ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№4 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
74
родительской власти (например, УК Швейцарии
предусмотрено наказание за отказ в возвращении
несовершеннолетнего лицу, обладающему родитель-
ской или опекунской властью).
В некоторых кодексах содержится уголовная ответ-
ственность за уклонение от исполнения своих опекун-
ских обязанностей. На наш взгляд, установление от-
ветственности за использования опеки в корыстных
целях или оставление подопечных без надзора и не-
обходимой помощи достаточно актуально и сегодня.
Также можно выделить такие деяния, не регламен-
тируемые в особом порядке, как «жестокое обращение
с членами семьи при злостных обстоятельствах».
Список литературы:
1.
Райгородский Д.Я. Психология семьи (Серия
«Психология семейных отношений»). Учебное пособие
для факультетов психологии, социологии, экономики и
журналистики. Самара: Издательский Дом «БАХРАХ-
М», 2002. – 752 с.
2.
Ансель М. Методологические проблемы срав-
нительного права // Очерки сравнительного права. –
М.,1991.
3.
УК Испании / Перевод с исп. В.П. Зыряновой,
Л.Г. Шнайдер / под ред. Н.Ф. Кузнецовой, Ф.М. Решет-
никовой. – М., 1998.
4.
Рeшетникова Г. А. Угловно-правовая охрана
семьи и несовершеннолетних: Дисс. … канд. юр. наук.
– Ижевск, 2018.
5.
УК Республики Польша / Пер. с польского: Д.А.
Барилович, О.В. Хацкевич, Н.И. Ясинская // под
общ.ред. Н.Ф. Кузнецовой. – Минск, 2018.
6.
УК Швейцарии / пер. с нем., предисл. А.В. Се-
ребренниковой. – М., 2018.
7.
УК Голландии / пер. с англ. И.В. Мироновой;
науч. ред. Б.В. Волженкин. – СПб., 2018.
8.
УК ФРГ / пер. с нем. А. В. Серебренниковой; под
науч. ред. Н.Ф. Кузнецовой, Ф.М. Решетникова. – М.,
2018.
О. Саидов
Мустақил изланувчи
МАҲКУМЛАРНИ ЖАЗО ЎТАШ УЧУН ФУҚАРОСИ
БЎЛГАН ДАВЛАТГА ТОПШИРИШ ТУШУНЧАСИ ВА
АҲАМИЯТИ
Аннотация:
мазкур мақолада
жиноят ишлари
бўйича халқаро ҳамкорлик йўналишларидан бўлган
маҳкумларни жазо ўташ учун фуқароси бўлган
давлатга топшириш институти
таҳлил қилинган.
Муаллиф томонидан ж
иноят ишлари бўйича халқаро
ҳамкорлик
йўналишларининг
бир-бирига
боғлиқ
жиҳатлари
кенг
ёритилган.
Бундан
ташқари,
маҳкумларни топшириш тушунчаси бўйича турли
ҳуқуқшунос олимларнинг фикр ва мулоҳазалари
келтирилган бўлиб, таҳлил натижасида мазкур
тушунчага муаллифлик таърифи берилган.
Таянч сўзлар:
халқаро ҳамкорлик, жиноятчилик,
экстрадиция, маҳкумларни топшириш, ўзаро ҳуқуқий
ёрдам, халқаро шартнома.
Аннотация:
в данной статье проанализирован ин-
ститут передачи осужденных для отбывания наказания
в государства их гражданства, который является од-
ним из направлений международного сотрудничества
по уголовным делам. Автором широко раскрывается
взаимосвязь между направлениями международного
сотрудничества по уголовным делам. Кроме этого,
приводятся мнения и рассуждения учёных правоведов
по понятию передачи осуждённых и в результате дан-
ного анализа дается
авторское определение
данному
понятию.
Ключевые слова:
международное
сотрудниче-
ство,
преступление,
экстрадиция,
передача
осужденных, взаимная правовая помощ, международ-
ный договор.
Annotation:
this article analyzes the institution of
transfer of prisoners to serve their sentences in the States
of their nationality, which is one of the directions of inter-
national cooperation in criminal matters. The author ex-
tensively reveals the relationship between the directions of
international cooperation in criminal matters. In addition,
the opinions and arguments of legal scholars on the con-
cept of transfer of prisoners are given, and as a result of
this analysis, the author gives own definition to this con-
cept.
