ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2010
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
56
З
.
Рузиев
Ўзбекистон
Миллий
университети
Ҳуқуқшунослик
факультети
аспиранти
АҲОЛИНИНГ
ҲУҚУҚИЙ
МАДАНИЯТИНИ
ЮКСАЛТИРИШДА
ФУҚАРОЛАР
ЎЗИНИ
ЎЗИ
БОШҚАРИШ
ОРГАНЛАРИНИНГ
РОЛИ
Ўзбекистон
Республикасида
амалга
оширилаётган
ислоҳотларнинг
мазмун
-
моҳияти
ижтимоий
ҳаётнинг
барча
соҳаларини
демократлаш
-
тиришга
,
халқимиз
турмушининг
янада
фаровонлашувига
,
мамлакатимиз
ободлиги
ва
тараққиётини
таъминлашга
,
Ватанимизнинг
обрў
-
эътиборини
янада
юксалтириш
,
айниқса
аҳолининг
ҳуқуқий
маданиятини
оширишга
хизмат
қилишга
қаратилгандир
.
Ҳар
қандай
жамиятда
ҳам
демократия
қай
даражада
эканлигини
белгиловчи
камида
учта
мезон
бор
.
Булар
халқнинг
қарорлар
қабул
қилиш
жараёнидан
қанчалик
хабардорлиги
,
ҳукумат
қарорлари
халқ
томонидан
қанчалик
назорат
қилиниши
,
оддий
фуқароларнинг
давлатни
бошқаришда
қанчалик
иштирок
этишидир
.
Бунга
эришиш
учун
энг
аввало
,
жамоатчилик
вакилларининг
сиёсий
,
ижтимоий
савиясини
ўстириш
керак
.
Ҳар
бир
фуқаро
,
ҳар
бир
инсон
ўз
ҳақ
–
ҳуқуқини
яхши
билиши
ва
уни
ҳимоя
қила
олиши
зарур
.
Одамларнинг
ҳуқуқий
маданият
,
ҳуқуқий
онг
,
ҳуқуқий
билимлар
билан
қуроллантириш
асосий
вазифалардан
бири
бўлиши
шарт
.
Токи
жамиятнинг
ҳар
қайси
аъзоси
ўз
ҳуқуқи
,
ўз
бурчи
ва
масъулиятини
пухта
билмас
экан
,
уни
ҳаётий
эхтиёж
сифатида
англамас
экан
,
бизнинг
ислоҳот
,
янгиланиш
ҳақидаги
барча
сўзларимиз
,
саъй
–
ҳаракатларимиз
бесамар
кетаверади
1
.
Дарҳақиқат
,
мамлакатимизда
демократик
ҳуқуқий
давлат
ва
эркин
фуқаролик
жамиятини
қарор
топтириш
мақсадида
жамиятни
барча
соҳаларига
оид
,
айниқса
инсон
ҳуқуқлари
ва
эркинликларини
ҳимоя
қилишга
қаратилган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
тизими
яратилди
.
Табиийки
,
янги
қонунлар
яратилиши
янги
ҳуқуқий
муносабатларни
вужудга
келтиради
.
Бу
эса
ўз
навбатида
фуқароларнинг
ҳуқуқий
маданиятини
доимий
равишда
ошириб
бориш
давр
талаби
эканлигидан
далолат
беради
.
Таъкидлаш
жоизки
,
аҳолининг
ҳуқуқий
маданиятини
оширишга
қаратилган
чора
-
тадбирлар
ҳар
бир
давлат
органи
,
жамоат
бирлашмаси
томонидан
амалга
оширилиши
зарур
.
Улар
ичида
эса
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органларининг
алоҳида
ўрни
мавжуд
.
Бу
ўринда
,
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
томонидан
аҳолини
ҳуқуқий
маданиятини
оширишнинг
йўналишлари
ҳақида
тўхталишдан
олдин
,
энг
аввало
«
ҳуқуқий
маданият
»
тушунчасининг
ўзини
яхши
англаб
олмоғимиз
даркор
.
