ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
9
3.
Каримов
И
.
А
.
Асосий
вазифамиз
–
Ватанимиз
тараққиёти
ва
халқимиз
фаровонлигини
янада
юксалтиришдир
. –
Т
.: “
Ўзбекистон
”, 2010.
4.
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“
Суд
қонунчилигини
демократлаштириш
ва
либераллаштириш
ҳамда
суд
тизими
мустақиллигини
таъминлаш
бўйича
тадқиқот
марказини
ташкил
этиш
тўғрисида
”
қарори
//
Халқ
сўзи
. 2008
йил
24
июнь
.
У
.
Машарипов
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
ҳузуридаги
Давлат
бошқарув
академияси
тингловчиси
ҲОКИМ
ҚАРОРЛАРИНИНГ
ҲУҚУҚИЙ
ТАБИАТИ
ВА
УЛАРНИ
ҲУҚУҚИЙ
ЭКСПЕРТИЗА
ҚИЛИШНИНГ
АҲАМИЯТИ
Демократик
ҳуқуқий
давлат
ва
фуқаролик
жамияти
шаклланишида
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларининг
мукаммаллиги
ва
самарадорлигини
таъминлаш
муҳим
аҳамиятга
эга
.
Айникса
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
норматив
-
ҳуқуқий
хусусиятга
эга
бўлган
қарорлари
ҳам
қонунчилик
тизимида
ўзига
хос
ўрин
тутади
.
Бинобарин
,
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлари
Ўзбекистон
Республикаси
қонунчилигининг
ажралмас
бўлаги
сифатида
ижтимоий
муносабатларни
тартибга
солишда
алоҳида
аҳамият
касб
этади
.
Давлатимиз
раҳбари
Ислом
Каримов
таъкидлаганларидек
: “
Ўтган
даврда
қонун
ижодкорлиги
жараёни
кенгайгани
ва
мураккаблашгани
,
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
асосланганига
ва
сифатига
нисбатан
талаблар
сезиларли
даражада
ошгани
бу
соҳада
қонунийликни
таъминлашнинг
янги
ва
янада
самарали
механизмларини
яратишни
,
қабул
қилинаётган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
қонунларга
,
социал
-
иқтисодий
,
ижтимоий
-
сиёсий
ислоҳотлар
эҳтиёжларига
мос
бўлишини
тақозо
этмоқда
”
1
.
Дарҳақиқат
,
норма
ижодкорлиги
жараёнининг
сифати
ва
самарадорлигини
таъминлайдиган
,
шунингдек
,
қабул
қилинаётган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
ҳуқуқий
экспертизадан
ўтказиш
фаолиятини
ва
мавжуд
нормаларнинг
ишлаш
механизмларини
тизимлаштириш
долзарб
масала
бўлиб
,
бу
норма
ижодкорлиги
фаолиятини
тартибга
солишни
янада
такомиллаштиришга
хизмат
қилади
.
Шу
ўринда
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
,
хусусан
,
ҳокимлик
институтининг
давлат
ҳокимияти
тизимидаги
ўрни
ва
аҳамиятини
қисқача
бўлсада
ёритиб
ўтадиган
бўлсак
.
Ҳуқуқшунос
олим
М
.
А
.
Ахмадшаеванинг
фикрича
,
“
Маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
,
давлат
ҳокимияти
тизимининг
қуйи
буғинини
ташкил
этади
.
Бироқ
,
айнан
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
фаолияти
,
охир
-
оқибатда
бутун
бошқарув
тизимининг
самарасини
,
ҳаётийлигини
таъминлаб
беради
”
2
.
Дарҳақиқат
,
давлат
ҳокимияти
марказий
органлари
томонидан
қабул
қилинган
деярли
барча
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
маҳаллий
даражага
келиб
ижро
этилади
.
Шу
боис
уларнинг
фаолияти
ва
тузилишини
тадқиқ
этиш
назарий
ва
амалий
жиҳатдан
муҳим
аҳамиятга
эга
.
1993
йил
2
сентябрда
қабул
қилинган
“
Маҳаллий
давлат
ҳокимияти
тўғрисида
”
ги
Қонунда
ҳамда
Конституциянинг
102-103
моддаларидаги
нормалари
асосида
халқ
депутатлари
Кенгашлари
ва
ҳокимларнинг
асосий
вазифалари
белгилаб
қўйилди
.
