ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2015
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
15
С
.
Аширбоев
Тошкент
давлат
педагогика
Университети
профессори
,
филалогия
фанлари
доктори
С
.
Барлибоева
Тошкент
давлат
педагогика
университети
2-
курс
магистранти
ҚОНУН
ҲУЖЖАТЛАРИ
МАТНИДАГИ
ТИПИК
АНОМАЛ
ҲОЛАТЛАРНИ
КОРРЕКЦИЯЛАШ
МАСАЛАЛАРИ
Аннотация
:
мақолада
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатларида
қонун
тилига
қўйилган
талаблар
,
қоидалар
таҳлил
қилинган
.
Қонун
ҳужжатлари
матнида
учрайдиган
типик
аномал
ҳолатлар
кўрсатилиб
,
уларни
коррекциялаш
бўйича
таклифлар
илгари
сурилган
.
Калит
сўзлар
:
қонун
ҳужжатлари
тили
,
давлат
тили
,
ҳуқуқий
ҳужжат
матни
,
қонун
ижодкорлиги
,
оддий
ва
равон
жумла
,
ҳуқуқий
нормани
баён
этиш
.
Аннотация
:
в
данной
статье
проанализированы
правила
и
требования
предъявляемые
к
языку
закона
в
законодательных
актах
Республики
Узбекистан
,
ука
-
заны
типичние
аномальные
явления
в
текстах
закона
-
дательных
актах
,
даны
предложения
по
их
корректи
-
ровки
.
Ключевые
слова
:
язык
законодательных
актов
,
государственный
язык
,
текст
правового
документа
,
законотворчество
,
простое
и
понятное
предложение
,
изложение
правовой
нормы
.
Annotation:
this the rules and requirements for the
language of law in the legislative acts of the Republic of
Uzbekistan are analyzes in the article. Typical anomalous
phenomena in the texts of legislation are presented with
some suggestions offered to correct them.
Key words:
language of legislative acts, state lan-
guage, text of a legislative act, lawmaking, simple and
clear statement, statement of a legal norm.
Қонунларни
ҳаётга
жорий
этишда
қонун
ҳужжатлари
тилининг
ўрни
муҳим
.
Негаки
,
азалдан
тил
алоқа
воситаси
сифатида
хизмат
қилиб
,
инсонларнинг
ўй
-
фикри
,
дунёқарашининг
ифодаси
бўлиб
келган
.
Қонун
тилининг
содда
,
тушунарли
ва
тил
қоидалари
асосида
баён
этилгани
эса
жамиятда
тартиб
ўрнатишга
хизмат
қиладиган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
мақсад
ҳамда
вазифасини
фуқаролар
учун
ҳар
томонлама
тушунарли
бўлишида
муҳим
аҳамият
касб
этади
.
Юртбошимиз
И
.
Каримов
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
қабул
қилинганлигининг
23
йиллигига
бағишланган
тантанали
маросимдаги
маърузасида
шундай
фикрларни
келтирган
: “
Олий
Мажлис
,
ҳукумат
ва
қонунчилик
ташаббуси
ҳуқуқига
эга
бўлган
бошқа
субъектларнинг
энг
муҳим
вазифаси
шундан
иборат
бўлиши
керакки
,
улар
қонунлар
ва
уларни
ҳаётга
жорий
этиш
механизмларини
ҳар
тамонлама
пухта
ишлаб
чиқиши
зарур
.
Токи
бу
қонун
ва
механизмлар
ҳаётдаги
аниқ
муносабатларни
кенг
миқёсда
амалда
тартибга
солиб
борсин
,
бу
муносабатларда
иштирок
этаётган
ҳар
бир
субъект
ўз
ўрнини
билсин
ва
ўз
фаолиятида
қонун
талабларига
асослансин
” [1].
