Иммуногенность вакцины против эхинококкоза овец

inLibrary
Google Scholar
Журнал:
Выпуск:
CC BY f
20-25
4
1
Поделиться
Аминжонов, Ш. (2024). Иммуногенность вакцины против эхинококкоза овец. in Library, 3(3), 20–25. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/30551
Шерзод Аминжонов, Ветеринарный научно-исследовательский институт

Директор лаборатории гельминтозоонозов, доктор ветеринарных наук, старший научный сотрудник ВНИИ ветеринарии

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В настоящей статье описаны данные об иммуногенетичности вакцины от эхинококкоза овец.


background image

20

10.

Носик А.Ф. 1953. Эхинококкоз животных и меры борьбы с ним. Автореф.докт.дисс.

М. 45с.

11.

Vogel Н. 1959. Z. Tropenmed. und Parasitol. 8,Р. 400-454.

12.

Ястреб В.Б. 1986. Морфологические особенности свиного и овечьего штаммов.

Бюлл. ВИГИС.М.,вып. 44, с.67.

13.

Ганжулевич Т.Ф. 1947. Гидатидозный легочный эинококкоз. Иваново, с.5.

14.

Матчанов Н.М. и др. 1977. Ларвальные тениидозы человека и каракульских овец.

Тошкент. Медиц.Узбек. УзССР, 511с.

15.

Flossner О. 1923. Neues uber die Echinokokken-flussgkeit. M.unch. Med. Wschr,2

XI,1940.

16.

Kurashvili B. 1999. Bull. Geogr.Acad.Sci.l60,№3, p. 572-573.

17.

Bortoletti G., Diaz G. (1978). Int. I. Parasitol, 8№ 6, p 433-436.

18.

Горчилова Л. И др. 1991. Хелминтология, 30. СГ 9-13.

19.

Rogan М.Т. 1988. Ann.Trop.Med. and Parasitol. 82, №4, р. 405-406.

20.

Sahin М. et al. 1997. Europ. I. Clin. Invetigat; 27, № 6, 537-538.

21.

Urrea-Paris M.A. et al. 2002. Parasitol. Res., 88. M. p.26-31.

22.

Jiang C.P. 1988. Chin J. Parasitol and Parasit. Dis., 6, № 1, p. 1-3.

23.

Ziniga A.I. et al. 1999. Rev Saude pull., 33 №3, p 302-308.

24.

Vanek M. 1980. Folia Parasitologica (Praha), 27, №1, p 39-46.

25.

Elamin E.A. et al. 2001. Vet.Rec., 149, №2, p. 59-60.

26.

Bortoletti G. et al. 1990. J.Helminthol., 64, № 3, p 212-216.

27.

Абуладзе К.И. 1964. Основы цестодалогии, Т.4. Тениаты-ленточные гельминты

животных и человека. М., Наука. 530с.

28.

Березанцев Ю.А. 1962. Гельминтологическая копрологическая диагностика. Л.

Медицина, с. 147.

29.

Leuckart R. 1863. Die mtnschlichen Parasiten und die von ihnen herruchrenden

Khankheiten. Ein Hand und Lehrbuch fur Naturforscher und Aerzte. Leipzig und Heibelberg, v.l. p.766.

30.

Камалова А.Г. 1949. Разработка и сравнительная оценка методов установления

жизнеспособности яиц тениид. Автореф. дисс...,канд.вет.наук М. 21с.

31.

Dew H.R. 1928. Hydatid dieseas, its patholology, diagnosis and tritment, Sydney.

УДК.619.615.576.895.1

ҚЎЙЛАРНИ ЭХИНОКОККОЗИГА ҚАРШИ ВАКЦИНАНИНГ ИММУНОГЕНЛИГИ

Аминжонов Ш. Вет.фан.номзоди.

