ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
81
Айниқса
,
Европа
Иттифоқи
,
МДҲ
доирасида
бу
соҳадаги
ҳамкорликни
кучайтириш
лозим
бўлади
.
Чунки
бу
минтақаларга
фуқароларимизнинг
миграцияси
кейинги
пайтларда
янада
кенгаймоқда
.
Учинчидан
,
меҳнаткаш
-
мигрантлар
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
икки
томонлама
алоқаларда
,
жумладан
,
Корея
Республикаси
билан
самарали
олиб
борилмоқда
,
аммо
у
ҳам
мамлакатнинг
бу
соҳадаги
эҳтиёжини
қондира
олмайди
.
Россия
Федерацияси
билан
бу
соҳада
ўзаро
ҳуқуқий
асослар
энди
йўлга
қўйилмоқда
.
Аммо
бугунги
кунда
хориждаги
фуқароларимизнинг
катта
қисми
Россия
Федерацияси
ва
Қозоғистон
Республикаларида
меҳнат
фаолияти
билан
шуғулланишмоқда
.
Бу
эса
,
ушбу
давлатлар
билан
меҳнат
миграцияси
бўйича
самарали
ҳамкорлик
алоқаларини
кучайтиришни
талаб
қилади
.
Тўртинчидан
,
Япония
,
Малайзия
,
Саудия
Арабистони
,
шунингдек
,
қатор
Европа
мамлакатлари
каби
ривожланган
меҳнат
бозорлари
билан
икки
томонлама
ҳамкорлик
алоқаларини
кучайтириш
лозим
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1. Ka
римов
И
.A.
Хозирги
босқичд
a
демократик
ислоҳатларни
чуқурлаштиришнинг
муҳим
вазифалари
. – T.:
Ўзбекистон
, 1996. -
Б
.3.
2.
Таран
П
.
Глобализация
и
трудовая
миграция
:
необходимость
политики
основнной
на
правах
человека
.
Век
глобализвции
1/2010. –
С
.66-86.
3.
Батафсил
маълумотлар
учун
қаранг
:
Хамидова
А
.
Ўзбекистон
Республикасининг
БМТ
билан
ҳамкорлигининг
халқаро
-
ҳуқуқий
жиҳатлари
:
Юрид
.
фанл
.
номз
.
дис
. …
автореф
. –
Тошкент
:
ЖИДУ
, 2008. –
23
б
.
4.
Всеобщая
декларация
прав
человека
и
нацио
-
нальная
система
защиты
прав
человека
в
Узбекистане
/
Отв
.
ред
.
А
.
Х
.
Саидов
. –
Ташкент
:
Национальный
центр
Республики
Узбекистан
по
правам
человека
,
2009. –
С
.276-279.
5.
Инсон
ҳуқуқлари
бўйича
халқаро
шартномалар
:
тўплам
. –
Т
.:
Адолат
, 2004. -
Б
.XIII.
6.
Ўзбекистон
Республикаси
ва
Европа
Иттифоқи
ўртасидаги
муносабатларнинг
халқаро
-
ҳуқуқий
масалаларининг
таҳлили
бўйича
батафсил
маълумотлар
учун
қаранг
:
Юнусов
Х
.
Европа
Иттифоқи
ва
Ўзбекистон
Республикаси
ўзаро
алоқаларининг
ҳуқуқий
асослари
:
Юрид
.
фанл
.
номз
.
дис
. …
автореф
.
–
Тошкент
:
ЖИДУ
, 2008. –29
б
.
7.
Батафсил
маълумотлар
учун
қаранг
:
Шерикчилик
ва
ҳамкорлик
тўғрисидаги
битим
бўйича
қўлланма
.
Ўзбекистон
Республикаси
билан
Европа
Ҳамжамиятлари
ва
уларга
Аъзо
-
давлатлар
ўртасидаги
Шерикчилик
ва
Ҳамкорлик
тўғрисидаги
битим
қоидаларига
тушунтириш
. –
Т
.:
ЕвропЭйд
. -
Б
.126.
