Тенденции развития жвачной экспертизы в современной криминалистике

CC BY f
33-34
27
12
Поделиться
Закурлаев A. (2015). Тенденции развития жвачной экспертизы в современной криминалистике. Обзор законодательства Узбекистана, (3), 33–34. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/uzbek_law_review/article/view/13688
A Закурлаев, Ташкентский государственный юридический университет

Заместитель директора Республиканского центра судебных экспертиз имени Х. Сулаймоновой, независимый научный сотрудник, к.ю.н, доцент

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В настоящей статье автором на примере Республики Узбекистан и других стран анализируются тенденции развития современной судебной экспертизы. В этом напрвлении исследователь выдвигает научно обоснованные предложения по совершенствованию законодательства и правоприменительной практики Республики Узбекистан.

Похожие статьи


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА


2015

3

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

33

А

.

Закурлаев

,

Ҳ

.

Сулаймонова

номидаги

Республика

суд

экспертиза

маркази

директори

ўринбосари

,

ТДЮУ

мустақил

изланувчиси

,

юридик

фанлар

номзоди

,

доцент

ЗАМОНАВИЙ

КРИМИНАЛИСТИКАДА

C

УД

ЭКСПЕРТИЗАСИНИ

РИВОЖЛАНИШ

ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ

Аннотация

:

мазкур

мақолада

муаллиф

томонидан

Ўзбекистон

Республикаси

ва

бошқа

мамлакатлар

мисолида

замонавий

суд

экспертизаси

ривожланиш

тенденциялар

таҳлил

қилинмоқда

.

Бу

борада

тадқиқотчи

томонидан

Ўзбекистон

Республикаси

қонунчилиги

нормалари

ва

ҳуқуқни

қўллаш

амалиётини

такомиллаштиришга

қаратилган

илмий

асосланган

таклифлар

илгари

сурилмоқда

.

Калит

сўзлар

:

криминалистика

,

суд

экспертиза

,

эксперт

техникаси

ва

услубиётлари

,

геном

бўйича

рўйхатга

олиш

.

Аннотация

:

в

настоящей

статье

автором

на

примере

Республики

Узбекистан

и

других

стран

анализируются

тенденции

развития

современной

судебной

экспертизы

.

В

этом

напрвлении

исследователь

выдвигает

научно

обоснованные

предложения

по

совершенствованию

законодательства

и

правоприменительной

практики

Республики

Узбекистан

.

Калит

сўзлар

:

криминалистика

,

суд

экспертиза

,

эксперт

техникаси

ва

услубиётлари

,

геном

бўйича

рўйхатга

олиш

.

Аннотация

:

in this article, the author analyzed devel-

opment trends of modern forensics on the example of the
Republic of Uzbekistan and other countries. Researcher
puts science-based proposals for improving the legislation
and practice of the Republic of Uzbekistan in this sphere.

Key words:

criminalistics, court expertise, forensic

technics and methods, DNA databases.

Маълумки

,

криминалистиканинг

асосий

вазифаси

жиноятчиликка

қарши

курашиш

ва

уни

изи

совимасдан

,

криминалистиканинг

умумий

хамда

хусусий

усуллардан

фойдаланган

холда

жиноятни

очишга

қаратилган

ҳаракатлардан

иборатдир

.

Шунинг

учун

жиноий

процессуал

қонунчиликда

тергов

олди

ҳаракатлари

сифатида

ходиса

жойини

кўздан

кечириб

,

изларни

аниқлаш

хамда

аниқланган

изларни

экспертиза

қилишдан

иборат

.

Дастлабки

тергов

жараёнида

эса

,

босқичма

босқич

тергов

ҳаракатларини

ўтказиб

,

далилларни

йиғиш

,

далиллар

назарияси

асосида

уларни

исботлаш

натижада

содир

этилган

жиноят

учун

жавобгарлик

муқарралигини

таъминлашга

қаратилган

.

Криминалистика

фани

жиноятларнинг

турлари

ва

содир

этиш

усулларни

ривожланиши

билан

узвий

боғлиқ

бўлиб

,

жиноятларни

тергов

қилиш

жараёнида

далилларни

йиғиш

,

исботлаш

жараёнини

ташкил

этиувчи

экспертиза

турлари

ва

йўналишлари

хам

кенгайиб

боради

.

Шу

боис

,

криминалистикани

ривожланиш

тенденцияларини

ўрганилганида

албатта

экспертиза

турларининг

хам

ривожланиш

масалларини

эътибордан

четда

қолдириб

бўлмайди

.

Жумладан

,

Ўзбекистон

Республикасининг

2010

йил

6

майдаги

(2010

йил

1-

июндан

кучга

кирган

) «

Суд

экспертизаси

тўғрисида

»

ги

қонуни

Фуқаролик

,

хўжалик

,

жиноят

,

маъмурий

ишларни

юритиш

жараёнида

суд

экспертизасини

тайинлаш

ва

ўтказиш

тартибини

белгилайди

.

Процессуал

конунлар

суд

-

экспертлик

фаолиятни

алоҳида

турдаги

судлов

жараёнида

бошқарувчи

қонун

ҳужжатларини

ташкил

қилади

.

Шунинг

учун

хам

суд

экспертизасининг

асосий

вазифаси

ҳуқуқни

муҳофаза

қилиш

органлари

ва

судларнинг

юқори

сифатли

эксперт

тадқиқотларига

бўлган

эҳтиёжини

қондиришдан

иборат

экани

қайд

этилади

.

Экспертиза

хизмати

бу

билан

албатда

чекланиб

қолмай

,

тергов

ва

суд

ҳаракатларини

амалга

оширишда

техник

ёрдам

кўрсатиш

,

илмий

тадқиқотлар

ўтказиш

,

эксперт

кадрларни

тайёрлаш

ва

уларнинг

малакасини

ошириш

каби

йўналишларда

ҳам

самарали

фаолият

олиб

боради

.

Ҳукуматимизнинг

2011

йил

5

январдаги

«

Давлат

суд

экспертизаси

муассасаси

ёки

бошқа

корхона

,

муассаса

,

ташкилот

томонидан

суд

экспертизасини

ўтказиш

тартиби

тўғрисидаги

намунавий

низомни

тасдиқлаш

ҳақида

»

ги

қарорига

мувофиқ

Адлия

вазирлигининг

2011

йил

2

мартдаги

буйруғи

билан

Адлия

вазирлигининг

суд

экспертизаси

муассасаларида

суд

экспертизасини

ўтказиш

тартиби

тўғрисидаги

йўриқнома

тасдиқланди

.

Бугунги

кунда

Х

.

Сулаймонова

номидаги

республика

суд

экспертизаси

маркази

ва

унинг

8

та

минтақавий

бўлинмаси

малакали

эксперт

кадрлар

билан

таъминланган

бўлиб

,

уларнинг

профессионал

тайёргарлиги

ҳар

хил

турдаги

экспертизаларни

юқори

савияда

ўтказиш

ва

жиноятларни

очишда

суд

-

тергов

органларига

кўмаклашишга

имкон

беради

.

Буни

қуйидаги

рақамлардан

ҳам

билиб

олиш

мумкин

:

марказда

1995

йили

3913

та

экспертиза

хулосаси

берилган

бўлса

, 2014

йил

якунига

кўра

29603

тани

ташкил

этди

. 1991

йилда

37

та

эксперт

мутахассислиги

бўйича

экспертиза

тадқиқотлари

ўтказилган

бўлса

,

бугун

уларнинг

сони

54

тага

етдива

60

дан

ортиқ

йўналишда

экспертиза

тадқиқодлари

олиб

борилмоқда

.

Хозирда

порахўрлик

,

коррупция

,

рэкет

каби

жино

-

ятларни

очишда

муҳим

роль

ўйнаётган

суд

-

фоногра

-

фик

экспертизасини

ўтказиш

йўлга

қўйилди

.