Keywords
:
international cooperation, crime, extradi-
tion, transfer of prisoners, mutual legal assistance, interna-
tional treaty.
Бугунги кунда жиноятчиликка қарши курашда
халқаро ҳамкорликнинг энг самарали ва зарурий
бўлган таркибий қисмларидан бири бу жиноий одил
судлови соҳасидаги халқаро ҳамкорликдир.
Бу эса ўз навбатида жиноятчиликни олдини олиш,
унга қарши бевосита курашиш, жазони ижро этиш каби
давлатларнинг ва бошқа субъектларнинг ўзига хос
фаолиятини
таъминловчи
давлатлараро
муносабатларнинг муҳим йўналиши ҳисобланади.
Шубҳасизки, жиноят ишлари бўйича халқаро
ҳамкорлик доирасида энг кўп тарқалган, илмда ҳамда
амалиётга кенг қўлланиладиган, халқаро ҳамкорлик
муносабатларини тартибга солувчи иккита асосий
йўналишлар,
яъни
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
ва
экстрадиция институтлари тўлиқ шакллангандир [1].
ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№4 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
75
Халқаро ҳамкорлик йўналишларидан бири бўлган ва
бугунги кунда янги йўналиш сифатида қаралаётган,
жазони ўташни давом эттириш учун фуқароси бўлган
давлатга маҳкумларни топшириш масалаларини ҳам
таҳлил қилиш, ҳуқуқий тартибга солиниш ва аниқ
механизмларини ишлаб чиқиш зарурати юзага
келмоқда.
Маҳкумларни топшириш масаласи дунёда кўпчилик
олимларни диққат эътиборини ўзига жалб қилган,
турли баҳс-мунозараларга сабаб бўлган ва янги
шаклланаёган ҳуқуқ институтларидан биридир. Асосий
баҳсли томони шундаки, таҳлил қилаётган институт
жиноят ишлари бўйича халқаро ҳамкорлик соҳасининг
алоҳида йўналишими? ўзаро ҳуқуқий ёрдам ёки
экстрадиция институтининг таркибий қисмими? деган
саволларга аниқ ва якдил жавоблар йўқлигидадир. Бу
масала бизнинг мамлакатимизни ҳам четлаб ўтмаган
бўлиб, бугунги кунда олимларимиз томонидан ягона
бир таъриф ёки фикр мавжуд эмас. Эҳтимол, амалдаги
Жиноят-процессуал кодексида халқаро ҳамкорликнинг
мазкур йўналиши ўз аксини топмаганлиги ва аниқ
ҳуқуқий тартибга солинмаганлиги жиноят ишлари
бўйича халқаро ҳамкорликни алоҳида йўналиши
сифатида қаралмаслигига сабаб бўлмоқдадир.
Шунга қарамасдан, Д.Ш.Умарханова ўзининг илмий
ишларида
“жиноят
ишлари
бўйича
халқаро
ҳамкорликнинг асосий йўналишларини процессуал
ҳаракатларнинг бажарилиши кўра: экстрадиция,
ўзаро ҳуқуқий ёрдам, озодликдан маҳрум қилинган
шахсларни
ҳамда
рухий
касалликка
чалинган
шахсларни мажбурий тиббий даволаниши учун
фуқароси бўлган давлатга топшириш ва қабул
қилиш каби йўналишларга ажратган ва уларни бир
биридан фарқли жиҳатларини таҳлил қилган. Унинг
фикрича, ҳар бир институт алоҳида процессуал
харакатлар талаб қилгани, алоҳида ҳуқуқ нормалари
билан тартибга солингани, субъектлар ўртасида
ваколатлар доираси ҳам алоҳида белгилангани ҳамда
амалга ошириш воситалари ҳам турли хил бўлгани
учун жиноят ишлари бўйича халқаро ҳамкорлик
механизмини ташкил этувчи асосий йўналишлари
сифатида кўриш лозим” [2] деб таъкидлайди.
Ҳозирда
жиноят
ишлари
бўйича
халқаро
ҳамкорликнинг ҳар бир йўналиши такомиллашиб
бормоқда. А.Г. Волеводз, ҳақли равишда, ҳар бирининг
соҳалараро комплекс характерга эга эканлигини
таъкидлайди.