8.
Максакова
Л
.
Миграция
нселения
:
проблемы
ре
-
гулирования
. –
Ташкент
: «
Эльдинур
», 2001. -
С
.88.
9.
Количество
трудовых
мигрантов
из
центральной
азии
в
россии
несколько
сократилось
portal.ru/article:27846.
10.
Узбекистан
лидирует
среди
стран
СНГ
по
де
-
нежным
переводам
физлиц
из
РФ
:
http://ru.sputniknews-
uz.com/economy/20160614/3025691.html
М
.
Нурматов
,
ТДЮУ
катта
илмий
ходим
-
изланувчиси
,
ю
.
ф
.
н
,
доцент
ЎСИМЛИК
ДУНЁСИНИ
МУҲОФАЗА
ҚИЛИШ
ВА
УНДАН
ФОЙДАЛАНИШ
СОҲАСИДАГИ
ҚОНУН
ҲУЖЖАТЛАРИНИ
ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ
АЙРИМ
МАСАЛАЛАРИ
Аннотация
:
мақолада
ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
қонун
ҳужжатларини
такомиллаштириш
истиқболларига
оид
Ўзбекистон
Республикасининг
қонунчилиги
таҳлил
этилган
,
ушбу
масалалар
илмий
-
назарий
нуқтаи
назардан
таҳлил
этилган
ҳамда
уни
такомиллаштириш
юзасидан
таклифлар
илгари
сурилган
.
Калит
сўзлар
:
ўсимлик
дунёси
объектлари
,
ўсимлик
дунёсидан
умумий
фойдаланиш
,
экологик
назорат
,
ўсимлик
дунёси
,
ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
.
Аннотация
:
в
статье
проанализированы
вопросы
дальнейшего
совершенствования
законодательства
Республики
Узбекистан
в
области
охраны
и
использо
-
вания
растительного
мира
,
также
данный
вопрос
рас
-
сматривается
в
теоретико
-
научном
аспекте
и
обосно
-
вываются
авторские
предложения
.
Ключевые
слова
:
объекты
растительного
мира
,
общее
пользование
растительным
миром
,
экологиче
-
ский
контроль
,
растительный
мир
,
охрана
раститель
-
ного
мира
.
Annotation:
article analyzes the issues of further im-
provement of the legislation of the Republic of Uzbekistan
in the field of protection and use of flora, as the issue is
considered theoretical and scientific aspect and justified
proposals copyrights.
Key words:
the objects of flora, fauna general use,
environmental control, plant life, the protection of the plant
world.
Табиат
объектлари
орасида
ўсимлик
дунёси
ўзига
хос
ўринга
эга
.
Ўзбекистон
ўсимлик
дунёси
ҳозирги
кунда
4500
га
яқин
ёввойи
ўсимлик
турларини
ўз
ичига
олади
,
уларнинг
9
фоизи
эндемик
,
яъни
фақат
муайян
географик
ҳудудга
хос
бўлган
турлардан
иборат
.
Бу
ҳолат
Ўзбекистон
жуда
бой
ўсимлик
дунёсига
эга
эканлигини
намоён
этади
[1, 127-
бет
].
Ўсимликлар
Ерда
мавжуд
бўлган
барча
тирик
организмлар
ҳаётида
катта
аҳамиятга
эга
.
Ҳайвонлар
ва
одамнинг
ҳаётини
ўсимликларсиз
тасаввур
қилиб
бўлмайди
.
Фақат
яшил
хлорофиллга
эга
бўлган
ўсимликлар
анорганик
моддалардан
органик
бирикмаларни
синтезлаш
орқали
қуёш
нури
энергиясини
тўплайди
;
айни
вақтда
ўсимликлар
атмосферадан
СО
2
газини
олиб
,
атмосферага
деярли
барча
тирик
организмларнинг
нафас
олиши
учун
зарур
бўлган
кислород
чиқаради
.