1995

йилдан

Суд

-

бухгалтерия

экспертизаси

бўлими

Суд

-

иқтисодий

экспертизаси

бўлимига

айлантирилиб

,

унинг

фаолият

доираси

анча

кенгайтирилди

. 2000

йилда

Марказий

Осиёда

илк

бор

одам

ДНКси

суд

-

биологик

экспертизаси

ўтказилиши

йўлга

қўйилиб

,

унинг

аҳамияти

,

айниқса

,

одам

ҳаёти

ва

соғлиғига

қарши

хамда

жинсир

эркинлигига

қаратилган

жиноятларни

очишда

,

шунингдек

,

биологик

оталик

ва

қариндошликни

исботлашда

беқиёсдир

.

Охирги

йилларда

қимматбаҳо

қоғозлар

ва

махсус

ҳимоя

воситаларига

эга

ҳужжатлар

,

таркиби

ўзгартирилган

синтетик

наркотик

воситалар

,

психотроп

моддалар

ва

прекурсорлар

,

портловчи

моддаларни

текшириш

имко

-

ниятлари

янада

кенгайтирилди

.

Шунингдек

,

суд

қурилиш

-

техникавий

,

суд

-

автотехника

,

товаршунослик

,

суд

-

ер

,

йўл

-

транспорт

,

озиқ

-

овқат

маҳсулотлари

экология

экспертизаси

бўйича

қатор

янгиликлар

жорий

этилди

.

Марказнинг

минтақавий

тузилмаларида

ўтказилаётган

экспертизалар

сони

ҳам

йилдан

йилга

ортиб

бормоқда

.

Экспертиза

хизматини

замонавий

криминалистик

техника

ва

аналитик

ускуналар

билан


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2015

3

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

34

таъминлашга

алоҳида

эътибор

қаратилмоқда

.

Хатшу

-

нослик

,

трасологик

ва

металлшунослик

экспертизала

-

рида

криминалистик

ва

сезгирлиги

жуда

юқори

бўлган

аналитик

ускуналардан

фойдаланилиши

натижасида

нафақат

амалий

,

балки

назарий

масалалар

ҳам

ҳал

этилмоқда

.

Илмий

тадқиқотларни

замонавий

тарзда

ўтказиш

мақсадида

Суд

экспертизаси

хизмати

инфратузилмаси

ва

жиҳозланишини

модернизация

қилиш

дастури

ишлаб

чиқилди

.

Бу

эса

экспертиза

хулосаларининг

қатьийлигини

оширишда

,

инструментал

,

математик

ва

компьютер

услубларини

ишлаб

чиқишга

ва

эксперт

хулосасига

субъектив

томонлар

таъсирининг

олдини

олишда

муҳим

аҳамият

касб

этади

.

Давлатимиз

томонидан

соҳани

ривожлантиришга

алоҳида

эътибор

қаратилаётганини

Вазирлар

Маҳка

-

масининг

2012

йил

14

ноябрдаги

321-

сонли

«

Ўзбеки

-

стон

Республикаси

Адлия

вазирлиги

ҳузуридаги

Х

.

Сулаймонова

номидаги

Республика

суд

экспер

-

тизаси

маркази

фаолиятини

янада

такомиллаштириш

тўғрисида

»

ги

қарори

мисолида

ҳам

кўриш

мумкин

.

Уш

-

бу

қарор

билан

2012 – 2015-

йилларда

марказни

риво

-

жлантириш

дастури

тасдиқланди

.

Унга

мувофиқ

суд

экспертизаси

хизматининг

моддий

-

техник

базасини

мустаҳкамлашга

қаратилган

чора

-

тадбирлар

белги

-

ланди

.

2013–2014-

йилларда

марказда

рақамли

технологи

-

ялар

,

шунингдек

,

электроакустик

монтаж

белгилари

асосида

аудио

ва

видеоманбаларни

комплекс

тадқиқ

қилиш

;

ер

участкаларига

бўлган

эгалик

ҳуқуқлари

қий

-

матини

баҳолаш

;

ташқи

савдо

фаолиятининг

суд

-

иқтисодий

экспертизаси

;

суд

-

экологик

экспертизаси

;

суд

-

сиёсатшунослик

-

лингвистик

экспертизаси

;

суд

-

филологик

экспертизаси

каби

тадқиқотларнинг

янги

турларини

жорий

этиш

режалаштирилиб

2015

йилдан

улар

амалиётга

тадқиқ

қилинди

.

Суд

экспертизасининг

ривожлантирилиши

ҳуқуқни

муҳофаза

қилувчи

органларнинг

эҳтиёжларига

асосла

-

нади

.

Шу

боис

,

умумназарий

,

услубий

,

ҳуқуқий

ва

таълим

бериш

билан

боғлиқ

масалаларни

ҳал

этиш

,

амалий

тадқиқотларни

кенгайтириш

учун

идоралараро

умумэътироф

этилган

криминалистик

экспертиза

турларини

ўтказишда

ҳамкорликни

йўлга

қўйиш

зарур

.

Бунинг

учун

эса

Адлия

вазирлиги

ҳузуридаги

Суд

экспертизаси

муаммолари

бўйича

кенгашнинг

ролини

ошириш

мақсадга

мувофиқдир

.

Янги

турдаги

тадқиқотларни

татбиқ

этиш

учун

марказ

мутахассислари

ривожланган

давлатларда

малака

оширишлари

кераклигини

ҳисобга

олиб

,

Украина

,

Озарбайжон

,

Қозоғистон

,

Хитой

,

Корея

,

Германия

,

Франция

,

Италия

,

Испания

Англия

ва

Америкадаги

экспертиза

хизматлари

билан

ҳамкорлик

йўлга

қўйилди

.

Чунки

ушбу

мамлакатларда

суд

-

фонография

ва

одам

ДНКси

суд

-

биологик

экспертиза

-

си

тадқиқотлари

ривожланган

.

Бундан

ташқари

,

қарорда

манфаатдор

вазирлик

ва

ташкилотлар

билан

ҳамкорликда

айрим

оғир

ва

ўта

оғир

жиноятларни

содир

этгани

учун

ҳукм

қилинган

шахслар

,

жиноятчилар

қолдирган

излар

,

шахси

аниқланмаган

мурдалар

,

шунингдек

,

бедарак

йўқолган

шахслар

бўйича

ДНК

маълумотлари

миллий

базаси

(

геном

маълумотлар

)

ни

яратиш

вазифаси

қўйилди

.

Бу

-

нинг

учун

эса

аввало

«

Геном

бўйича

давлат

рўйхатига

олиш

тўғрисида

»

ги

қонунни

қабул

қилиш

керак

.

Ушбу

қонун

билан

ДНК

маълумотлари

миллий

базасини

яра

-

тиш

учун

биологик

материалларни

ҳисобга

олиш

ва

ҳисобдан

чиқариш

,

шунингдек

,

улардан

фойдаланиш

билан

боғлиқ

масалалар

ҳуқуқий

жиҳатдан

тартибга

солиш

зарурати

туғилмоқда

.

Мазкур

масалларни

ривожлантириш

учун

албаттта

суд

ва

хуқуқни

мухофаза

қилувчи

органлар

,

суд

ва

тергов

идоралари

,

ИИВ

Академияси

ва

Тошкент

давлат

юридик

университети

олим

ва

амалиётчилари

билан

хамкорликда

янги

тур

экспертизаларни

,

хусусида

илмий

-

назарий

конференция

,

семинар

ва

давра

суҳбатларида

кўпчилик

мутахассислар

томонидан

суд

экспертизаси

имкониятларини

кенгайтириш

ҳамда

улардан

фойдаланишда

суриштирув

ва

тергов

органлари

ходимлари

,

судьяларнинг

экспертиза

имкониятларидан

фойдаланишнинг

янада

самарадорлигини

ошириш

масалалари

юзасидан

фикр

алмашиш

катта

ахамиятни

касб

этади

.

Ўз

навбатида

соҳа

учун

етук

мутахассисларни

тайёрлаш

тизимини

янада

такомиллаштириш

,

хизматнинг

моддий

-

техник

базасини

дунё

андозаларига

жавоб

берадиган

даражага

кўтариш

ва

халқаро

ҳамкорликни

кенгайтириш

мақсадга

мувофиқ

экани

алоҳида

эътиборда

бўлоғи

лозим

бўлади

.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов