларимиз
мазкур
соҳадаги
қонунчиликнинг
такомиллашувига
хизмат
қилса
,
лицензия
шартномаси
ва
муаллифлик
шартномасидан
давлат
рўйхатидан
ўтказиш
тўғрисидаги
таклифларимиз
уларнинг
реестирини
юритиш
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
мулкий
ҳуқуқларнинг
мерос
бўлиб
ўтиши
жараёнидаги
амалий
муаммоларни
бартараф
қилишга
хизмат
қилади
,
деб
ҳисоблаймиз
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Ўзбекистон
Республикаси
“
Муаллифлик
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисида
”
ги
Қонуни
38-
моддаси
//
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
,
2006
й
., 28-29-
сон
, 260-
модда
.
2.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодекси
.
3.
Гражданский
кодекс
Российской
Федерации
. //
Официальный
сайт
компании
«
Консультант
Плюс
».
http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW.
4.
Закон
Грузии
“
Об
авторских
и
смежных
правах
”.
09.09.1999
г
.
//
https://www.internet-law.ru/law/int/
nation_sng/doc004.pdf.
5.
Дозорцев
В
.
А
.
Интеллектулаьные
право
. –
Москва
,
Статут
, 2003. – 580
с
.
6.
Оқюлов
О
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексига
шарҳлар
. 3-
жилд
. –
Тошкент
, Baqtria Press,
2013. –
Б
. 374.
7.
Судариков
C.
А
.
Интеллектуальная
собственность
. –
Москва
,
Издательство
деловой
и
учебной
литературы
, 2007. – 720
с
.
8.
https://zuykov.com/ru/about/articles/2017/04/11/
nasledovanie-isklyuchitelnogo-prava-na-obekty-inte
