ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
40
Р
.
Собиров
ТДЮУ
магистранти
ФУҚАРОЛИК
ИШЛАРИНИ
ТЎҒРИ
,
ЎЗ
ВАҚТИДА
КЎРИШ
ВА
ҲАЛ
ҚИЛИШНИНГ
КАФОЛАТИ
СИФАТИДА
ПРОЦЕССУАЛ
МУДДАТЛАР
ИНСТИТУТИНИ
ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
МАСАЛАЛАРИ
Ҳозирги
кунда
фуқаролик
проце
c
суал
ҳуқуқининг
долзарб
масалаларидан
бири
одил
судловга
йўл
қўйилганлиги
ва
унинг
самарадорлигини
ошириш
ҳисобланади
.
Мамлакатимизда
кенг
қамровли
суд
-
ҳуқуқ
ислоҳотлари
амалга
оширилиши
муносабати
билан
судларнинг
нуфузи
,
уларнинг
инсон
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
ҳимоя
қилишдаги
ўрни
ошиб
бормоқда
.
Қолаверса
,
фуқароларнинг
ўз
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
ҳимоя
қилиш
мақсадида
,
бевосита
судга
мурожаат
қилишга
бўлган
ҳуқуқларининг
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
ҳамда
бошқа
қатор
қонун
ҳужжатлари
билан
кафолатлаб
қўйилганлиги
ҳам
судларнинг
инсон
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилишдаги
ролини
оширишга
олиб
келди
.
Хусусан
,
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясининг
44-
моддасига
кўра
,
ҳар
бир
шахсга
ўз
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
суд
орқали
ҳимоя
қилиш
,
давлат
органлари
,
мансабдор
шахслар
,
жамоат
бирлашмаларининг
ғайриқонуний
хатти
-
ҳаракатлари
устидан
судга
шикоят
қилиш
ҳуқуқи
кафолатланади
.
1
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
“
Фуқаролик
ҳуқуқларини
суд
орқали
ҳимоя
қилиш
”
деб
номланувчи
10-
моддасида
фуқаролик
ҳуқуқлари
процессуал
қонунлар
ёки
шартномада
белгилаб
қўйилганидек
,
ишлар
қайси
судга
тааллуқли
бўлишига
қараб
,
суд
,
хўжалик
суди
ёки
ҳакамлик
суди
томонидан
ҳимоя
қилинади
.
2
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
И
.
А
.
Каримовнинг
ташаббуси
ва
бевосита
раҳнамолиги
остида
мамлакатимизда
амалга
оширилаётган
суд
-
ҳуқуқ
ислоҳотларининг
бош
йўналиши
ва
самарадорлигининг
пировард
натижасини
белгилаб
берадиган
муҳим
омил
ҳам
инсон
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
ҳимоя
қилишга
қаратилган
.
Шунинг
учун
ҳам
судларнинг
амалда
мустақиллиги
ва
эркинлигини
таъминлаш
,
жамиятимизда
суд
ҳокимиятининг
нуфузини
ошириш
,
суд
орқали
ҳимояланишига
бўлган
ҳуқуқларни
қўшимча
кафолатлаш
,
суд
тизимининг
қонунчилик
асосларини
ҳуқуқий
демократик
давлат
талабларига
мослаштириш
ҳамда
фуқаролик
ишларини
ўз
вақтида
ва
тўғри
кўриб
чиқиш
ҳамда
ҳал
этишга
қаратилган
нормаларини
такомиллаштириш
ҳозирги
кунда
долзарб
аҳамият
касб
этмоқда
.
Дарҳақиқат
,
ҳар
бир
шахс
ўз
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
суд
орқали
ҳимоя
қилиш
ҳуқуқига
эга
бўлиш
билан
бир
қаторда
суд
томонидан
ўз
ҳуқуқларини
самарали
тарзда
тикланиш
ҳуқуқига
ҳам
эгадир
.