Қонуннинг
1-
моддаси
,
учинчи
хат
бошисига
асосан
,
1
Каримов
И
.
А
.
Мамлакатимизда
демократик
ислоҳотларни
янада
чуқурлаштириш
ва
фуқаролик
жамиятини
ривожлантириш
концепцияси
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2010. –
Б
.24.
2
Ахмедшаева
М
.
А
.
Ҳокимият
тизимида
ижро
ҳокимияти
. –
Тошкент
:
ТДЮИ
, 2007. –
Б
.58.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
10
“
Халқ
депутатлари
Кенгаши
ва
ҳоким
вилоят
,
туман
ва
шаҳар
учун
умумий
бўлган
ижтимоий
-
иқтисодий
ривожланиш
вазифаларини
амалга
оширилишини
,
жойларда
қонунлар
,
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлиси
палаталарининг
қарорларини
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
ва
Вазирлар
Маҳкамаси
қабул
қилган
ҳужжатлар
,
юқори
турувчи
халқ
депутатлари
Кенгашлари
,
ҳокимлар
қарорларининг
ижросини
,
Ўзбекистон
Республикаси
давлат
ҳокимияти
ва
бошқаруви
органлари
билан
фуқароларнинг
ўзини
-
ўзи
бошқариш
органлари
ўртасидаги
алоқаларни
,
аҳолини
вилоят
,
туман
ва
шаҳарни
бошқаришга
жалб
этишини
таъминлайди
”
1
.
Амалдаги
қонунчиликка
мувофиқ
,
ҳоким
қуйидаги
бошқарувчилик
ҳужжатларини
чиқаради
:
қарор
ва
фармойишлар
,
топшириқлар
2
.
Ҳокимнинг
қарорлари
ва
фармойишлари
ҳуқуқий
ҳужжатлар
ҳисобланади
.
Ўз
навбатида
,
ҳокимнинг
ҳуқуқий
ҳужжатлари
индивидуал
бўлган
–
фармойишлар
ва
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжат
–
қарорларга
бўлинади
.
Ҳокимлар
ҳужжатларига
қўйиладиган
талаблар
,
уларни
расмийлаштириш
,
қабул
қилиш
ва
кучга
кириши
талаблари
,
асосан
,
Ўзбекистон
Республикаси
“
Норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
тўғрисида
”
ги
Қонуни
,
Қорақалпоғистон
Республикаси
Вазирлар
Кенгаши
,
вилоятлар
,
шаҳарлар
ва
туманлар
ҳокимликлари
аппаратларида
иш
юритиш
ва
ҳужжатлар
ижросини
назорат
қилишни
ташкил
этиш
бўйича
Йўриқнома
ҳамда
тегишли
ҳокимликнинг
Регламенти
каби
ҳужжатлар
билан
тартибга
солинади
.
Ушбу
ўринда
маҳаллий
ҳокимият
органларининг
“
норматив
-
ҳуқуқий
”
характерга
эга
бўлган
ҳужжатларининг
юридик
моҳиятига
эътибор
қаратиш
лозим
.
Аввало
,
ушбу
ҳужжатларда
ваколатли
органнинг
иродаси
акс
этиши
ва
мажбурийлик
хусусиятини
қайд
этиш
зарур
.
Бу
эса
ушбу
ҳужжатлар
ёрдамида
ўрнатилган
қоидаларнинг
мажбурий
эканлиги
ва
ижтимоий
муносабатларни
тартибга
солиш
хусусиятга
эга
эканлиги
билан
тавсифланди
.
Файласуф
олим
И
.
А
.
Ильиннинг
: “
Норма
бу
муносиб
даражадаги
маълум
тартиб
-
қоидани
ўрнатадиган
ҳукмдир
”
3
, –
деган
фикри
ифода
этилган
белгилар
ушбу
ҳужжатлар
мазмунига
ҳам
таллуқлидир
.
Таъкидлаш
жоизки
,
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
ҳужжатлари
мазмуни
ва
юридик
аҳамияти
нуқтаи
назардан
у
ўзига
хос
жиҳатларга
эга
.
Ушбу
ҳужжатларга
россиялик
мутахассис
А
.
