SamDU ilmiy axborotnomasi
Pedagogika
2023-YIL, 6-SON 2-SERIYA
72
UDK 37:796
https://doi.org/10.59251/2181-1296.2023.v6.142.2.6245
BOLALAR VA O‘SMIRLARNI SPORT TO‘GARAKLARIGA JALB ETISHNING ASOSIY
YO‘NALISHLARINI ANIQLASH
Z.B.Boltayev
O‘zbekiston-Finlandiya pedagogika instituti
Annotatsiya.
Ushbu maqolada bolalar va o‘smirlar yoshlarni sport to‘garaklariga yo‘naltirish
bilan mashg‘ulotlarni vaqtidan ilgari to‘xtatib qo‘yish sabablarini izlab, ularni bartaraf etishdan iborat.
Kalit so‘zlar:
Bolalar va o‘smirlar, sport to‘garaklari, sport kurashi, samaradorlik, o‘quv-
mashg‘ulot, murabbiy-o‘qituvchilar yo‘nalishi.
Основные направления ориентации молодежи и подростков к занятиям в спортивных
кружках
Аннотация.
Данная статья посвящена направлениям ориентации молодежи и
подростков на спорт, причинам прекращения занятий и путям решения.
Ключевые слова:
юноши и подростки, спортивные кружки, спортивная борьба,
эффективность, занятие, направления педагога-тренера.
Main directions of orientation youngsters and teenagers to the process of sport circles
Abstract.
This article is devoted to the directions of orientation youngsters and teenagers to
the sport, the reasons of quitting the lessons and the ways of solutions
Keywords:
youngsters and teenagers, sport circles, sport wrestling, effectiveness, lesson,
teacher-trainers directions.
Zamonaviy tayyorgarlik tizimini optimallashtirish va tayyorgarlik vaqtidagi innovasion
jarayonlar strategiyasi bugungi kunda O’zbekiston Respublikasi terma jamoalari a’zolari bo‘lgan va
yaqin zahiradagi sportchilarni tayyorlashning muhim vazifalaridan biri bo‘lib turibdi [1,2,].
BO’SM faoliyatining asosiy yo‘nalishlari sport maktablari haqidagi me’yoriy-huquqiy asoslar
va Nizomda belgilangan [3,4,]. Qo‘shimcha ta’lim beruvchi muassasa sifatida sport maktabi
«qobiliyatlarga muvofiq ravishda o‘z-o‘zini takomillashtirish, bilim olish va ijod, sog‘lom turmush
tarzini shakllantirish, kasbiy nuqtai nazardan o‘z o‘rnini topish, jismoniy, aqliy va ma’naviy
qobiliyatlarni rivojlantirishga, qobiliyatlarga mos sport muvaffaqiyati darajasiga erishish uchun
yo‘naltirilgan» BO’SM faoliyati samaradorligini oshirish yo‘llaridan biri yosh sportchilar bilan
mashg‘ulotlarni vaqtidan ilgari to‘xtatib qo‘yish sabablarini izlab, ularni bartaraf etishdan iborat.[4]
Sport maktabi kontingentining sportni tashlab ketishi sabablarini turli vaqtlarda o‘rganish orqali
quyidagi qarorga keldik: yosh sportchilarning maktabdan bunday ketishi manbalarini, eng avvalo
o‘quv-mashg‘ulot jarayoni hamda o‘quv- mashg‘ulot ishlarining sifatsiz tashkil etilishi sohasidan
izlash kerak. Demak, o‘quvchilarning BO’SMdan ta’limni yakuniga yetkazmay ketib qolishlarini
murabbiy-o‘qituvchilar tarkibi faoliyatidagi kamchiliklar sirasiga kiritish mumkin. Bu holatda ketish
butun BO’SM faoliyati sifatining mezoni bo‘lib maydonga chiqadi, sportni tashlab ketish dinamikasi
esa ko‘p yillik tayyorgarlikni tashkil etishdagi eng zaif nuqtalarni ko‘rsatadi.