Юридик
адабиётларда
ушбу
тушунчага
турли
ёндашувлар
амалга
оширилганлигини
кузатиш
мумкин
.
Чунончи
,
айримларида
«
ҳуқуқий
маданият
–
бу
умумий
маданиятнинг
муҳим
қисми
бўлиб
,
қуйидаги
асосий
таркибий
қисмларни
ўз
ичига
олади
:
–
давлат
томонидан
халқ
ва
жамоат
бирлашмалари
нуқтаи
назарини
ифодаловчи
ҳуқуқий
сиёсатнинг
ишлаб
чиқилиши
ва
амалга
оширилиши
;
1
Каримов
И
.
А
.
Биз
келажагимизни
ўз
қўлимиз
билан
қурамиз
.
Т
.7.
Т
.:
Ўзбекистон
, 1999. 243-
б
.
–
юксак
даражадаги
ривожланган
юридик
фанларнинг
мавджудлиги
ҳуқуқий
маданиятнинг
муҳим
қисмидир
;
–
кенг
ва
фаол
ҳуқуқий
онг
ҳуқуқий
маданиятнинг
бир
қисми
бўлиб
,
у
давлат
ва
ҳуқуқий
воқеликлар
ҳақидаги
ғоялар
,
қарашлар
,
ҳис
–
туйғулар
,
фикрлар
,
кайфиятлар
тизимидир
.
Ҳуқуқий
онгда
ҳуқуқий
руҳият
ва
ҳуқуқий
мафкура
жиддий
ўрин
тутади
;
–
ҳуқуқий
маданият
–
бу
инсонларнинг
давлат
ва
ҳуқуқ
ҳақидаги
муҳим
билимларни
эгаллаб
олиш
даражасидир
;
–
илгари
эришилган
ва
тўпланган
барча
ҳуқуқий
тажриба
,
ҳуқуқий
ёдгорликлар
ва
уларнинг
оммага
тарқатилиши
ҳуқуқий
маданиятга
киради
;
–
амалдаги
норматив
–
ҳуқуқий
ҳужжатлардир
.
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
,
қонунлар
,
кодекслар
,
фармонлар
ва
бошқа
ҳуқуқий
манбалар
ҳуқуқий
маданиятнинг
асосини
ташкил
этади
;
–
ҳуқуқ
ижодкорлиги
маданияти
,
ҳуқуқ
нормаларини
яратиш
масаласи
,
юридик
техника
даражаси
,
масалан
,
депутатлар
ва
аппарат
хизматчиларининг
ҳуқуқий
билимлари
,
дунёқараши
,
ҳуқуққа
ёндашуви
қанчалик
юқори
ва
холисона
бўлса
,
ҳуқуқий
маданият
ҳам
шунчалик
юксак
бўлади
;
–
ҳуқуқни
амалга
ошириш
ишларини
ташкил
этилиши
қанчалик
юқори
бўлса
,
у
ҳуқуқий
маданиятга
ҳам
ўз
ижодий
таъсирини
кўрсатади
ва
аксинча
;
–
ҳуқуқий
маданиятнинг
яна
бир
қисми
ҳуқуқни
амалга
оширувчи
давлат
органлари
ва
мансабдор
шахсларининг
ҳуқуқ
нормалари
талаблари
даражасида
ҳамда
доирасида
ўз
ҳуқуқи
,
бурчларини
бажариш
,
уларни
англаб
олишдир
2
.
Ҳуқуқшунос
олим
Х
.
Маматовнинг
фикрича
эса
,
ҳуқуқий
маданият
–
фуқаролик
жамияти
аъзолари
ўз
ҳуқуқий
билимлари
ва
кўникмаларини
ўзлаштирувчи
ёки
ривожлантирувчи
ижодий
фаолиятнинг
муайян
хусусияти
ва
даражасидир
.
Ниҳоят
ҳуқуқий
маданият
ҳуқуқ
соҳасидаги
ижодий
фаолият
маҳсули
,
яъни
жамият
ҳуқуқий
билимлари
кўникмалари
ва
маҳоратининг
мажмуи
сифатида
намоён
бўлади
3
.
Шунинг
учун
ҳам
ҳуқуқий
маданият
–
жамият
ҳуқуқий
ҳаётининг
муайян
сифати
,
тараққиёт
даражаси
ҳисобланади
4
.
Бинобарин
, «
ҳуқуқий
маданият
»
жамият
ҳаёти
билан
узвий
боғлиқ
тушунча
ҳисобланар
экан
,
бу
борада
амалий
тадбирларни
юқори
босқичга
кўтариш
долзарб
аҳамият
касб
этади
.
Эътиборли
жиҳати
шундаки
,
мамлакатимизда
ҳуқуқий
демократик
давлат
қурилиши
,
қонунчиликни
мустаҳкамлаш
ва
ижтимоий
адолат
қарор
топишини
таъминлаш
,
маънавий
ва
маданий
ривожланишнинг
устувор
йўналишларини
белгилаш
,
амалга
оширилаётган
ислоҳотларни
янги
мазмун
билан
бойитиш
,
аҳолининг
ҳуқуқий
билими
ва
ҳуқуқий
онгини
юксалтириш
,
жамиятни
сиёсий
2
Қаранг
:
Ўзбекистон
юридик
энциклопедияси
/
Нашр
учун
масъул
Р
.
А
.
Муҳиддинов
ва
бошқалар
;
масъул
муҳаррир
Н
.
Тойчиев
.
Т
.:
Адолат
, 2009. 651-
б
.
3
Маматов
Х
.
Ҳуқуқий
маданият
–
фуқаролик
жамияти
қуриш
шароитида
уни
шакллантиришнинг
долзарб
масалалари
. //
Ҳуқуқ
ва
бурч
.
№
2. 2008. 45-
б
.
4
Бозоров
У
.
Баркамол
авлодни
тарбиялашда
ҳуқуқий
билим
бериш
ва
ҳуқуқий
муаммоларни
шакллантириш
муаммолари
ҳамда
уларни
ҳал
этишга
оид
айрим
мулоҳазалар
// «
Ҳуқуқий
онгдан
–
юксак
маданият
сари
»
мавзусида
ўтказилган
илмий
-
амалий
конференция
материаллари
.
Т
.:
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
, 2006. 17-
б
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2010
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
57
фаоллигини
ошириш
,
ҳуқуқшунос
кадрларни
тайёрлаш
тизимини
такомиллаштириш
ва
жамоатчилик
фикрини
ўрганиш
борасидаги
ишларни
яхшилаш
мақсадида
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
И
.
А
.
Каримов
томонидан
1997
йил
25
июнда
қабул
қилинган
«
Ҳуқуқий
тарбияни
яхшилаш
,
аҳолининг
ҳуқуқий
маданияти
даражасини
юксалтириш
,
ҳуқуқшунос
кадрларни
тайёрлаш
тизимини
такомиллаштириш
,
жамоатчилик
фикрини
ўрганиш
ишини
яхшилаш
ҳақида
»
1
ги
Фармони
айнан
мазкур
йўналишда
чора
-
тадбирларни
амалга
оширишни
моҳиятан
юқори
босқичга
кўтаришга
хизмат
қилди
десак
,
муболаға
бўлмайди
.
Чунончи
,
мазкур
Фармон
асосида
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлиси
томонидан
1997
йил
29
августда
«
Жамиятда
ҳуқуқий
маданиятни
юксалтириш
миллий
дастури
тўғрисида
»
2
ги
қарори
қабул
қилинди
.
Мазкур
дастурга
асосан
,
жамоат
бирлашмаларига
,
шу
жумладан
,
жамғармалар
,
иттифоқлар
ва
уюшмаларга
,
шунингдек
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларига
ҳуқуқий
таълим
ва
ҳуқуқий
тарбиянинг
турли
шаклларидан
самарали
фойдаланиш
,
аҳолининг
турли
ижтимоий
гуруҳларига
ҳуқуқий
ёрдам
олишда
кўмаклашишлари
кераклиги
белгилаб
қўйилди
.
Бундан
ташқари
,
аҳолининг
,
айниқса
ёшларнинг
ҳуқуқий
маданиятини
юксалтиришга
дастури
-
амал
бўлиб
хизмат
қилувчи
яна
бир
муҳим
ҳужжат
–
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2001
йил
4
январдаги
«
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясини
ўрганишни
ташкил
этиш
тўғрисида
»
ги
Фармойишининг
ўзига
хос
долзарб
аҳамиятга
эга
эканлигини
ҳам
таъкидлаб
ўтиш
лозим
.
Албатта
,
мазкур
ҳужжатларнинг
асосий
мақсади
аҳолининг
умумий
ҳуқуқий
саводхонлиги
ва
онгини
оширишга
қаратилганлиги
билан
муҳимдир
.
Зеро
,
қонунни
,
унда
акс
эттирилган
ҳуқуқ
ва
бурчларни
мукаммал
билган
ҳар
бир
шахс
ўзини
эркин
ҳис
этади
,
ўз
қадр
-
қиммати
,
дахлсиз
ҳуқуқларини
рўёбга
чиқариш
учун
интилади
.
Бошқача
айтганда
,
ҳуқуқий
маданият
ҳар
бир
фуқарога
ўз
ҳуқуқларини
тўла
рўёбга
чиқаришга
,
уларни
амалга
оширишда
юзага
келиши
мумкин
бўлган
ғайриқонуний
ҳаракатлардан
ҳимоя
қилиш
имконини
беради
.
Бинобарин
,
мазкур
устувор
йўналиш
бевосита
фуқаронинг
ўзи
билан
боғлиқ
бўлиб
,
яна
бир
муҳим
жиҳат
бу
–
аҳолининг
ҳуқуқий
маданиятини
ошириш
билан
шуғулланувчи
давлат
органлари
,
жамоат
бирлашмалари
тизимини
яратиш
билан
боғлиқдир
.
Бу
борада
алоҳида
таъкидлаш
жоизки
,
республикамизда
мустақиллик
йилларида
аҳоли
ҳуқуқий
маданиятини
ривожлантиришга
йўналтирилган
кенг
ҳуқуқий
–
маърифий
институтлар
,
бирлашмалар
тизими
вужудга
келди
.
Улар
қаторида
Инсон
ҳуқуқлари
бўйича
вакил
(
Омбудсман
),
Инсон
ҳуқуқлари
бўйича
Миллий
марказ
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
ҳузуридаги
Амалдаги
қонун
ҳужжатлари
мониторинги
институти
,
ҳуқуқий
тарғибот
марказлари
,
Ўзбекистон
Адвокатлар
ассоциацияси
,
Ўзбекистон
Судьялар
ассоциацияси
,
Хотин
қизлар
қўмитаси
,
ҳуқуқни
муҳофаза
қилувчи
органлар
кабилар
шулар
жумласидандир
.
Улар
томонидан
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
билан
1
Қаранг
:
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахбо
-
ротномаси
. 1997
й
.
№
7. 179-
модда
.
4
Қаранг
:
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Мажлисининг
Ахбо
-
ротномаси
. 1997
й
.
№
9. 227-
модда
.
ҳамкорликда
фуқароларнинг
ҳуқуқий
маданиятини
оширишга
доир
турли
анжуманлар
,
семинарлар
,
учрашувлар
ва
маслаҳатлар
ўтказмоқда
,
қонунлар
тўпламларини
чоп
эттириш
,
чет
эл
мамлакатларининг
тажрибалари
билан
фуқароларни
таништириш
каби
ҳуқуқий
тарғибот
ишларини
амалга
оширмоқдалар
.
«
Ҳуқуқий
маданиятнинг
тараққиёти
, –
деб
ёзадилар
ҳуқуқшунос
олимлар
У
.
Таджиханов
ва
А
.
Саидов
,
–
шахс
ҳуқуқлари
ва
эркинликлари
ҳажмининг
кенгайиши
,
уларнинг
ҳимояланганлик
даражасининг
кўрини
-
шидир
.
Ҳуқуқий
тараққиёт
марказида
шахс
,
унинг
ҳуқуқлари
,
эркинликлари
ва
қонуний
манфаатлари
ҳамда
маданиятдаги
олий
қадрият
бўлган
шахснинг
– «
Барча
нарсаларнинг
мезони
бўлган
инсон
»
нинг
мақомини
мустаҳкамлашга
қаратилган
барча
ҳуқуқий
воситалар
,
мурувватлар
ва
институтлар
туради
»
3
.
Ушбу
институтлар
–
нодавлат
уюшма
ва
жамоат
ташкилотларидир
.
Ҳуқуқий
маданиятнинг
асосий
хусусиятлари
нодавлат
уюшма
ва
жамоат
ташкилотларини
«
кенг
халқ
оммасининг
ҳуқуқий
меъёрларини
яратиш
ҳамда
ўзаро
масъуллигини
таъминлашдир
»
4
.
Шунинг
учун
ҳуқуқий
маданият
давлатнинг
фуқаролар
ва
фуқароларнинг
давлат
,
жамият
олдидаги
масъуллиги
ҳамдир
.
Халқ
хокимиятчилиги
ҳам
,
аслида
ушбу
тамойил
асосида
қурилади
.
Бизга
маълумки
,
халқ
ҳокимиятчилигининг
ташкилий
институтционал
кўринишларидан
яна
бири
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларидир
.
«
Ўзбекистон
Республикаси
давлат
ҳокимияти
вакиллик
органларининг
қуйи
босқичлари
овул
,
қишлоқ
,
шаҳарча
,
туманга
бўйсинувчи
шаҳар
ва
шаҳарлардаги
туманларда
халқ
депутатлари
советлари
тугатилиб
,
уларнинг
ўрнига
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
жорий
этилди
.
Фуқаролик
жамияти
қуришнинг
маъноси
давлатчилик
ривожлана
боргани
сари
бошқарувнинг
турли
хил
вазифаларини
бевосита
халққа
топшириш
,
яъни
ўзини
ўзи
бошқариш
органларини
янада
ривожлантиришдир
»
5
.
Ушбу
жараён
юқоридан
қуйига
қараб
йўналтирилади
.
«
Бошқарув
вазифаларининг
асосий
қисмини
марказдан
вилоятларга
,
вилоятлардан
шаҳар
ва
туманлардаги
давлат
ҳокимияти
ва
бошқарув
идораларига
ўтишни
таъминлаш
даркор
.
Шу
тариқа
,
бу
босқич
аста
–
секин
ўзини
ўзи
бошқариш
жамоатчилик
ташкилотларига
ҳам
етиб
боради
»
6
. «
Кучли
давлатдан
кучли
фуқаролик
жамияти
сари
»
тамойилини
шакллантириш
жараёнида
ҳуқуқий
тарбияни
умумийлиги
ва
ҳуқуқий
ахборотни
барча
учун
очиқлиги
тамойилини
амалга
оширишда
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
,
шу
жумладан
«
маҳалла
»
институтининг
мавқеи
ҳам
юқори
даражада
десак
асло
ҳато
қилмаган
бўламиз
.
Шу
сабабли
маҳаллаларда
аҳолининг
айниқса
,
ёшларнинг
ҳуқуқий
маданиятини
,
ҳуқуқий
онгини
ва
ҳукуқий
билимларини
юксалтириш
юзасидан
кенг
кўламли
чора
-
тадбирларни
амалга
ошириш
кутилган
самарани
бериши
аниқ
.
Аммо
бугунги
кунда
ёшларимиз
билан
маҳалла
фуқаролар
3
Таджиханов
У
.,
Саидов
А
.
Ҳуқуқий
маданият
назарияси
.
Икки
томлик
. 1-
том
.
Т
., 1998. 49-
б
.
4
Одилқориев
Ҳ
.
Т
.
Конституция
ва
фуқаролик
жамияти
.
Т
.,
2002. 200-
б
.
5
Тўлаганов
А
.
Давлат
ҳокимиятининг
вакиллик
ва
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
фаолиятини
ташкил
этиш
.
Т
., 2002. 6–7-
бетлар
.
6
Каримов
И
.
А
.
Ватан
саждагоҳ
каби
муқаддасдир
.
Т
.3.
Т
.:
Ўзбекистон
, 1996. 13-
б
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2010
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
58
йиғини
,
унинг
катта
–
кичик
мутасаддилари
етарли
даражада
узвий
алоқа
боғлай
олмаяптилар
.
Бизга
маълумки
,
ҳозирги
кунда
маҳаллада
муҳокама
қилинаётган
ҳар
бир
масала
асосан
катта
ёшдагилар
иштирокида
бўлиб
ўтади
.
Қолаверса
,
ёшларнинг
ўзига
оид
бўлган
масалалар
ҳам
юқорида
кўрсатилган
иштирокчилар
билан
муҳокама
этилади
.
Шуни
айтиш
жоизки
,
айнан
ёшлар
билан
боғлиқ
бўлган
масалалар
юзасидан
маҳаллада
бўладиган
турли
хил
ҳуқуқий
саводхонликка
оид
тадбирларни
бевосита
ёшлар
иштироки
билан
ўтиши
уларни
ҳуқуқий
маданияти
ва
ҳуқуқий
онгини
шакллантиришда
муҳим
ўрин
эгаллайди
.
Бунга
эришиш
учун
маҳалларда
қабул
қилинаётган
қонун
хужжатлари
юзасидан
кенг
маънодаги
тушунтириш
ишларини
олиб
бориш
,
суҳбат
,
маъруза
,
машғулотларини
ўтказиб
туриш
ёшларнинг
ҳуқуқий
саводхонлигини
оширишга
катта
ёрдам
беради
.
Бу
тадбирлар
ёшлар
учун
ва
уларга
малакали
ахборотлар
етказиш
мақсадида
зерикарли
бўлиб
қолмаслиги
учун
маҳалла
йиғилишларига
ҳуқуқшунос
олимлар
,
ҳуқуқни
муҳофаза
қилиш
ходимларини
жалб
қилиб
туриш
муҳим
аҳамият
касб
этади
.
Бундан
ташқари
,
шуни
ҳам
алоҳида
таъкидлаб
ўтиш
керакки
,
маҳаллада
аҳолининг
ҳуқуқий
маданиятини
юксалтиришда
бевосита
диний
маърифат
ва
маънавий
–
аҳлоқий
тарбия
масалалари
бўйича
маслаҳатчиларнинг
ўрни
хам
беқиёсдир
.
Бунинг
учун
диний
маърифат
ва
маънавий
–
аҳлоқий
тарбия
масалалари
бўйича
маслаҳатчилар
томонидан
маҳаллада
истиқомат
қилаётган
аҳолини
салбий
йўлларга
кириб
кетишини
олдини
олиш
учун
мунтаззам
равишда
тарғибот
ва
ташвиқот
ишларини
олиб
бориб
туришлари
лозим
деб
хисоблаймиз
.
Ҳозирги
кунда
диний
маърифат
ва
маънавий
–
аҳлоқий
тарбия
масалалари
бўйича
маслаҳатчилар
томонидан
олиб
борилаётган
тарғибот
ва
ташвиқот
ишлари
бесамар
кетмаяпти
албатта
.
Рақамларга
мурожаат
қиладиган
булсак
,
ўтган
йилнинг
12
ойи
давомида
республика
миқёсида
маслаҳатчилар
томонидан
маънавий
–
аҳлоқий
тарбиявий
таъсир
чоралари
кўрсатилганлиги
натижасида
тузалиш
йўлига
кирган
шахслар
сони
3.431
тани
,
жумладан
2.077
та
эркаклар
, 1.022
та
аёллар
хамда
332
тани
вояга
етмаганлар
ташкил
килган
1
.
Бундан
кўриниб
турибдики
,
маслаҳатчилар
томонидан
олиб
борилаётган
ишлар
ўз
самарасини
кўрсатаётир
.
Назаримизда
,
мазкур
хайрли
ишларни
янада
самарали
бўлишини
таъминлашда
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
томонидан
қуйидаги
чора
-
тадбирларни
амалга
ошириш
мақсадга
мувофиқ
ҳисобланади
:
биринчидан
,
қабул
қилинаётган
янги
қонунларни
улар
мазмун
-
моҳиятидан
келиб
чиққан
ҳолда
,
туман
,
шаҳар
ҳокимликлари
томонидан
нафақат
соҳавий
хизматларга
,
балки
кенг
жамоатчиликка
таништирилиши
лозимлиги
мақсадида
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларига
юбориш
тизимини
жорий
этиш
;
иккинчидан
,
қабул
қилинаётган
қонунлар
ижроси
устидан
жамоатчилик
назоратини
ўрнатиш
ва
унинг
самарадорлигини
ошириш
мақсадида
,
туман
(
шаҳар
)
ҳокимликлари
ҳузурида
муайян
қонунларнинг
1
Ўзбекистон
Республикаси
ИИВ
ҲООББнинг
диний
маърифат
ва
маънавий
-
ахлоқий
тарбия
масалалари
бўйича
маслаҳатчилар
томонидан
2008
йилнинг
12
ойи
давомида
амалга
оширилган
ишлар
тўғрисидаги
маълумоти
.
ижросини
таъминлаш
бўйича
жамоатчилик
назоратини
ўрнатиш
юзасидан
ҳуқуқни
муҳофаза
қилувчи
органлар
ва
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
билан
ҳамкорликда
доимий
ишчи
гуруҳларни
тузиш
,
уларнинг
иш
режаларини
тасдиқлаш
ҳамда
ҳар
бир
қонун
ижроси
юзасидан
йиғилишлар
ўтказиб
туриш
тизимини
йўлга
қўйиш
;
учинчидан
,
ҳар
бир
фуқаролар
йиғини
биносида
қонун
ҳужжатларидаги
сўнгги
ўзгартиш
ва
қўшимчалар
бўйича
тегишли
бурчакларни
ташкил
қилиш
;
тўртинчидан
,
аҳолининг
ҳуқуқий
онги
ва
тафаккурини
ошириш
мақсадида
маҳалларда
«
Ҳуқуқий
билимлар
»
мавзусида
ўқув
машғулотларини
жорий
этиш
;
бешинчидан
,
аҳолининг
турли
ижтимоий
гуруҳларига
тегишлича
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатишга
мўлжалланган
жамоатчилик
асосидаги
юридик
маслаҳатхоналар
ташкил
этиш
.
Хулоса
қилиб
айтганда
,
бугунги
кунда
ўз
олдига
ҳуқуқий
демократик
давлатни
қуришни
олий
мақсад
қилиб
олган
мамлакатимизда
аҳолининг
ҳуқуқий
мада
-
ниятини
ошириш
долзарб
аҳамият
касб
этади
.
Мазкур
соҳада
чора
-
тадбирларни
изчил
равишда
амалга
оши
-
ришда
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
марказий
ўринни
эгаллайди
.
Уларнинг
ушбу
йўналишдаги
фаолиятининг
самарадорлигини
ошириш
эса
жамият
ва
давлат
олдида
турган
муҳим
вазифа
-
лардан
ҳисобланади
.
