fiofyor axfiorotnomasi, 2011, № 3, Samarqand
9
1-
расм. Биохимик-липидли хатарли омилларни гиёҳвандликка берилганаҳоли
популяциясида эпидемиологиктасвири ва тавсифлари
6-jadval
malumotlari
asosli
tasdiqlaydiki.
dislipiemiya oilaviy nomaqbul muhitda bo'lgan aholida -
19,8%, aqliy mehnatchilarda esa unga qiyoslaganda to 2,1
barobardan ziyodga oshib - 41,5% (P<0,05), jismoniy
mehnat bilan mashg’ul bo‘lib yurganlarda - 21,6%
(P>0,05), yomon sharoitda yashovchilarda - 69,8%
(P<0,01), noto'gri ovqatlanuvchilarda (ko‘p ovqat eyish,
aksariyat yog‘li ovqatlarni istemol qilish) — 87,1%
(P<0,001), Ita epidxatar omili bo‘lganda - 59,5% (P<0,01)
va 2 tadan ziyod epidxatar omili bo‘lganda- 87,9% yetib
aniqlanadi (P<0,001).
Umuman, 1-rasmda aks ettirilganidek, dislipidemiya
giyohvandlarda aksariyat uchraydi va u yoki bu epidxatarli
omil bo‘lganda uning aniqlanishi shiddatlashib ko'payadi.
Hususan, 4ta hatarli omil yig’ilishi kuzatilgan bemor -
giyohvandlarda DLP chastotasi 87,9 foizgacha yetib
aniqlanadi. DLP tarkibiy qismida 73,4 foizga yetib GTG,
64,7% - GHS, 45,2 va 43,4 foizgacha ortib giper-HSPZLP
va HSUPZLP hamda 23,2% darajada gipo-HSYUZLP
qayd qilinadi.
Demak. mazkur xatarli omilni birlamchi, ikkilamchi
va uchlamchi profilaktikasi tadbirlarini giyohvand - aholi
orasida keng olib borish zaruriyat hisoblanadi. Uni
bartaraflash, mazkur omil bilan bog'liq «oxirgi
epidemiologik
nuqtalarni»,
shubhasiz,
samarali
kamaytiradi.
GIYOHVANDLAR POPULYASIYASIDA YURAK-QON TOMIR
KASALLIKLARIGA NISBATAN EPIDEMIOLOGIK SHAROITLAR TAVSIFI.
5-CHI AXBOROT: BIOXIMIK-NOLIPIDLI XATARLI OMILLARNI
TARQALISH1
RSHTYoIM Andijon filiali va Andijon Davlat tibbiyot instituti
Giperurikemiya yurak-qon tomir kasallik- larining
xatarli omili ekanligi birinchilardan bo
4
lib Andijon
profilaktik ilmiy maktabida tasdiqlab berilgan. U shahar
va qishloq, ayol va erkak, uyushgan va uyushmagan aholi
guruhlarida keng o’rganilgan, epidemiologik tavsiflari
kashf qilib berilgan. Lekin yangi paydo bo‘la boshlagan
alohida populyasiya giyohvandlikka berilgan aholi
guruhlarida bu xatarli omil o'rganilmagan. Shuning
uchun,
epidemiologik
tekshiruvimizda
mazkur
populyasiyada
siydik
kislotasi
miqdorini
qonda
o‘zgarishlarini hamda giperurikemiyani tarqalishini
alohida o'rganib chiqdik.
1-jadvalda giyohvandlikka berilgan aholi orasida
urikemiyani o'zgarishlari va
100,0%
80,0%
60,0%
40,0%
20,0%
0,0%
ТГ > 2,0
ммоль/л
XC > 5,0
ммоль/л
ХСПЗЛП ХСУПЗЛП ХСЮЗЛП
ДЛП+4та
элидхатар
омиллари
con
19,8
41,5*
21,6
й
59,8** 87,1***
59,5***
87,9***
J7U
117
245
128
412
514
351
518
Mantasoliev A.S.,
Yuldashev R.N.
Nizamova S.G.
Xoldarova G. V.
DLP ning tarqalishi
(Doctor aj(6orotnomasi, 2011, № 3, Samarqand
10
qonda o'zgarishlarini hamda giperurikemiyani tarqalishini
alohida o‘rganib chiqdik.
1-jadvalda giyohvandlikka berilgan aholi orasida
urikemiyani o‘zgarishlari va giperurikeiniyani tarqalishi
xususiyatlari ko'rsatilgan.
Jadvalning
raqamli
malumotlaridan
ma’lum
bo'ladiki, giyohvandlikka berilgan aholi populyasiyasida
aksariyat, ya’ni 82,5 foizga yetib gipourikemiyaga
moyillik va unga nisbatan 4,7 barobarga kam bo‘lib
(17,5%) giperurikemiya aniqlanadi (P<0,0001).
Giperurikemiya turli yosh guruhlarida tafovut bilan
aniqlanadi (2-jadvalda bu xaqda malumotlar keltirilgan).
2-
jadvalning tahliliy malumotlari darak beradiki,
barcha yosh guruhlarida aksariyat GU qayd qilinmaydi va
tafovut
bilan
giperurikemiya
va
gipo-
yoki
normaurikemiya quyidagicha qayd qilinadi: 20 yoshgacha
boMganlarda
-
25,0±12,5% (giperurikemiya) va
75,O±I2,5 foizdan (norma - giperurikemiya), P<0,001;
20-24 yoshda - 14,1±3,9 va 85,9±3,9 foizdan (P<0,001),
25-29 yoshda - 17,4±2,7 va 82,6+2,7 foizdan (P<0,001),
30-34 da - 19,4+2,9 va 80,6±2,9 foizdan (P<0,001), 35-39
yoshda - 16,0±4,l va 84,0±4,l foizdan (PO.OOl), 40-44 da
18,8±6,9 va 81,3±6,9 foizdan (P<0,001) va 45 yoshdan
oshganlarda - 0.0 va 100.0 foizdan (PO.OOl).
2-
jadval
Giyohvandlar populyasiyasida yoshga bog‘liq holda giperurikemiyani tarqalishi
Yosh guruhlari
GU bor
GU yuq
R
n*
N**
%
n*
N**
%
<20
3
12
25.0±12,5
9
12
75,0±12,5
<0,001
20-24
11
78
14,1 ±3.9*
67
78
85,9±3,9*
<0,001
25-29
33
190
17,4+2,7*
157
190
82.6±2.7*
<0,001
30-34
37
191
19,4±2,9
TI
154
191
80,6±2,9*
<0,001
35-39
13
81
16,0±4,l*
68
81
84,0+4,1*
<0,001
40-44
6
32
18,8±6,9*
26
32
81,3±6,9*
<0,001
>45
0
6
0,0
6
6
100,0
<0,001
GU ni eng ko‘p < 20 yoshgacha bo‘lgan o‘smirlarda
aniqlanishi etiborni tortadi va davolash-profilaktika
ishlarini «muljalli» amalga oshirish uchun malum
darajada asos beradi.
Kelgusi 3-jadvalda giperurikemiyani turli xatarli
omillarga bog‘Iiq holda giyohvandlikka berilgan aholi
orasida tarqalishi aks ettirilgan. Jadvaldan kelib
chiqqanidek. giperurikemiya oilaviy nomaqbul muxitda
yashovchi giyohvandlarda 10,0 foiz, aqliy mehnat bilan
shug‘ullanib kelganlarda unga nisbatan salkam ikki
barobarga yetib ko‘p (19,8 foiz, P<0,05), jismoniy
mehnatchilarda - 10.5% (P>0,05), yomon yashash
sharoitidayashovchilarda-32,0%
(P<0,001), noto‘g‘ri
ovqatlanish aniqlangan bemorlarda 42,0% (P<0,05), 1 ta
epidemiologik xatarli omilga bogMiq holda 29.8%
(P>0,05) va 2 tadan ko‘p xatarli omil tasdiqlangan
populyasiyada - 43,9% (P<0,05) darajalarda tafovut bilan
aniqlanadi.
Siydik kislotasi >
7,0 mg %
Noto‘g‘ri ovqatlanish
42,0 %
Yomon yashash sharoiti
32, 5 %
Jismoniy mehnatdagilar
10,5%
Aqliy mehnatchilar
19,8 %
Oilaviy nomaqbul sharoit
10,0%
Giperurikemiyani zikr etilgan epidemiologik tasviri
va tavsiflarini (bu 1-shaklda ham mutloq aks ettirilgan)
amaliyotga joriy qilish, uylaymizki, bevosita ilmiy-amaliy
saloxiyat kasb etadi.
Tekshirilganlar
guruhi
Urikemiya <
Qonda urikemiyani aniqlanishi
3,4, mg%
Urikemiya > 7,0 mg% (GU)
R
n*
N**
%
n*
N**
%
20-45 yoshli
giyohvandlar
populyasiyasi
487
590
82,5
103
590
17,5
<0,0001
1-jadval
Giyohvandlar populyasiyasida siydik kislotasini qonda o'zgarishi va giperurikemiyani tarqalishi
■Doctor aj(6orotnomasi, 2011, № 3, Samarqand
3-
jadval
Turli xatarli omillarga bog'liq holda giyohvandlarda giperurikemiyani tarqalishi (suratda- %,
_____ ______________ ______ maxrajda - mutloq son) __________________________
|GU ni turli xatarli omillarga bog'liq bo‘lib tarqalish|i
5
C «5 C3 XJ — u.
G
«3 T5 оз
’c
W ш
X 03
Tekshirilgan
N
ст
я я
E 3
S JS я Св
Я C oO
•w 2 с -
C §b
£ -2
2 IE
w
2- c
О сз
2 "1
U 00
aholi guruhi
§ X
E
о
»J
- Г
3
S’J
<4 C/>
« =
E _s
о «
E -c
СЛ СЛ
о
§ °
5
>
O 3L
ос X»
ъ
z
СО
я
S 2Р
8--°
я
тэ
о о
•S'
N
£ 's
сз я
XJ о
сЗ
Г-1
20-45 yoshii
giyohvand-
likka berilgan
590
10,0
19,8*
10,5
TI
32,0***
42,0*
29,8
Т|
43,9*
aholi
59
117
62
189
248
176
259
ёш ёш ёш ёш ёш ёш ёш
1-
шакл. Хатарли омилларга боғлиқ ҳолда
гиперурикемияни гиёҳвандларда эпидемиологик
тасвири ва тавсифи