Шу
йўл
билан
яшил
ўсимликлар
атмосфера
таркибининг
доимийлигини
сақлаб
туради
.
Ўсимликлар
органик
моддаларни
ҳосил
қилувчи
продуцентлар
сифатида
озиқ
занжирининг
асосини
ташкил
этади
.
Ер
юзидаги
ўсимликлар
турли
ҳаётий
формалар
(
ўтлар
,
буталар
,
дарахтлар
,
лианалар
,
эпифитлар
ва
б
.)
ни
ҳосил
қилади
.
Ўсимликларнинг
хилма
-
хил
турларидан
таркиб
топган
фитоценозлар
Ер
юзи
ландшафти
ва
бошқа
организмлар
учун
экологик
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
82
шароитнинг
хилма
-
хиллигини
белгилаб
беради
.
Ўсимликларнинг
бевосита
иштирокида
тупроқ
ва
торф
ҳосил
бўлади
.
Қўнғир
кўмир
ва
тошкўмирнинг
ҳосил
бўлиши
ҳам
ўсимликлар
билан
боғлиқ
[2, 537-
бет
].
Таъкидлаш
жоизки
,
ўсимлик
дунёси
объектлари
инсоният
учун
муҳим
экологик
,
ижтимоий
ва
иқтисодий
вазифаларни
бажариши
билан
тавсифланади
.
Хусусан
,
ўсимлик
дунёси
инсонларни
ҳаётий
зарурият
бўлган
кислород
билан
таъминловчи
асосий
манба
эканлиги
,
шунингдек
,
иқтисодиёт
ва
халқ
хўжалигининг
турли
соҳаларида
кенг
қўлланилиши
уларни
экологик
тизимнинг
ўзига
хос
хусусиятларга
эга
бўлган
таркибий
қисми
сифатида
алоҳида
ҳуқуқий
муҳофаза
қилишни
тақозо
этади
[3, 4-5
бетлар
].
Мустақиллик
йилларида
мамлакатимизда
атроф
табиий
муҳитни
муҳофаза
қилиш
,
табиий
ресурслардан
фойдаланиш
ва
экологик
хавфсизликни
таъминлашга
қаратилган
экологик
қонун
ҳужжатларининг
яхлит
тизими
шакллантирилди
ва
тобора
такомиллаштириб
борилмоқда
.
Хусусан
,
ўтган
йиллар
мобайнида
давлат
бошқаруви
соҳасидаги
ислоҳотлар
самараси
ўлароқ
,
олий
ҳокимият
вакиллик
органи
бўлмиш
Олий
Мажлисда
экологик
манфаатларни
ифодалаш
мақсадида
Экоҳаракат
вакиллигини
таъминланиши
ушбу
соҳадаги
қонун
ҳужжатлари
такомиллашувида
муҳим
омил
бўлиб
хизмат
қилди
.
Таъкидлаш
лозимки
,
ўтган
йиллар
мобайнида
табиий
ресурслар
бўйича
тармоқ
қонун
ҳужжатлари
,
хусусан
ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
билан
боғлиқ
қонун
ҳужжатлари
ҳам
изчил
такомиллашиб
бормоқда
.
Хусусан
, 2014
йилда
Вазирлар
Маҳкамаси
Қарори
билан
ушбу
соҳадаги
муносабатлар
анча
такомиллаштирилди
.
Шу
нуқтаи
назардан
1997
йил
26
декабрда
қабул
қилинган
“
Ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
тўғрисида
”
ги
Қонун
ўз
даври
учун
муҳим
ҳуқуқий
манба
бўлса
–
да
,
ҳозирги
энг
замонавий
талабларга
ва
мамлакатимизнинг
иқтисодий
,
ҳуқуқий
ривожланиш
даражасига
тўлиқ
жавоб
беради
дейиш
қийин
.