“
Норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
тўғрисида
”
ги
[2],
“
Қонунлар
лойиҳаларини
тайёрлаш
ва
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Қонунчилик
палатасига
киритиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
[3],
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлиси
Қонунчилик
палатасига
киритиладиган
қонун
лойиҳаларини
ва
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлиси
Сенатига
тақдим
этилган
қонунларни
юридик
-
техник
жиҳатдан
расмийлаштириш
Қоидалари
[4],
Давлат
ва
хўжалик
бошқаруви
органлари
,
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
томонидан
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасига
киритиладиган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
лойиҳаларини
тайёрлаш
,
юридик
-
техник
жиҳатдан
расмийлаштириш
ва
ҳуқуқий
экспертизадан
ўтказиш
тартиби
тўғрисидаги
Услубий
кўрсатмалар
[5]
ва
бошқа
қонун
ҳужжатларида
,
ҳуқуқий
ҳужжатлар
матнига
қўйилган
талаблар
қаторида
,
қонун
ҳужжати
матнининг
лўнда
,
аниқ
,
оддий
,
тушунарли
ва
равон
тилда
баён
этилиши
кераклиги
шарт
қилиб
қўйилган
.
Мазкур
талаб
асосида
айрим
қонун
ҳужжатлари
матнини
таҳлил
қилиб
кўрамиз
.
Хусусан
,
“
Истеъмолчиларнинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
тўғрисида
”
ги
[6]
Қонунга
тўхталиб
ўтсак
.
Мазкур
Қонуннинг
“
Истеъмолчининг
савдо
ва
бошқа
хизмат
кўрсатиш
турлари
соҳасида
шартнома
тузиш
ҳамда
сотиб
олинаётган
товар
(
иш
,
хизмат
)
сифатини
текшириш
ҳуқуқи
”
деб
номланган
8-
моддасининг
1-
қисмида
: “
Истеъмолчи
шартнома
тузиш
йўли
билан
товарни
(
иш
хизмат
)
ни
эркин
сотиб
олиш
ҳуқуқига
эга
бўлиб
,
бу
шартномага
кўра
сотувчи
(
ишлаб
чиқарувчи
,
ижрочи
)
истеъмолчига
муайян
миқдордаги
ва
мақбул
сифатли
товарни
мулк
қилиб
топшириш
(
иш
бажариш
,
хизмат
кўрсатиш
)
мажбуриятини
,
истеъмолчи
эса
,
шартлашилган
пулни
тўлаш
мажбуриятини
ўз
зиммаларига
оладилар
”,
деб
кўрсатилган
.
Ушбу
қисм
мураккаб
баён
этилган
бўлиб
,
уни
тушунишда
қийинчилик
юзага
келади
.
Матнда
“
товарни
(
иш
,
хизмат
)
ни
”
деган
сўзда
“
ни
”
келишик
қўшимчаси
икки
марта
ишлатилган
ва
қавсдан
ташқарида
қўйилган
“
ни
”
қўшимчаси
бевосита
яна
“
товарни
”
сўзига
тааллуқлилигини
кўрсатади
,
натижада
“
товарнини
”
ҳосил
бўлишига
сабаб
бўлади
.
Шунинг
учун
мазкур
сўзни
“
товар
(
иш
,
хизмат
)
ни
”
тарзида
ифодалаш
лозим
.
Шу
билан
бирга
Қонунда
мазкур
сўзни
яна
“
товарларни
(
ишларни
,
хизматларни
)”
шаклида
ҳам
ифодаланганини
кўрамиз
,
уни
“
товар
(
иш
,
хизмат
)
ларни
”
шаклида
ёзиш
тўғририроқ
бўлади
.
Шу
сабабли
мазкур
матнни
қуйидагича
ифодалаш
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
:
“
Истеъмолчи
товар
(
иш
,
хизмат
)
ни
эркин
сотиб
олиш
ҳуқуқига
шартнома
тузиш
йўли
билан
эга
бўлади
.
Сотувчи
(
ишлаб
чиқарувчи
,
ижрочи
)
бу
шартномага
кўра
истеъмолчига
муайян
миқдордаги
ва
мақбул
сифатли
товарни
мулк
қилиб
топшириш
(
иш
бажариш
,
хизмат
кўрсатиш
)
мажбуриятини
олади
.
Истеъмолчи
эса
шартлашилган
пулни
тўлаш
мажбуриятини
ўз
зиммасига
олади
”.
Шунингдек
,
мазкур
модданинг
3-
қисмида
:
“
Томонлар
ўртасида
шартнома
нарсаси
,
миқдор
,
нарх
ва
бошқа
муҳим
шартлар
тўғрисида
келишувга
эришилса
,
истеъмолчи
билан
ишлаб
чиқарувчи
(
ижрочи
,
сотувчи
)
ўртасида
шартнома
тузилган
ҳисобланади
”,
деб
белгиланган
.