Шунингдек,
йўналишлар
қуйидаги
мезонлар асосида бир-биридан фарқли бўлган
алоҳида институтлар эканлигини ҳам белгилаб
беради: 1) ҳуқуқий базанинг шаклланганлиги; 2)
мазмуни, мақсади ва принципларининг мавжудлиги; 3)
алоҳида ҳуқуқий табиатига эга эканлиги; 4) ҳуқуқни
қўллаш амалиётининг такомиллашганлиги[3].
Жиноят ишлари бўйича халқаро ҳамкорлик
соҳасини ташкил этувчи институтлар айни пайтда
халқаро жиноят ҳуқуқи соҳасининг институтлари
ҳисобланади[4]. Чунки, мазкур инстутитлар муайян
мустақил характерга эга бўлган масалаларни тартибга
солади.
Майкл Плачта жиноят ишлари бўйича халқаро
ҳамкорлик ўз ичига экстрадиция, жиноят ишлари
бўйича ўзаро ҳуқуқий ёрдам, жиноий таъқиб ёки
жазони ўташ учун айбдорни у фуқароси бўлган
давлатга
топшириш, хорижий давлат судининг
ҳукмини тан олиш, қидирув каби йўналишларини
қамраб олади деб таъкидлаган[5].
Илмий
нашрларда
маҳкумларни
топшириш
масаласи
жиноят
ишлари
бўйича
халқаро
ҳамкорликнинг
такомиллашиб
бораётган
йўналишларидан бири эканлигини кўришимиз мумкин.
Мазкур илмий ишлар ва хулосалар таҳлили
натижасида бу йўналишни бир нечта белгилари
мавжудлиги аниқладик ва бу ўз навбатида уни алоҳида
институт, йўналиш эканлигига шубҳа қолдирмайди.
Биринчидан, алоҳида тартибга солувчи норматив-
ҳуқуқий базани шаклланганлиги; иккинчидан, аниқ
мақсадга
эга
эканлиги;
учинчидан,
алоҳида
принципларга асосланганлигидадир.
Жазони ўташни давом эттириш учун фуқароси
бўлган давлатга маҳкумларни топшириш механиз-
мининг белги ва хусусиятларини таҳлил қилишда ушбу
тушунчанинг умумий тавсифи муҳим аҳамият касб
этади. Таъкидлаш жоизки, мазкур институт халқаро
миқёсда қўлланилиши туфайли қонунчиликда ва
амалиётда турлича номланишга сабаб бўлган.
Маҳкумларни топшириш тушунчаси борасида турли
хорижий ҳамда миллий ҳуқуқшунос ва мутахассислар
томонидан билдирилган фикр ва мулоҳазалар мавжуд
бўлганига қарамасдан, ягона бир тўхтамга келинмаган.
Шунинг учун, мазкур ҳуқуқий институт борасида
умумий келинган хулоса ва аниқ таърифлар устида
мушоҳада юритсак.
Замонавий хорижий юридик адабиётларда[6]
“маҳкумларни топшириш” тушунчасига деярли аниқ
таъриф берилмаган. Масалан, чет эл фуқароси бўлган
маҳкумни топшириш деганда, уни ўз давлатига
беришни назарда тутган.
М.Ч. Бассиони эса, маҳкумларни топшириш бу суд
ҳукмини ижро этиш мақсадида озодликдан маҳрум
қилинган шахсни, фуқароси ёки доимий яшаш жойи
бўлган давлатга топширишни назарда тутган [7].
Л.Л.Евсичева ўзининг тадқиқот ишида, жазони
ўтаётган шахсларни нормал ҳаётга қайтариш учун
фуқаролигига эга бўлган давлатда жазони ўташни
давом эттириш имкониятига эга бўлиши керак деган
фикрни илгари суради, лекин айнан маҳкумларин
топшириш тушунчасига таъриф берилмаган[8].
Брюс Загарис ҳам маҳкумларни топшириш
борасидаги норматив ҳуқуқий базани, мақсадини,
топшириш тартибини ва асосларини тадқиқ қилган
бўлган, унинг тушунчасига тўхталиб ўтмаган[9].
Шу
билан
бирга,
Майкл
Плачта
ўзининг
маҳкумларни
топшириш
масалага
бағишланган
адабиётида батафсил таъриф берган бўлиб, иккала
давлатнинг келишуви ёки маҳкумнинг (унинг қонуний
вакили) ташаббуси билан халқаро ва миллий
қонунчилик
асосида
амалга
ошириладиган
жараёндир[10].