Бу
эса
,
ушбу
Қонунни
янгилаш
–
мукаммал
ва
замон
талабларига
ҳамнафас
ҳолда
янги
таҳрирда
ишлаб
чиқиш
ва
қонун
ҳужжатларидаги
мавжуд
бўшлиқларни
тўлдириш
заруриятини
келтириб
чиқармоқда
.
Юқоридагилар
асосида
“
Ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
тўғрисида
”
ги
Қонунни
янада
такомиллаштириш
юзасидан
қуйидаги
таклиф
ва
тавсияларни
илгари
суришимиз
мумкин
:
Биринчидан
,
Қонунда
ўрмонларни
муҳофаза
қилиш
ва
улардан
фойдаланиш
соҳасидаги
муносабатлар
ўрмонлар
тўғрисидаги
қонун
ҳужжатлари
билан
ҳам
тартибга
солиниши
тўғрисидаги
қоидани
аниқ
белгилаб
бериш
лозим
.
Чунки
,
ушбу
қоида
ўрмон
ва
ўсимлик
дунёси
қонунчилиги
ўртасидаги
чегарани
белгилаб
беради
.
Акс
ҳолда
ўрмондаги
ўсимликларга
нисбатан
фақат
ушбу
қонунни
қўллаш
тартиби
жорий
этилиб
қолиши
мумкин
.
Иккинчидан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Табиатни
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
1,
3
ва
бошқа
моддаларидан
келиб
чиқиб
,
қонунда
ўсимлик
дунёсидан
“
самарали
фойдаланиш
”
га
эмас
,
кўпроқ
“
оқилона
фойдаланиш
”
га
урғу
бериш
мақсадга
мувофиқдир
.
Оқилона
фойдаланиш
ўз
мазмун
-
моҳиятига
кўра
, “
самарали
”
фойдаланишдан
кўра
кенгроқ
ҳамда
экологик
-
ҳуқуқий
жиҳатдан
мақсадга
мувофиқ
тушунча
ҳисобланади
.
Учинчидан
,
Қонунда
ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
соҳасидаги
давлат
сиёсатининг
асосий
йўналишларини
алоҳида
моддада
белгилаб
,
унда
давлат
сиёсатининг
асосий
йўналишлари
сифатида
ўсимлик
дунёси
объектларидан
оқилона
фойдаланиш
,
уларни
муҳофаза
қилиш
ва
қайта
тиклашни
иқтисодий
рағбатлантириш
;
ўсимлик
дунёси
объектларига
етказилган
зарарни
қоплаш
кабиларни
киритиш
ўринли
бўлар
эди
.
Тўртинчидан
,
Қонунда
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
соҳасидаги
ваколатларини
алоҳида
моддада
белгилаб
,
унда
ваколати
сифатида
“
тегишли
ҳудудда
ўсимлик
дунёсидан
умумий
фойдаланишнинг
меъёрлари
ва
тартибини
белгилаш
”
ни
кўзда
тутиш
ўта
муҳимдир
. (“
Ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
ва
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
соҳасида
рухсат
бериш
тартиб
-
таомилларидан
ўтиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
Низомнинг
7-
бандига
асосан
).
Бешинчидан
,
Қонуннинг
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
,
нодавлат
нотижорат
ташкилотлари
ва
фуқароларнинг
ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланишда
иштирокига
оид
нормаларини
ушбу
субъектлар
ваколатлари
мутаносиблиги
нуқтаи
назаридан
қайта
кўриб
чиқиш
ўринли
деб
биламиз
.
Чунки
,
ушбу
тузилмалар
ваколатларидаги
номувофиқлик
нодавлат
нотижорат
ташкилотлари
ва
фуқароларнинг
ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланишда
иштирокини
сезиларли
даражада
пасайтиришга
олиб
келиши
мумкин
.
Бунда
“
Экологик
назорат
тўғрисида
”
ги
Қонунда
белгиланган
ваколатлардан
унумли
фойдаланиш
мақсадга
мувофиқ
деб
ўйлаймиз
.
Олтинчидан
,
Қонунда
давлат
назоратини
амалга
оширувчи
субъектлар
доирасини
Қишлоқ
ва
сув
хўжалиги
вазирлиги
(“
сунъий
сув
объектларида
”)
билан
тўлдириш
,
шунингдек
,
экологик
қонунчиликдаги
сўнгги
янгиликлардан
фойдаланган
ҳолда
“
давлат
ва
хўжалик
бошқаруви
органлари
ва
уларнинг
экологик
хизматлари
томонидан
–
ўзларига
бириктирилган
ерларда
”
амалга
оширилишини
ҳам
кўзда
тутиш
мақсадга
мувофиқ
.
Еттинчидан
,
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланувчилар
зиммасига
ҳар
йили
ўсимлик
дунёси
объектларини
давлат
ҳисобини
ва
улардан
фойдаланиш
ҳажми
ҳисобини
ўтказиш
,
олинган
маълумотларни
Ўбекистон
Республикаси
Табиатни
муҳофаза
қилиш
давлат
қўмитасига
ва
давлат
статистика
органларига
,
шунингдек
,
ўсимлик
дунёси
объектлари
давлат
ҳисобини
ва
улардан
фойдаланиш
ҳажми
ҳисобини
юритувчи
тегишли
вазирлик
ва
идораларга
тақдим
этиш
мажбуриятини
бекор
қилиш
мақсадга
мувофиқ
.
Зеро
,
ушбу
тартибдан
кўзланган
бош
мақсад
–
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
ҳажмини
ҳисобга
олиш
мажбуриятини
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланувчилар
зиммасига
юклатишдир
.
Ваҳоланки
, 2014
йил
20
октябрдаги
“
Ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
ва
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
соҳасида
рухсат
бериш
тартиб
-
таомилларидан
ўтиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
Низомга
кўра
,
ўсимлик
дунёсидан
фойдаланиш
учун
олинган
рухсатнома
унинг
амал
қилиш
муддати
тугангандан
сўнг
, 10
иш
куни
давомида
қисқа
ҳисобот
билан
уни
берган
органга
қайтарилиши
(
ўсимлик
дунёси
объектларининг
ғамланган
ҳажми
,
вақти
ва
тўплаш
жойи
)
шарт
ҳисобланади
.
Яъни
,
бунда
ҳар
йили
қайтариладиган
рухсатномалар
ва
улар
асосида
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2016
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
83
тайёрланадиган
қисқа
ҳисобот
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
ҳажмини
ҳисоблаш
учун
асос
бўлиб
хизмат
қилади
.
Шундай
экан
,
ушбу
тартиб
амалиётда
қўлланилиб
,
ўзини
оқлаб
келаётгани
боис
,
ушбу
тартибга
параллел
равишда
яна
қўшимча
тартиб
-
таомиллар
жорий
этиб
,
ўсимлик
дунёсидан
фойдаланувчилар
зиммасига
ортиқча
мажбуриятлар
юклаш
мақсадга
мувофиқ
эмас
.
Саккизинчидан
,
Қонунда
“
ўсимлик
дунёси
объектларидан
умумий
фойдаланиш
норма
ва
нормативлари
”
жумласини
Вазирлар
Маҳкамасининг
2014
йил
20
октябрдаги
290-
сонли
қарори
билан
тасдиқланган
Низом
талабларидан
келиб
чиқиб
,
“
умумий
фойдаланиш
меъёрлари
ва
тартиби
”
деб
ўзгартириш
мақсадга
мувофиқ
.
Тўққизинчидан
,
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
тури
сифатида
“
ўсимлик
дунёси
объектларидан
асаларичилик
эҳтиёжлари
учун
фойдаланиш
”
ни
алоҳида
белгилаш
мақсадга
мувофиқ
.