Ўзбекистон ветеринария илмий тадқиқот институти

Ҳайвонларнинг юқумли ва паразитар касалликларга қарши тавсия этилган вакциналарни

самарадорлиги уларнинг иммуногенлиги билан баҳоланади. Бизлар тамонимиздан ишлаб чиққан
вакцинанинг иммуногенлигини аниқлаш мақсадида 70 бош қоракул зотли қўзиларга тажриба
ўтказилди. Қўзилар 60 бош тажриба ва 10 бош назорат гуруҳларга бўлинди. Тажриба қўйлар 4
гуруҳга 15 бошдан, назорат қўйлари икки гуруҳларга 5 бошдан иборат бўлиб, биринчи назорат гуруҳ
эмланмади, аммо эхинококклар билан зарарланди, иккинчи назорат гурух, эмланмади ва
зарарланмади. Биринчи тажриба гуруҳ қўзилар вакцинани 1,0 мл таркибида 500 дона протосколекс
билан эмланди, иккинчи - 1000 дона, учинчи - 1500 ва тўртинчи гуруҳ 1,0 мл вакцинани таркибида
2000 дона протосколекс билан бир марта эмланди. Уларнинг мускул орасига вакцина юборилди.
Қўзилар эмлангандан кейин 45 кунида зарарлантирилди. Зарарлантириш мақсадида 6 бош ит
болалари 3 ой олдин таркибидаЮ минг дона қўйларда кўзатилган эхинококк пуфаклардан
протосколекслари йигиб олиниб ва уларнинг тириклигига ва инвазионлик даражасига текширилди.
Тирик протосколекслар ўт эритмасида ҳаракатланди, инвазионлари кора жигари рангда кўринди
Шундай харакатчан ва кора жигари рангли протосколекслардан ҳар бир итга 10 мингдан огиз орқали
юборилди. Итлар зарарлантирилгандан кейин 75 кундан бошлаб нажаси эхинококкларни буғим ва
онкосфераларга текшириб борилди. Итларни нажасига


background image

21

:-хинококкларни инвазион элементлари кузатилгандан кейин барча итлар сўйиб унда мавжуд
паразитларни инвазион онкосфералари йиғиб олинди ва улар қўзиларга оғиз орқали
зарарлантирилди. Тажриба ва назорат қўзилар эмлашдан олдин, эмлагандан кейин икки мартадан ва
зарарлантирилгандан сўнг 15, 30, 45, 90, 180, 240 ва 300 кунларда қон зардоби иммунологик
текширилиб борилди. Тажриба ва назорат қўзилар зарарлантирилгандан кейин 300-320 кунларда
сўйилди ва ички органлари эхинококк ларвоцистларига текширилди. »Жад в л №1).

