ФУҚАРОЛИК
ҲУҚУҚИ
♦
CIVIL LAW
♦
ГРАЖДАНСКОЕ
ПРАВО
2007
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
41
А
.
Ашуров
ТДЮИ
магистранти
МИКРОКРЕДИТЛАШНИНГ
ҲУҚУҚИЙ
ЖИҲАТЛАРИ
ВА
УНИ
ЎЗБЕКИСТОНДА
РИВОЖЛАНТИРИШ
ИМКОНИЯТЛАРИ
Сўнгги
ўн
йилликларда
дунёда
истеъмолчилар
кенг
доирасининг
турли
-
туман
эҳтиёжларини
янада
тўлиқроқ
ҳисобга
олиш
зарурияти
сабабли
молия
-
кредит
фаолияти
турларининг
диверсификацияланиши
кузатилмоқда
.
Тадбиркорликнинг
ривожланиши
бошқа
омиллар
билан
бир
қаторда
инвестиция
фаолиятини
таъмин
-
лаш
учун
молия
ресурсларидан
фойдаланиш
имкони
-
ятларига
кўп
жиҳатдан
боғлиқ
бўлиб
,
бу
асосан
мамла
-
кат
молия
тизимининг
ҳолати
билан
белгиланади
.
Ўзбекистонда
бундай
сектор
эндигина
шакллан
-
моқда
ва
кредит
ресурсларининг
қиймати
ҳанузгача
қийматнинг
баландлиги
билан
тавсифланади
.
Кичик
тадбиркорлик
учун
банк
жабҳаси
лозим
да
-
ражада
ривожланмагани
асосан
маъмурий
тартибга
солишнинг
ҳаддан
зиёд
ортиқлиги
билан
изоҳланади
,
бу
эса
молия
бозори
иштирокчиларининг
харажатла
-
рини
кўпайтиради
,
уларнинг
молиявий
хизматлар
дои
-
расини
кенгайтириш
ва
мазкур
хизматлар
сифатини
оширишга
бўлган
рағбати
сўнишига
сабаб
бўлади
.
Нобанк
кредитлашнинг
ривожланган
очиқ
тизими
мавжуд
эмаслиги
кичик
тадбиркорликка
салбий
таъсир
кўрсатмоқда
.
Шу
муносабат
билан
бугунги
кунда
мик
-
рокредитлаш
жараёнларининг
ривожланиши
билан
боғлиқ
жараёнлар
биринчи
ўринга
чиқмоқда
.
Зеро
,
микрокредитлаш
тижорат
банклари
ва
бошқа
кредит
муассасалари
томонидан
қўлланувчи
одатдаги
кре
-
дитлашдан
ўз
мақсад
ва
мўлжаллари
билан
ажралиб
туради
.
Улар
ўртасидаги
фарқ
микрокредитлаш
техно
-
логиясида
ва
унинг
кредит
маҳсулларида
намоён
бўлади
.
Ҳозирги
иқтисодий
ва
ижтимоий
тизимларда
мазкур
институт
,
ҳеч
шубҳасиз
,
ўта
муҳим
аҳамият
касб
этади
.
Мазкур
масалалар
бозор
иқтисодиёти
барпо
этиш
йўлига
кирган
Ўзбекистон
учун
ишбилармонлик
фаол
-
лигини
рағбатлантириш
ва
аҳолини
иқтисодиётнинг
реал
секторига
кенг
жалб
қилиш
нуқтаи
назаридан
айниқса
муҳимдир
.
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Ислом
Ка
-
римов
бу
хусусда
сўз
юритар
экан
,
жумладан
шундай
деб
қайд
этади
: "
Хусусий
тадбиркорликни
ривожланти
-
риш
,
шубҳасиз
,
бу
соҳага
молиявий
кўмак
,
қўшимча
солиқ
имтиёзлари
ва
преференциялар
беришни
тақозо
этади
.
Бу
ёрдамни
замонавий
ривожланган
банк
тизи
-
ми
орқали
,
ишлаб
чиқариш
корхоналарига
фоиз
став
-
калари
унча
юқори
бўлмаган
кредитлар
ажратиш
йўли
билан
амалга
ошириш
мумкин
.
Микрокредитлаш
тизи
-
мини
кенгайтириш
...
талаб
этилади
"
1
.
Бинобарин
,
Ўзбекистонда
микрокредитлаш
жараён
-
лари
назарий
,
қонунчилик
ва
амалий
йўсиндаги
чора
-
тадбирларни
ўз
вақтида
,
ташаббускорлик
билан
фаол
амалга
оширишни
тақозо
этади
.
Шуни
таъкидлаш
лозимки
,
гарчи
бугунги
кунда
Ўзбекистоннинг
микрокредитлаш
бозори
минтақанинг
бошқа
мамлакатларига
таққослаганда
нисбатан
тез
ўсаётган
суръатлар
билан
тавсифланса
-
да
,
унинг
гео
-
1
Каримов
И
.
А
.
Бизнинг
бош
мақсадимиз
–
жамиятни
демо
-
кратлаштириш
ва
янгилаш
,
мамлакатни
модернизация
ва
ислоҳ
этишдир
.
Тошкент
, 2005. 81–82-
б
.
график
қамрови
ва
тарқалиш
даражасини
етарли
деб
айтиш
қийин
.
Хусусан
,
ўртача
ҳисобий
қамров
даража
-
си
тахминан
9%
ни
ташкил
этади
2
.
Таққослаш
учун
шуни
қайд
этиш
мумкинки
,
Шарқий
Европа
мамлакат
-
ларида
тегишли
кўрсаткичлар
20–25%
ни
ташкил
қилади
.
Микрокредитлаш
тушунчасига
қуйидаги
таърифни
бериш
мумкин
.
Микрокредитлаш
(
ингл
. microcredit) –
одатдаги
банк
кредитларига
даъвогар
бўлишга
қурби
етмайдиган
кичик
тадбиркорларга
унча
катта
бўлмаган
кредитлар
бериш
билан
шуғулланувчи
молиявий
тармоқ
.
Микрокредитлаш
–
микромолиялашнинг
муҳим
қисми
.
Микромолиялаш
умумийроқ
тушунча
бўлиб
,
микросуғурталаш
,
микролизинг
,
омонатлар
тизими
ва
ҳоказоларни
ўз
ичига
олади
.
Микрокредитлашнинг
ўзига
хос
хусусиятлари
қуйидагилардан
иборат
:
–
унча
катта
бўлмаган
қисқа
муддатли
янгиланади
-
ган
кредитлар
бериш
;
–
буюртмаларни
кўриб
чиқишнинг
соддалаштирил
-
ган
тартиби
;
–
қайтариш
кафолатларининг
ҳар
хил
турларидан
фойдаланиш
.
Зарур
норматив
базанинг
йўқлиги
Ўзбекистонда
микромолиялашнинг
ривожланиш
йўлида
асосий
ғов
-
тўсиқ
бўлиб
турибди
.
Мавжуд
норматив
-
ҳуқуқий
мас
-
сив
ҳозирги
давр
талабларига
жавоб
бермайди
,
зеро
бу
соҳада
мавжуд
масалалар
тўлиқ
тартибга
солинма
-
ган
,
боз
устига
,
кўпгина
қоидалар
банк
қонунчилиги
билан
боғланадики
,
ундан
ўхшашлик
бўйича
фойдала
-
нилган
тақдирда
у
микрокредитлаш
муносабатлари
-
нинг
хусусиятини
доим
ҳам
акс
эттирмайди
.
Микрокредитлашнинг
назарий
ва
қонунчилик
асос
-
лари
ҳамда
ўзига
хос
хусусиятлари
ҳақида
яхлит
та
-
саввур
ҳосил
қилишнинг
муҳимлиги
мазкур
муносабат
-
ларни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
жабҳаларининг
ранг
-
баранглиги
билан
изоҳланадики
,
бу
микрокредитлаш
замонавий
воситаларнинг
афзалликларини
Ўзбекистондаги
ишбилармонлик
муҳитига
янада
кенгроқ
жорий
этиш
учун
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
мажмуини
ишлаб
чиқиш
ва
қабул
қилишни
ҳамда
на
-
зарий
,
қонунчилик
ва
институционал
хусусиятга
эга
бўлган
чора
-
тадбирларни
амалга
оширишни
назарда
тутади
.
Буларнинг
барчаси
ушбу
тадқиқотнинг
аҳамияти
ва
зарурлигини
белгилайди
.
Микрокредитлаш
ўз
самарадорлигини
жаҳоннинг
кўпгина
мамлакатларида
исботлаган
иқтисодий
ри
-
вожланиш
воситаси
ҳисобланади
.
Одатда
микрокре
-
дитлаш
қуйидаги
вазифаларни
ҳал
қилишга
қаратилади
:
–
бошловчи
тадбиркорларни
маблағ
билан
таъминлаш
;
–
кичик
бизнес
мулкдори
саналган
ва
одатдаги
банк
кредитларидан
фойдаланиш
имкониятига
эга
бўлмаган
тадбиркорларни
молиялашнинг
ташқи
манбаларидан
фойдаланиш
имкониятларини
кен
-
2
Қарз
ўртача
миқдорининг
аҳоли
жон
бошига
тўғри
келадиган
ички
миллий
маҳсулот
билан
нисбати
сифатида
ўлчанади
.
CAMFA 2005
йил
1
апрелга
қадар
бўлган
ҳолатга
кўра
Ўзбекистон
ҳудудида
иш
олиб
бораётган
11
йирик
микромо
-
лиялаш
ташкилоти
бўйича
берган
маълумотларга
кўра
,
қарзнинг
ўртача
миқдори
146
АҚШ
долларини
ташкил
этган
.
World Bank
маълумотларига
кўра
,
Ўзбекистонда
аҳоли
жон
бошига
нисбатан
ички
миллий
маҳсулотнинг
ҳисобий
кўрсаткичи
харид
қобилияти
паритети
жиҳатидан
2003
йилда
1720
АҚШ
долларини
ташкил
қилган
.
ФУҚАРОЛИК
ҲУҚУҚИ
♦
CIVIL LAW
♦
ГРАЖДАНСКОЕ
ПРАВО
2007
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
42
гайтириш
;
–
ўз
бизнесини
очишни
хоҳлаган
,
бироқ
пул
маблағларини
олишнинг
одатдаги
манбаларидан
фой
-
даланиш
имкониятига
эга
бўлмаган
аҳолининг
ижти
-
моий
ҳимояланмаган
қатламларини
маблағ
билан
таъминлаш
.
Микрокредитлаш
,
кам
таъминланганлик
даражаси
-
ни
пасайтириш
ва
тадбиркорлик
фаолиятини
рағбатлантириш
воситаси
сифатида
Ўзбекистон
ша
-
роитида
самарали
қўлланилиши
мумкин
,
чунки
бозор
муносабатларига
ўтилиши
аҳоли
бандлиги
ва
даро
-
мадларининг
камайиши
ҳамда
унда
тадбиркорлик
фаолияти
кўникмалари
ва
бизнес
асосларига
оид
би
-
лимлар
йўқлиги
билан
боғлиқ
бир
қанча
муаммоларни
юзага
келтирди
.
Бирлашган
Миллатлар
Ташкилоти
Бош
ассамблеяси
2000
йил
сентябрда
бўлиб
ўтган
Мингйиллик
саммитида
маъқулланган
БМТнинг
Мингйиллик
декларациясида
таърифланган
мақсадларга
эришиш
учун
2005
йилни
Микрокредитлаш
халқаро
йили
деб
эълон
қилгани
мик
-
рокредитлаш
институти
муҳимлигининг
исботи
бўлди
1
.
Бу
дастур
микрокредитлаш
ва
микромолиялашнинг
ро
-
ли
ҳақида
жамиятнинг
огоҳлик
даражасини
ошириш
,
ҳукуматлар
,
донорлар
,
халқаро
ташкилотлар
,
ноҳукумат
ташкилотлари
,
хусусий
сектор
,
илмий
давралар
ва
мик
-
ромолиялаш
жабҳаси
мижозлари
ўртасида
шерикчилик
алоқаларини
янада
ривожлантириш
ва
мустаҳкамлаш
учун
кенг
имконият
яратади
2
.
Бугунги
кунда
Ўзбекистонда
нобанк
ташкилотлари
фаолиятининг
ҳуқуқий
таъминоти
ҳам
мавжуд
эмас
.
Бу
ҳол
микрокредитлаш
кенг
тарқалишига
монелик
қилмоқда
.
Банклар
аввало
даромад
олишдан
манфаатдор
экан
-
лигини
,
шунингдек
,
микрокредитлаш
рискининг
юқорилигини
ҳисобга
олганда
микрокредит
олиш
им
-
конияти
даражаси
жуда
паст
.
Ҳолбуки
,
жамият
ҳаётининг
у
ёки
бу
жабҳаларини
рағбатлантиришга
бевосита
ихтисослашган
нотижорат
ташкилотлари
маблағларни
самаралироқ
тақдим
этиш
учун
зарур
ахборот
ва
дастакларга
эга
.
Микрокредитлаш
хизматлари
амалда
банк
муасса
-
салари
томонидан
кўрсатилиши
билан
бугунги
кунда
Ўзбекистонда
кичик
бизнес
ва
якка
тадбиркорлик
жабҳаси
субъектларини
молиявий
ресурслар
билан
таъминлаш
мақсадида
микрокредитлаш
бўйича
Пилот
дастурларгина
амалга
оширилмоқда
3
.
Ўзбекистон
Рес
-
публикаси
меҳнат
ресурслари
билан
таъминланиш
даражаси
анча
юқори
бўлган
минтақа
ҳисобланади
.
Унинг
Марказий
Осиёдаги
барча
меҳнат
ресурслари
таркибидаги
улуши
тахминан
40%
ни
ташкил
этади
4
.
Микрокредитлашнинг
аҳамияти
яна
шу
билан
бел
-
1
2
Батафсилроқ
қаранг
:
Резолюция
ООН
59/221;
Резолюция
ООН
53/197. http://daccess-
о
ds.un.org/
3
БМТ
Тараққиёт
дастури
кўмагида
амалга
оширилаётган
Қорақалпоғистонда
Микрокредитлаш
дастури
республикада
нобанк
тузилмалари
томонидан
микрокредитлар
тақдим
этиш
борасидаги
биринчи
тажриба
ҳисобланади
.
Ўзбекистон
Тад
-
биркор
аёллари
уюшмасининг
Қорақалпоғистон
Республикаси
бўлими
Дастурнинг
миллий
ҳамкоридир
.
Бу
ташкилотга
мик
-
рокредитларни
тақсимлаш
мақсадида
ссуда
капиталини
шакллантириш
учун
грант
берилган
.
Шунга
ўхшаш
дастур
Қашқадарё
вилоятида
ҳам
амалга
оширилмоқда
.
Қаранг
:
Сравнительный
обзор
нормативно
-
правовой
базы
и
практики
микрокредитования
за
рубежом
.
Фонд
поддержки
малого
предпринимательства
. 2001. http://www.microfinance.uz
4
Қаранг
:
Резюме
доклада
2000/08
и
базовые
предпосылки
развития
микрокредитования
в
Узбекистане
//
гиланадики
,
ривожланиш
жараёнида
у
соф
ижтимоий
вазифаларни
ҳал
қилиш
доирасидан
чиқиши
мумкин
.
Микрокредитлаш
тадбиркорлик
руҳини
тарбиялаш
ва
рағбатлантириш
,
бизнесни
юритиш
кўникмаларини
шакллантириш
орқали
кўпгина
мижозлар
муҳтожлар
тоифасидан
тадбиркорлар
тоифасига
,
ундан
кичик
бизнес
субъектлари
қаторига
ўтишга
,
яъни
кичик
ва
ўрта
тадбиркорликни
ривожлантириш
воситасига
ай
-
ланишга
кўмаклашиши
,
шу
тариқа
реал
иқтисодиётнинг
мазкур
муҳим
секторининг
кенгайиши
ва
мустаҳкамланишига
имконият
яратиши
мумкин
.
Буларнинг
барчаси
аҳоли
айрим
гуруҳларининг
да
-
ромадларини
қувватлаш
ва
умуман
кичик
бизнесни
ривожлантиришга
қаратилган
микрокредитлаш
инсти
-
тути
каби
ўта
самарали
адресли
ижтимоий
дастурлар
-
ни
ишлаб
чиқиш
ва
ҳаётга
татбиқ
этишнинг
аҳамиятини
белгилайди
.
Бироқ
,
Ўзбекистонда
микрокредитлаш
эндигина
йўлга
қўйилган
ва
унинг
қамров
доираси
ҳали
анча
тор
эканлигини
тан
олиш
даркор
.
Мамлакатда
лозим
нор
-
матив
чегаралар
мавжуд
эмаслиги
бу
ерда
микрокре
-
дитлаш
фаолияти
вужудга
келишига
то
2000
йилга
қадар
имконият
бермади
5
.
Микрокредитлаш
борасида
-
ги
фаолиятни
ривожлантиришга
кейинги
уринишлар
ҳам
,
қонунчи
ўрганилаётган
институтнинг
юридик
та
-
биати
,
шунингдек
,
уни
самарали
амалга
ошириш
ме
-
ханизмлари
ҳақида
аниқ
тасаввурга
эга
эмаслиги
учунми
,
лозим
даражада
самара
бермади
.
Лозим
норматив
базанинг
йўқлиги
Ўзбекистонда
микрокредитлашнинг
ривожланиши
йўлида
ғов
-
тўсиқ
бўлиб
турибди
.
Мавжуд
норматив
-
ҳуқуқий
база
бир
қатор
зиддиятларни
юзага
келтиради
.
Бу
,
аввало
,
мик
-
рокредитлашни
тушунишга
нисбатан
аниқ
ёндашув
мавжуд
эмаслиги
ва
бундай
турдаги
хизматларни
кўрсатиш
ваколатларига
эга
субъектлар
доирасини
белгилаш
билан
боғлиқ
6
.
Микрокредитлашнинг
ривожланишига
монелик
қилаётган
асосий
омилларни
шартли
равишда
ташки
-
лий
-
ҳуқуқий
,
молиявий
ва
кадрларга
оид
омилларга
ажратиш
мумкин
.
Ташкилий
-
ҳуқуқий
муаммолар
қаторига
қуйида
-
гилар
киради
:
–
микрокредит
ташкилотларининг
давлат
бошқарув
органлари
ва
давлат
ривожланиш
институтлари
билан
ҳамкорлигининг
схемаси
ишлаб
чиқилмаган
;
–
мониторинг
,
ички
назорат
ривожланган
тизими
,
таъсирга
баҳо
бериш
тизими
ва
тегишли
дастурий
таъминлаш
воситалари
мавжуд
эмас
;
–
миллий
банклар
ва
бошқа
нобанк
ташкилотлари
микрокредит
ташкилотлари
билан
яхши
алоқа
ўрнатмаган
.
Бу
ҳол
молиявий
ресурсларни
жалб
қилишда
қийинчиликлар
туғдирмоқда
;
–
микрокредит
ташкилотлари
тармоғи
ривожланма
-
5
Қаранг
:
Абдуллаев
Б
.
Микрофинансирование
в
Узбекистане
.
2003. http://www.cer.uz
6
Хусусан
,
аксарият
миллий
микромолия
ташкилотлари
ЎзР
ФКнинг
744-
моддасига
ишора
қилиб
,
улар
кредит
эмас
,
балки
қарз
беришини
қайд
этмоқдалар
,
чунки
"
кредит
шартномаси
бўйича
бир
тараф
–
банк
ёки
бошқа
кредит
ташкилоти
(
креди
-
тор
)
иккинчи
тарафга
(
қарз
олувчига
)
шартномада
назарда
тутилган
миқдорда
ва
шартлар
асосида
пул
маблағлари
(
кре
-
дит
)
бериш
мажбуриятини
олади
".
Бунда
барча
муносабатлар
ФК
41-
бобининг
1-
параграфи
билан
тартибга
солинади
.
Бошқача
айтганда
,
юқорида
кўрсатилган
ишорадан
кредитлар
микрокредитлаш
ташкилотлари
мансуб
бўлмаган
кредит
таш
-
килотлари
томонидангина
берилиши
мумкин
,
деган
хулоса
келиб
чиқади
.
ФУҚАРОЛИК
ҲУҚУҚИ
♦
CIVIL LAW
♦
ГРАЖДАНСКОЕ
ПРАВО
2007
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
43
ган
.
Молиявий
муаммолар
гуруҳига
қуйидагиларни
ки
-
ритиш
мумкин
:
–
шаҳарчалар
ва
қишлоқлар
аҳолисини
кредит
-
лашда
рисклар
даражасининг
баландлиги
;
–
микрокредит
ташкилотлари
ўз
маблағларининг
етарли
эмаслиги
;
–
берилаётган
микрокредитлар
суммаси
унча
катта
эмаслиги
ва
кредитлаш
муддатининг
қисқалиги
акса
-
рият
ҳолларда
тадбиркорлик
фаолиятини
ташкил
этиш
учун
етарли
эмас
;
–
қарз
олувчи
кредит
тарихининг
йўқлиги
;
–
микрокредитларга
хизмат
кўрсатишда
муомала
харажатларининг
кўплиги
.
Кадрларга
оид
муаммолар
қаторига
қуйидагилар
киради
:
–
микрокредитлаш
соҳасида
малакали
кадрларнинг
йўқлиги
;
–
қарз
олувчиларни
микрокредитлаш
масалалари
бўйича
таълим
ва
маслаҳат
бериш
хизматлари
мавжуд
эмаслиги
;
–
микрокредит
ташкилотини
тузишга
доир
ахборот
ва
билимларнинг
камлиги
.
Жаҳон
амалиётида
микромолия
ташкилотларини
тартибга
солишнинг
қатор
принциплари
яратилди
.
Тартибга
солишнинг
умумий
принципи
нопруденци
-
ал
хусусиятга
эга
вазифалар
,
яъни
омонатчиларнинг
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
билан
боғлиқ
бўлмаган
вазифаларни
ҳал
қилиш
учун
малол
келадиган
пру
-
денциал
қоидалардан
фойдаланишни
четлаб
ўтишни
назарда
тутади
.
Кичик
тадбиркорлик
субъектларининг
эҳтиёж
-
ларини
таъминлашнинг
навбатдаги
усуллари
қуй
-
идагилардир
:
мижозлар
фаолиятининг
тури
ва
хусу
-
сиятига
қараб
қарзларнинг
мос
келувчи
муддатлари
;
қайта
қарз
бериш
;
тадбиркор
маблағларни
ўзи
тасар
-
руф
этишига
имконият
яратиш
;
мижоз
учун
ҳам
,
мик
-
рокредитлаш
ташкилоти
учун
ҳам
рискларни
камайти
-
риш
мақсадида
унча
кўп
бўлмаган
миқдорда
қарзлар
бериш
;
мижоз
учун
қулайлик
,
шу
жумладан
,
ташкилот
жойлашган
ернинг
қулайлиги
;
буюртма
ва
шартнома
-
нинг
оддий
шакллари
;
буюртма
бериш
ва
қарз
бери
-
лиши
ўртасидаги
муддатнинг
қисқалиги
.
Миллий
микрокредитлаш
ташкилотлари
фаолияти
-
нинг
очиқ
ва
ошкоралик
даражасини
ошириш
ҳам
уларнинг
муваффақиятли
ривожланиш
гарови
ҳисобланади
.
Молиявий
очиқлик
молиявий
ресурслар
-
ни
жалб
қилишда
муваффақиятга
эришиш
омилидир
.
Самарали
мониторинг
тизимини
яратиш
ишончли
ва
қиёсий
ахборотнинг
эркин
оқимини
таъминлаш
имко
-
нини
беради
ва
қуйидаги
икки
вазифани
амалга
оши
-
ришга
кўмаклашади
:
–
микрокредитлашни
тижоратлаштириш
;
–
микрокредит
ташкилотини
бошқаришни
такомил
-
лаштириш
.
Ўзбекистондаги
ҳозирги
вазиятни
ҳисобга
олганда
,
кичик
тадбиркорлик
субъектларининг
молия
-
кредит
ресурсларидан
фойдаланиш
имкониятларини
кенгай
-
тиришга
,
бизнинг
назаримизда
,
банк
орқали
кредит
-
лашни
ривожлантириш
,
шунингдек
,
нобанк
кредитлаш
тизимини
яратиш
йўли
билан
эришиш
мумкин
.
Микро
-
кредитлаш
тизими
кичик
тадбиркорлик
нуқтаи
назари
-
дан
энг
қулай
ва
самарали
тизим
ҳисобланади
.
Умуман
олганда
,
самарали
натижаларга
эришиш
учун
мамлакатда
микромолиялаш
стратегияси
уч
да
-
ражадан
иборат
бўлиши
лозим
.
Бу
,
аввало
,
микрода
-
ража
бўлиб
,
у
микромолиялаш
дастурлари
ишлайди
-
ган
қулай
ҳуқуқий
майдон
яратишни
назарда
тутади
.
Иккинчи
даража
–
мезодаража
микромолия
ташкилот
-
ларини
қўллаб
-
қувватловчи
инфратузилмани
ривож
-
лантириш
,
шу
жумладан
,
ўқитиб
-
ўргатиш
ва
маслаҳат
беришни
назарда
тутади
.
Учинчи
даража
–
микрода
-
ража
микромолия
ташкилотларини
тузиш
ва
улар
барқарор
фаолият
олиб
боришига
қаратилган
.
Резюме
В
вводной
части
статьи
автор
рассматривает
вопрос
финансово
-
кредитной
деятельности
в
целом
.
В
основной
части
всесторонне
анализируются
пра
-
вовые
характеристики
микрокредитования
.
В
заключении
автор
приходит
к
выводу
,
что
улуч
-
шение
доступа
субъектов
малого
предпринимательст
-
ва
к
финансово
-
кредитным
ресурсам
видится
как
пу
-
тем
развития
банковского
кредитования
,
так
и
через
создание
системы
небанковского
кредитования
.
Наи
-
более
востребованной
и
эффективной
с
позиций
ма
-
лого
предпринимательства
является
система
микро
-
кредитования
.
Abstract
In the introductory part of the article the author consid-
ers a question of financial-credit activity as a whole.
In the basic part legal characteristics of micro crediting
are comprehensively analyzed.
In the conclusion the author comes to opinion, that the
improvement of access of subjects of small business to
financial resources-credit should be promoted both by
development of bank crediting, and through creation of
system of no bank crediting.