Yuqorida aytilganlardan kelib chiqib, murabbiylarning yosh sportchilar bilan ish olib
borishdagi eng tor, bo‘sh joylarini aniqlab olish juda muhim edi. Maktabni tark etish eng ko‘p
kuzatiladigan yosh chegaralarini aniqlashga alohida e’tibor qaratildi, lekin o‘quvchilarning ikki xil
toifasi sport maktabida mustaqil o‘rnashgan hamda sportni tashlab ketadiganlar (o‘z xohishi bilan)
kontingentining boshlang‘ich tayyorgarlik bosqichiga xos xususiyatlardan kelib chiqib o‘zaro
aloqadorligini tekshirishga diqqat qilindi.
BO’SM o‘quv-mashg‘ulot guruhlari o‘quvchilarining qadriyatlarga munosabatini
shakllantirishga ko‘mak beruvchi jismoniy tarbiya vositalari va usullari pedagogik kuzatuvlar obyekti
qilib olindi. O‘tkazilgan tadqiqotlarga muvofiq 1-jadvalda sport maktabining pedagogik jamoasi
faoliyatidagi salbiy jihatlar ko‘rsatildi.
Bolalarning sport bilan uzoq muddat shug‘ullanishlariga zamin yaratish uchun ota-onalarda
qadriyatlarga ijobiy munosabatning yaqqol ko‘zga tashlanmasligi tufayli bolalarda sport motivlari
SamDU ilmiy axborotnomasi
Pedagogika
2023-YIL, 6-SON 2-SERIYA
73
zaruriy darajada emas ekan, bu holat o‘quv-mashg‘ulot yo‘nalishidagi maxsus vositalarning yo‘qligi
hamda bolalarning ehtiyojlarini mashg‘ulotlarning ijobiy-hissiy iqlimida ro‘yobga chiqarish mumkin
emasligi tufayli yana ham chuqurlashib boradi.
1-jadval
Erkin kurash bo‘yicha BO‘SM murabbiylari faoliyatida ijobiy va salbiy j ihatlarning
mavjudligi
Murabiyning
ishi
yo‘nalishlari
Qayd etilgan nuqsonlar
Ijobiy jihatlar
1. Guruhni shakllantirish 1.1. Bir guruh bolalari yoshi
orasidagi jiddiy tafovutlar (3-3,5
yoshgacha)
1.2. Bolalar orasida maqsadli
saralashning
(tanlovning)
yo‘qligi
1.1.
Jismoniy
rivojlani-shi
ko‘rsatkichlari eng yaxshi va
muayyan
tana
tizimiga
ega
bo‘lgan bolalarni qabul vaqtida
ustun qo‘yish.
1.2.
Guruh
o‘quvchilari
miqdorining
talab
etila-digan
standartga mosligi.
1.3. Alohida cheklovlar va tibbiy-
shifokorlik qarshi ko‘rsatmalari
bo‘lmagan bolalar xohishiga ko‘ra
qabul qilinadi.
2. O’quv-mashg‘ulot jara-
yonining xususiyati.
2.1.Mag‘ulotlarda hissiy fonning
o‘ta pastligi.
2.2. UJTni faqat badan qizdirish
uchun kiritish.
2.3. Mashqlar hajmini BO’SM
dasturi tavsiyalariga
nisbatan
25% ga oshirish.
2.4.Bola
shaxsini
tarbiyalash
bo‘yicha nazariy mashqlar va
yo‘naltirilgan ishning yo‘qligi
2.1. Bolalarning o‘z-murabbiyi va
jamoadagi do‘stlikka qiziqi-shi.
2.2.
Kurashning
texnik
harakatlarini o‘rganish ustida
ko‘proq ishlash.
2.3.Tezlik-kuch ko‘rsat- kichlarini
rivojlantirishga intilish.
2.4. Bolalarda chidamlilik sifati va
umumiy
ish
qobiliyatini
rivojlantirishga intilish.
2.5.
Bolaning
alohida
xususiyatlari
va
jismoniy
imkoniyatlaridan
kelib
chiqib
yuklamani
tabaqalashtirib
berishga intilish.
3.
O’quvchilar
bilan
o‘quv-mashg‘ulot ishla-
rini tashkil qilish.
3.1.Ijtimoiy jihatdan ahamiyatli
sifatlar va sportchiga xos fe’l-
atvor xususiyatlarini tarbiyalash
bo‘yicha murabbiyning aniq va
yo‘naltirilgan
faoliyatining
yo‘qligi.
3.2.O’quvchilar
motivlash
sohasini shakllantirishning o‘ta
muhimligini tushunmaslik.
3.3. Bolalar bilan psixologik-
pedagogik ishlarni olib borish
ko‘nikmalari va amaliyotning
yo‘qligi
3.1. Bolalarni kurash zalida o‘zini
tutish talab va me’yorlari bilan
tanishtirish.
3.2. Kurash zalida bola-larning
o‘zini tutishi hamda ularning
kurash
usullarini
qo‘llashda
xavfsizlik qoidalariga rioya qilishi
ustidan
doimiy
nazorat
olib
borish.
3.3. Kurash zali, dush-xonalar va
yechinish xonasidagi sanitariya va
gigiyena
qoidalari
bilan
tanishtirish.
3.4. Yosh sportchida to‘g‘ri kun
tartibi va dam olish tartibini
shakllantirirish
3.5. Shamollash kasalliklarining
oldini olishga o‘rgatish.
Bolalarning nisbatan qisqa dastlabki tayyorgarlik bosqichidan keyin (odatda, ko‘pi bilan bir yil)
darhol bir me’yordagi zerikarli mashg‘ulot topshiriqlariga kirishishga majbur bo‘lishi, buning ustiga
SamDU ilmiy axborotnomasi
Pedagogika
2023-YIL, 6-SON 2-SERIYA
74
shunday mashg‘ulotlarning haftasiga ko‘pincha 5-6 kundan o‘tkazilishi fakti ularning psixikasi
tabiatiga nihoyatda jiddiy zidlik mavjudligidan dalolat beradi. Murabbiyning tarbiya sohasidagi
yo‘naltirilgan va tizimli faoliyati bo‘lmas ekan, asab tizimi xususiyatlari bilan belgilanadigan tez
paydo bo‘lib, yo‘qoladigan qiziqishlarning beqarorligi sport motivlarining shakllanishiga xalal beradi.
Sport kurashi vakillariga xos bo‘lgan asab tizimining yuqori darajadagi qo‘zg‘aluvchanligi belgilariga
ega bolalarning saralanishdan so‘ng chiqib ketishi yuqorida aytilgan fikrlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri
tasdiqlaydi.
Ishda belgilangan tadqiqot ma’lumotlari boshlang‘ich tayyorgarlik guruhlari o‘quvchilari
kontingentini mustahkamlash strategiyasi sifatida quyidagi yo‘nalishlarni ko‘rsatish imkonini berdi:
1) ta’lim-tarbiya xususiyatiga ega bo‘lgan vositalarga katta o‘rin bergan holda o‘quv-
mashg‘ulot yo‘nalishi vazifasini ustuvor etib belgilash birinchi yarim yillik mashg‘ulotlari umumiy
vaqtining kamida 30-40% qismi;
2) jismoniy sifatlar va harakat qobiliyatlarini tarbiyalash vosita va usullarini tanlashda
mashg‘ulotlarni tashkil etishning faol shakllariga ustunlik berish (o‘yinlar, estafetalar, bellashuv
elementiga ega bo‘lgan, jumladan, jamoaviy mashqlar);
3) o‘quvchilarning jismoniy rivojlanishi va shaxsiy-psixologik tavsifnomalaridagi o‘ziga xos
xususiyatlarni hisobga olgan holda muntazam o‘tkazib turiladigan testlash hamda shifokor ko‘rigi
ma’lumotlari asosida topshiriqlarga qat’iy tabaqalashtirilgan yondashuvni amalga oshirish;
4) ota-onalar va bolalar bilan olib boriladigan ma’rifiy-targ‘ibot ishlarida muntazam chiniqish
hamda salomatlikni mustahkamlashga, shuningdek, oila tomonidan bolaning kun tartibi, dam olish
tartibiga rioya qilishini nazarat ostida tutish zaruratiga kuchliroq urg‘u berish;
5) ota-onalar orasida targ‘ibot-tashviqot ishlarini olib borish yo‘li bilan ularni turli tashkiliy
tadbirlarda ishtirok etish hamda maktab jamoasi bilan hamkorlik qilishga faol jalb etish.
2-jadvalda ko‘rsatilgan har bir yo‘nalish mufassalroq, mashg‘ulotlarda qo‘llanadigan tashkiliy
vosita va shakllarga muvofiq ravishda ko‘rib chiqilgan.
2-jadval
Boshlang‘ich tayyorgarlik guruhlarida mashg‘ulotlar samaradorligini oshirish bo‘yicha
murabbiyning o‘quv-mashg‘ulot ishlarini tashkil etishning mazmuni va shakllari
Ishning
yo‘nalishi
va
bo‘limlari
Shakli
Mazmuni, muntazamligi
1.
Psixologik-pedagogik
ta’sir:
1.1.
Bola
shaxsini
tarbiyalash.
1.2. Bolalarda sportchiga
xos
fe’l-atvor
xususiyatlarini
shakllantirish.
1.3. Jamoada o‘zini tutish
va
ma’naviy-etik
qarashlarni shakllantirish.
1. Suhbat;
2. Gapirib berish, ko‘rsatish;
3. Mashhur sportchilar va sport
faxriylari bilan uchrashuvlar.
4. Alohida topshiriqlar va
mas’uliyatli vazifalar berish,
keyin erishilgan yutuqlarni
muhokama qilish.
5. Bolalar tomonidan alohida
kundaliklarning tutilishi, ularni
muntazam
tekshirish,
aniq
taklif va tavsiyalar berish.
Har kuni:
-
hayotda
va
sportda
mehnatsevarlik, o‘z maqsadiga
erishish yo‘lidagi qat’iyat, o‘z
nuqtai nazari va qiziqishlarini
himoya qilish;
- o‘z vaqtini to‘g‘ri sarflash va
xohishlarini nazorat qilishni bilish.
-
jangovar
sifatlar,
musobaqalashish,
o‘z
kuchini
to‘g‘ri taqsimlay olish malakasini
tarbiyalash usullari;
- o‘z-o‘zini nazorat qilish va
boshqara
bilish
qobiliyatini
rivojlantirish;
- vatanparvarlik va jamoachilik, o‘z
jamoasi,
sport
maktabi
bilan
faxrlanish tuyg‘usi haqida; sport
kurashida
halollik
olijanoblik,
g‘alaba qozinish va mag‘lub
bo‘lishni bilish haqida; haqiqiy
peshqadam
va
chempionning
sifatlari haqida;
- Olimpiada o‘yinlari va olimpiya
g‘oyalari,
Olimpiada
o‘yinlari
2. Ma’rifiy va targ‘ibot-
tashviqot yo‘nalishi:
2.1.
Ota-onalar
va
bolalarda jismoniy tarbiya
va sportning ahamiyati
to‘g‘risida
to‘g‘ri
tasavvurlarni
shakllantirish
1. Suhbat;
2. Sport faxriylari va xizmat
ko‘rsatgan
kishilar
bilan
uchrashuvlar.
3. Mamlakat, viloyat, shahar,
tumanning yetaksi sportchilari
qatnashgan
musobaqalarga
borish.
4.Ota-onalarni
sport
bayramlari
va
bolalarning
musobaqalari,
dam
olish
kunidagi sayohatlar, boshqa
shaxarlarga
musobaqalarga
SamDU ilmiy axborotnomasi
Pedagogika
2023-YIL, 6-SON 2-SERIYA
75
borishni oshirishga jalb etish
va hakoza.
qahramonlari to‘g‘ri- sida;
Taxminiy mavzular:
1. Jismoniy tarbiya va sport-hayotiy
me’yorlar sifatida;
2. Sport oilasi va sog‘lom turmush
tarzi.