Эхинококк вакцинаси билан эмланган ва зарарлантирилган қўзилар қон зардобида

иммуноген кўрсатгичларни ўрганиш натижалари

Жадвал №1

Кўрсатгичлар тури

Текширилган кунлар

эмла

ш

да

н о

олдин

Э

млаш

дан

30

кун

кк

ейи

н

Зарарлантирилгандан кейин

15

45

90

180

300

Биринчи гуруҳ

Т-лимфоцитлар

42.8

42.7

48.0

63.4

43.2

46.4

38.0

В-лимфоцитлар

20.0

25.6

29.8

28.6

25.7

20.5

20.0

Т-хельперлар

24.5

33.7

31.2

41.6

22.9

20.4

17.0

Т-контрол

47.3

58.3

57.0

66.3

46.0

48.7

40.0

Т-супрессорлар

22.8

18.6

27.2

24.5

23.1

27.4

23.0

Антитела титри

1:580

1:1600

1:1102

1:842

1:288

-

Иккинчи гурух,

Т-лимфоцитлар

44.4

54.3

56.0

54.9

41.1

46.6

35.0

В-лимфоцитлар

19.8

27.1

22.8

36.5

31.6

23.0

16.0

Т-хельперлар

23.5

41.1

33.2

35.8

26.1

23.2

14.0

Т-контрол

48.5

59.7

52.4

65.4

43.5

50.2

34.0

Т-супрессорлар

25.0

17.4

23.5

32.6

18.4

26.8

20.0

Антитела титри

-

1:376

1:2702

1:856

1:480

1:200

-

Учинчи гурух

Т-лимфоцитлар

44.1

50.3

53.5

49.0

51.3

44.5

37.0

В-лимфоцитлар

20.2

25.0

25.2

40.3

33.6

26.5

18.0

Т-хельперлар

25.3

37.3

35.5

35.8

27.5

21.6

17.0

Т-контрол

42.3

53.5

47.5

60.8

46.5

45.6

41.0

Т-супрессорлар

24.0

16.2

12.0

24.0

19.0

24.0

24.0

Антитела титри

-

1:2880

1:9107

1:5333

1:384

1:160

-

Тўртинчи гурух,

Т-лимфоцитлар,

42.9

52.3

53.2

52.8

44.6

45.7

42.0

В-лимфоцитлар

20.8

24.0

25.5

32.5

29.6

23.0

19.0

Т-хельперлар

23.4

33.1

40.8

37.7

28.0

23.1

18.0

Т-контрол

48.2

55.8

53.5

58.4

48.3

52.0

39.0

Т-супрессорлар

24.8

22.7

14.5

16.4

20.3

27.8

21.0

Антитела титри

-

1:3880

1:6912

1:257

1:300

1:200

-

Назорат

Бешинчи гуруҳча


background image

22

Т-лимфоцитлар

39.1

41.5

56.0

56.3

43.1

42.4

34.0

В-лимфоцитлар

17.6

23.0

28.3

30.7

26.1

20.1

17.0

Т-хельперлар

22.7

33.3

36.7

38.0

24.3

16.1

15.0

Т-контрол

47.1

52.2

56.3

55.8

47.7

40.8

37.0

Т-супрессорлар

21.0

18.8

19.6

17.8

23.3

24.7

22.0

Антитела титри

-

-

1:3855

1:1866

1:168

1:128

-

Олтинчи гуруҳча

Т-лимфоцитлар

38.6

38.8

39.2

38.6

40.0

39.0

38.3

В-лимфоцитлар

16.8

16.2

13.2

17.0

16.2

17.7

16.2

Т-хельперлар

20.4

20.0

19.0

17.2

19.5

19.7

20.0

Т-контрол

48.2

48.5

34.8

40.7

42.2

43.4

42.0

Т-супрессорлар

27.8

28.5

20.8

23.7

22.7

23.7

22.0

Антитела титри

-

1:80

1:80

1:80

1:80

1:80

1:80

Биринчи жадвалга келтирилган маълумотлардан маълум бўлмоқдаки қўзилар эмланмасдан

олдин В-лимфоцитларни микдори биринчи гурухда ўртача 20.0 фоизга, иккинчи гурухда - 19.8
фоизга, учинчи гурухда - 20.2, туртинчи гурухда - 20.8, бешинчи гурухда - 17.6 ва олтинчи гурухда
эса 16.8 фоизга тенг бўлди. Лимфоцитларнинг ўртача микдори биринчи гуруҳ қўзиларда 42.8,
иккинч гурухда-44.4, учинчи гурухда 44.1, тўртинчи гурухда- 42.9, бешинчи назорат гурухида 39.1
ва олтинчи назорат гурухида 38.6 фоизни ташкил қилди.

Қўзилар эмлангандан кейин 30-нчи кунда текширилганда Т-лимфоцитларнинг микдори

биринчи тажриба гурухида 42,7 фоизга, иккинчи гурухида 54,3, учинчи гурухда 50,3, туртинчи
гурухда - 52,3, бешинчи гурухда 41,5 ва олтинчида гурухда эса 38,8 фоизга ошди. Т-
лимфоцитларнинг биринчи гурухдаги эмланган қўзиларда 33.7 фоизга, яъни эмланганга қадар 10,0
фоизга кўпайди. Иккинчи тажриба гурух қўзиларда Т- хельперларнинг микдори 41,1 фоизга тенг
бўлган ва эмлангунгача бўлган кўрсатгичка Караганда 17,6 фоиз кўпдир. Шундай ҳолат кейинги
тажриба гурухларга ҳам содир бўлган. Жумладан, Т-хельперларни микдори учинчи гурухда 37,3
фоизга тўғри келди, аввалги текширишга нисбатан 12,0 фоиз кўп. Туртинчи гурухда эса 33,1 ёки
олдинга Караганда 9,7 фоиз ва назорат гурухда 33,3 олдинги текширишга нисбатан 10,6 фоиз кўп
микдорни ташкил қилди. Эмланмаган назорат гурухда Т- хельперларнинг микдори ўзгармади ва
улар тажриба бошлаганга қадар текшириш далилларга мос эди.