Хусусан
,
Инсон
ҳуқуқлари
Умумжаҳон
Декларациясининг
8-
моддасида
ҳар
бир
инсон
,
мободо
унда
Конституция
қонун
бериб
қўйган
асосий
ҳуқуқларни
бузгудек
бўлса
,
нуфузли
миллий
судлар
1
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституцияси
. -
Тошкент
:
Ўзбекистон
. 2014
йил
.
2
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
кодекси
. –
Тошкент
:
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
.
Расмий
нашр
. 2013
йил
.
томонидан
ўз
ҳуқуқларини
самарали
тарзда
тикланиш
ҳуқуқига
эга
эканлиги
мустаҳкамлаб
қўйилган
.
3
Суд
-
ҳуқуқ
соҳасидаги
ислоҳотлар
натижасида
шаклланган
ва
фаолияти
тобора
такомиллашиб
бораётган
фуқаролик
ишлари
бўйича
судларда
кўрилаётган
ишларнинг
сони
ошиб
бораётганлигининг
ўзи
судларнинг
инсон
ҳақ
-
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилувчи
идора
сифатидаги
аҳамиятининг
ортиб
бораётганлигидан
далолат
беради
.
Масалан
,
статистик
маълумотларга
қараганда
2001
йилда
жами
кўриб
тамомланган
иш
ва
аризаларнинг
сони
125.013
тани
ташкил
этган
бўлса
,
ушбу
кўрсаткич
2012
йилда
2.158.319
тани
ташкил
этган
.
4
Бироқ
,
Ўзбекистон
Республикаси
судлари
томонидан
кўриб
чиқилаётган
фуқаролик
ишлари
ҳажмининг
кўплиги
фуқаролик
ишларини
қўзғатиш
босқичида
,
ишларни
кўриш
ва
ҳал
қилиш
жараёнида
процессуал
муддатларга
риоя
қилиш
масалаларида
айрим
муаммоларнинг
юзага
келишига
сабаб
бўлмоқда
.
Ҳозирда
судлар
томонидан
процессуал
ҳуқуқ
нормаларига
тўла
риоя
қилмасдан
қарорлар
қабул
қилиш
,
ишларни
лозим
даражада
тайёрламасдан
фуқаролик
ишларини
судда
мазмунан
ҳал
қилишга
киришиш
ҳамда
айрим
ҳолларда
суд
муҳокамасида
иштирок
этиш
ҳуқуқига
эга
бўлган
шахсларни
суд
мажлиси
вақти
ва
жойи
тўғрисида
хабардор
қилмасдан
ишни
кўриш
ҳоллари
тез
-
тез
учрамоқда
.
Бу
борада
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
Пленуми
қарорларида
ҳам
алоҳида
таъкидлаб
ўтилганлигини
кўриш
мумкин
.
Масалан
,
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
Пленумининг
1999
йил
24
сентябрдаги
“
Фуқаролик
ишларини
судда
кўришга
тайёрлаш
ва
уларни
кўриш
муддатлари
тўғрисида
”
ги
Қарорининг
кириш
қисмида
суд
амалиётини
умумлаштириш
фуқаролик
ишларини
кўриш
муддатларини
бузишга
маълум
даражада
ишни
кўришга
тайинлашда
иш
ҳужжатларининг
чуқур
ўрганилмагани
,
ишни
кўришга
тайёрлаш
вақтида
айрим
хатоларга
йўл
қўйишлар
,
судда
иш
юритиш
иштирокчиларини
ўз
вақтида
хабардор
қилмаслик
,
суд
процессини
ўйламасдан
ташкил
қилиш
ва
бошқа
субъектив
характерга
эга
бўлган
асослар
сабаб
бўлаётганлиги
алоҳида
баён
этилган
.
5
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
судьяси
Х
.
Б
.
Ёдгоровнинг
таъкидлашича
, 2013
йилда
биринчи
инстанцияда
иш
кўришда
390
та
иш
бўйича
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
131-
моддасида
кўрсатилган
бир
ойлик
муддат
бузилган
бўлса
, 2014
йилнинг
6
ойида
бу
кўрсаткич
398
та
ишни
ташкил
этган
.
Ушбу
муддати
бузилган
ишлар
таҳлилидан
кўринишича
,
асосан
,
бир
неча
даъвогар
ва
бир
неча
жавобгарлар
иштирокидаги
ҳамда
бир
нечта
даъво
талаблари
мавжуд
,
турли
суд
экспертизалари
ўтказиш
талаб
этиладиган
фуқаролик
ишларини
кўришда
бир
ойлик
3
Инсон
ҳуқуқлари
:
Инсон
ҳуқуқлари
Умумжахон
Декларацияси
.
Иқтисодий
,
ижтимоий
ва
маданий
ҳуқуқлар
тўғрисида
халқаро
пакт
.
Фуқаролик
ҳуқуқлари
ва
сиёсий
ҳуқуқлар
тўғрисида
халқаро
пакт
ва
факультатив
протокол
. –
Тошкент
:
Адолат
, 1992. -12
б
.
4
Фуқаролик
ишлари
бўйича
республика
судларининг
2011-
2012
йил
давомидаги
иш
фаолияти
тўғрисида
статистик
маълумотлар
тўплами
.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
.
–
Тошкент
. 2012.
5
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
Пленумининг
“
Фуқаролик
ишларини
судда
кўришга
тайёрлаш
ва
уларни
кўриш
муддатлари
тўғрисида
”
ги
1999
йил
24
сентябрдаги
қарори
.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
Ахборотномаси
, 1999, 3-4
сонлар
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
41
процессуал
муддатлар
бузилган
.
1
Юқоридагилардан
кўриниб
турибдики
,
ҳозирги
кунда
ҳар
бир
шахсга
ўз
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
суд
орқали
ҳимоя
қилиш
имкониятларини
таъминлаш
,
фуқаролик
суд
ишларини
юритиш
вазифалари
ҳисобланган
фуқаролик
ишларини
ўз
вақтида
ва
тўғри
кўриш
ҳамда
ҳал
этиш
мақсадида
процессуал
муддатларга
риоя
этиш
кафолатларини
такомиллаштириш
масалаларини
тадқиқ
этиб
ўрганиш
ҳозирги
кунда
фуқаролик
процессуал
ҳуқуқининг
долзарб
муаммоларидан
бўлиб
ҳисобланади
.
Шу
ўринда
атоқли
процессуалист
олим
,
профессор
Ш
.
Ш
.
Шорахметов
ўз
асарларида
суд
-
ҳуқуқ
тизимини
ислоҳ
қилиш
ва
янада
эркинлаштиришга
қаратилган
устувор
йўналишларнинг
назарий
ҳамда
ҳуқуқий
асосларини
такомиллаштириш
бўйича
илмий
тадқиқот
ишларини
амалга
ошириш
ҳозирги
кунда
муҳим
аҳамият
касб
этишини
алоҳида
таъкидлаб
,
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституциясига
мувофиқ
,
ҳар
бир
шахсга
ўз
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
суд
орқали
ҳимоя
қилиш
имкониятларини
таъминлашга
қаратилган
илмий
тадқиқот
ишларини
амалга
ошириш
лозимлиги
ҳақида
ўз
фикрларини
илгари
сурган
.
