ISSN 2181-7812
www.tma-journals.u
z
66
1 с
екция
УДК: 616.716.78/.3-001- 06-079.1-08]-616.8
TRAVMATIK OPTIK NEYROPATIYADA TO’R PARDA NERV TOLALARI VA GANGLIOZ
HUJAYRALAR MAJMUASINING PROGRESSIV YUPQALASHISHI: 2 TA KLINIK HOLAT
Yangiyeva N,R., Agzamova S.S., Hikmatov М.N.
ПРОГРЕССИРУЮЩЕЕ ИСТОНЧЕНИЕ НЕРВНЫХ ВОЛОКОН И ГАНГЛИОЗНЫХ КЛЕТОК
СЕТЧАТКИ ПРИ ТРАВМАТИЧЕСКОЙ ОПТИЧЕСКОЙ НЕЙРОПАТИИ: 2 КЛИНИЧЕСКИХ СЛУЧАЯ
Янгиева Н.Р., Агзамова С.С., Хикматов М.Н.
PROGRESSIVE THINNING OF NERVE FIBERS AND RETINA GANGLION CELLS IN TRAUMATIC
OPTICAL NEUROPATHY: 2 CLINICAL CASES
Yangieva N.R., Agzamova S.S., Hikmatov M.N.
Ташкентский государственный стоматологический институт, Узбекистан
Ushbu ishning maqsadi optik kogerent tomografiya (SS-OCT) tekshiruv usulidan foydalanib ko’zning yopiq jaro
-
hatida to’r parda funksional holatini baholash. Ko’z yopiq jarohati bo’lgan 12 bemorda to’r pardasi va ko’ruv nervin-
ing SS-OCT tekshiruvi o’tkazildi. To’r pardaning nerv tolalari va ganglion hujayralari qatlami o’lchandi. Keng spektrli
SS-OCT bizga makula va peripapiller hududlarning keng spektrli tasvirini olish imkonini berdi, bu TON bilan og’rigan
bemorlarda, shuningdek, TON bilan og’rigan bemorlarda turli xil ketma-ket rivojlanish sharoitlarini kuzatish uchun
foydalidir.
Kalit so’zlar:
optik kogerent tomografiya, ko’z jarohati; travmatik optic neyropatiya.
The aim of this work was an optical coherence tomography study to assess the state of the optic nerve in contusion
of the eye. In 12 patients with eye contusion, an OCT study of the retina and optic nerve of the injured and fellow eye
was performed. The layer of nerve fibers and ganglion cells of the retina was measured. Thus, broad-spectrum SS-OCT
allowed us to obtain a wide-spectrum image of the macula and peripapillary areas, which is useful for monitoring
various sequential developmental conditions in patients with TON as well as those with TON.
Key words:
optical coherence tomography; eye injury; traumatic optic neuropathy.
K
o’z olmasining va orbitaning shikastlanishi, shuning
-
dek, bosh miya uning turli bo’limlaridagi yopiq jaro
-
hatlari ko’ruv nervining mexanik shikastlanishi va travma
-
tik optik neyropatiyaning (TON) rivojlanishi bilan birga
bo’lishi mumkin. Jahon miqyosida zamonaviy tibbiyotning,
xususan, oftalmologiya rivojlanishi sog’liqni saqlashning
ixtisoslashtirilgan bo’g’inida ko’rsatilayotgan tibbiy yor
-
dam sifatini yaxshilash bilan bog’liq. Bosh miya jarohatlar
-
ida bemorlarni jarrohlik usuli bilan davolash samarador
-
ligini oshirish va uning natijasida paydo bo’ladigan TON ni
oldini olish borasida qator ilmiy tatqiqotlar muhim vazifa
bo’lib hisoblanadi. Kasallik tarixi, ko’z tubining klinik ko’rin
-
ishi, to’liq oftalmoskopik tekshiruv, perimetrik va elektro
-
fiziologik diagnostika usullarini o’tkazish TONni aniqlashda
katta ahamiyatga ega. Shaffof bo’lmagan optik muhitda mav
-
jud tadqiqot usullari TON tashxisini qiyinlashtiradi. Bunday
bemorlarda qo’shimcha tekshiruvlar ko’ruv nervining shi
-
kastlanishi haqidagi klinik ta’assurotni tasdiqlashga yor
-
dam beradi. Shu munosabat bilan ko’z olmasining yopiq
shikastlanishi bilan ko’ruv nervining retrobulbar qismini
tashxislash va holatini baholash uchun yangi noinvaziv
usullarni izlash dolzarbdir. TON rivojlanishida optik asab va
to’r parda holatini tashxislash va baholashda keng spektrli
optic kogerent tomografiya usulidan foydalanish aniq va sa
-
marali hisoblanadi.