Т-супрессорнинг микдори ҳамма гурухларга камайиши намоён бўлди. Жумладан, биринчи

тажриба гурухда 18,6 фоиз бўлиб, эмланганга қадар 4,2 фоизга камайди, иккинчи гурухда 17,4
бўлиб, аввалги текширишга нисбатан 7,6 фоизга, учинчи гурухда 16,2 олдинги текширишга
Караганда 7,8 фоизга, туртинчи гурухда 22,7 фоиз, аввалги текширишга нисбатан 2,1 фоизга ва
назорада бўлган бешинчи гурухда 18,8 фоиз олдинги текширишга Караганда 2,2 фоизга камайди.
Назорат гурух қўзиларда Т-супрессорнинг миқдори ўзгармади.

В-лимфоцитларниг микдори биринчи тажриба қўзиларда 25,6 фоизга, иккинчи гурухда 27,1,

учинчи гурухда 25,0, туртинчи гурухда 24,0, бешинчи гурухда 23..0 ва олтинчи гурухда
16,2

фоизни ташкил қилди. Аммо тажриба гурух қўзиларда эмлашни 30 кунида В-

лимфоцитларнинг микдори тажриба гурухларига ўхшаб 5-10 фоизга кўпайганлиги кузатилди.

Билвосита гемаглютинация реакциясида антителаларнинг титри биринчи тажриба қўзиларда

ўртача 1:580 ни, иккинчи гурухда 1:376, учинчи гурухда 1:2880, туртинчи гурухда 1:3880, бешинчи
ва олтинчи тажриба гурухларда титр кўзатилмади.

Қўзиларни эхинококк тухумлари билан зарарлантирилгандан кейин 15 кунда биринчи

тажриба қўзиларда Т-лимфоцитларнинг микдори 48,0 фоизни, Т-хельперлер 31,2, Т- супрессорлар -
27,2 фоизни, иккинчи гурух қузиларда Т-лимфоцитлар 56,0 фоизни, Т- хельперлар 33,2, Т-
супрессорлар 23,5 фоизни, учинчи тажриба қўзиларда Т-лимфоцитлар 53,5 фоиз, Т-хельперлар 35,6,
Т-супрессорлар 12,0 фоизни, туртинчи гурухда Т-лимфоцитлар 53,2 фоизни, Т-хельперлар 40,8, Т-
супрессорлар 14,5 бешинчи гурухда Т-лимфоцитлар 56,0 фоизни, Т-хельперлар 36,7 фоизни, Т-
супрессорлар 19,6 фоизни ва олтинчи назорат гурухда Т-лимфоцитлар 39.2 фоизни, Т-хельперлар
19.0 ва Т-супрессорлар 20.8 фоизни ташкил қилди.


background image

23

В-лимфоцитларнинг миқдори биринчи гурухда 29.8 фоизга, иккинчи гурухда 22,8, учинчи

гурухда 25,2 фоиз, туртинчи гурўхда 25,5, бешинчи гурухда 28,3 ва олтинчи гурухда
13.2

фоизга тенг бўлди.

Антителоларнинг титри билвосита гемагглютинация реакциясида биринчи гурух қўзиларда

ўртача 1:1600, иккинчи гурухда 1:2702, учинчи гурухда 1:9107, туртинчи гурухда 1:6212,
назоратдаги зарарлантирилган бешинчи гурухда 1:3855 ва соғлом олтинчи гурухда 1:80 дан ошмади.

Эмланган қўзилар зарарлантирилгандан кейин 15 кунида тажрибадаги ва зарарлантирилган

назоратдаги гурух кўзиларнинг барчасида Т-В ва Т-хельперларнинг микдори ва антителаларнинг
титри ошганлагини кузатдик. Уларга қарама қарши Т- еупрессорланинг камайиши намоён бўлди.

Қўзиларни зарарлантирилгандан кейин 45 кунида текширишларда Т-лимфоцитларнинг

микдори биринчи тажриба гурух қўзиларда ўртача 63,4 фоизни, Т-хельперлар 41,6, Т- супрессорлар
24,5 фоизни, иккинчи гурухда 54,9 фоизни, Т-хельперлар 35.8 фоизни, Т- г.прессорлар 32,6 фоизни,
учинчи гурухда лимфоцитлар 49,0 фоизни, Т-хельперлар 35,8, Т- <-прессорлар 24,0 фоизни,
туртинчи гурухда Т-лимфоцитлар 52.8 фоизни, Т-хельперлар 37.7, “-супрессорлар 16.4 фоизни,
бешинчи назорат зарарланганлар гурухидан Т-лимфоцитлар микдори 56,3 фоизни, Т-хельперлар
38,0 фоизни, Т-супрессорлар 17,8 ва соглом олтинчи гурўх, қўзиларда Т-лимфоцитлар 38,6 фоизни,
Т-хельперлар 17,2 ва Т-супрессор 23,7 фоизни ташкил қилди.

Тажрибадаги тўртала биринчи-туртинчи гурўхдарда Т ва В лимфоцитларнинг микдори за

антителаларнинг титри соғом қўзиларга нисбатан юқори эканлиги қайд қилинди.

Зарарлантирилган қўзиларни 90 кундан кейин текширилганда Т-лимфоцитларнинг икдори

биринчи тажриба қўзиларда ўртача 43.2 фоизга, Т-хельперлар 22.9, Т-супрессорлар 23.1, иккинчи
гурўхда Т-лимфоцитлар 41.1 фоизга, Т-хельперлар 26.1, Т-супрессорлар 18.4 тэизга, учинчи гурухда
Т-лимфоцитлар 51.3 фоизга Т-хельперлар 27.5, Т-супрессор 19.0 ооизга, туртинчи гурўхда Т-
лимфоцитлар 44.6 фоизга, Т-хельперлар 28.0 ва Т-супрессорлар 2J.3,бешинчи зарарлантирилган
назорат гурўҳчада Т-лимфоцитлар 43.1 фоизга, Т-хельперлар
24.3

фоизга, Т-супрессорлар 23.3 фоизга, соглом гурўхда Т-лимфоцитлар 40.0, Т-хельперлар 19.5

фоизга, Т-супрессорлар 22.7 фоизга тенг бўлди.

В-лимфоцитларнинг микдори биринчи тажриба қўзиларда 25.7 фоизни, иккинчи рўхда 31,6,

учинчи гурўхда 33,6 фоизни, туртинчи гурухда 29,6 фоизни, ва назоратдаги бешинчи гурухда 26,1
фоизни ва соглом олтинчи гурухда 16,2 фоизни ташкил қилди.

Антителаларнинг титри биринчи тажриба кўзиларда ўрта 1:842, иккинчи гурухда -80,

учинчи гурухда 1:384, тўртинчи гурухда 1:300 ва бешинчи зарарлантирилган назорат гурухда 1:168,8
ташкил қилди.

Эмланган қўзилар зарарлантирилгандан кейин 180 кунда текширилганда Т.- лфоцитларнинг

микдори биринчи тажриба гурух қўзиларда 46,4 фоизга, Т-хельперлар 20,4 воизга, Т-супрессорлар
27,4, иккинчи гурухда лимфоцитлар 44,5 фоизга, Т-хельперлар 23,2, “-супрессорлар 26,8 фоизга,
тўртинчи гурухда лимфоцитлар 45,7 фоизга, Т-хельперлар 23,1,

-

-супрессорлар 27.8 фоизга ва

бешинчи зарарлантирилган назорат гурухда Т-лимфоцитлар -2.4 фоизга, Т-хельперлар 16,1, Т-
супрессорлар 24,7 фоизга тугри келди. Соглом олтинчи гурухда ўзгаришлар кўзатилмади.

В-лимфоцитларнинг микдори биринчи тажриба қўзиларда 20,5 фоиз, иккинчи гурухда 23.0,

учинчи гурухда 26,5, туртинчи гурухда 23,0 ва бешинчи зарарлантирилган назоратдаги гурухда 20,1
фоиз эканлиги кўзатилди.

Антителоларнинг титри биринчи тажриба гурух қўзиларда ўртача 1:288, иккинчи гурухда

1:200, учинчи гурухда 1:160, туртинчида 1:200 ва бешинчи гурухда 1:188-ни ташкил этди.

Кейинги текширишларда Т-В лимфоцитлар ва уларнинг фракциялари, антителоларни

титрида деярли ўзгаришлар қайд қилинмади.

Юқорида келтирилган ва жадвалга кўрсатилган далиллардан кўринмокдаки, ■ мнококкозга

қарши тавсия этилган вакцина қўйларни организмида маълум иммуноген

гаришлар

содир қилади.