2
Дарҳақиқат
,
мамлакатимизда
амалга
оширилаётган
суд
-
ҳуқуқ
тизимига
оид
ислоҳотлар
натижасида
умумий
юрисдикция
судларига
тааллуқли
бўлган
фуқаролик
,
меҳнат
,
оила
,
уй
-
жой
ва
бошқа
ҳуқуқий
муносабатлардан
келиб
чиқадиган
ишларнинг
суд
амалиётида
кўпайиб
бораётганлиги
,
айни
пайтда
фуқаро
ва
ташкилотларнинг
ҳуқуқ
ҳамда
қонун
билан
қўриқланадиган
манфаатларини
суд
орқали
ҳимоя
қилиш
учун
қулай
шарт
-
шароитлар
яратиш
ҳамда
процесс
иштирокчилари
ва
манфаатдор
шахсларнинг
одил
судлов
ҳимоясига
бўлган
кафолатларини
кучайтириш
,
суд
ишларини
тўғри
ва
ўз
вақтида
кўриб
чиқилишини
таъминловчи
процессуал
муддатларни
такомиллаштиришнинг
долзарблигини
кўрсатади
.
Аввало
шуни
айтиш
керракки
,
фуқароларнинг
ҳуқуқ
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
,
уларнинг
бузилган
ҳуқуқларини
тиклашда
амалдаги
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
процессуал
муддатларга
доир
талабларига
қатъий
амал
қилиш
муҳим
ўрин
тутади
.
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
12-
боби
процессуал
муддатларга
бағишланган
бўлиб
,
унинг
126-
моддасида
процессуал
ҳаракатларнинг
қонунда
белгиланган
муддатларда
бажарилиши
,
процессуал
муддатлар
қонунда
белгиланмаган
ҳолларда
эса
,
уларни
суд
белгилаши
қайд
этилган
.
Процессуал
муддатлар
деганда
,
процессуал
ҳаракатларни
амалга
ошириш
вақти
тушунилади
.
Бу
муддатлар
судлар
,
тарафлар
ва
бошқа
процесс
иштирокчилари
,
шунингдек
,
процесс
иштирокчиси
бўлмаган
бошқа
шахслар
учун
ҳам
белгиланиши
мумкин
.
Судлар
учун
белгиланган
процессуал
муддатлар
судьяга
қонун
билан
белгиланган
процессуал
ҳаракатларни
амалга
ошириш
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларини
юклайди
.
1
Ёдгоров
Х
.
Б
.
Фуқаролик
процессида
муддатлар
ва
унга
риоя
этишнинг
аҳамияти
:
амалдаги
қонунчиликни
янада
такомиллаштиришга
доир
баъзи
таклифлар
//
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
судининг
“
Куч
адолатда
”
газетаси
. 2014
йил
9-15
август
сонлари
.
2
Шорахметов
Ш
.
Ш
.
Фуқаролик
процессуал
ҳуқуқи
фанини
ривожлантиришнинг
айрим
масалалари
// “
Юридик
фанларни
ривожлантиришнинг
долзарб
муаммолари
”.
Илмий
-
амалий
конференция
материаллари
. –
Тошкент
:
ТДЮИ
. 2006. -224
б
.
Бундай
муддатларга
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
131-
моддасида
қайд
этилган
фуқаролик
ишларини
судда
кўришга
тайёрлаш
ва
кўриш
муддатлари
киради
.
3
Судья
мазкур
моддада
белгиланган
муддатларга
қатъий
риоя
этиши
,
яъни
ариза
қабул
қилинган
кундан
бошлаб
ўн
кунлик
муддатдан
кечиктирмасдан
фуқаролик
ишини
судда
кўришга
тайёрлаши
,
алоҳида
ҳолларда
ўта
мураккаб
ишлар
бўйича
ўзининг
асослантирилган
ажримига
биноан
ушбу
муддатни
кўпи
билан
яна
10
кунга
узайтириб
,
йигирма
кунда
ишни
судда
кўришга
тайёрлаш
бўйича
барча
процессуал
ҳаракатларни
амалга
ошириши
шарт
.
Алимент
ундириш
,
майиб
бўлиш
ёки
соғлиққа
бошқача
тарзда
шикаст
етганлиги
,
шунингдек
,
боқувчининг
ўлими
натижасида
кўрилган
зарарнинг
ўрнини
қоплаш
тўғрисидаги
ишлар
ҳамда
меҳнатга
доир
ҳуқуқий
муносабатлардан
келиб
чиқадиган
талаблар
бўйича
қўзғатилган
ишлар
,
башарти
тарафлар
бир
туман
ёки
шаҳарда
жойлашган
бўлса
,
биринчи
инстанция
суди
томонидан
судда
кўришга
тайёрлаб
бўлинган
кундан
эътиборан
ўн
кундан
кечиктирмасдан
,
бошқа
ҳолларда
эса
,
йигирма
кундан
кечиктирмай
кўрилиши
лозим
.
Ариза
судга
қабул
қилиниб
,
фуқаролик
иши
қўзғатилгач
,
судья
10
кунлик
муддатда
ишни
судда
кўриш
учун
тайёрлаши
ва
тайёрлаб
бўлгач
,
бир
ойдан
кечиктирмасдан
кўриши
,
яъни
жами
40
кунда
иш
ўзининг
қонуний
ечимини
топиши
лозим
.
Алоҳида
мураккаб
ишлар
бўйича
ушбу
муддат
50
кунни
ташкил
этади
.
Статистик
маълумотларга
кўра
,
фуқаролик
ишлари
бўйича
судлар
томонидан
2013
йилда
жами
11.891
та
иш
кўриб
тугатилган
, 1.145.601
та
суд
буйруғи
чиқарилган
. 2014
йилнинг
ўтган
олти
ойида
бу
кўрсаткич
7.151
та
фуқаролик
иши
ва
477.125
та
суд
буйруғини
ташкил
этган
.
Статистик
таҳлиллардан
кўринишича
, 2013
йилда
биринчи
инстанцияда
иш
кўришда
390
та
иш
бўйича
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
131-
моддасида
кўрсатилган
бир
ойлик
муддат
бузилган
бўлса
, 2014
йилнинг
6
ойида
бу
кўрсаткич
398
та
ишни
ташкил
этган
.
Ушбу
муддати
бузилган
ишлар
таҳлилидан
кўринишича
,
асосан
,
бир
неча
даъвогар
ва
бир
неча
жавобгарлар
иштирокидаги
ҳамда
бир
нечта
даъво
талаблари
мавжуд
,
турли
суд
экспертизалари
ўтказиш
талаб
этиладиган
фуқаролик
ишларини
кўришда
бир
ойлик
процессуал
муддатлар
бузилган
.
4
Амалдаги
мамлакатимиз
Жиноят
процессуал
кодексининг
405-
моддасига
кўра
,
жиноят
ишини
судда
кўриш
муддати
икки
ой
қилиб
белгиланган
.
Ваҳоланки
,
фуқаролик
ишлари
бўйича
далиллар
жиноят
процессидан
фарқли
равишда
асосан
,
бевосита
суд
процессида
,
судья
томонидан
йиғилади
.
Шунинг
учун
ҳам
,
амалдаги
фуқаролик
процессуал
қонунчиликда
белгиланган
судда
иш
кўриш
учун
белгиланган
бир
ойлик
муддатни
икки
ойга
узайтирилиши
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
3
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
процессуал
кодек
-
си
.
Расмий
нашр
. –
Т
.:
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
. 2014
й
.
4
Ёдгоров
Х
.
Б
.
Фуқаролик
процессида
муддатлар
ва
унга
риоя
этишнинг
аҳамияти
:
амалдаги
қонунчиликни
янада
такомиллаштиришга
доир
баъзи
таклифлар
//
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
судининг
“
Куч
адолатда
”
газетаси
. 2014
йил
9-15
август
сонлари
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
42
Фуқаролик
процессининг
асосий
муҳим
босқичларидан
бири
фуқаролик
ишини
қўзғатиш
босқичидир
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
151-
моддасида
аризани
қабул
қилиш
ва
иш
қўзғатиш
тўғрисида
масалалар
мустаҳкамланган
бўлса
-
да
,
аммо
ушбу
моддада
суд
томонидан
фуқаролик
ишини
қўзғатиш
муддати
ҳақида
ҳеч
қандай
қоида
кўрсатилмаган
.