Бу
матнда
ҳам
сўз
танлашда
ноаниқлик
бор
,
яъни
гап
ўзбек
тили
грамматикаси
қоидаларига
мос
келмайди
.
Бу
ўринда
шу
қисм
матнини
қуйидагича
ифодалаш
мақсадга
мувофиқ
бўларди
:
“
Истеъмолчи
билан
ишлаб
чиқарувчи
(
ижрочи
,
сотувчи
)
ўзаро
нарса
,
миқдор
,
нарх
ва
бошқа
муҳим
шартлар
тўғрисида
келишувга
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2015
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
16
эришса
,
томонлар
ўртасида
шартнома
тузилган
ҳисобланади
”
Қонуннинг
7-
моддасида
қуйидагича
қисм
мавжуд
:
“
сотиб
олинган
товар
(
иш
,
хизмат
)
дан
кўзланган
мақсадда
фойдалана
олмасликка
сабаб
бўлса
,
истеъмолчи
тегишли
маълумот
оқилона
қисқа
(
кўпи
билан
уч
кунлик
)
муддатда
берилишини
талаб
қилишга
ҳақлидир
”.
Мазкур
қоидадаги
“
оқилона
”
сўзидан
нотўғри
фойдаланилган
,
мазкур
тузилган
гап
структурасида
бу
сўз
ўринсиз
келтирилган
.
Вақтга
нисбатан
“
қисқа
”
сўзининг
ишлатилиши
етарли
.
“
сотиб
олинган
товар
(
иш
,
хизмат
)
дан
кўзланган
мақсадда
фойдалана
олмасликка
сабаб
бўлса
”
гапида
ҳам
ғализлик
мавжуд
.
Бу
ғализликни
“
товар
(
иш
,
хизмат
)”
сўзига
“
дан
”
келишик
қўшимчасини
қўшилгани
келтириб
чиқармоқда
.
Гапни
бу
қўшимчасиз
ифодалаб
қўрамиз
. “
сотиб
олинган
товар
(
иш
,
хизмат
)
кўзланган
мақсадда
фойдалана
олмасликка
сабаб
бўлса
”.
Таҳлил
қиламиз
: “
сабаб
бўлса
”
нима
сабаб
бўлса
?
“
товар
(
иш
,
хизмат
)”.
Қайси
товар
(
иш
,
хизмат
)? “
сотиб
олинган
”.
Нимага
сабаб
бўлса
? “
кўзланган
мақсадда
фойдалана
олмасликка
”.
Бу
тарзда
матнларнинг
мураккаб
тузилиши
,
тушунарсизлигини
Қонуннинг
17-, 19-, 27-
моддаларида
ҳам
кўриш
мумкин
.
Буларнинг
барчасида
ҳатто
ҳуқуқшунос
ҳам
илғаб
олиши
қийин
бўлган
қоидалар
,
шартлар
битта
гапга
жамланган
.
Яна
бир
норматив
ҳуқуқий
ҳужжат
– “
Фуқаролар
соғлиғини
сақлаш
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
18-
моддасидан
қуйидаги
гапни
баён
этилишини
таҳлил
қиламиз
:
“
Ҳар
бир
фуқаро
давлат
соғлиқни
сақлаш
тизими
муассасаларида
оилага
тааллуқли
масалалар
,
ўзида
ижтимоий
аҳамиятли
касалликлар
ва
атрофдагилар
учун
хавфли
бўлган
касалликлар
бор
-
йўқлиги
юзасидан
,
никоҳ
ва
оила
муносабатларининг
тиббий
-
руҳий
жиҳатлари
юзасидан
бепул
маслаҳатлар
олиш
,
шунингдек
тиббий
-
ирсий
ҳамда
бошқа
масалалар
юзасидан
маслаҳатлар
олиш
ва
текширувдан
ўтиш
ҳуқуқига
эга
” [7].
Бунда
“
оилага
тааллуқли
масалалар
”
сўз
бирикмаси
нотўғри
танланган
.
Сабаби
қоида
оилага
тааллуқли
бўлган
барча
масалалар
бўйича
эмас
,
балки
оила
соғлиғига
алоқадор
масалалар
ҳақида
гап
кетмоқда
.
Шу
сабабли
гапда
“
оила
соғлиғига
алоқадор
масалалар
”
деган
сўз
бирикмасини
ишлатиш
ўринлироқ
.
Бундан
ташқари
,
матнни
янада
соддалаштириб
қуйидагича
ифодалаш
мумкин
:
“
Ҳар
бир
фуқаро
давлат
соғлиқни
сақлаш
тизими
муассасаларида
оила
аъзолари
соғлиғига
тааллуқли
(
ўзида
ижтимоий
,
атрофдагилар
учун
хавфли
бўлган
касалликлар
бор
йўқлиги
юзасидан
,
никоҳ
ва
оила
муносабатларининг
тиббий
руҳий
жиҳатлари
,
тиббий
ирсий
ва
оила
соғлиққа
оид
бошқа
)
масалалар
юзасидан
бепул
маслаҳатлар
олиш
ва
текширувлардан
ўтиш
ҳуқуқига
эга
”.
Қолаверса
, “
Давлат
пенсияларини
тайинлаш
ва
тўлаш
тартиби
тўғрисида
”
ги
Низомда
[8]
ифодаланган
қоидалар
матнига
ҳам
эътибор
берамиз
.
“
Меҳнат
дафтарчаси
мавжуд
бўлмаганда
,
шунингдек
меҳнат
дафтарчасида
зарур
ёзувлар
бўлмаган
ёки
меҳнат
фаолияти
даврлари
тўғрисида
нотўғри
ва
ноаниқ
ёзувлар
мавжуд
бўлган
ҳолларда
,
иш
стажини
тасдиқлаш
учун
(
иш
билан
банд
шахснинг
иш
стажидан
ташқари
)
маълумотномалар
,
буйруқлардан
кўчирмалар
,
шахсий
ҳисобварақлари
ва
иш
ҳақи
бериш
учун
ведомостлар
,
меҳнат
шартномалари
(
контрактлар
),
архив
маълумотномалари
ва
меҳнат
фаолияти
даврлари
тўғрисидаги
маълумотлар
мавжуд
бўлган
бошқа
ҳужжатлар
қабул
қилинади
”.
Мазкур
қоиданинг
бунақа
мураккаб
ифодаланиши
уларни
тўғри
тушуниб
олишда
тўсиқларни
келтириб
чиқариши
мумкин
.
Шу
сабабли
матнни
соддалаштиришга
ҳаракат
қилиш
лозим
.
Масалан
,
қуйидагича
:
“
Меҳнат
дафтарчаси
,
ундаги
зарур
ёзувлар
бўлмаса
ёки
унда
меҳнат
фаолияти
даврлари
тўғрисида
нотўғри
ва
ноаниқ
ёзувлар
мавжуд
бўлса
,
иш
стажини
(
иш
билан
банд
шахснинг
иш
стажидан
ташқари
)
тасдиқлаш
учун
қуйидагилар
:
маълумотномалар
;
буйруқлардан
кўчирмалар
;
шахсий
ҳисобварақлари
;
иш
ҳақи
бериш
учун
ведомостлар
;
меҳнат
шартномалари
(
контрактлар
);
архив
маълумотномалари
;
меҳнат
фаолияти
даврлари
тўғрисидаги
маълумотлар
ва
бошқа
ҳужжатлар
қабул
қилинади
”.
Ёки
ушбу
Низомда
асосий
тушунчалар
қаторида
берилган
қуйидаги
таърифга
аҳамият
қаратамиз
.
“
банд
шахс
-
ўзини
иш
билан
мустақил
таъминлайдиган
ва
иш
вақтини
ҳисобга
олиш
мумкин
бўлмаган
жисмоний
шахс
,
тадбиркор
,
шу
жумладан
,
юридик
шахс
ташкил
этмасдан
тадбиркорлик
фаолияти
билан
шуғулланувчи
,
бевосита
қорамол
ўстирадиган
ҳамда
чорвачилик
маҳсулотлари
ва
бошқа
қишлоқ
хўжалиги
маҳсулотлари
сотадиган
шахсий
ёрдамчи
ва
деҳқон
хўжалигида
банд
бўлган
шахс
,
шунингдек
оилавий
тадбиркорлик
ва
ҳунармандчилик
субъекти
”.