Travmatik optik neyropatiya (TON) – ko’ruv nervi shi
-
kastlanishining bir turi bo’lib, jarohatlanishdan keyin yuzaga
keladi va etiologik jihatdan ko’rish qobiliyatini keskin pasay
-
ishi aksonlarning o’tkir yo’qolishi bilan bog’liq [1].
Maqsad.
ko’z yopiq jarohati bo’lgan bemorlarda
TONni to’r parda ganglioz hujayralari va nerv tolalari
qatlamini holatini baholashdir.
Material va metod.
Ko’zning yopiq jarohati bo’lgan
12 ta bemor OCT tekshiruvidan o’tkazildi. Bemorlarni
o’rtacha yoshi 32.9 ± 12.4. Bilvosita TON boshga to’mtoq
kuch shikastlangandan keyin ko’ruv nerviga uzatiladi
-
gan kuchlar ta’sirida yuzaga keladi. Ko’ruv nervning bun
-
day shikastlanishi odatda optik kanalda kuzatiladi [2].
Spektral optik kogerent tomografiya (SD-OCT) ko’zning
to’r pardasi qatlamlaridagi tarkibiy o’zgarishlarni o’lchash
uchun keng qo’llaniladi va bu texnologiya bir nechta to’r
parda kasalliklari va optik neyropatiyalarni, shu jumladan
TONni dinamikada kuzatish uchun ishlatildi. [1,2].
So’nggi paytlarda bir qator hisobotlarda o’rnatil
-
gan dasturiy ta’minot (PanoMap) yordamida peripa
-
pillyar va makula sohalarining SD-OCT tahlillarini bir
-
lashtirish yoki glaukomada kasallikning rivojlanishini
tashxislash yoki aniqlash uchun ikkala sohani bir vaqt
-
da talqin qilish taklif qilingan [2]. Ushbu ikki sohadagi
o’zgarishlar boshqa travmatik bo’lmagan optik neyropa
-
tiyalarda ham qayd etiladi. [3]. Spektral OCT (SS-OCT)
kabi texnologiyadagi yutuqlar peripapillyar va makulyar
sohalarni keng qamrovli tekshirish imkonini yaratadi
[4]. Bir qator tadqiqotlar TON bilan og’rigan bemorlar
-
da OCT yoki skanerlash lazer polarimetriyasi yordami
-
da retinal qatlam qalinligida morfologik o’zgarishlarni
klinik jihatdan ko’rsatdi [5]. Biroq, faqat bitta tadqiqot
retinal peripapillyar nerv tolasi qatlamining qalinligi
-
ni (RNFL) TONdan keyin makula ganglion hujayra kom
-
pleksi (GCC) qalinligi bilan to’g’ridan-to’g’ri taqqosladi;
bundan tashqari, biz bilganimizdek, TONda SS-OCT bi
-
lan keng maydon skanerlash hali qayd etilmagan. Ushbu
ikki sohani taqqoslash kasallikning rivojlanishi va pato
-
fiziologiyasi haqida ma’lumot berishi mumkin. Bu erda
ISSN 2181-7812
www.tma-journals.u
z
67
1 с
екция
biz TON bilan og’rigan bemorlarda keng maydonli SS-
OCT qo’llash yordamida peripapillyar RNFL va makula
GCCdagi o’zgarishlar haqida xabar berdik.
1-Klinik holat
65 yoshli erkak boshiga to‘mtoq jarohat natijasida ke
-
lib chiqqan o‘ng ko‘zida periorbital shish va ko‘karish kabi
alomatlar paydo bo‘lganidan keyin kasalxonaga yotqizilgan.
Jarohatga qaramay, uning ko’rish o’tkirligi qoniqarli dara
-
jada va ko’z ichi bosimi (KIB) 17 mm Hg ni ko’rsatdi. O’ng
ko’z biomikroskopik tekshirilganda va ko’z tubi ko’rilganda
barcha struktor birliklar potologik o’zgarishsiz. Kompyuter
tomografiyasi periorbital yumshoq to’qimalarning shishi
-
shi bundan mustasno, suyak sinishi kabi sezilarli holatlar
-
ni aniqlanmadi. Bilvosita TON tashxisi qo’yilgandan so’ng,
bemorga zudlik bilan yuqori dozali vena ichiga steroidlar
(jami 3000 mg metilprednizolon vena ichiga) buyurildi.
Keng spektrli SS-OCT boshlang’ich bosqichda va 1 kun, 2
kun, 1 hafta, 1 oy va 4 oydan keyin amalga oshirildi. Kuzatuv
davrida uning KIB normal chegaralarda edi va boshqa asor
-
atlar paydo bo’lmadi.
OCT tekshiruvida peripapillyar RNFL va makula GCC
ning asta-sekin yupqalashishini aniqladi. Tekshiruv xulo
-
salari shuni ko’rsatdiki, yupqalanish asosan peripapillyar
RNFLga qaraganda makula GCCda aniqlangan. (1-rasm).
1-Rasm. 65 yoshli erkakning jarohatidan keyin o’ng ko’zining ketma-ket OCT angiografiyasi.
OCT yordamida retinal peripapillyar nerv tolasi
qatlamida (RNFL) va makula ganglion hujayra kompleksi
-
da (GCC) progressiv yupqalashish kuzatildi. Yupqalanish
birinchi navbatda peripapillyar RNFLga qaraganda maku
-
la GCCda uchraydi. 4 oydan keyin peripapillyar RNFL rang
-
ining o’zgarishi (sariq va qizil) RNFL ning ingichkalashini
ko’rsatadi. 1 oylik vaqtda makulyar GCCda qizil rang bilan
belgilangan maydon GCCning yupqalashganini ko’rsatadi.
2-Klinik holat
63 yoshli erkak bosh yopiq jarohati natijasida chap yuz
jag‘ - yonoq suyak majmuasining sinishi bilan kasalxona
-
ga yotqizilgan. U chap ko’zining ko’rish qobiliyatini pasay
-
ishiga shikoyat qildi va uning ko’rish o’tkirligi qo’l harakat
-
larini aniqlashga imkon berdi. KIB 20 mmHg ga yetdi, chap
ko’z biomikroskopik tekshirilganda va ko’z tubi ko’rilganda
barcha struktor birliklar potologik o’zgarishsiz. Kompyuter
tomografiyasi ko’ruv nervining normal holatini va quyidagi
belgilarning hech biri: sinish qismlari siljishini, ko’ruv ner
-
vi qisilishini, gematoma, etmoid sinusga qon ketishini, miya
shikastlanishi va optik kanaldagi suyak sinishi aniqlanma
-
di. TON tashxisi qo’yilgandan so’ng, bemorga zudlik bilan
yuqori dozali vena ichiga steroidlar (jami 3000 mg metil
-
prednizolon vena ichiga) buyurildi. Keng spektrli SS-OCT
boshlang’ich bosqichda va 1 hafta, 2 hafta, 2 oy, 5 oy va 7
oydan keyin amalga oshirildi. Kuzatuvning keyingi davrlar
-
ida KIB normal chegaralarda edi, boshqa asoratlar paydo
bo’lmadi. OCT xaritasi peripapillyar RNFL va makula GCC as
-
ta-sekin yupqalashib borayotganini ko’rsatdi.
Keng maydonning og’ish xaritasi shuni ko’rsatdiki,
yupqalanish asosan makula GCClarga qaraganda peri
-
papillary RNFLlarda topilgan. (2-rasm).
2-rasm. Jarohatdan keyin 63 yoshli erkakning chap ko’zining ketma-ket keng maydonli optik kogerent tomografik
angiografiyasi (OKT).
ISSN 2181-7812
www.tma-journals.u
z
68
1 с
екция
OCT xaritasi yordamida retinal peripapillyar nerv tolasi
qatlamida (RNFL) va makula ganglion hujayra kompleksi
-
da (GCC) progressiv yupqalashni aniqlandi. Yupqalanish
birinchi navbatda peripapillyar RNFLda, keyin esa makula
GCCda topiladi. Boshlang’ichdan 7 oygacha bo’lgan peripa
-
pillyar RNFL rangining o’zgarishi (sariq va qizil) RNFLning
asta-sekin ingichkalashini ko’rsatadi. 2 oydan keyin makula
GCCda qizil rang bilan belgilangan maydon GCCning yupqa
-
lashganini ko’rsatadi.