Шунинг
учун
ҳам
судлар
ҳозирда
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
152-
моддасига
асосан
,
аризани
қабул
қилишни
рад
этиш
,
яъни
ўн
кун
муддат
ичида
ариза
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
149-150-
моддалари
талабларига
жавоб
берса
фуқаролик
ишини
қўзғатмоқда
,
агар
талабга
жавоб
бермаса
ушбу
муддат
ичида
аризани
рад
этмоқда
.
Демак
,
судлар
аризани
рад
қилиш
муддатидан
келиб
чиқиб
,
фуқаролик
ишини
қўзғатмоқда
.
Бироқ
,
ушбу
муддат
аризани
рад
қилиш
муддати
ҳисобланади
.
Бу
борада
Ҳамдўстлик
давлатларининг
фуқаролик
процессуал
қонунчилигини
ўрганадиган
бўлсак
,
масалан
Россия
Федерацияси
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
133-
моддасида
судга
ариза
келиб
тушган
кундан
эътиборан
судья
беш
кун
ичида
уни
қабул
қилиш
ва
фуқаролик
ишини
қўзғатиш
масаласини
ҳал
этиш
лозимлиги
белгиланган
бўлса
,
Беларусь
Республикаси
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
244-
моддасида
эса
суд
ариза
келиб
тушган
кундан
бошлаб
,
уч
кун
ичида
фуқаролик
ишини
қўзғатиши
,
Қозоғистон
Республикаси
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
152-
моддасига
кўра
,
судья
ариза
топширилган
кундан
бошлаб
беш
кун
ичида
аризани
суд
иш
юритувига
қабул
қилиш
масаласини
ҳал
этиши
шарт
ва
аризани
қабул
қилганидан
кейин
фуқаролик
ишини
қўзғатиш
тўғрисида
ажрим
чиқариши
мустаҳкамлаб
қўйилган
.
1
Қолаверса
,
Ўзбекистон
Республикасининг
Хўжалик
процессуал
кодекси
116-
моддаси
учинчи
қисмида
белгиланишича
,
судья
даъво
аризасини
қабул
қилиш
тўғрисида
у
келиб
тушган
кундан
бошлаб
ўн
кундан
кечиктирмай
ажрим
чиқариши
, “
Суд
ҳужжатлари
ва
бошқа
органлар
ҳужжатларини
ижро
этиш
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
23-
моддаси
иккинчи
қисмида
ҳам
суд
ижрочиси
ижро
ҳужжатини
олган
кундан
эътиборан
уч
кундан
кечиктирмай
ижро
иши
юритишни
қўзғатиш
тўғрисида
қарор
чиқариши
мустаҳкамланган
.
Юқоридагилардан
келиб
чиқиб
,
фуқаролик
ишлари
бўйича
судлар
томонидан
ҳам
фуқаролик
ишини
қўзғатиш
муддатини
аниқ
белгилаш
,
фуқаролик
ишларини
кўриб
чиқиш
муддатларини
чўзилиб
кетишини
олдини
олиш
мақсадида
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
151-
моддаси
иккинчи
қисми
қуйидаги
таҳрирда
“
Фуқаролик
иши
қўзғатиш
масаласини
судья
ҳал
қилади
ва
бу
ҳақда
уч
кун
ичида
суд
ажрим
чиқаради
”
деб
баён
этилса
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Аннотация
:
мазкур
мақолада
процессуал
муддатлар
тўғрисидаги
тушнчалар
,
уларга
риоя
қилмаслик
оқибатлари
,
процессуал
муддатларга
оид
фуқаролик
процессуал
қонунчилиги
нормаларини
1
Гражданский
процессуальный
кодекс
Российской
Федера
-
ции
. http://www.consultant.ru /popular/gpkrf/;
Гражданский
процессуальный
кодекс
Республики
Беларусь
.
http://pravokulichki.com/vip/gpk/index.Htm;
Гражданский
процессуальный
кодекс
Республики
Казахстан
http://www.frmp.kz/cgi-bin/index.cgi/61? pid=83&p=517.
такомиллаштиришга
қаратилган
таклиф
ва
тавсиялар
билдирилган
.
Калит
сўзлар
:
процессуал
муддат
,
қонун
томонидан
белгиланган
процессуал
муддат
,
суд
томонидан
тайинланадиган
процессуал
муддат
.
Аннотация
:
в
данной
статье
освещается
понятие
процессуальных
сроков
,
последствия
не
соблюдения
процессуальных
сроков
,
предложения
и
рекомендации
по
совершенствованию
процессуальных
сроков
в
гражданском
процессуальном
законодательстве
.
Ключевые
слова
:
процессуальные
сроки
,
процес
-
суальные
сроки
установленные
законом
,
процессуаль
-
ные
сроки
установленные
судом
.
А
nnotation:
In this article it is revealed the concept of
procedural terms, the consequences of not obeying the
procedural terms, the suggestions and recommendations
for developing procedural terms in civil procedural legisla-
tion.
Ke
у
words:
procedural terms, procedural terms estab-
lished by law, procedural terms established by the court.
Фойдаланилган
адабиётлар
рўйхати
:
1.
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституцияси
.
–
Тошкент
:
Ўзбекистон
, 2014
йил
.
2.
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
кодекси
. –
Тошкент
:
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
.
Расмий
нашр
. 2013
йил
.
3.
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
процессуал
кодекси
.
Расмий
нашр
. –
Т
.:
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
. 2014
й
.
4.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
Пленумининг
“
Фуқаролик
ишларини
судда
кўришга
тайёрлаш
ва
уларни
кўриш
муддатлари
тўғрисида
”
ги
1999
йил
24
сентябрдаги
қарори
.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
Ахборотномаси
, 1999, 3-4
сонлар
.
5.
Инсон
ҳуқуқлари
Умумжахон
Декларацияси
.
Иқтисодий
,
ижтимоий
ва
маданий
ҳуқуқлар
тўғрисида
халқаро
пакт
.
Фуқаролик
ҳуқуқлари
ва
сиёсий
ҳуқуқлар
тўғрисида
халқаро
пакт
ва
факультатив
протокол
. –
Тошкент
:
Адолат
, 1992.
6.
Шорахметов
Ш
.
Ш
.
Фуқаролик
процессуал
ҳуқуқи
фанини
ривожлантиришнинг
айрим
масалалари
// “
Юридик
фанларни
ривожлантиришнинг
долзарб
муаммолари
”.
Илмий
-
амалий
конференция
материаллари
.
–
Тошкент
:
ТДЮИ
. 2006. -224
б
.
7.
Ёдгоров
Х
.
Б
.
Фуқаролик
процессида
муддатлар
ва
унга
риоя
этишнинг
аҳамияти
:
амалдаги
қонунчиликни
янада
такомиллаштиришга
доир
баъзи
таклифлар
//
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
судининг
“
Куч
адолатда
”
газетаси
. 2014
йил
9-15
август
сонлари
.
8.
Гражданский
процессуальный
кодекс
Российской
Фе
-
дерации
. http://www.consultant.ru /popular/gpkrf/
9.
Гражданский
процессуальный
кодекс
Республики
Бе
-
ларусь
. http://pravokulichki.com/vip/gpk/index.Htm
10.
Гражданский
процессуальный
кодекс
Республики
Казахстан
http://www.frmp.kz/cgi-bin/index.cgi/61?
pid=83&p=517