Юқоридагиларга қўшимча равишда, шуни ҳам
кўрсатиб ўтиш керакки, маҳкумларни топшириш ва
қабул қилиш тушунчаси икки ва кўп томонлама
шартномаларда ҳам келтириб ўтилган. Жумладан,
Ўзбекистон билан Бирлашган Араб Амирликлари
ўртасида тузилган икки томонлама Маҳкумларни
топшириш тўғрисидаги шартнома [11] да маҳкумларни
топшириш тушунчасига ҳуқуқий таъриф берилган.
Шартномага кўра, маҳкумнинг чет эл давлатидан унинг
фуқаролиги бўлган давлатга жазони ёки унинг қолган
қисмини ўташ учун топширилиши мумкинлиги назарда
тутилган (2-модда).
Юқорида
келтирилган
таърифларга
назар
ташласак, маҳкумларни топшириш масаласи юзасидан
турли хил мулоҳазалар билдирилганлигидан далолат
ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№4 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
76
беради. Гарчанд, ушбу таърифларда маҳкумларни
топширишнинг муҳим жиҳатлари ўз аксини топган
бўлсада, уларда умумий тусдаги ягона таъриф
йўқлигини қайд этиш жоиз. Асосан таъриф берилганда,
маҳкумларни топширишдан асосий мақсад ўз аксини
топган.
Бундан ташқари, илмий адабиётлар таҳлили шуни
кўрсатадики, тушунчаларни идентификациялаш зарур:
ушлаб бериш деганда маҳкумларни топшириш ёки
экстрадиция қилиш маъноларида ҳам келмоқда, бу
бизнинг фикримизча ҳуқуқий жиҳатдан берилаётган
таърифларга тўғри келмайди.
К.Е.Колибаб
ушлаб
бериш
институти
ва
маҳкумларни топшириш институти – икки мустақил
институт
ҳисобланади,
деб
эътироф
этади.
К.Е.Колибабнинг
фикрича,
жавобгарлик
муқаррарлигига эришиш самарадорлигини ошириш
мақсадида хорижий давлатларда жазони ўтаётган
маҳкумни у фуқароси бўлган давлатга топшириш
институти тузилган. Маҳкумни у фуқароси бўлган
мамлакатга тайинланган жазони ўташ учун юбориш
шахсни унинг мамлакатида чиқарилган ҳукмни ижро
этиш учун ушлаб бериш билан ташқи жиҳатлари
бўйича ўхшаш [12] деб таъкидлайди.
Алоҳида айтиш лозимки, айрим муаллифлар
экстрадиция ва маҳкумларни улар фуқароси бўлган
мамлакатга
тайинланган
жазони
ўташ
учун
топширишни
халқаро
ҳамкорликнинг
алоҳида
йўналиши сифатида қарасалар, бошқа муаллифлар
жиноят ишлари бўйича ҳуқуқий ёрдам кўрсатишнинг
бир қисми сифатида қабул қиладилар.
Шулар жумласидан, Д.В.Егорова “жиноят ишлари
бўйича ўзаро ҳуқуқий ёрдам алоҳида шартномаларда
кўзда тутиладиган, ўз ичига экстрадиция, маҳкумларни
топшириш ва бошқа йўналишлардан олган алоҳида
соҳа ҳисобланади” деб таъкидлайди[13].
Бундан
ташқари,
маҳкумни
топширишни
“топшириш” деб номланган бошқа процессуал
ҳаракатлар билан аралаштириб юбормаслик керак.
Хусусан,
Ўзбекистон
Республикаси
Жиноят-
процессуал кодексида бир нечта моддаларида
белиганланган, шахсни вақтинча топшириш (604-
модда), шахсни экстрадиция қилишни талаб қилган
давлатга
топшириш
(607-
модда)
ва
ниҳоят,
экстрадиция қилинган шахснинг жинояти билан боғлиқ
ашёларни топшириш (609-модда) каби, ушлаб бериш
билан боғлиқ процессуал ҳаракатларни маҳкумларни
ўз давлатига жазони ўташни давом эттириш учун
топшириш билан фарқли эканлигини айтиш лозим.