3. Sport kurashining organizmdagi
fiziolo- gik tizimlar rivojiga ta’siri
to‘g‘risida.
4. Yosh sportchi uchun kun tartibi;
5. Yosh kurashchining to‘g‘ri
ovqatlanishi.
6. Bolalik - harakat qobiliyatlari va
shaxsni
shakllantirishning
oltin
davri sifatida.
Shunday qilib, boshlang‘ich tayyorgarlik bosqichida maqsadlar hamda pedagogik vazifalarni
belgilashdek umumiy qabul qilingan amaliyotdan farqli o‘laroq, pedagogik tajribani rejalashtirishda
tarbiyaviy xususiyatga ega bo‘lgan vazifalarni hal etishga asosiy e’tibor qaratildi. Murabbiyning
mazkur jarayonga ota-onalarni jalb etish, jumladan, ularning umuman sport va jismoniy tarbiya
sohasidagi bilimlari darajasini oshirish bo‘yicha faoliyatini kuchaytirish alohida o‘rniga ega bo‘ldi.
Pedagogik tajribaning maqsadiga muvofiq o‘quv-mashg‘ulot jarayonlarini takomillashtirish
tadbirlarini o‘tkazish rejasi ishlab chiqildi hamda uni pedagogik jarayonning tabiiy sharoitlarida
amalga oshirish dasturi tuzildi.
Tajribaning maqsadi maxsus yo‘naltirilgan o‘quv-mashg‘ulot jarayonining vosita va usullarini
qo‘llagan holda o‘quv-mashg‘ulot darslarining tajriba modelini tashkil etish yo‘li bilan boshlang‘ich
tayyorgarlik bosqichida o‘quvchilarning sportni tashlab ketishi darajasini pasaytirishdir.
Pedagogik tajribada Samarqand shahrining erkin kurash bo‘yicha BO’SM o‘quvchilari
ishtirok etdilar. Boshlang‘ich tayyorgarlik guruhlarida dastlabki ikki yil davomidagi mashg‘ulotlarda
kuzatilgan bolalarning davomati va sportni tashlab ketishi ko‘rsatkichlari ikki yil mobaynida olib
borilgan ishning samaradorligi mezoni qilib olindi. Nazorat sifatida ikkita har xil kontingent: avvalgi
yilda qabul qilinganlar guruhidan va bir vaqtning o‘zida o‘sha yili tug‘ilgan hamda boshqa vaqtda shu
kurash zalida shug‘ullanadigan bolalarni BTGga qabul qilgan murabbiyning guruhidan chiqib ketish
ko‘rsatkichlari olindi.
Pedagogik tajriba yakunlari chiqarilganidan so‘ng, biz keyingi yil BTG lariga qabul qilingan
bolalar kontingentida sport maktabi faoliyati sifatini oshirishning samarali vositalarini tajribalar
asosida izlashni davom ettirishga qaror qildik. Guruhni shakllantirishda muntazam ravishda
mashg‘ulotlarga qatnagan, kam kasal bo‘lgan va darslarda faollik, mustaqillik ko‘rsatgan bolalarga
ustunlik berildi. Shuningdek, farzandlarining yutuqlari bilan qiziqadigan, ularning sport maktabidagi
mashg‘ulotlarga qatnashishidan manfaatdor bo‘lgan ota-onalarga, bolalarga ham alohida e’tibor
qaratildi.