Muhokama va xulosalar.
Ushbu holatlarda biz SS-OCT yordamida keng may
-
donda peripapillyar va makula sohalarida TON bilan
bog’liq ketma-ket tarkibiy o’zgarishlarni taqdim etdik
va birinchi navbatda shikastlangan sohanini aniqladik.
Peripapillyar va makula anomaliyalari xaritalari ikki
-
ta holatda strukturaviy zarar birinchi marta aniqlangan
hududdagi farqlarni aniqladi. Bir nechta hisobotlar
-
da ko’zning to’r pardasining ingichkalashi TONda ham
peripapillyar, ham makula sohalarida mavjudligini
ko’rsatdi. [6]. Biroq, bu tadqiqotlar TONda birinchi mar
-
ta zarar ko’rgan soha haqida etarli ma’lumot berma
-
di. TONdan so’ng peripapillyar RNFL va GCC qalinligini
to’g’ridan-to’g’ri taqqoslaydigan bitta holat hisobotida
makula sohasining qisqarish dinamikasi peripapillyar
RNFLda kuzatilganiga o’xshashligini ko’rsatdi. Xuddi shu
tadqiqot mualliflari retinal ganglion hujayralari va ular
bilan bog’liq aksonlarning yo’qolishi aksonal zararni
yo’qotishga o’xshash tezlikda davom etishini taklif qildi.
Birinchi holda, anomaliyalarning OCT xaritasi shuni
ko’rsatdiki, strukturaviy shikastlanishlar peripapillyar
RNFLga qaraganda birinchi navbatda makula GCCda to
-
pilgan. OCT xaritasi makulyar GCClarga qaraganda peri
-
papillyar RNFLlarda yupqalanish avvalroq aniqlanganlig
-
ini ko’rsatdi, yoki teskari holat qayd etildi. Ikkala holatda
ham OCT xaritasi peripapillyar va makula sohalarida reti
-
nal qatlamning asta-sekin yupqalashishini ko’rsatdi. Biroq,
o’lchangan qalinlikni o’rnatilgan me’yoriy ma’lumotlar ba
-
zasi bilan taqqoslaydigan OCT og’ish xaritasi, zarar bir
-
inchi marta ko’rsatilgan joy har bir holatda farq qilishini
ko’rsatdi. Kasallikning rivojlanishini to’g’ri tushunish zarur
bo’lgan glaukoma kabi kasalliklarni ko’rib chiqayotgan
-
da, so’nggi paytlarda bir nechta hisobotlarda kasallikning
rivojlanishi va keyinchalik aniqlangan boshlang’ich nuqta
-
si ko’rib chiqilgan. [8,7]. Ba’zi qarama-qarshi dalillarga qa
-
ramay, Kim va boshqalar. erta glaukomatoz strukturaviy
shikastlanish SD-OCT bilan peripapillary RNFLlarga qara
-
ganda makula ganglion hujayra ichki pleksiform qatlamida
(GCIPL) oldinroq kuzatilishi mumkinligini xabar qildi [9,8].
TON odatda optik nervning bilvosita shikastlanishi nati
-
jasida yuzaga keladi, bu orbital zarbadan optik asabning
intrakanalikulyar qismiga uzatilgan zarba natijasidir. [9,8].
Jarayonning dastlabki joylashuvi boshqacha bo’lishi mum
-
kin bo’lsa-da, ikkala kasallik ham bir oz o’xshashdir, chunki
sabab retinal ganglion hujayra emas, balki aksonning shi
-
kastlanishi bo’lishi mumkin. Shuning uchun, 1-holatda ku
-
zatilgan TON bilan bog’liq strukturaviy o’zgarish, birinchi
navbatda, makulada ham topilishi mumkin.
Yaqinda bir guruh olimlar TON ni makula GCIPL ho
-
lati bilan yaxshi bog’liqligini xabar qildi. Kasallikning
erta bosqichida SD-OKT bo’yicha makula GCIPLni baho
-
lash progressiyani baholashning yanada samarali vosita
-
si deb hisoblanadi. [10]. Xuddi shunday, TONda, makula
sohasining OCT tasvirlari kasallikning funktsional jihat
-
larini baholash uchun peripapillyar mintaqaning tasvir
-
laridan ko’ra foydaliroq bo’lishi mumkin. SS-OCT bir va
-
qtning o’zida peripapillyar va makula sohalarida nerv
to’qimalarining qalinligini ko’rish imkonini beradi.
Shu sababli, SS-OCTni TON bilan bog’liq nerv shi
-
kastlanishini aniq tashhislash, shuningdek, TON rivojla
-
nishi haqida ma’lumot berish uchun ishlatilishi mumkin.
Afsuski, strukturaviy va funktsional buzilishlar o’rtasi
-
dagi bog’liqlikni faqat ikkita holatda aniqlab bo’lmaydi.
Xulosa
. keng maydonli SS-OCT bizga TON bilan ka
-
sallangan bemorlarda turli xil ketma-ket rivojlanish ho
-
latlarini, shuningdek, TONni kuzatish uchun foydali
bo’lgan makula va peripapillyar sohalarning keng may
-
donli tasvirini olish imkonini berdi.
Аabiyotlar
1.
Adhi M, Duker JS. Оптическая когерентная томо
-
графия - текущие и будущие применения. Curr Opin
Ophthalmol. 2013; 24 (3): 213–21.
2.
Капюшон Д.C. Улучшение нашего понимания и вы
-
явления глаукомных повреждений: подход, основанный
на оптической когерентной томографии (ОКТ). Prog Retin
Eye Res. 2017; 57: 46–75
3.
Ли WJ, Ким TJ, Ким YK, Jeoung JW, Пак К.Х. Серийные
комбинированные карты оптической когерентной томо
-
графии с широким полем для обнаружения анней глау
-
комной структурной
4. Мики А., Эндо Т., Моримото Т., Мацусита К., Фудзика
-
до Т., Нисида К. Толщина слоя нервных волокон сетчатки
и комплекса ганглиозных клеток, измеренная с помощью
оптической когерентной томографии в спектральной об
-
ласти в глазах без восприятия света из-за неглаукомной
оптической невропатии. Jpn J Ophthalmol. 2015; 59 (4):
230–5.
5. Ли Джи, Чо К, Пак К.А., Ой SY. Анализ толщины сло
-
ев сетчатки и их клинической корреляции у пациентов с
травматической оптической нейропатией. PLoS One. 2016;
11 (6): e0157388.
6. Hou HW, Lin C, Leung CK. Объединение внутреннего
плексиформного слоя макулярных ганглиозных клеток и
парапапиллярного нерва сетчатки измерения волоконно
-
го слоя для выявления прогрессирования глаукомы. Оф
-
тальмология. 2018; 125 (6): 822–31.
7.
Marshall HN, Andrew NH, Hassall M, Qassim A, Souzeau
E, Ridge B, Nguyen T, Fitzgerald J, Awadalla MS, Burdon KP и
др. Потеря плексиформного слоя клеток макулярного ган
-
глия предшествует перипапиллярному нерву сетчатки.
Потеря волоконного слоя при глаукоме с более низким
внутриглазным давлением. Офтальмология. 2019.
8.
Ким YK, Jeoung JW, Park KH. Повреждение нижнего
желтого пятна при глаукоме: его связь с дефектом слоя
волокна сетчатки в зоне уязвимости желтого пятна. J
Glaucoma. 2017; 26 (2): 126–32.
9. Ким Ю.К., Ха А, На Ки, Ким Х.Дж., Чжон Дж.В., Пак К.Х.
Временная связь между потерей плексиформного слоя
клеток макулярного ганглия и перипапиллярным нервом
сетчатки глаза потеря слоя волокна при глаукоме. Оф
-
тальмология. 2017; 124 (7): 1056–64.
10. Shin JW, Sung KR, Lee GC, Durbin MK, Cheng D. Измене
-
ние плексиформного слоя ганглиозных клеток, обнару
-
женное с помощью оптической когерентной томографии,
указывает на прогрессирование прогрессирующей глау
-
комы. Офтальмология. 2017; 124 (10): 1466–74.