Ўнинчидан
,
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланиш
ҳуқуқини
бекор
қилиш
асослари
доирасига
“
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланувчиларнинг
мажбуриятларини
мунтазам
бажармаслик
”
асосини
киритиш
мақсадга
мувофиқ
.
Ўн
биринчидан
,
ўсимлик
дунёси
объектларидан
фойдаланувчиларнинг
мажбуриятлари
доирасига
“
ўсимлик
дунёси
объектлари
мониторингини
амалга
оширишда
ваколатли
давлат
органларига
ёрдам
кўрсатиш
”
ни
ҳам
киритиш
таклиф
қилинади
.
Ўн
иккинчидан
,
ўсимлик
дунёси
объектларидан
умумий
фойдаланиш
тартибини
янада
аниқлаштириш
мақсадида
Қонунда
“
умумий
фойдаланиш
тартибида
олинган
(
йиғилган
)
ўсимлик
дунёси
объектларини
сотиш
ёки
бошқача
тарзда
реализация
қилиш
ман
этилади
”,
деган
мазмундаги
қоидани
киритиш
ҳам
мақсадга
мувофиқ
бўлиб
,
амалиётда
ўз
самарасини
беради
.
Мухтасар
қилиб
айтганда
,
ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
қонун
ҳужжатларини
такомиллаштириш
ҳозирги
кундаги
муҳим
ижтимоий
-
иқтисодий
,
илмий
-
назарий
ва
экологик
-
ҳуқуқий
аҳамиятга
эга
бўлган
долзарб
вазифалардан
бири
бўлиб
,
“
Ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
тўғрисида
”
ги
Қонунни
янги
таҳрирда
қабул
қилиш
зарурияти
,
авваламбор
,
ушбу
соҳадаги
қонун
ҳужжатларидаги
ва
ҳуқуқни
қўллаш
амалиётидаги
янгиликларни
амалдаги
қонунда
ўз
аксини
топмаганлиги
,
ҳуқуқий
бўшлиқларнинг
ортганлиги
,
халқаро
тажриба
анча
илдамлаб
кетганлиги
каби
омиллар
билан
изоҳланади
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Ўзбекистон
Республикасида
атроф
-
муҳит
ҳолати
ва
табиий
ресурслардан
фойдаланиш
тўғрисидаги
Миллий
маъруза
.
Ўзбекистон
Республикаси
Табиатни
муҳофаза
қилиш
давлат
қўмитаси
. –
Т
.: Chinor ENK,
2013. –
Б
. 127.
2.
Ўзбекистон
миллий
энциклопедияси
. 10-
жилд
.
Шарқ
–
Қизилқум
.
Таҳрир
ҳайъати
А
.
Азизхўжаев
,
Б
.
Алимов
,
М
.
Аминов
ва
б
.
Т
.: “
Ўзбекистон
миллий
энциклопедияси
”
Давлат
илмий
нашриёти
, 2005. –
Б
.
537.
3.
Маҳкамов
Д
.
Н
.
Ўсимлик
дунёсини
муҳофаза
қилиш
ва
ундан
фойдаланиш
ҳуқуқи
.
Ўқув
қўлланма
. –
Тошкент
:
ТДЮИ
нашриёти
, 2011. –
Б
. 4-5.
Э
.
Шерматов
,
ТДЮУ
мустақил
изланувчиси
АГРАР
СОҲАДА
ЕРЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШНИ
ҲУҚУҚИЙ
ТАРТИБГА
СОЛИШГА
ДОИР
МАСАЛАЛАР
Аннотация
:
мазкур
мақолада
аграр
соҳада
ерлардан
фойдаланиш
ва
уни
муҳофаза
қилишга
доир
масалалар
баён
этилиб
,
тегишли
таклиф
ва
тавсиялар
берилган
.
Калит
сўзлари
:
ер
,
аграр
соҳа
,
ердан
фойдаланиш
,
муҳофаза
қилиш
,
экология
,
атроф
-
муҳит
,
табиий
ресурс
,
уй
-
жой
,
мулк
ҳуқуқи
.
Аннотация
:
в
статье
изложены
вопросы
касатель
-
но
использования
и
охраны
земель
в
аграрной
сфере
,
разработаны
предложения
и
рекомендации
.
Ключевые
слова
:
земля
,
аграрная
сфера
,
землепользование
,
охрана
,
экология
,
окружающая
среда
,
природный
ресурс
,
жилье
,
право
собственности
.
Annotation:
in this article matters about using and
preventing of lands in agro sphere were analyzed, offers
and recommendations were given.
Key words:
land, agro sphere, land using, preventing,
ecology, environment, natural resource, house, property
law.
Бизга
маълумки
,
Марказий
Осиё
шароитида
ер
ниҳоятда
ноёб
табиий
ресурс
бўлиб
,
минтақада
экологик
,
ижтимоий
,
иқтисодий
,
демографик
вазият
,
таъбир
жоиз
бўлса
,
экологик
барқарорлик
ҳам
кўп
жиҳатдан
унинг
ҳолатига
,
ундан
оқилона
ва
самарали
фойдаланиш
даражасига
бевосита
боғлиқ
.
Чунки
,
аҳоли
сони
мунтазам
ошиб
бораётган
ва
унга
қарши
ўлароқ
,
унумдор
ерлар
миқдори
секин
-
асталик
билан
камайиб
бораётган
бир
шароитда
мавжуд
унумдор
ер
захираларидан
оқилона
ва
самарали
фойдаланиш
ҳамда
уни
муҳофаза
қилиш
чораларини
кўриб
бориш
долзарб
муаммо
,
давлат
экологик
сиёсатидаги
марказий
масалаларидан
бири
бўлиб
қолмоқда
.
Зеро
,
ер
экологик
тизимнинг
таркибий
қисми
сифатида
атроф
табиий
муҳит
барқарорлигини
таъминлаш
,
давлат
суверенитети
ва
иқтисодиётнинг
моддий
асосларини
мустаҳкамлашда
муҳим
аҳамиятга
эга
.
Бугунги
кунда
ерларни
муҳофаза
қилиш
ва
улардан
фойдаланиш
мамлакатимиз
олдида
турган
долзарб
вазифалардан
биридир
.
Шу
ўринда
Президентимиз
И
.
Каримовнинг
қуйидаги
фикрларини
келтириб
ўтиш
мақсадга
мувофиқдир
: “
Агар
биз
ернинг
ҳосил
бери
-
шини
хоҳласак
,
уни
асраб
-
авайлашимиз
шарт
.
Ерни
қанча
эъзозласанг
,
у
сенга
шунча
кўп
ризқу
насиба
бераверади
” [1].
Ернинг
табиий
ресурс
сифатида
шундай
алоҳида
хусусияти
борки
,
унга
тўғри
муносабатда
бўлинса
,
улардан
тўғри
фойдаланилса
ва
уни
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
ғамхўрлик
қилинса
ҳосилдорлиги
доимо
ошиб
боради
.
Аксинча
эса
унинг
ҳолати
ёмонлашиб
,
фойдаланиш
учун
яроқсиз
аҳволга
тушиб
қолиши
мум
-
кин
.
Шунинг
учун
ер
эгалари
,
мулкдорлари
,
фойдала
-
нувчилари
доимо
тупроқ
унумдорлиги
тўғрисида
ғам
-
хўрлик
қилишлари
,
асосий
эътиборини
ернинг
сифати
-
ни
яхши
сақлашга
қаратишлари
лозимлиги
ер
қонун
-
чилигида
мустаҳкамланган
.
Дарҳақиқат
,
аграр
секторини
модернизациялаш
,
аҳолини
қишлоқ
хўжалиги
маҳсулотларига
бўлган
