STARS International University
257
Annotatsiya
:
Ushbu maqolada XXI asr fan va texnika taraqqiyotining ilm-fanga
bo‘lgan talabning oshishiga sabab bo‘layotganligi xususida fikrlar keltirilgan. Bosh-
lang‘ich sinf o‘qituvchisining bilimi,mahorati , izlanuvchanligi, tashabbuskorligi rivoj-
lanish cho‘qqisiga chiqishida kreativ ta’limning o‘ziga xos ahamiyati bor. Bundan tas-
hqari, o‘qituvchining kreativ sifatlari, dars o‘tish ko‘nikmasi, pedagogik mahorati va
darsdan tashqari faoliyatida ham o‘qituvchining ijodkorligi, shu boshlang‘ich ta’lim
yo‘nalishi bo‘yicha turli xil tushunchalar va mulohazalar keltirib o‘tilgan.
Kalit so
‘
zlar
:
kreativlik,dars, muloqot,yangiliklar, layoqat, ta‘’lim samaradorligi, ijo-
diy fikrlash,pedagogik mahorat, kreativ sifatlar, pozitiv kayfiyat.
Hozirgi XXI asr globallashuv jarayonida ta‘lim sifatlarini rivojlantirib, bo‘lajak pe-
dagoglarda kreativ g‘oyalarni shakllantirib, malakalarini va ko‘nikmasini oshirishga
yurtimizda katta e’tibor qaratilmoqda.
Ta’limning samaradorligini oshirishda shaxsning ta’lim markazida bo‘lish uchun
ma’lumoti oliy, o‘z sohasining ustasi, bilimlarni mustahkam egallashdan tashqari za-
monaviy pedagogik texnologiyalardan va tarbiyaviy mashg‘ulotlarni tashkil eta ola-
digan ,iqtidorli, izlanuvchan pedagoglar yurtimizga kerak.
Shu asnoda boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari haqida to‘xtalib o‘tadigan bo‘lsak,u-
larning shu kabi iqtidorini namoyon qila olish ruhida tarbiyalash bu o‘zbek xalqi va
Yurtboshimiz uchun quvonarli hol, albatta .
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga kreativ sifatlarni rivojlantirishning to‘laqonli mo-
hiyatini anglatish uchun “Kreativlik”tushunchasining ma’no- mazmuni bilan tanishib
chiqishimiz kerak .
Kreativlikmuayyan soha bo‘yicha o‘zlashtirilgan puxta bilimlar bilan birga yuqori
darajada noodatiy ko‘nikmalarga ega bo‘lish demakdir. Boshlang‘ich sinf o‘qituvchi-
sio‘zining dars o‘tish mahoratidan kelib chiqqan holda dars jarayoniga turli xildagi
yangiliklarni kiritish,qo‘shimcha o‘quv qo‘llanmalardan foydalanish, interfaol metot-
darni qo‘llay olish mahorati va ijodiy faoliyatini har tomonlama rivojlantira olishi bu
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining kreativ fikrlay oladigan talabchan pedagog ekan-
ligidan dalolat beradi.
ZIYODULLAYEVA ZUHRO
FAXRIDDIN QIZI,
Termiz davlat Pedagogika instituti
Boshlang‘ich ta’lim yo‘nalishi
1-kurs talabasi
BOSHLANG‘ICH
SINFLAR
O‘QITUVCHILARIDA
KREATIVLIKNI
OSHIRISHNING
AHAMIYATI
https://doi.org/10.47689/STARS.uni-
versity-pp257-259
Global dunyoda ilm-fan va ta‘limdagi innovatsion
rivojlanishning zamonaviy trendlari 15 dekabr, 2022 yil.
258
Kreativlik o‘qituvchining kasbiy va shaxsiy integratsiyasidir,chunki tabiatan qi-
ziquvchan, intiluvchan bo‘lmas ekan, o‘qituvchi hech qachon ijodkorlikni namo-
yon eta olmaydi. O‘qituvchining kreativ pedagog sifatida shakllanishida shu soha
bo‘yicha yo‘nalishlarda kamchiliklar mavjud.Bu kabi muammolarni bartaraf qilishda
faqatgina bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilaridan birozgina mehnat talab etiladi.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining kreativ sifatlarini amalga oshirishda jamoaning o‘r-
ni beqiyos.O‘qituvchi o‘quvchini ma’lum bir maqsad asosida tarbiyalashiuning eng
muhim vazifalaridan biri hisoblanadi.
Hozirgi kunda ham Yurtboshimiz tomonidan nafaqat pedagogika, balki turli soha-
lar yo‘nalishlari bo‘yicha shu kabi kreativ madaniyatni shakllantirish kabi muammolar
yechimi o‘z tasdig‘ini topmoqda.Rivojlangan kreativlik shaxs ijodkorligining muhim
tarkibiy qismidir.Shu jumladan, maktabdagi o‘quv jarayonining sifati ko‘p omillar-
ga bog‘liq bo‘lib,ular orasida o‘qitishning usul va metodlari hal qiluvchi ahamiyatga
ega. Binobarin, bu kabi dars samaradorligini oshiradigan, o‘qituvchi tomonidan ish-
lab chiqilgan kreativ g‘oyalar, asosan, pozitiv kayfiyat ulasha oladigan,o‘quvchilar-
dan mustaqillik va faollik talab qilib, ularlarning chuqur bilim olishiga sababchi bo‘la
oladigan o‘quv dasturlar hisoblanadi.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining ijodkorlik sifatlari kreativ g‘oyalarning shak-
llanishida muhim omil bo‘lib xizmat qiladi.Ijodkorlik sifatlarini shakllantirishda esa
ta’limning yordamchi shakli - to‘garaklardan foydalanish maqsadlidir. Bu fan to‘ga-
raklarining mazmuni o‘qituvchi va o‘quvchining salohiyatini oshirib, o‘z qiziqishlari
bo‘yicha iqtidorlarini shakllantirishga yordam beradi. O‘quvchi qobiliyatlarining yu-
zaga chiqishi ijodkorlik sifatlarini ham rivojlantiradi.O‘quvchilarda muammoni yec-
hish va innovatsion g‘oyalarni ilgari surish jarayonida kreativlik va ijodiy fikrlashga
urg‘u berish lozim .
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining dars jarayonida o‘qituvchi shaxsiga xos bo‘l-
gan kreativlik sifatlari:
1)ijodiy yo‘nalganlik; 2)tafakkur;3)innovatsiya; 4)xususiy kechinma; 5)mantiqiy
fikrlash.
Shu orqali o‘qituvchining ijodkorligini namoyon qiladigan jarayon bu darsdir. O‘qi-
tuvchi rahbarligida o‘quvchi jamoasi bilan birga ishlay oladigan jarayon hisoblanadi.
Inson hissiy idrokni boyitish bilangina o‘zining bilimlarini oshira oladi. Shuning uchun
ham boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari o‘quvchilarning o‘zidagi tajribaga tayangan hol-
da kasbiy malakalari asosida dars o‘tishlari nur ustiga a’lo nur bo‘ladi desak ,yang-
lishmagan bo‘lamiz . Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining umumiy va muayyan naza-
riy va amaliy muhim va tasodifiy o‘qitish tizimlaridan foydalanishi kreativ fikrlash
orqali amaliyotda samaraliroq foydalanishga imkon beradi. Demak, boshlang‘ich sinf
o‘qituvchisi ilg‘or tajribalarni to‘playdi, tahlil qiladi, ular asosida xulosalar chiqaradi,
o‘z mutaxassisligi bo‘yicha bilimlar egallaydi. Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi o‘z-o‘zini
boshqarishda pedagogik texnika, muloqot madaniyati,nutq madaniyati orqali o‘quv-
chiga ta’sir qila olishi, pedagogik axloq, ijodiy natijalarga erishishi kabi tarmoqlarida
o‘z malakasini namoyon qila olishi boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining ko‘p qirrali pe-
dagogik mahoratga ega ekanligidan dalolat beradi. Boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari
bilan ishlashda o‘qituvchida har qanday masalalarga to‘g‘ri yondashishida o‘quvc-
hining tabiati, xulq-atvori talab qilinadi.Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi yosh avlodni
tarbiyalashda ishtirok etar ekan,barcha atrofdagi insonlarga yurish-turishi, odobi,
ma’naviy-axloqiy madaniyati bilan o‘rnak bo‘lishi yetuk pedagog sifatida pedagogik
STARS International University
259
mahorat qirralarini namoyon eta olishi, yuqori malakali kadrlar tayyorlashda shogird-
lari bilan hamkorlikda ishlab borishi maqsadga muvofiq desak, yanglishmagan bo‘la-
miz .
Ayniqsa , boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari unutmasligi kerakki , o‘quvchi,ota ona
va hamkasblar orasida kuzatiladigan muloqot jarayonida shaxsiy mulohazalarini ,
kreativ fikrlarini erkin holda bayon qila olishi , o‘zining kasb faoliyatiga ijobiy ta’sir
ko‘rsatadi. Shunday qilib boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi o‘zining mahoratidan kelib
chiqib, o‘quv predmetini davr talablari asosida bilishi pedagogik bilimga ega bo‘ishi
hamda insoniylik , izlanuvchanlik fidoyilikni o‘zida tarkib toptirishi lozim .Boshlang‘i-
ch sinf o‘qituvchilari tomonidan beriladigan ta’lim o‘quvchilarning yozma va og‘zaki
savodxonlikni shakllantirishda, nutqni o‘stirishda poydevor bo‘lib xizmat qiladi.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining kreativ fikrli pedagog bo‘lib yetishishida bosh-
lang‘ich ta’lim, umumta’lim maktablarining bosh bo‘g ‘ini bo‘lganligi ana shu jarayon-
da o‘quvchi shaxsining mukammal rivojlanib borishiga ko‘proq e’tibor berish lozim.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining vazifasi mas’uliyatli ekanligini ko‘rsatadi.
Bugungi kun boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi darsini shunday tashkil qilishi kerakki,
unda bola o‘zini yaxshi his qilsin. O‘yin va topshiriqlar ketma-ketligi esa samaradorlik
sari yo‘llansin . Har xil o‘qituvchi o‘quvchiga o‘rgatayotgan kreativ g‘oyalar , o‘yinlar
va topshiriqlar zamirida barkamol inson ta’lim-tarbiyasi bo‘lishi yodimizdan chiqma-
sin.
Bugungi bolalar vatanimizning ertasi, kelajagi ekanligi boshlang‘ich sinf o‘qituv-
chilarini mas’uliyat bilan ishlashga undaydi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning:
“Yangi O‘zbekiston maktab ostonasidan boshlanadi“, - degan fikrlarining nechog‘lik
to‘g‘ri aytilganligiga yana bir bor amin bo‘lamiz.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Mavlonova R, To`rayeva O, Xoliqberdiyeva K, Pedagogika.–T.: O`qituvchi, 2001.
2. Ibragimov X. I., Abdullayeva Sh. A. Pedagogika nazariyasi.T. : “Fan va texnologi-
yalar” nashriyoti, 2008.