В
.
Леонтенков
қуйидагича
таъриф
берган
.
Яъни
,
маҳаллий
ҳуқуқий
ҳужжат
ваколатли
маҳаллий
давлат
органи
ёки
мансабдор
шахси
томонидан
федерал
қонунларга
асосан
қабул
қилинадиган
,
маҳаллий
даражадаги
1
“
Маҳаллий
давлат
ҳокимияти
тўғрисида
”
Қонун
1993
йил
2
сентябрда
қабул
қилинган
2
Қорақалпоғистон
Республикаси
Вазирлар
Кенгаши
,
вилоятлар
,
шаҳарлар
ва
туманлар
ҳокимликлари
аппаратларида
иш
юритиш
ва
ҳужжатлар
ижросини
назорат
қилишни
ташкил
этиш
бўйича
Йўриқнома
.
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
“
Ўзбекистон
Республикаси
давлат
ҳокимияти
ва
бошқарув
органларида
иш
юритиш
ва
ижро
назоратини
ташкил
этиш
бўйича
норматив
ҳужжатларни
тасдиқлаш
ҳақида
”
ги
1999
йил
29
мартдаги
140-
сон
Қарорига
2-
илова
.
3
Ильин
И
.
А
.
Теория
права
и
государства
/
Под
редакцией
и
предисловием
В
.
А
.
Томсинова
. –
М
.: «
Зерцало
», 2003. –
С
.67.
масалаларни
давлат
ҳокимияти
ваколатига
суяниб
ҳал
этишга
қаратилган
ёзма
ҳуқуқий
ҳужжат
ҳисобланади
4
.
Қонунчиликка
кўра
,
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органининг
норматив
-
ҳуқуқий
тусдаги
қарори
—
халқ
депутатлари
вилоят
,
туман
,
шаҳар
Кенгашлари
ва
вилоят
,
туман
,
шаҳар
ҳокимлари
томонидан
қабул
қилинган
,
умуммажбурий
давлат
кўрсатмалари
сифатида
ҳуқуқий
нормаларни
белгилашга
,
ўзгартиришга
ёки
бекор
қилишга
қаратилган
расмий
ҳужжатдир
5
.
Ушбу
ҳужжатларнинг
юридик
ҳусусиятлари
ҳақида
қуйидагиларни
таъкидлаш
ўринлидир
:
Биринчидан
,
мазкур
ҳужжатлар
муайян
маҳаллий
ҳудудлардаги
сиёсий
,
иқтисодий
ва
ижтимоий
,
маданий
муносабатларни
тартибга
солишга
йўналтирилади
;
Иккинчидан
,
ушбу
ҳужжатлар
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституцияси
ва
қонунларига
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
фармонлари
,
қарорлари
ва
фармойишларига
,
Ҳукумат
ҳужжатларига
,
вазирлик
ва
давлат
бошқаруви
органларининг
қарорларига
мувофиқ
бўлиши
ва
зид
келмаслиги
лозим
;
Учинчидан
,
ушбу
ҳужжатларни
ўрнатиш
ва
бекор
қилиш
тартиби
ўзига
хос
тартиботга
эга
.
Маълумки
,
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясининг
104-
моддаси
, “
Маҳаллий
давлат
ҳокимияти
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
6-
моддаси
ҳамда
“
Норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
14-
моддасига
мувофиқ
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
ўз
ваколатлари
доирасида
тегишли
ҳудуддаги
барча
корхоналар
,
муассасалар
,
ташкилотлар
,
бирлашмалар
,
шунингдек
,
мансабдор
шахслар
ва
фуқаролар
томонидан
бажарилиши
мажбурий
бўлган
қарорлар
шаклида
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
қабул
қилади
.
Ўзбекистон
Республикаси
“
Норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
21-
моддасида
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
лойиҳалари
ҳуқуқий
экспертизадан
ўтказилиши
шартлиги
белгиланган
.
Мазкур
қонуннинг
22-
моддасига
мувофиқ
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
қарорлари
лойиҳаларининг
ҳуқуқий
экспертизаси
Қорақалпоғистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
,
вилоятлар
ва
Тошкент
шаҳар
адлия
бошқармалари
томонидан
амалга
оширилади
.
Бугунги
кунда
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлари
лойиҳаларини
ҳуқуқий
экспертизадан
ўтказиш
борасида
қатор
ижобий
ишлар
амалга
оширилмоқда
.
Норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
лойиҳаларини
ҳудудий
адлия
бошқармаларига
доимий
равишда
тақдим
қилиш
механизми
йўлга
қўйилган
.
Ҳоким
қарорлари
лойиҳалари
ҳуқуқий
экспертизасининг
давлат
қурилиши
ва
жамият
ҳаётидаги
аҳамияти
қуйидагиларда
намоён
бўлиши
мумкин
:
Биринчидан
,
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
экспертизаси
конституциянинг
устуворлигини
таъминлашнинг
муҳим
кафолати
бўлиб
ҳисобланади
.
Қонун
тайёрланиши
,
қабул
қилиниши
ҳамда
ҳаётга
4
Леонтенков
А
.
В
.
Муниципальные
правовые
акты
в
системе
источников
российского
права
:
Автореф
.
дис
. ...
канд
.
юрид
.
наук
. –
Нижний
Новгород
, 2005. –
С
.9.
5
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
,
2013
й
., 5-
сон
, 65-
модда
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
11
татбиқ
этилиши
мумкин
,
лекин
у
ҳуқуқий
бўлмаслиги
мумкин
.
Қонуннинг
ҳуқуқий
бўлиши
,
унинг
мазмунида
адолат
ва
инсонпарварлик
ғояларининг
устуворлиги
билан
ифодаланади
.
Шунинг
учун
ҳам
ҳуқуқий
экспертиза
жараёнида
қонун
лойиҳасига
қўйиладиган
асосий
талаб
унинг
ҳуқуқийлик
,
адолатлилик
принципларига
,
Ўзбекистон
Республикасининг
Асосий
қонуни
нормаларига
мувофиқлигини
ўрганишдан
иборат
.
Агар
номувофиқлик
аниқлангудек
бўлса
,
экспертиза
хулосасида
уни
бартараф
этишга
оид
фикрлар
баён
этилади
.
Иккинчидан
,
маҳаллий
ҳокимият
органлари
ҳужжатларини
ҳуқуқий
экспертизадан
ўтказиш
ҳокимиятлар
ўртасида
мувозанатни
таъминлашга
хизмат
қилувчи
муҳим
фаолиятдир
.
Ушбу
элементнинг
оқилона
ишлаши
механизмида
давлатнинг
муҳим
функцияларидан
бири
бўлган
норма
ижодкорлиги
фаолияти
алоҳида
ўрин
тутади
.
Давлат
ҳокимияти
маҳаллий
органининг
бири
томонидан
ишлаб
чиқилган
ҳуқуқий
ҳужжат
лойиҳасини
бошқа
бири
томонидан
экспертизадан
ўтказилиши
холислик
ҳамда
адолатлилик
гаровидир
.
Учинчидан
,
ҳуқуқий
экспертиза
ҳоким
қарорларининг
ҳали
лойиҳа
ҳолатидаёқ
мониторингини
таъминлашга
хизмат
қилади
.
Бу
билан
ҳужжатнинг
қабул
қилиниши
учун
ҳақиқатдан
ҳам
жамиятнинг
у
ёки
бу
соҳасида
ижтимоий
эҳтиёжлар
мавжудми
,
ушбу
соҳадаги
муносабатлар
айнан
мазкур
ҳужжат
билан
тартибга
солиниши
керакми
,
ёки
бошқа
ҳужжат
асосида
бошқариш
мумкинми
,
каби
саволларга
ечим
изланади
.
Тўртинчидан
,
ҳуқуқий
экспертизани
норма
ижодкорлиги
ҳуқуқига
эга
субъектларнинг
яъни
ушбу
ўринда
ҳокимларнинг
қарор
лойиҳаларини
сифатли
тайёрлашдаги
масъулиятини
оширишга
хизмат
қиладиган
муҳим
мезон
сифатида
кўрсатиш
мумкин
.
Шу
ўрида
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
норма
ижодкорлиги
соҳасида
норматив
ҳуқуқий
хусусиятдаги
қарорларини
ҳуқуқий
экспертизасини
амалга
ошириш
соҳасида
амалга
оширилган
ишлар
юзасидан
рақамларга
тўхталиб
ўтсак
.
2013
йил
давомида
ҳудудий
адлия
бошқармалари
томонидан
жами
1334
та
қарор
лойиҳаси
ҳуқуқий
экспертизадан
ўтказилиб
,
уларнинг
998
тасига
розилик
имзоси
қўйилган
.
232
та
қарор
лойиҳаси
қонун
ҳужжатларига
номувофиқлиги
туфайли
қайтарилган
.
146
та
қарор
лойиҳаси
қайта
ишлаб
чиқилгандан
сўнг
розилик
имзоси
қўйилган
.
Қонун
ҳужжатларига
зид
бўлган
қарорларни
бекор
қилиш
ҳамда
қонун
ҳужжатларига
мувофиқлаштириш
,
шунингдек
,
қонун
ҳужжатларини
туркумлаш
соҳасидаги
қонунбузилиш
ҳолатларини
бартараф
этиш
тўғрисида
ҳудудий
адлия
бошқармалари
томонидан
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларига
жами
186
та
тақдимнома
киритилган
бўлиб
,
ушбу
тақдимномаларга
асосан
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
219
та
қонун
ҳужжатларига
зид
равишда
қабул
қилинган
қарорлари
бекор
қилинган
ҳамда
64
нафар
масъул
ходими
интизомий
жавобгарликка
тортилган
1
.
Маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
норматив
-
ҳуқуқий
хусусиятга
эга
бўлган
қарорларини
ҳуқуқий
экспертизадан
ўтказилмасдан
қабул
қилиниши
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
,
қонунлари
ва
бошқа
қонун
ҳужжатлари
талабларининг
бузилишига
,
фуқароларнинг
қонун
билан
1
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
архиви
.
қўриқланадиган
манфаатларига
зарар
етказиши
билан
бир
қаторда
,
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
ўртасида
қарама
-
қаршилик
ва
турли
зиддиятларни
келтириб
чиқариши
мумкин
.
Юқоридагилардан
келиб
чиқиб
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
норма
ижодкорлиги
соҳасидаги
фаолиятини
такомиллаштириш
бўйича
қуйидаги
таклифларни
илгари
сурамиз
.
Биринчидан
,
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
норма
ижодкорлиги
фаолиятини
мунтазам
равишда
таҳлил
қилиб
бориш
ва
натижаларини
вилоят
ҳокимлигида
бир
йилда
камида
бир
маротаба
муҳокама
қилиб
бориш
;
Иккинчидан
,
барча
даражадаги
ҳокимликлар
ҳозирги
кунга
қадар
қабул
қилган
норматив
тусдаги
қарорларини
(
йиллар
кесимида
)
инвентаризациядан
ўтказиш
ва
натижаларига
кўра
амалда
ўз
аҳамиятини
йўқотган
ёки
амалдаги
қонун
ҳужжатлари
талабларига
зид
равишда
қабул
қилинган
қарорларини
бекор
қилиш
чораларини
кўриш
;
Учинчидан
,
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатнинг
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
ва
қонун
ҳужжатларига
,
шунингдек
,
қонунчилик
техникасига
мувофиқлигини
текшириш
ҳозирги
куннинг
энг
долзарб
муаммоларидан
бири
эканлигини
ҳисобга
олиб
,
Олий
ўқув
юртларининг
ҳуқуқшунослик
йўналишига
ихтисослашган
факультетларига
“
Норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
ҳуқуқий
экспертизаси
”
тўғрисидаги
ўқув
фани
киритиш
;
Тўртинчидан
,
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органлари
томонидан
тайёрланган
норматив
хусусиятдаги
қарор
лойиҳаларини
сифатли
ҳамда
талаб
даражасида
тайёрлаш
,
вилоят
,
туман
(
шаҳар
)
ҳокимликлари
юридик
хизмати
ходимларининг
ҳуқуқий
билим
даражасини
ошириш
мақсадида
ҳудудий
адлия
бошқармалари
билан
ҳамкорликда
ўқув
-
семинар
машғулотлари
ташкил
этиш
бўйича
режа
-
жадвал
ишлаб
чиқиш
мақсадга
мувофиқ
.
Хулоса
қилиб
шуни
айтиш
мумкинки
,
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
,
шу
жумладан
,
ҳокимларнинг
норма
ижодкорлиги
фаолияти
жамиятда
муҳим
аҳамият
касб
этади
.
Зеро
,
бу
мамлакатимиздаги
ижтимоий
-
иқтисодий
ва
сиёсий
ислоҳотларни
амалга
ошириш
учун
йўл
очиб
берадиган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларни
қабул
қилиш
ҳамда
қонун
ижодкорлиги
ва
ҳуқуқни
қўллаш
соҳасида
маҳаллий
давлат
ҳокимиятининг
жойларда
давлат
сиёсатини
самарли
юритишга
ёрдам
беради
.
Аннотация
:
мазкур
мақола
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
норматив
тусдаги
қарорларини
экспертизадан
ўтказиш
тизими
таҳлил
қилинган
ва
уни
такомиллаштириш
борасида
тавсиялар
ишлаб
чиқилган
.
Калит
сўзлар
:
ҳуқуқий
экспертиза
,
қарор
,
норматив
,
таҳлил
,
ҳоким
қарори
Аннотация
:
в
данной
статье
анализируется
система
проведения
экспертизы
,
решения
нормативного
характера
местных
органов
власти
и
разработаны
рекомендации
для
дальнейшего
усовершенствования
.
Ключевые
слова
:
решения
хокима
,
правовая
экс
-
пертиза
,
экспертиза
,
анализ
решений
.
Annotation
: In this article the system of expertise of
the decisions which has a character of local government
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2014
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
12
are analyzed and the auther proposed recommendation
for further improvement.
Key words
: legal expertise, rulemaking, normative,
analyzes, local government
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Каримов
И
.
А
.
Мамлакатимизда
демократик
ислоҳотларни
янада
чуқурлаштириш
ва
фуқаролик
жамиятини
ривожлантириш
концепцияси
.
–
Т
.:
Ўзбекистон
, 2010. – 24-
б
.
2.
Ахмедшаева
М
.
А
.
Ҳокимият
тизимида
ижро
ҳокимияти
. . –
Тошкент
,
ТДЮИ
, 2007. – 58
б
.;
3. “
Маҳаллий
давлат
ҳокимияти
тўғрисида
”
Қонун
1993
йил
2
сентябрдақабул
қилинган
4.
Қорақалпоғистон
Республикаси
Вазирлар
Кенгаши
,
вилоятлар
,
шаҳарлар
ва
туманлар
ҳокимликлари
аппаратларида
иш
юритиш
ва
ҳужжатлар
ижросини
назорат
қилишни
ташкил
этиш
бўйича
Йўриқнома
.
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
“
Ўзбекистон
Республикаси
давлат
ҳокимияти
ва
бошқарув
органларида
иш
юритиш
ва
ижро
назоратини
ташкил
этиш
бўйича
норматив
ҳужжатларни
тасдиқлаш
ҳақида
”
ги
1999
йил
29
мартдаги
140-
сон
Қарорига
2-
илова
.
5.
Ильин
И
.
А
.
Теория
права
и
государства
/
Под
редакцией
и
предисловием
В
.
А
.
Томсинова
. –
М
.:
«
Зерцало
», 2003. –C.67.
6.
Леонтенков
А
.
В
.
Муниципальные
правовые
акты
в
системе
источников
российского
права
:
Автореф
.
дис
.
...
канд
.
юрид
.
наук
. –
Нижний
Новгород
, 2005. –
С
.9.
И
.
Рустамбеков
ТДЮУ
кафедра
мудири
,
ю
.
ф
.
н
.
ДОМЕН
НОМИ
ВА
ВЕБ
-
САЙТГА
БЎЛГАН
ҲУҚУҚЛАРНИНГ
ЎЗАРО
НИСБАТИГА
ДОИР
АЙРИМ
ҲУҚУҚИЙ
МАСАЛАЛАР
Маълумки
илмий
техника
тараққиёти
ҳуқуқий
майдонга
жиддий
таъсир
кўрсатмоқда
.
Бугунги
кунда
барчага
маълум
ва
тушунарли
бўлган
моддий
ҳуқуқий
майдон
билан
бир
қаторда
виртуал
ҳуқуқий
майдон
пайдо
бўлди
.
Виртуал
ҳуқуқий
майдонни
энг
асосий
намоён
бўлиш
шакли
бу
Интернет
тармоғи
ҳисобланади
.
Интернет
ҳам
шахсий
,
ҳам
тижорат
муносабатлари
амалга
оширилувчи
макондир
.
Мамлакатимиз
халқаро
ҳамжамиятнинг
бир
қисми
ва
жаҳон
иқтисодий
тизимининг
тенг
ҳуқуқли
иштирокчиси
сифатида
бугунги
кунда
Интернет
тармоғидан
ва
бошқа
виртуал
майдонлардан
самарали
фойдаланмоқда
.
Шу
муносабат
билан
,
Президентимиз
“
М
a
мл
a
к
a
тимизд
a
д
e
м
o
кр
a
тик
исл
o
ҳ
o
тл
a
рни
ян
a
д
a
чуқурл
a
штириш
в
a
фуқ
a
р
o
лик
ж
a
миятини
рив
o
жл
a
нтириш
К
o
нц
e
псияси
”
да
,
Интернет
тармоғидан
фойдаланиш
масалаларини
ҳуқуқий
таъминлашга
алоҳида
эътибор
қаратди
ва
мустақил
йўналиш
сифатида
аҳамиятини
таъкидлади
.
Интернет
тармоғида
иштирок
этувчи
субъектлар
ушбу
майдонда
бир
-
биридан
фарқланиши
,
ўзларининг
индивидуал
белгиларига
,
идентификация
қиёфасига
эга
бўлиши
талаб
этилади
.
Мана
шундагина
субъектлар
ўртасидаги
муносабатлар
муайян
ҳуқуқий
масъулият
асосида
амалга
оширилиши
мумкин
.
Аноним
иштирокчилар
ёки
қиёфасиз
субъектлар
билан
мустаҳкам
доимий
барқарор
муносабат
ўрнатиш
мумкин
эмас
.
Юқоридагилардан
келиб
чиққан
ҳолда
,
Интернет
тармоғида
вужудга
келувчи
муносабатларнинг
энг
дастлабки
асоси
сифатида
намоён
бўладиган
домен
номлари
ва
веб
-
сайтларнинг
ҳуқуқий
мақоми
ҳамда
уларга
бўлган
ҳуқуқларни
аниқлаштириш
масаласи
бугунги
кунда
ҳам
назарий
,
ҳам
амалий
жиҳатдан
ўта
долзарб
илмий
муаммолардан
ҳисобланади
.
Таъкидлаш
жоизки
,
Интернет
тармоғининг
мамлакатимизда
ҳам
,
чет
элда
ҳам
жадал
суръатларда
ривожланиши
узоқ
вақт
мобайнида
қонунчилик
билан
тартибга
солинмаган
шароитда
кечди
,
чунки
дастлаб
Интернет
тармоғи
фақат
нотижорат
хусусиятига
эга
бўлган
илмий
ахборотни
айирбошлаш
учун
мўлжалланган
алоқа
канали
хусусиятига
эга
эди
.
Кейинчалик
,
тармоқ
сезиларли
даражада
ўсгач
,
унда
тижорат
тузилмалари
ҳам
ўз
фаолиятини
бошлади
.
Бу
эса
кўплаб
янги
виртуал
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатларни
вужудга
келтирди
.
Шу
ўринда
бундай
муносабатларнинг
дастлабкиси
домен
номлари
ва
веб
-
сайтлар
юзасидан
вужудга
кела
бошлади
.
Домен
номи
ва
веб
-
сайт
аслида
узвий
боғлиқ
бўлган
тушунчалар
ва
уларга
доир
муносабатлар
ҳам
ўзаро
боғлиқликка
эга
.
Интернет
тармоғининг
техник
ва
ҳуқуқий
масалалари
тўғрисида
маълумотга
эга
бўлмаган
оддий
фойдаланувчилар
мазкур
тушунчаларни
фарқламаслиги
мумкин
,
уларга
бўлган
ҳуқуқлар
бўйича
эса
умуман
тасаввурга
ҳам
эга
бўлмайди
.
Дастлаб
мазкур
тушунчаларни
ўзаро
фарқлаб
олмоқ
зарур
.
Ўзбекистон
Республикаси
миллий
қонун
-