Жумладан, барча тажриба гурух қўзиларда эмланмасдан олдин Т- ?лфоцитларнинг микдори ўртача
38,6-44,4 фоизга тенг бўлган бўлса, эмлагандан 30 кун


background image

24

ўтгач 48,7-54,3 фоизни ташкил қилди. Соғлом назорат гурухида ўзгаришлар кўзатилмади. В-
лимфоцитларнинг микдори эса 8-10 бор билвосита гемагглютинация реакциясида антитела титр
1:376 дан 1:2880 гача кўтарилди.

Текширишни 300 кунига келиб Т ва В лимфоцитларнинг микдори тажриба ва соглом

кўзиларни орасида деярли фарқ кўзатилмади.

Барча тажриба ва назорат қўзилар зарарлантиришни 300-320 кунларда сўйилди ва ички

органлари эхинококк ларвоцистларга текширилди. Текшириш натижалари иккинчи жадвалга
келтирилган.

Қўйларни эхинококкоз касаллигига қарши вакцинани синаш натижалари

2-жадвал

Гурухлар

Қ

ўз

иларни

сони

Зарарл

анти

рилга

н

қўз

илар с

они

Сўиш натижалари

Шундан

Жумладан

Зарал

анм

аг

ан

қўз

илар с

они

Зарарл

ан

қўз

илар с

они

Ж

ами

пуфа

клар

Ти

рикла

ри

ўликла

ри

Ўрт

ача бир

бош

қ

ўз

ига

Ўрт

ача ти

рик

пуфа

клар

Ўрт

ача ўли

к

пуфа

клар

С

амарад

орлиг

и ЭЭ

ф

оиз

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

И

12

I-гуруҳ

15

45

10

5

128

53

75

25.6

10.6

58.6

66.6

II- гуруҳ

15

45

11

4

162

61

101

40.5

15.2

62.3

• 73.3

III- гуруҳ

15

45

12

3

128

-

128

42.7

-

42.7

80.0

IV-гуруҳ

15

45

14

1

35

-

35

35.0

35.0

93.3

Жами

60

45

47

13

453

114

339

34.3

8.8

26.1

78.3

Назорат 1

5

45

5

-

445

433

12

89.0

86.6

2.6

-

Назорат 2

5

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Иккинчи жадвалга келирилган далиллардан кўринмокдаки қўзиларни эхинококкозига қарши

вакцина ижобий натижа берди. Эмланган 60 бош қўзилардан 47 таси эхинококкозга чалинмади, яъни
самараси 78,3 фоизга тенг бўлди. Қолган 13 бош қўзиларни ички органларида 453 дона эхинококк
пуфаклари топилди ҳар бир қўзига 34,8 донадан пуфак тўғри келди. Улардан 339 ўлик пуфаклар
бўлиб, яъни 74,8 фоизни ташкил этди. Аниқланган пуфаклардан 114 таси тирик бўлиб, 25,2 фоизга
тугри келди. Айни бир вақтда назорат зарарлантирилган қўзиларда жами 445 дона эхинококк
пуфаклари кўзатилди, улардан 433 таси тирик бўлиб, 93,7 фоизга тенг бўлди ва атига 12 дона ўлик
пуфаклар қайд қилинди, қайсиким 2,7 фоизни ташкил қилди. Ҳар бир назоратдаги қўзиларга ўртача
89 тадан пуфак тўгри келди, ундан ҳар бир қўзига 86,6 тадан тирик ва 96,1 тадан ўлик пуфакларни
ташкил этди. Эмланган қўзиларда эса 34,8 донадан пуфак тугри келган бўлса, тириклари 8,8 ва
ўликлари 26,1 донадан тугри келди.

Эмланган гурухлар орасида вакцинани таркибида эхинококк протосколексларни қабул

қилган микдорига қараб маълум тафовутлар кўзатилди. Жумладан, туртинчи тажриба қўзилар,
қайсиким 1,0 мл вакцина таркибида 2000 дона протосколекслар олган 15 бош қўзилардан биттаси
зарарланмади ва унда 35 дона ўлик пуфаклар кузатилди, вакцинанниг самарадорлиги
93,3

фоизга тўғри келди. Учинчи тажриба 1,0 мл вакцинани таркибида 1500 дона протосколекслар

билан эмланган қўзиларнинг 12 таси зарарланмади ва самарадорлиги 80,0 фоизни ташкил қилди.
Қолган 3 бош зарарланганларида 128 дона эхинококк пуфаклар қўзатилди. Аниқланган пуфаклар
ўлик бўлиб ўртача ҳар бир бош қўзига 42,7 донадан тўғри келди. Вакцина самарадорлиги 80,0 фоизга
тенг бўлди.


background image

25

Биринчи ва иккинчи тажриба қўзилар 1,0 мл вакцина таркибида 500 ва 1000 дона -

ротосколекслар билан эмланганлар 10 ва 11 таси эхинококкларга чалинмади. Вакцинанинг . - ■
ларадорлиги биринчи гурухда 66,6 ва иккинчи тажриба гурухда 73,3 фоизларга тенг бўлди.

^Сами

биринчи тажриба гурўхда 128 дона пуфак кўзатилди, ўртача хар бир зарарланган 5 бош ■ ■зини ҳар
бир бошига 25,6 тадан пуфак тўғри келди. Аникланган пуфаклардан 53 таси тирик

за

75 таси

ўликдир, қайсиким 10,6 ва 15,0 фоизларни ташкил қилди. Иккинчи зарарланган ~гкриба қўзилардан
4 тасига жами 162 пуфак кўзатилди. Шундан 61 таси тирик, 101 таси ўлик зникланди, яъни 15,2 ва
25,3 фоизларни ташкил қилди.

Шундай қилиб, тадқиқотларимиз натижасида учинчи ва туртинчи тажриба қўзилари

зрганизмида иммунитет кўрсаткичлари самарадорлиги юқори эканлиги аникданда ва эхинококк
пуфаклари аниқланмади.

УДК 621. 039. 538.7(574.13)

НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БИОЛОГИЧЕСКОЙ БЕЗОПАСТНОСТИ В РЕСПУБЛИКЕ

ТАДЖИКИСТАН

Аноятбеков М., Назарова О.Д., Саидмурадов Ш., Лукьянов Н.Б.

Научно-производственное предприятие «Биологические препараты»

ТАСХН, Таджикистан г. Душанбе

Аннотация:

Проблема биологической безопасности в Республике Таджикистан •зляются

одной из важнейших задач, стоящие перед современным обществом. В статье указывается о
политической биобезопасности с одной стороны, при создании условий ^пользование достижения
современной биологической науки (биотехнология, генная шженерия и т.д.), и с другой стороны,
гарантирование безопасности здоровья человека и гкружающей среды.

ҳ

Ключевые слова:

Биологическая безопасность, биотехнологических наук, биозащита,

инфекционных заболеваний, ГМО.

В странах, переживающих социально-экономические преобразования, особое внимание

уделяется развитию новейших отраслей биотехнологических наук, призванных гешать важнейшие
задачи, стоящие перед современным обществом, а именно:

-

служить надежным и гарантированным источником новых, оригинальных ■гхнологий,

приносящих прибыль государствам и частным компаниям, поддерживающим развитие наукоемких
отраслей;

-

создать определенный научно-технический потенциал, обеспечивающий здоровье нации,

ее биобезопасности и контроль за распространением инфекционных и соматических заболеваний;

-

быть инструментом для получения принципиально новых лекарственных средств,

обладающих высокой эффективностью действия;

-

создать новые и перспективные сорта сельскохозяйственных растений и пород животных

с лучшими хозяйственно-ценными свойствами, устойчивыми к различным неблагоприятным
факторам окружающей среды и болезням.

Вместе с тем проблемы безопасности биотехнологических исследований при получении

генетически модифицированных организмов сегодня привлекают внимание все более широких
слоев как научной, так и гражданской общественности. Появилось осознание проблем, связанных с
биобезопасностью, биологическим терроризмом и моральными аспектами. Биобезопасность
означает предотвращение ущерба и достижение защищенности человека, общества и государства от
биологических угроз.

'

Урбанизация, ухудшение социально-экологических условий жизни, изменения в технологии

приготовления, хранения и транспортировки пищевых продуктов, миграционные процессы и
международная торговля способствуют появлению новых и распространению известных
возбудителей болезней. В свою очередь, с увеличением роста количества бактериологических и
вирусологических лабораторий работающих с патогенными микроорганизмами представляется
потенциальная биологическая опасность, как для самих работников лабораторий, так и для
населения, и в целом для окружающей среды, из-за низкой

I. В-
гела

лом

чки
лга

вал

и

JJ

ф

О

ИЗ

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов