ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№2 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
67
11.
Ярков В.В. Гражданский процесс: Учебник. М.:
Инфотропик Медиа. 2012. Б.624
12.
Мамаев А.А. Международная судебная юрис-
дикция по трансграничным гражданским делам. М.,
2008. 13-14
б.
13.
Ерпылева H. Ю. Понятие, источники и принципы
международного гражданско-процессуального права //
“Законодательство и экономика” 2012. № 3. 38-б.
14.
Василенко В.А. Основы теории международного
права. Киев: Вища школа, 1988. Б. 226 .
15.
Мельников Ю.И. О понятии и месте процессу-
альных норм в структуре советского права // Пробле-
мы соц. Законности. Харьков, 1988. № 22., 83 б.
16.
Рязановский В.А. Единство процесса. М., 1996.
14-15-
б.
17.
Грось Л.А. Научно-практическое исследование
влияния норм материального права на разрешение
процессуально-прововых проблем в гражданском и
арбитражном процессе: Учебное пособие. Хабаровск.
1999. 4-
б.
18.
Нешатаева Т.Н. Международное частное право
и международный гражданский процесс : учебный курс
в трех частях. М.: «Городец», 2004. Б.371
19.
Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий база-
си, 26.08.2019 й., 03/19/554/3648-сон
20.
Интернет ресурс. Мурожаат қилинган сана:
07.02.2020
й. https://magyarkozlony.hu/dokumentumok/
016703e04c2a3e6791025f6066da98b69fca22d8/megtekin
tes
21.
Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий
базаси, 23.01.2018 й., 02/18/ФПК/0612-сон
22.
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг
Ахборотномаси, 1996 й., 11-12-сон, 1-модда
А.Жўраев
ТДЮУ ўқитувчиси
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА БИЗНЕС
ОМБУДСМАННИНГ ҚОНУН УСТУВОРЛИГИНИ
ТАЪМИНЛАШГА ОИД ФАОЛИЯТИ
Аннотация:
мазкур
мақолада
тадбиркорлик
фаолияти субъектлари ҳуқуқларини ҳимоя қилиш
йўлида турли воситаларни қўллаш билан уларга шарт-
шароитлар яратиш асосий мақсад эканлиги аниқланди.
Шунинг баробарида Президент ҳузурида тадбиркорлик
субъектлари ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг жаҳон
тажрибаси
ўрганилди
ва
унинг
тадбиркорлик
субъектларига ёрдам бериш таъсири таҳлил қилинди.
Айниқса, охирги 3-4 йилдаги ислоҳотлар кўриб
чиқилиб, давлат томонидан стратегик дастурлар
ишлаб чиқилди. Тадбиркорлар учун вакил институти
ташкил этилди. Вакил институтининг мақсад ва
вазифалари таҳлил этилди. Фаолият йўналишлари
ўрганиб чиқилди.
Калит сўзлар:
тадбиркорлик субъектлари, ҳимоя,
вакиллик институти, мулк.
Аннотация
: основная цель данной статьи -
создание условий для защиты прав субъектов
хозяйствования с использованием различных средств.
При этом был изучен мировой опыт защиты прав
субъектов
хозяйствования
при
Президенте
и
проанализировано его влияние на содействие бизнесу.
В частности, рассмотрены реформы последних 3-4 лет
и
разработаны
государством
стратегические
программы.
Создан
представительный
институт
предпринимателей. Проанализированы цели и задачи
Представительского
института.
Были
изучены
направления деятельности.
Ключевые слова:
субъекты предпринимателства,
защита, институт представительства, собственность.
Abstract
я:
the main goal of this article is to create
conditions for protecting the rights of business entities
using various means. At the same time, the world
experience of protecting the rights of business entities
under the President was studied and its impact on
promoting business was analyzed. In particular, the
reforms of the last 3-4 years were considered and the
state developed strategic programs. A representative
institution of entrepreneurs was created. The goals and
objectives of the Representative Institute are analyzed.
Areas of activity were studied.
Keywords:
subjects of entrepreneurship, protection,
institution of representation, property.
Истиқлол йилларида изчиллик билан амалга
оширилаётган ислоҳотлар самараси ўлароқ мустақил
давлатимизнинг мустаҳкам сиёсий, иқтисодий, ҳуқуқий,
маънавий пойдевори яратилди [1, с 27].
Маълумки, 2017 йилнинг 7 февралида юртбошимиз
Ш.
Мирзиёев
рахнамолигида
“Ўзбекистон
Республикасини
янада
ривожлантириш
бўйича
ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”ги Президент
Фармони қабул қилинди. Фармонда мамлакатимиз
мустақиллик йилларидан буён босиб ўтган тараққиёт
йўлининг чуқур таҳлили, бугунги кунда жаҳон бозори
конъюнктураси
кескин
ўзгариб,
глобаллашув
шароитида рақобат тобора кучайиб бораётгани
давлатимизни янада барқарор ва жадал суръатлар
ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№2 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
68
билан ривожлантириш учун мутлақо янгича ёндашув
ҳамда тамойилларни ишлаб чиқиш ва рўёбга
чиқаришни тақозо этаётганлиги айтиб ўтилган.
Бундан ташқари, олиб борилаётган ислоҳотлар
самарасини янада ошириш, давлат ва жамиятнинг ҳар
томонлама ва жадал ривожланиши учун шарт-
шароитлар яратиш, мамлакатимизни модернизация
қилиш
ҳамда
ҳаётнинг
барча
соҳаларини
либераллаштириш бўйича устувор йўналишларни
амалга ошириш мақсадида 2017 – 2021 йилларда
Ўзбекистон
Республикасини
ривожлантиришнинг
бешта
устувор
йўналиши
бўйича
Ҳаракатлар
стратегияси ишлаб чиқилди. Юқорида такидлаб
ўтилганидек, бешта устувор йўналишнинг учинчиси –
бу
иқтисодиётни
янада
ривожлантириш
ва
либераллаштиришдир.
Ш.Рўзиназаровнинг таъкидлашича: “Жамиятнинг
ҳуқуқий талабларини амалда қўллаш механизми
орқали амалга оширилади. Бизнинг эътирофимизга
кўра, ҳуқуқнинг ёрдамисиз, унинг мажбурлов кучисиз,
давлат томонидан кафолатларсиз, жамият бир бутун
тузилма сифатида яшай олмайди.
Ҳуқуқ фақат жамият тараққиёти билан боғлиқ бўлиб
қолмай, балки уни ҳаракатга келтирувчи куч, восита,
ижтимоий тараққиёт кафолатчиси сифатида ҳам
хизмат қилади.
Тадбиркорлар ҳуқуқ ва манфаатлари кафолатлари
қонун воситаси билан жорий этилади” [2, с. 84].
Ҳаракатлар
стратегиясининг
учинчи
устувор
йўналиши
давлат
олдига
иқтисодиётни
янада
ривожлантириш
ва
либераллаштиришга
йўналтирилган
макроиқтисодий
барқарорликни
мустаҳкамлаш ва юқори иқтисодий ўсиш суръатларини
сақлаб
қолиш,
миллий
иқтисодиётнинг
рақобатбардошлигини ошириш, қишлоқ хўжалигини
модернизация қилиш ва жадал ривожлантириш,
иқтисодиётда давлат иштирокини камайтириш бўйича
институционал ва таркибий ислоҳотларни давом
эттириш, хусусий мулк ҳуқуқини ҳимоя қилиш ва унинг
устувор мавқеини янада кучайтириш, кичик бизнес ва
хусусий тадбиркорлик ривожини рағбатлантириш,
ҳудудлар, туман ва шаҳарларни комплекс ва
мутаносиб
ҳолда
ижтимоий-иқтисодий
тараққий
эттириш, инвестициявий муҳитни яхшилаш орқали
мамлакатимиз
иқтисодиёти
тармоқлари
ва
ҳудудларига хорижий сармояларни фаол жалб этиш
вазифаларини қуяди.
Мана шу вазифаларни ўз вақтида ва сифатли
бажариш
ҳамда
тадбиркорлик
субъектларининг
ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш
кафолатларини кучайтириш, уларнинг фаолиятига
давлат органларининг асоссиз аралашувини олдини
олиш,
хусусий
мулк
дахлсизлигининг
ҳуқуқий
механизмларини янада мустаҳкамлаш, шунингдек,
тадбиркорлик субъектлари ҳуқуқларининг устуворлиги
принципини
таъминлаш
мақсадида
эса
мамлакатимизда президент фармони билан президент
ҳузурида Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва
қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича вакил
институти ташкил этилди.
Биламизки, давлат бошқаруви тизимидаги ҳар
қандай давлат тузилмаси ўз олдида турган вазифа ва
функцияларни самарали ва сифатли амалга ошириши
учун унга маълум бир ваколатлар ҳамда ҳуқуқлар
берилиши
лозим,
хусусан
бизнес
омбудсман
институтига ҳам. 2017 йилнинг 5 май санасида қабул
қилинган “Ўзбекистон Республикаси Президенти
ҳузуридаги тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари
ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича
вакили
институтини
таъсис
этиш
тўғрисида”ги
Президент
фармонида
вакилнинг
ҳуқуқлари,
ваколатлари, вазифалари ҳамда ташкилий ҳуқуқий
асослари белгилаб берилган.
Маълумки, тадбиркорлар ҳуқуқларини химоя қилиш
учун энг аввало мулк ҳуқуқини ҳимоя қилиш муҳим
аҳамиятга эгадир. И.Б.Зокировнинг таъкидлашича:
“Мулк ҳуқуқи ва бошқа ашёвий ҳуқуқларни ҳимоя
қилиш деганда – бу ҳуқуқларга қарши қилинган
бузилишларни бартараф этиш, мулкдорнинг мулкий
манфаатларини тиклаш ва ҳимоя қилишга қаратилган,
фуқаролик қонунчилигида белгиланган воситалар
йиғиндиси тушунилади” [3, с. 255].
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги
Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний
манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича вакили институти
таъсис этилгандан сўнг унинг асосий вазифалари ва
фаолият йўналишлари этиб қуйидагилар белгиланди:
-
тадбиркорлик
фаолиятини
ривожлантириш,
тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний
манфаатларини ҳимоя қилиш соҳасида давлат
сиёсатини шакллантириш ва амалга оширишда
иштирок этиш;
-
давлат органлари, шу жумладан, ҳуқуқни
муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари томонидан
тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний
манфаатларига риоя этилиши юзасидан назоратни
амалга ошириш;
-
тадбиркорлик
субъектларининг
фаолияти
текширилаётганда уларни ҳуқуқий қўллаб-қувватлаш;
-
тадбиркорлик
фаолияти
эркинлигининг
кафолатлари
тўғрисидаги
қонун
ҳужжатлари
нормалари
ва
талабларининг
амалда
рўёбга
чиқарилаётганлигини ўрганиш;
-
қабул
қилинган
норматив-ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
тадбиркорлик
фаолияти
амалга
оширилишига таъсири самарадорлигини баҳолаш;
-
тадбиркорлик
субъектларининг
ҳуқуқий
кафолатларини
мустаҳкамлашга,
уларнинг
ривожланишини
рағбатлантиришга
қаратилган
қонунчиликни такомиллаштириш юзасидан таклифлар
тайёрлаш [4].
Фармонга мувофиқ, Тадбиркорларнинг ҳуқуқларини
ҳимоя қилиш бўйича вакил ўз ваколатларини мустақил
ҳамда давлат органлари, уларнинг мансабдор
шахсларига тобе бўлмаган тарзда амалга оширади ва
ўз
фаолиятида
Ўзбекистон
Республикаси
Президентига
ҳисобдордир.
Тадбиркорларнинг
ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича вакил ва унинг
ўринбосари Ўзбекистон Республикаси Президенти
томонидан лавозимга тайинланади ва лавозимдан
озод
қилинади.
Бу
унинг
конституцияда
мустаҳкамланган ҳокимиятлар бўлиниш принципига
алоқадор эмаслиги, фаолияининг мустақиллиги ва
фақат Президенга бўйсунишини билдиради.
Тадбиркорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш
бўйича вакил Ўзбекистон Республикаси Президентига
тизимли равишда давлат органлари, шу жумладан,
ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари
томонидан тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари
ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш тўғрисидаги
қонун ҳужжатларига риоя қилиниши ҳолати тўғрисида
ахборот тақдим этади. Яъни Вакил қонунларнинг
тадбиркорлик соҳасига оид қонун ва қонуности
ҳужжатларнинг
жойларда
қай
даражада
ижро
ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№2 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
69
этилаётганлиги, қонунларнинг амалиётга нақадор
мутаносиблиги, қандай қонунларни такомиллаштириш
лозимлиги юзасидан ва шу каби ҳолатлар юзасидан
ахборотлар тақдим қилади.
Вакил мақомига таалуқли бўлган масалаларни
қиёсий-ҳуқуқий ўрганиш турли мамлакатларда амал
қилаётган
тадбиркорлар
ҳуқуқлари
бўйича
вакил(омбудсман) институтининг умимий ўзига хос
хусусиятларини ифодалашга имкон яратади.
1.
Вакил институти катта аҳамиятга эга бўлиб,
давлатда амалдаги ҳуқуқни кафолатлаш механизми
тўлдиради. Унинг амалга киритилиши жамият демо-
кратиясининг қонуний натижаси ҳисобланади;
2.
Вакил институти давлатнинг олий мансабла-
рига тегишлидир;
3.
Иш фаолиятининг асосий йўналиши ҳамкор-
ликда амалга оширилади;
4.
Шикоят ва аризалар тез қабул қилиниб, би-
ринчи навбатда кўрилиб чиқилади;
5.
Мақсадга эришиш учун қонун таъқиқланмаган
фаол чораларни кўради;
6.
Ҳуқуқий қоида ва нормалар, самарали сама-
рали бошқариш тамойиллари ва инсон ҳуқуқларига
нисбатан амалага ошириладиган назорат функцияси
мавжуд;
7.
Давлат
бошқарув
органларининг
барча
йўналишидаги фаолиятини кузатиб бориш юзасидан
умумий ваколатга эга эканлиги;
8.
Умуммажбурий характерга эга қарорларни
қабул қилиш учун ваколат ва ҳокимиятга эга эмас;
9.
Вакил
институтининг
мустақиллиги.
Кўп
давлатларда у парламент томонидан тайинланади ва
унинг олдида ҳисобдордир;
10.
Айрим ҳолларда омбудсман маъмуриятнинг
муайян қарорлари ва ҳаракатларини кўриш билан че-
гараланиб қолмасдан, балки давлат органлари ва
мансабдор шахслари фаолиятини комплекс кўриб
чиқиш ҳамда улар ҳаракатларининг инсонпарварлик,
одиллик принципларига ҳамда мақсадга мувофиқлиги
тўғрисида хулоса беради;
11.
Омбудсман институтининг ноёблиги, бир то-
мондан, ўзининг асосий мазмун ва хусусиятига содиқ
қолиши билан, иккинчи томондан, ҳар бир мамлакат-
нинг ижтимоий-сиёсий шароитларидан келиб чиқиб,
турли шаклларда фаолият юритиши билан характер-
ланади. Шунинг учун ҳам омбудсманнинг турли-
туманлигини инобатга олган ҳолда унинг функционал
вазифаларини белгилаш керак ҳамда у ёки бу шаклини
тан олишда қатъий талаблар қўймаслик лозим;
12.
Вакил
ҳаракатлари,
асосан,
фуқаролар
ҳуқуқларини амалга ошириш ва давлат маъмурияти
фаолиятида йўл қўйилган хатоларни тузатишга қара-
тилган. Бу мақсадларни амалга ошириш учун
омбудсман ўзига хос усуллардан фойдаланади, яъни
ишонтириш, танқид ва ошкоралик принципларига амал
қилади. Мазкур институтларнинг мавжуд бўлиши
маъмуриятга ноанъанавий таъсир кўрсатишни риво-
жлантириш ва такомиллаштиришга йўналтирилган;
13.
Назоратнинг бу шакли тадбиркорлар учун од-
дий ва тушунарли экани билан ажралиб туради,
аҳолининг омбудсманга бевосита мурожаат этиши ва
унга бепул хизмат кўрсатиши билан характерланади
[5,
с. 67].
Фармонга кўра, Тадбиркорларнинг ҳуқуқларини
ҳимоя қилиш бўйича вакил мақоми, меҳнат ҳақи,
тиббий ва транспорт таъминоти шарт-шароитларига
кўра Ўзбекистон Республикаси Президенти Давлат
маслаҳатчисининг ўринбосарига, Тадбиркорларнинг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
бўйича
вакилнинг
ўринбосари
эса
–
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти девони шўъба мудирига тенглаштирилган
Тадбиркорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича
вакилнинг фаолияти эса юридик шахс ҳисобланган
Тадбиркорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича
вакил девони томонидан таъминлананиши кўзда
тутилган.
2017 йил 29 августда қабул қилинган “Ўзбекистон
Республикаси Президенти ҳузуридаги Тадбиркорлик
субъектларининг
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
бўйича
вакил”
тўғрисидаги қонуннинг 8-моддасига мувофиқ вакилга
қуйидаги ҳуқуқлар тақдим этилган:
1)
тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва
қонуний манфаатларига риоя қилишга доир қонун
ҳужжатлари давлат органлари, шу жумладан, ҳуқуқни
муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари томонидан
сўзсиз ижро этилишини ўрганиш;
2)
тадбиркорлик
субъектлари
фаолиятида
текширишлар амалга оширилиши қонунийлигининг
мониторингини
олиб
бориш,
тадбиркорлик
субъектлари
фаолиятига
ноқонуний
аралашув
ҳолатларининг олдини олиш бўйича комплекс чора-
тадбирлар кўриш юзасидан таклифлар киритиш;
3)
тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва
қонуний манфаатларига риоя қилиш бўйича қонун
ҳужжатларининг бузилиши мумкин эмаслиги тўғрисида
давлат
органлари
ва
бошқа
ташкилотларнинг
мансабдор шахсларини ёзма равишда огоҳлантириш
эълон қилиш;
4)
қонун
ҳужжатларининг
аниқланган
бузилишларини, уларга имкон берувчи сабаблар ва
шарт-шароитларни бартараф этиш тўғрисида давлат
органларининг
ва
бошқа
ташкилотларнинг
раҳбарларига белгиланган муддатларда бажарилиши
мажбурий бўлган тақдимномалар киритиш;
5)
тадбиркорлик
субъектлари
манфаатларини
кўзлаб судларга давлат божи тўламасдан аризалар ва
даъволар билан мурожаат қилиш;
6)
давлат органлари ва ташкилотларидан ўз
ваколатига кирадиган масалалар юзасидан статистик,
таҳлилий материаллар, хулосалар ҳамда бошқа
ахборот сўраш ва олиш;
7)
давлат
органларининг
тадбиркорлик
субъектларининг
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини ҳимоя қилиш масалаларини кўриб
чиқиш билан боғлиқ мажлисларида иштирок этиш;
8)
зарур бўлган ҳолларда, ўз зиммасига юклатилган
вазифаларни
амалга
ошириш
учун
давлат
органларининг, илмий муассасаларнинг ва бошқа
ташкилотларнинг
раҳбарлари
ҳамда
мутахассисларини жалб этиш, ишчи гуруҳлар тузиш;
9)
тадбиркорлик фаолияти соҳасидаги жиноятлар
тўғрисидаги ишлар бўйича гумон қилинаётган,
айбланаётган
ва
ҳукм
қилинган
тадбиркорлик
субъектлари вакиллари билан учрашиш учун қамоқда
сақлаш жойларига, жазони ижро этиш муассасаларига
монеликсиз кириш;
10)
маъмурий
жавобгарликни
келтириб
чиқарадиган қонун ҳужжатлари бузилиши ҳолатлари
юзасидан маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисида
баённомалар тузиш.
Юқоридагилардан келиб чиқиб шуни айтиш жоизки,
юртимизда Тадбиркорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя
қилиш бўйича вакил институтининг жорий этилиши
ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№2 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
70
демократик давлатнинг асосий белгиларидан бири
ҳисобланади, зеро демократик давлатларнинг асосий
хусусиятларидан бири бу ҳар бир фуқаро ва шаҳснинг
ҳуқуқлари ва эркинликлари давлат томонидан ҳимоя
қилиниши ва ушбу ҳуқуқларнинг амалга оширилиши
учун шарт шароитлар яратиш демакдир.
Адабиётлар рўйхати:
1.
Мустафоев Б. Инсон манфаатлари - олий
қадрият. – Тошкент, Huquq va burch, 2008 й. №1, –Б.27.
2.
Рўзиназаров Ш.Н. Тадбиркорлик фаолиятида
конституция ва қонун устуворлигини таъминлашнинг
кафолатлари // ТДЮИ Ахборотномаси. 2006. - №4. –
Б.84.
3.
Зокиров И.Б. Фуқаролик ҳуқуқи. Дарслик. 1-қисм.
-
Т.: ТДЮИ, 2006. - Б.255.
4.
«Халқ сўзи» газетасининг 2017 йил 6 майдаги 90
(6784)-
сонида эълон қилинган.
5.
Искандаров Н.Р. Ўзбекистон Республикасида
омбудсман институтининг ҳуқуқий мақоми дис. ю.ф.н. :
ТДЮИ – Тошкент 2012. 67-бет.
К.Э.Гафуров
Соискатель ТГЮУ
ГЛОБАЛЬНЫЙ ИННОВАЦИОННЫЙ ИНДЕКС И
УЗБЕКИСТАН: ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ
Аннотация:
данная статья посвящена проблеме
достижения высоких позиций в международных рей-
тингах, в частности в Глобальном инновационном ин-
дексе. Комплексно изучены и проанализированы про-
блемы, препятствующие повышению рейтинга. Изуче-
на наилучшая практика передовых государств. На ос-
нове изученного разработаны предложения по улуч-
шению показателей данного рейтинга для Республики
Узбекистан.
Ключевые слова:
глобальный инновационный ин-
декс, инновации, международный рейтинг, институци-
ональные основы, рейтинг университетов мира QS,
интеллектуальная собственность.
A
ннотация:
ушбу мақола халқаро рейтингларда,
хусусан Глобал инновацион индексида юқори ўринлар-
га эришиш муаммосига бағишланган. Рейтингнинг ях-
шиланишига йўл қўймайдиган муаммоларни атрофли-
ча таҳлил қилинган. Илғор мамлакатларнинг энг яхши
амалиётлари ўрганилди. Тадиқот натижалари асосида
Ўзбекистон Республикаси учун ушбу рейтинг кўрсат-
кичларини яхшилаш бўйича таклифлар ишлаб чиқил-
ди.
Калит сўзлар:
глобал инновацион индекси, инно-
вация, халқаро рейтинг, институционал асослар, QS
жаҳон университетлари рейтинги, интеллектуал мулк.
Annotation:
this article is devoted to the problem of
achieving high positions in international ratings, in
particular in the Global innovation index. The problems
hindering the rating increase were comprehensively
studied and analyzed. The best practices of advanced
countries have been studied. Based on the study,
proposals were developed to improve the indicators of this
rating for the Republic of Uzbekistan.
Keywords:
global innovation index, innovation,
international rating, institutional framework, QS world
University rating, intellectual property.
Реформы, направленные на гарантирование защи-
ты прав человека, повышение уровня жизни населе-
ния, обеспечение свободы экономической деятельно-
сти, совершенствование материальных и процессу-
альных норм в судебно-правовой сфере приводят к
повышению показателей нашей страны в междуна-
родных рейтингах и индексах.
В частности, за последние четыре года в «Индексе
экономической свободы» Фонда наследия наша стра-
на поднялась на 52 позиции, «Индексе эффективности
логистики» – на 19 позиций, «Индексе ведения бизне-
са» Всемирного банка – на 18 позиций.
В рейтинге «Классификация страновых рисков»
Организации экономического сотрудничества и разви-
тия Узбекистан поднялся из 6 группы в 5 группу стра-
нового риска.
Вместе с тем, вследствие того, что некоторые ру-
ководители не уделяют достаточного внимания работе
с рейтингами и большинство реформ не отражены в
опросах, проводимых международными организация-
ми, позиции Республика Узбекистан в приоритетных