Bolalarni BO’SM BTGga qabul qilish oldidan o‘quvchilar va ularning ota-onalari bilan majlis
o‘tkazildi, bu majlisda yig‘ilganlar BO’SM talablari, eng avvalo, o‘quvchilarning o‘zini tutish
qoidalari va kun tartibi bilan tanishdilar. Barcha ota-onalar tegishli so‘rovnomalarni to‘ldirib, o‘z
farzandlarini sport maktabi BTGga qabul qilish to‘g‘risida ariza yozdilar, murabbiy hamda sport
maktabi ma’muriyati talablariga roziliklarini imzolari bilan tasdiqladilar. Ayni vaqtda, ota-onalar
o‘tkazilayotgan tajribaning umumiy yo‘nalishi bilan tanishdilarki, uning mohiyati o‘z bo‘sh vaqtini
to‘g‘ri rejalashtirish va tashkil etish, yuqori jismoniy yuklamalar va charchoqqa bardosh berish
malakasini talab qiluvchi muntazam hamda uzoq muddatli sport mashg‘ulotlariga psixologik
hozirlikni nazarda tutgan holda bolaning faol shaxsini shakllantirish bilan bog‘liq murabbiy
faoliyatining o‘quv-mashg‘ulot yo‘nalishini kuchaytirishdan iborat edi.
Suhbat chog‘ida ham ota-onalar o‘rgatuvchi-ta’limiy xususiyatga ega bo‘lgan ishlarni
bajarishning belgilangan dasturi bilan tanishtirildilar. Nazariy bilimlar olish, eng avvalo, sport
fiziologiyasi, shuningdek, muntazam sport mashg‘ulotlarining bola shaxsini shakllantirishga ta’siri
haqidagi bilimlarga ega bo‘lish zarurati xususida qisqa tushuntirish ishlari o‘tkazildi. Shu bilan birga,
ota-onalarning
bolalar
bilan
birgalikdagi
majlislarini
o‘tkazish jadvali va muddatlari
SamDU ilmiy axborotnomasi
Pedagogika
2023-YIL, 6-SON 2-SERIYA
76
muvofiqlashtirildi, ularda o‘tkaziladigan ma’ruzalar hamda shifokorlarning tibbiy tekshiruvi natijalari
to‘g‘risidagi axborotlar mazmuni belgilandi.
Har xil yosh-malaka guruhlari sportchilarining sport kurashi bilan shug‘ullanish motivlari
hamda bolalarning qiziqishlari yo‘nalishiga xos aniqlangan xususiyatlar ularning maktabdan ketib
qolish darajasini kamaytirish yo‘llarini izlab topishga majbur etdi.
Ishlab chiqilgan choralar majmuasi quyidagilarni o‘z ichiga oldi: 1) ota-onalar va bolalar
orasida zamonaviy odam hayotiga sport ko‘rsatadigan ta’sirning turli qirralari yuzasidan aniq
maqsadli ma’rifiy-targ‘ibot ishlarini amalga oshirish; 2) ota-onalar bilan hamkorlikda har turli
bellashuvlar, sport bayramlari, bolalar bilan boshqa shaharlarga musobaqalarga borishni tashkil etish;
3) mashg‘ulot jarayonida vositalarning yuqori darajadagi xilma-xilligiga, o‘yin va bellashuv
xususiyatiga ega mashqlarning ustuvorligiga erishish; 4) tarbiyaviy xususiyatli suhbatlarni, mashhur
sportchilar bilan foydali uchrashuvlarni tez-tez o‘tkazib turish; 5)mashg‘ulotlar vaqtida bolalarni ijod
jarayoniga faol jalb etish; 6) bajarilgan ish natijalarini tahlil etgan holda nazorat va o‘z-o‘zini nazorat
usullaridan keng foydalanish va hakozalar. Murabbiyning asosiy vazifasi guruh tarkibini
barqarorlashtirish («diqqatini tortish va qiziqtirish»), kurash texnikasini takomillashtirish, jismoniy
rivojlanish darajasini oshirish, irodaviy sifatlar, maqsadga intilish, mehnatsevarlikni tarbiyalashdan
iborat edi. Psixologik hozirlash sifatida shunday shiorlardan foydalanildi: «Biz - yagona jamoamiz»,
«Biz - azamat bolalar», «Biz hamma narsani eplaymiz», «Reja qildik - bajardik», «O’z
nuqsonlarimizni yengamiz», «Bizda qoloqlar yo‘q», «Bir kishi hamma uchun, hamma bir kishi uchun»
va hakozalar. Hafta oxirida muntazam ravishda musobaqalar, yagona test dasturi bo‘yicha bellashuvlar
o‘tkazildi. «Men eng yaxshi murabbiyman», «Haftaning eng yaxshi kurashchisi», «Haftaning bosh
dangasasi» va boshqa tanlovlarni bolalarning o‘zlari yakunladilar. Bunda «Haftaning eng yaxshi
kurashchisi» unvoni uchun tanlovdagi baholar yutuqlarning har xil mezonlari bo‘yicha qo‘yildi.
Sport kurashi bilan shug‘ullanish motivlarining kichik maktab yoshidagi bolalarning qiziqish
va ehtiyojlari xususiyatiga mos kelmasligi. Masalan, bolalar va ota-onalar uchun kurash zaliga kirib
kelishning umumiy hamda asosiy motivi salomatlikni mustahkamlash va o‘z-o‘zini himoya qilish
ko‘nikmalarini o‘zlashtirishdan iborat. Ota-onalar uchun yana bir muhim motiv bolaning kurash
zalida katta yoshli va yaxshi mutaxassislar nazorati ostida foydali vaqt o‘tkazishi. Aynan mana shu
ikki motiv bolalarni kurashga dastlabki o‘rgatish bosqichida murabbiy hal etishi lozim bo‘lgan
vazifalarga mos keladi. Ta’limning ana shu davri bolalarning o‘rganish hamda o‘z tengdoshlari bilan
vaqtni quvnoq o‘tkazishga bo‘lgan asosiy qiziqish va ehtiyojlariga muayyan darajada javob beradi.
BO’SMga o‘tishlari bilan bolalarning mashg‘ulotlarga munosabati hali tub o‘zgarishlarga uchramaydi,
biroq bolalarni kurash zalida shug‘ullantirish vazifalari va ularni amalga oshirish usullari nuqtai
nazaridan murabbiyning motivlari jiddiy o‘zgarishlarga uchraydi. Kurash zaliga kelgan yili barcha
bolalarning chempion bo‘lishdek hissiy-optimistik istagi BO’SMdagi birinchi o‘quv yili
o‘quvchilarining sport kurashini «yoqimli va qiziqarli sport turi» deb atash to‘g‘risidagi savoliga
ijobiy javoblari miqdorining pasayishiga ziddir. «Kurash mashg‘ulotlari sizga yoqadimi?» deb
berilgan savolga ijobiy javoblar foizining yana ham kamligi BO’SMga qabul qilingan bolalarning
kattagina qismi jiddiy mashg‘ulotlarga tayyor emasligini ko‘rsatadi.
Bolalar hayotidagi bu murakkab o‘tish davrida uyda oila a’zolari, maktabda o‘qituvchilar
tomonidan qo‘llab-quvvatlashning yo‘qligi, shuningdek, murabbiy tomonidan har bir bolaga alohida
yondashuvning yetishmasligi boshlang‘ich sport tayyorgarligi amaliyotidagi biron-bir chuqur
o‘zgarishlarsiz mazkur ziddiyatlarning hal etilishini qiyinlashtirib yuboradi.
Adabiyotlar
1.
Булгакова Н.Ж. Отбор в спортивном плавании // Плавание. - М.: Физкультура и
спорт, 1973 - Вып. 2, - С. 25.
2.
Kerimov F.A., Umarov M.N. Sportda prognozlashtirish va modellashtirish. Jismoniy
tarbiya instituti va oliy ta’lim muassasalari jismoniy tarbiya fakultetlari uchun darslik. - T.:
O’zDJTI, 2005, 280 betlar
3.
Туманян Г.С. Спортивная борба: отбор и планирование. - М.: Физкультура и спорт,
1984. - С. 144.
4.
Boltaev Z.B. “Erkin kurashchilarning boshlang‘ich tayyorgarlik guruhlarida kontingentni
saqlash uchun o‘quv-mashg‘ulot jarayonini optimallashtirish” avtoreferat dissertatsiyasi,
O‘zDJTI, 2012, 24-26 betlar.