Мазкур
тушунча
таърифида
“
ўстирмоқ
”
феъли
“
қорамол
”
билан
семантик
жиҳатдан
нотўғри
бириктирилган
.
Сабаби
“
ўстирмоқ
”
феъли
семантик
жиҳатдан
“
гул
,
ўсимлик
ва
бошқалар
”
га
нисбатан
бирикма
ҳосил
қилади
.
Бу
ўринда
унинг
ўрнига
“
етиштирмоқ
”,
ёки
“
боқмоқ
”
феъли
ёрдамида
фикр
баён
қилинса
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Хулоса
қилиб
айтганда
,
қонунларни
тўғри
англашда
унинг
матни
тушунарлилиги
,
тил
қоидаларига
мувофиқлиги
,
соддалиги
муҳимдир
.
Зеро
,
тўғри
талқин
қилинган
қонун
ва
қоидага
амал
қилишда
муаммолар
юзага
келмайди
.
Шунда
бугун
олдимизга
мақсад
қилиб
қўйган
ҳуқуқий
демократик
давлат
қуришдек
эзгу
мақсадимиз
сари
янада
дадил
қадам
ташлаган
бўлар
эдик
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Каримов
И
.
А
.
Асосий
вазифамиз
–
жамиятимизни
ислоҳ
этиш
ва
демократлаштириш
,
мамлакатимизни
модернизация
қилиш
жараёнларини
янги
босқичга
кўтаришдан
иборат
.
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
қабул
қилинганининг
23
йиллигига
бағишланган
тантанали
маросимдаги
маърузаси
//
Халқ
сўзи
, 2015
йил
6
декабр
.
2.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, 2012
й
., 52-
сон
, 583-
модда
; 2014
й
., 50-
сон
,
588-
модда
; 2015
й
., 32-
сон
, 425-
модда
.
3.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўп
-
лами
, 2006
й
., 41-
сон
, 406-
модда
; 2014
й
., 20-
сон
, 222-
модда
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2015
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
17
4.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлиси
Қонун
-
чилик
палатаси
Кенгаши
ва
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлиси
Сенати
Кенгашининг
2010
йил
30
де
-
кабрдаги
237-II / 150-II-
сонли
қўшма
қарорига
илова
.
5.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўп
-
лами
, 2012
й
., 15-
сон
, 173-
модда
; 2014
й
., 14-
сон
, 158-
модда
, 27-
сон
, 332-
модда
, 52(I)-
сон
, 653-
модда
.
Ўзбе
-
кистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
томонидан
2012
йил
9
апрелда
рўйхатдан
ўтказилди
,
рўйхат
рақами
2352.
6.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
, 1996
й
., 5-6-
сон
, 59-
модда
; 2002
й
., 4-
5-
сон
, 74-
модда
; 2003
й
., 5-
сон
, 67-
модда
;
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, 2005
й
., 51-
сон
, 374-
модда
; 2006
й
., 41-
сон
, 405-
модда
; 2008
й
.,
14-15-
сон
, 90-
модда
; 2010
й
., 40-41-
сон
, 343-
модда
;
2013
й
., 41-
сон
, 543-
модда
; 2014
й
., 4-
сон
, 45-
модда
.
7.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахборотномаси
, 1996
й
., 9-
сон
, 128-
модда
; 1999
й
., 5-
сон
, 124-
модда
; 2001
й
., 5-
сон
, 89-
модда
;
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, 2006
й
., 41-
сон
, 405-
модда
; 2007
й
., 40-
сон
, 411-
модда
; 2010
й
.,
20-
сон
, 148-
модда
.
8.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўп
-
лами
, 2011
й
., 37-
сон
, 377-
модда
; 2012
й
., 26-27-
сон
,
294-
модда
; 2013
й
., 34-
сон
, 458-
модда
; 2014
й
., 20-
сон
,
227-
модда
; 2015
й
., 1-
сон
, 4-
модда
, 23-
сон
, 303-
модда
,
26-
сон
, 338-
модда
.
Вазирлар
Маҳкамасининг
2011
йил
8
сентябрдаги
252-
сон
қарорига
1-
илова
.
О
.
Қурбонов
,
ЎР
Президенти
ҳузуридаги
Давлат
бошқаруви
академияси
мустақил
тадқиқотчиси
ЎЗБЕКИСТОНДА
МАҲАЛЛИЙ
ИЖРО
ҲОКИМИЯТИ
ОРГАНЛАРИ
ҲУҚУҚНИ
ҚЎЛЛАШ
ФАОЛИЯТИНИ
ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ
НАЗАРИЙ
ЖИҲАТЛАРИ
Аннотация
:
мазкур
мақолада
ҳуқуқни
қўллаш
амалиётини
босиқичлари
,
мазмуни
,
субъектлари
ҳақидаги
турли
фикрлар
ва
муаммоларни
аниқлаш
,
мавжуд
амалиётни
ўрганиш
орқали
маҳаллий
ижро
этувчи
органлар
фаолиятида
ҳуқуқни
қўллаш
амалиётини
янада
такомиллаштириш
борасида
таклифлар
ишлаб
чиқишга
ҳаракат
қилинган
.
Калит
сўзлар
:
ҳуқуқни
қўллаш
амалиёти
,
маҳаллий
ижро
этувчи
органлар
,
маъмурий
процедуралар
,
нодавлат
ташкилотлар
.
Аннотация
:
в
статье
автор
попытается
разработать
предложения
по
совершенствованию
правоприминительной
деятельности
местных
органов
исполнительной
власти
путем
системного
изучения
практики
,
выявленных
проблем
и
различных
мнений
о
субъектах
,
содержании
,
стадиях
правоприминительной
деятельности
.
Ключевые
слова
:
правоприминительная
деятельность
,
местные
органы
,
исполнительной
власти
,
админстративные
процедуры
,
некомереские
организации
.
Annotation
: in the article is attempted to develop
proposals for improving the law implementation activities
by local executive authorities by the systematic study of
the practice, identified problems and different opinions on
the subjects, contents, stages pravopriminitelnoy activities.
Key words
: law enforcement, local authorities, admin-
istrative procedures, a non-profit organization.
Маҳаллий
ижро
ҳокимяти
органлари
томонидан
бошқа
давлат
органларига
нисбатан
кўпроқ
ҳуқуқий
нормалар
қўлланилади
.
Ушбу
фаолиятни
амалга
оширишда
кўплаб
камчиликлар
,
қонун
бузилиши
ҳолатлари
аниқланаётган
бўлса
ҳам
уларни
камайтириш
борасида
сезиларли
натижаларга
эришилгани
йўқ
.
Давлатимиз
раҳбари
ўринли
таъкидлаганидек
,
ҳуқуқни
қўллаш
амалиётига
етарлича
эътибор
берилмаганлиги
Олий
Мажлис
фаолиятида
йўл
қўйилган
жиддий
камчиликлардан
биридир
[1,248-
бет
].
Кўрилаётган
чоралар
самарадорлигининг
нисбатан
пастлиги
маҳаллий
ижро
ҳокимияти
органларининг
ҳуқуқни
қўллаш
фаолиятини
тизимли
ўрганиш
ва
конструктив
қарорлар
қабул
қилиш
эҳтиёжини
кўрсатмоқда
.
Маҳаллий
ижро
ҳокимияти
органларнинг
ҳуқуқни
қўллаш
фаолиятини
ўрганиш
,
аввало
,
унинг
мазмунини
аниқлаш
вазифасини
қўяди
.
Бундай
амалиёт
мамлакатимизда
махсус
ва
тизимли
тадқиқ
этилмаган
бўлса
ҳам
,
ҳуқуқни
қўллашга
берилган
барча
таърифларда
акс
этган
.
Масалан
,
профессор
З
.
Исломов
таърифлашича
: “
Ҳуқуқни
қўллаш
–
бу
ваколатли
давлат
органларининг
ҳуқуқ
субъектларига
тегишли
бўлган
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларни
амалга
оширишга
ёрдам
бериш
ҳамда
мазкур
жараён
устидан
назорат
олиб
бориш
мақсадида
амалга
оширадиган
ҳокимий
-
ташкилий
фаолиятидир
[2, 576-
бет
].
Ушбу
ва
бошқа
миллий
тадқиқотчиларимиз
томонидан