Экстрадиция (ушлаб бериш) ва маҳкумларни
топшириш механизмларининг ўхшашлиги ҳам мавжуд
бўлиб, биринчи навбатда, шахснинг қонуний кучга
кирган суд ҳукмини бажариш учун чет эл давлатининг
юрисдикциясига тушади ва шу давлатга ўтказилиши
билан ифодаланади; иккинчидан, ушлаб бериш ва
топшириш негизида хорижий давлат ҳукмини тан олиш
ётади, уни миллий қонунчиликка мувофиқлаштириш
назарда тутилади. Шундай қилиб, иккала ҳолатда ҳам,
маҳкумларни аввал тайинланган жазони ўташ учун
бошқа давлатга ўтказиш тўғрисида гап кетмоқда, бу
эса ушбу шахсларни худди шу жиноят учун жиноий
жавобгарликка тортилишини истисно қилади[14].
Бундан ташқари, экстрадицияни (ушлаб бериш)
маҳкумларни топширишдан бошқа мезонларга кўра
ҳам фарқлаш лозим. Шахсни ушлаб беришда, гумон
қилинувчи ёки айбланувчи бошқа хорижий давлатда
жиноят содир этилган давлатнинг ҳуқуқни муҳофаза
қилиш органларидан яширинган бўлади, одатда
қидирувдаги шахс бўлади. Натижада ҳукмни ижро
этиш мумкин бўлмайди. Маҳкумни топширишда эса,
маҳкум қонуний кучга кирган суд ҳукми асосида
хорижий давлатда жазони ўтайди[15].
Маҳкумни топширишдан экстрадициянинг асосий
фарқларидан яна бири, бу маҳкумнинг жазони ўташни
давом эттириш учун ўз давлатига топширилишига
розилик беришидир. Бундан ташқари, ўз фуқаросини
қабул қилган давтлат томонидан суд ҳукмида назарда
тутилган жазодан бошқа турдаги жазони қўлламаслик
ва
белгиланган
муддатлардан
ортиқ
муддат
белгиламаслик, қийноқ ва инсон шаъни, қадр-
қимматини камситувчи бошқа усуллар қўлламаслигига
кафолат беришидир[16].
Экстрадициядан
ташқари,
маҳкумларни
топширишни рухий касалликка чалинган шахсларга
нисбатан тиббий йўсиндаги мажбурлов чораларини
қўллаш учун фуқаролигига эга бўлган давлатга
топширишдан ҳам фарқлаш керак.
Шундай қилиб, айрим олимларнинг фикрига кўра,
ижтимоий
хавфли
ҳатти-ҳаракатларни
ақл-ҳуши
жойида бўлмаган (жиннилик) ҳолатида содир этганлик
учун рухий касалликка чалинган шахсларга нисбатан
тиббий
йўсиндаги
мажбурлов
чораларини
қўлланилади, уларнинг фуқаролиги бўлган давлатга
маҳкумларни топшириш механизми билан бир шаклда
амалга оширилади[17]. Бошқа олимлар бу институтни
мустақил деб ҳисоблайди ва маҳкумларни топширишга
алоқаси йўқ, уларнинг ҳуқуқий асослари “Рухий
касалликларга чалинган шахсларга нисбатан тиббий
йўсиндаги мажбурлов чораларини қўллаш тўғрисида”ги
конвенция[18] ҳисобланади деган фикрни илгари
суради[19].
Ўзбекистон Республикасида 1997 йил 26 июндан
кучга
кирган
мазкур
конвенция,
мажбурий
даволанишга
муҳтож
бўлган
шахсларга,
улар
фуқароси бўлган давлатида ёки доимий яшаш
шароитида даволаниш ҳуқуқини берди, бу табиий
равишда мажбурий даволанаётган шахсларнинг
одатий турмуш тарзига янада тезроқ қайтишига ёрдам
беради. Шуни таъкидлаш керакки, Конвенциянинг
асосий мақсади руҳий касалларни жамиятда нормал
ҳаётга қайтаришдир. Ушбу Конвенцияни имзолаган
мамлакатларнинг жиноят қонунчилигида мажбурий
тиббий чораларни қўллаш мақсадлари Конвенцияга
қараганда анча кенгроқдир. Мисол учун, Ўзбекистон
Республикаси Жиноят кодексида (Еттинчи бўлим)
мажбурий
тиббий
чора-тадбирлар
мақсадлари
нафақат беморнинг руҳий ҳолатини яхшилаш, балки
янги ҳаракатлар содир этилишининг олдини олиш
билан боғлиқдир.
Мазкур масала, миллий даражада фақат Вазирлар
Маҳкамасининг қарори кўра, “Руҳий ҳолати бузилган
шахсларни
мажбурий
даволаш
учун
бериш
тўғрисида”ги конвенция (Москва, 1997 йил 28 март)
қоидаларини
ва
ушбу
соҳада
Ўзбекистон
Республикасининг бошқа халқаро шартномаларини
бажариш
бўйича
Ўзбекистон
Республикаси
мажбуриятларини амалга оширилишини таъминлаш
мақсадида
руҳий
ҳолати
бузилган
шахсларни
мажбурий даволаш учун Ўзбекистон Республикаси
томонидан бериш ва қабул қилиш тартиби тўғрисида
низом[20] тасдиқланди.
Афсуски, маҳкумларни топшириш тушунчасига
юқоридаги келтирилган таърифларнинг ҳеч бири тўлиқ
ва батафсил таъриф бермаган бўлиб, бу эса
ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
2020
№4 ♦ ЎЗБЕКИСТОН ҚОНУНЧИЛИГИ ТАҲЛИЛИ ♦ UZBEK LAW REVIEW ♦ ОБЗОР ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА УЗБЕКИСТАНА
77
муаллифлик таърифини шакллантиришга имкон
беради.
Маҳкумни у фуқароси бўлган давлатга
тайинланган жазони ўташ учун қонуний кучга кирган
суд ҳукми асосида юбориш фақат шахснинг хоҳишига
кўра амалга ошириладиган жараён бўлиб, маҳкум
фуқароси бўлган давлат топшираётган давлатнинг
чиқарилган суд ҳукмни тан олади ҳамда унинг
ижросини таъминлашни ўз мажбурияти деб билади.
Юқоридаги таҳлиллардан келиб чиқиб, жиноят
ишлари бўйича халқаро ҳамкорлик механизмини
ташкил этувчи асосий институти ҳисобланган жазони
ўташ учун маҳкумни у фуқароси бўлган давлатга
топшириш ва қабул қилиш бўйича қуйидаги умумий
хулосаларга келиш мумкин.
1.
Таҳлил натижасида жазони ўташ учун
маҳкумни у фуқароси бўлган давлатга топшириш
институнинг
қуйидаги
белгилари
мавжудлигини
аниқладик: 1) алоҳида тартибга солувчи норматив-
ҳуқуқий базани шаклланган; 2) аниқ мақсади мақжуд;
3) алоҳида принципларга асосланган.
2.
Жазони ўташ учун маҳкумни у фуқароси
бўлган давлатга топшириш, биринчи навбатда, амалга
ошириш механизми, тамойиллари ва мақсадлари;
иккинчидан,
хорижий
давлатларнинг
ваколатли
органлари; учинчидан, ушбу соҳаларда ҳуқуқий
муносабатларни тартибга солувчи норматив-ҳуқуқий
базаси билан жиноят ишлари бўйича халқаро
ҳамкорликнинг бошқа йўналишларидан фарқ қилади.
3.
Маҳкумларни топшириш масаласи юзасидан
турли хил мулоҳазалар билдирилган. Гарчанд, ушбу
таърифларда маҳкумларни топширишнинг муҳим
жиҳатлари ўз аксини топган бўлсада, уларда умумий
тусдаги ягона таъриф йўқ. Асосан таъриф берилганда,
маҳкумларни топширишдан асосий мақсад ўз аксини
топган.
Адабиётлар рўйҳати:
1. Bassiouni M.C. Introduction to International Criminal
Law.
– Leiden, Boston, 2013. – Р. 499-528
2.
Д.Ш.Умарханова.
Жиноят
ишлари
бўйича
халқаро ҳамкорлик механизмини такомиллаштириш
масалалари. Монография / Масъул мухаррир: ю.ф.д.,
проф. Б.Исмоилов. – Тошкент: ТДЮУ, 2020. – Б.21-22.
3.
Волеводз А.Г. Правовое регулирование новых
направлений международного сотрудничества в сфере
уголовного процесса. М., 2002. - С. 102
4. Bassiouni M.C. Introduction to International Criminal
Law.
– Leiden, Boston, 2013. – Р. 499-528
5. Michael Plachta. International Cooperation in the
Draft United Nations Convention against Transnational
Crime // Asia and Far East Institute for the Prevention of
Crime and the Treatment of Offenders (UNAFEI) ANNUAL
REPORT FOR 1999 and RESOURCE MATERIAL
SERIES No. 57. Fuchu, Tokyo, Japan. September 2001. -
P.87.
6.
Kimberly Prost, ‘Cooperation in Penal Matters in
the Commonwealth’, International Criminal Law, Volume
II: Multilateral and Bilateral Enforcement Mechanisms, M.
Cherif Bassiouni (ed.), Leiden: Martinus Nijhoff Publishers
/ Brill, 3rd ed., 2008, pp. 414
– 423.
7. Bassiouni, M. C. (2014). "Preliminary Material".
In
Introduction to International Criminal Law: Second Re-
vised Edition
. Leiden, The Netherlands: Brill | Nijhoff.
doi: https://doi.org/10.1163/9789004231696_001
8.
Евсичева Л. Л. Правовая природа института пе-
редачи лица, осужденного к лишению свободы, для
отбывания наказания в государстве гражданства //
Пенитенциарная
наука.
2013.
№1 (21).
URL:
https://cyberleninka.ru/article/n/pravovaya-priroda-
instituta-peredachi-litsa-osuzhdennogo-k-lisheniyu-
svodiv-dlya-otbyvaniya-nakazaniya-v-gosudarstve-
grazhdanstva (дата обращения: 18.02.2021).
9. Bruce Zagaris, International white collar crime:
cases and materials. 2nd Edition. Cambridge University
Press (2015), - P. 483-520.
10.
M.Płachta, Transfer of prisoners under international
instruments and domestic legislation: a comparative study.
Freiburg i. Br.: edition iuscrim. (1993), - P. 128-134
11.
Мазкур
Шартнома
Ўзбекистон
Республикасининг 2015 йил 21 майдаги ЎРҚ-384-сонли
«Ўзбекистон Республикаси билан Бирлашган Араб
Амирликлари
ўртасида
маҳкумларни
топшириш
тўғрисидаги шартномани (Абу Даби, 2014 йил 11
ноябрь) ратификация қилиш ҳақида»ги Қонуни билан
ратификация қилинган. Ўзбекистон Республикаси учун
2015 йил 21 декабрдан кучга кирган.
12.
Колибаб К.Е. Институт передачи осужденных
для отбывания наказания в другие государства // Жур-
нал российского права. – М., 1999. – №5-6. – С. 89-99
13.
Егорова Д.В. Значение международного сотруд-
ничества для доказательственной деятельности в
сфере уголовного судопроизводства // Евразийская
адвокатура.
2016.
№1
(20).
URL:
https://cyberleninka.ru/article/n/znachenie-
mezhdunarodnogo-sotrudnichestva-dlya-
dokazatelstvennoy-deyatelnosti-v-sfere-ugolovnogo-
sudoproizvodstva (дата обращения: 18.02.2021).
14.
Михайлов В.А. Международное сотрудничество
в сфере уголовного судопроизводства: монография /
В.А.Михайлов. М.: Изд-во Российской таможенной
академии, 2011. – С. 138.
15.
Шаталов А.С. Выдача лица для уголовного пре-
следования или исполнения приговора (процессуаль-
ные аспекты) // Вестник института: преступление,
наказание, исправление. 2014. № 4. С. 46.
16.
Д.Рыскулов, Пути совершенствования механиз-
мов передачи осужденных лиц. ЗАҢ ЖӘНЕ ЗАМАН /
ЗАКОН И ВРЕМЯ. 2017 № 7/199. – С. 36-37.
17.
Д.Ш.Умарханова.
Жиноят
ишлари
бўйича
халқаро ҳамкорлик механизмини такомиллаштириш
масалалари. Монография / Масъул мухаррир: ю.ф.д.,
проф. Б.Исмоилов. – Тошкент: ТДЮУ, 2020. – Б.121-
133.
18.
Конвенция о передаче лиц, страдающих психи-
ческими расстройствами, для проведения принуди-
тельного
лечения
http://cis.minsk.by/reestr/ru/index.html#reestr/view/text?do
c=704
19.
Щерба С.П., Фролова М.А. Передача лиц, стра-
дающих психическими расстройствами, для проведе-
ния принудительного лечения в странах СНГ. М., 2012.
С. 47.
20.
Руҳий ҳолати бузилган шахсларни мажбурий
даволаш учун Ўзбекистон Республикаси томонидан
бериш ва қабул қилиш ишларини ташкил эиш
тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Вазирлар
Маҳкамасининг 346-сонли қарори (17.10.2016 й.).
Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами,
2016
й., 42-сон, 485-модда.
