S H A R Q M A S H ’ A L I
2
ÄÎËÇÀÐÁ ÌÀÂÇÓ
ИННОВАЦИОН
ФИКРЛАЙДИГАН
ЁШ
АВЛОДНИ
ВОЯГА
ЕТКАЗИШ
—
МАМЛАКАТИМИЗ
МУСТАҚИЛ
ДЕМОКРАТИК
ТАРАҚҚИЁТИНИНГ
ЕТАКЧИ
АСОСИ
1
УЛУҒБЕК
ИДИРОВ
Сиёсий
фанлар
доктори
,
ТошДШИ
Аннотация
.
Мазкур
илмий
мақолада
ёшларда
инновацион
тафаккурни
юксалтиришнинг
жамият
демократик
тараққиётидаги
улкан
аҳамияти
билан
боғлиқ
долзарб
масалалар
таҳлил
қилинган
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
ёш
авлод
,
инновация
,
демократик
жамият
,
тараққиёт
,
инновацион
ғоя
.
Аннотация
.
В
данной
научной
статье
анализируются
актуальные
проблемы
,
роль
и
значение
развития
инновационного
мышления
молодежи
в
демократическом
развитии
общества
.
Опорные
слова
и
выражения
:
молодое
поколение
,
инновация
,
демократическая
обществен
-
ность
,
развитие
,
инновационное
мышление
.
Abstract.
This scientific article analyzes actual problems, role and importance of the development of
innovative thinking of youth in the democratic development of society.
Keywords and expressions:
youth, innovation, democratic society, development, innovate thinking.
ХХ
асрнинг
сўнги
ўн
1
йилликларида
сези
-
ла
бошлаган
ва
асримиз
бошларида
ўзини
янада
ёрқин
намоён
қилаётган
тенденциялар
моҳиятидан
келиб
чиқиб
таъкидлаш
лозим
-
ки
,
мустақил
тараққиёт
барқарорлигига
,
жа
-
миятда
демократия
тамойилларининг
чуқур
ўрнашиб
боришига
бевосита
дахлдор
бўлган
омиллар
сони
ниҳоятда
кўпайиб
бормоқда
.
Шу
билан
бир
қаторда
бундай
омилларга
нисбатан
том
маънодаги
янгича
ёндашувлар
талаб
этилмоқда
.
Зеро
,
замонавий
демокра
-
тия
тамойилларининг
жамият
социал
-
мада
-
ний
асослари
билан
уйғунлашувчи
масала
-
лари
,
жамият
аъзоларининг
умумий
ижти
-
моий
-
маданий
ва
маънавий
даражасига
нисбатан
қўйиладиган
талабларни
тобора
ошириб
бормоқда
.
Шу
боис
ҳам
суверен
давлатнинг
барқарор
тараққиёти
,
демокра
-
тиянинг
узлуксиз
ривожланиши
ҳамда
унинг
истиқболлари
жамият
бағрида
мислсиз
катта
1
Ушбу
мақола
П
3-20170929561 “
Ёшларда
инновацион
тафаккурни
шакллантириш
ва
миллий
ғояга
содиқлик
руҳини
кучайтиришда
маънавий
тарғибот
механизм
-
ларини
такомиллаштириш
”
деб
номланувчи
лойиҳа
доирасида
бажарилган
.
қувватга
эга
бўлган
социал
,
антропологик
манбаларни
тинимсиз
равишда
шаклланти
-
риб
боришни
тақазо
қилмоқда
.
Бу
ўринда
асосий
фикр
мамлакат
аҳолисининг
сифат
кўрсаткичларини
муттасил
равишда
ривож
-
лантириб
бориш
,
мамлакат
фуқароларининг
демократик
янгиланишларнинг
тўла
маънодаги
таянчига
,
истиқбол
сари
етаклаб
борадиган
кучига
айлантириб
бориш
устида
бормоқда
.
Сир
эмаски
,
дунёда
аввалги
даврларда
ҳам
инсон
фактори
мустақил
демократик
тараққиёт
марказида
турган
бўлса
-
да
,
охир
оқибатда
демократия
институтлари
ва
уму
-
мий
қоидаларига
бўлган
эътибор
устуворлик
қилар
эди
.
Ҳозирги
вақтда
эса
вазият
бутун
-
лай
ўзгарди
.
Ҳеч
қачон
бугунги
кундагидек
демократик
тараққиёт
учун
инсон
омили
-
нинг
сифат
кўрсаткичларига
нисбатан
кучли
талаблар
қўйилмаган
эди
.
Бундай
ҳолат
яшаб
турган
давримиз
ша
-
роитлари
,
жумладан
,
суверен
давлатнинг
хавф
-
сиз
тараққиётига
нисбатан
халқаро
глобалла
-
шув
бағрида
мавжуд
бўлган
айрим
салбий
тенеденциялар
таъсири
ҳамда
замонавий
де
-
мократия
мезонларининг
кенгайиши
ва
инсон
S H A R Q M A S H ’ A L I
3
омилининг
моҳиятида
яширинган
потенциал
имкониятларни
ҳаракатга
келтириш
,
сафарбар
қилиш
вазифалари
билан
изоҳланади
.
Шу
боис
ҳам
мустақил
демократик
тарақ
-
қиётнинг
институтционал
асослари
билан
бир
қаторда
,
унинг
социал
имкониятларини
кучли
равишда
ривожлантириш
,
замоннинг
энг
дол
-
зарб
талабларидан
келиб
чиққан
ҳолда
,
демок
-
ратик
янгиланишлар
жараёнининг
хал
қилув
-
чи
устунига
айлантириш
орқалигина
мустақил
демократик
тараққиётнинг
келажагини
кафо
-
латли
равишда
таъминлаш
мумкин
бўлади
.
Мазкур
ҳолатдан
келиб
чиқиқанда
,
мам
-
лакатимизда
давлатимиз
истиқлолининг
илк
кунлариданоқ
ўсиб
келаётган
ёш
авлодни
ҳар
томонлама
баркамол
қилиб
тарбиялаш
,
юрти
-
миз
аҳолисининг
сиёсий
,
ҳуқуқий
мадания
-
тини
,
маънавиятини
юксак
даражада
шакллан
-
тириш
вазифаларини
давлат
сиёсатининг
устувор
йўналиши
сифатида
белгиланганлиги
,
мустақил
давлатчиликни
амалга
оширишнинг
,
замонавий
демократияни
,
жамият
бағрида
чуқур
қарор
топтиришнинг
энг
оқилона
йўли
сифатида
эътироф
қилиш
лозимдир
.
Давлатимиз
раҳбари
Ш
.
М
.
Мирзиёев
таъкидлаганидек
: “
Ёш
авлод
тарбияси
ҳамма
замонларда
ҳам
мухим
ва
долзарб
аҳамиятга
эга
бўлиб
келган
.
Аммо
биз
яшаётган
ХХ
I
асрда
бу
масала
ҳақиқатан
ҳам
ҳаёт
-
мамот
масаласига
айланиб
бормоқда
.
“
Тарбия
қанча
мукаммал
бўлса
,
халқ
шунча
бахтли
яшайди
”
дейди
донишманд
-
лар
.
Тарбия
мукаммал
бўлиши
учун
эса
бу
масалада
бўшлиқ
пайдо
бўлишига
мутлақо
йўл
қўйиб
бўлмайди
”
1
.
Маълумки
мамлакатимизда
ёш
авлод
таълим
-
тарбияси
,
маънавий
камолоти
билан
боғлиқ
изчил
ислоҳотларнинг
концептуал
асослари
ва
ҳуқуқий
заминлари
бугунги
кун
-
да
Президентимиз
томонидан
илгари
сури
-
лаётган
стратегик
ғояларда
изчиллик
билан
ривожлантирилмоқда
.
1
Мирзиёев
Ш
.
М
.
Миллий
тараққиёт
йўлимизни
қатъият
билан
давом
эттириб
,
янги
босқичга
кўтарамиз
. 1-
жилд
–
Т
: “
Ўзбекистон
”, 2017 –
Б
. 504-505
Юртимизда
ҳозирги
кунда
ҳар
томонлама
билимли
ва
ватанпарвар
бўлган
,
шунингдек
,
инновацион
фикрлаш
қобилиятига
эга
бўл
-
ган
ёшларни
камол
топтириш
давлатимиз
сиёсатининг
етакчи
йўналишига
айланди
.
Юртимиз
мустақиллиги
эълон
қилинган
-
дан
кейин
ўтган
ниҳоятда
қисқа
вақт
даво
-
мида
қабул
қилинган
дастлабки
қонунлардан
бири
айнан
ёшлар
масаласига
бағишланган
эди
. 1991
йилнинг
ноябрь
ойида
Ўзбекистон
Республикасининг
ёшларга
оид
давлат
сиёсатининг
асослари
тўғрисида
”
ги
Қонуни
қабул
қилинган
эди
.
Ушбу
қонун
мамлака
-
тимиз
ёшларининг
сиёсий
-
ижтимоий
,
маъна
-
вий
соҳадаги
кенг
қамровли
ҳуқуқларини
кафолатлаб
бериши
билан
бирга
,
баркамол
авлод
тарбияси
учун
дастлабки
ва
хал
қилувчи
хуқуқий
асосларни
белгилаб
берди
.
2016
йилнинг
14
сентябрида
мамлакати
-
миз
ёшлари
манфаатларини
ҳар
томонлама
рўёбга
чиқариш
,
ёшлар
равнақининг
сиёсий
-
хуқуқий
,
ижтимоий
-
маданий
ва
маънавий
асосларини
янада
мустаҳкамлаш
ва
ривож
-
лантириш
борасида
давлатимиз
томонидан
олиб
борилаётган
оқилона
сиёсатнинг
муҳим
самараси
сифатида
Ўзбекистон
Респуб
-
ликасининг
“
Ёшларга
оид
давлат
сиёсати
тўғрисида
”
ги
янги
қонуни
қабул
қилинди
.
Таъкидлаш
жоизки
, 4
боб
, 33
моддадан
иборат
бўлган
мазкур
қонун
нормаларида
ёшлар
манфаатларини
рўёбга
чиқариш
,
ёш
-
ларнинг
жамиятнинг
фаол
аъзоси
бўлиши
,
ҳусусан
,
юксак
илмий
салоҳиятга
эришиши
учун
зарур
бўлган
барча
имкониятларнинг
ҳуқуқий
заминлари
мустаҳкамланди
.
Жумладан
,
қонуннинг
“
Ёшларга
оид
дав
-
лат
сиёсатининг
асосий
йўналишлари
”
деб
номланган
5-
моддасида
белгилаб
қўйилгани
-
дек
, “
Ёшларга
оид
давлат
сиёсатининг
асосий
йўналишлари
қуйидагилардан
иборат
:
Ёшларнинг
ҳуқуқ
эркинликларини
ва
қо
-
нуний
манфаатларини
таъминлаш
;
Ёшларнинг
ҳаёти
ва
соғлиғини
сақлаш
;
Ёшларнинг
маънавий
,
интеллектуал
,
жис
-
моний
ва
аҳлоқий
жиҳатдан
камол
топишига
кўмаклашиш
;
Ёшлар
учун
очиқ
ва
сифатли
таълимни
таъминлаш
;
S H A R Q M A S H ’ A L I
4
Ёшларни
ишга
жойлаштириш
ва
уларнинг
бандлиги
учун
шарт
-
шароитлар
яратиш
”
1
Таъкидлаш
жоизки
,
давлатимиз
раҳба
-
рининг
2017
йилнинг
7-
февраль
куни
қабул
қилинган
Фармони
билан
тасдиқланган
Ҳа
-
ракатлар
стратегиясида
мамлакатимиз
ёшла
-
рига
оид
давлат
сиёсатининг
концептуал
асослари
янада
ривожлантирилди
ва
ёшлар
манфаатларини
рўёбга
чиқаришнинг
прин
-
ципиал
жиҳатдан
янги
бўлган
инновацион
асослари
белгилаб
берилди
.
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2017
йилнинг
7
февралдаги
ПФ
-4947-
сонли
фармонига
1-
илованинг
“
Ёшларга
оид
давлат
сиёсатини
такомиллаштириш
”
деб
номланувчи
бўлимида
қуйидаги
муҳим
вазифалар
ўзининг
чуқур
ифодасини
топди
: “
Жисмонан
соғлом
,
руҳан
ва
ақлан
ривожланган
,
мустақил
фикр
-
лайдиган
,
Ватанга
содиқ
,
қатъий
ҳаётий
нуқтаи
назарга
эга
ёшларни
тарбиялаш
,
демократик
ислоҳотларни
чуқурлаштириш
ва
фуқаролик
жамиятини
ривожлантириш
жарёнида
улар
-
нинг
ижтимоий
фаоллигини
ошириш
;
Ўрта
махсус
касб
-
ҳунар
ва
Олий
таълим
муассасалари
битирувчиларини
ишга
жой
-
лаштириш
ҳамда
хусусий
тадбиркорлик
со
-
ҳасига
жалб
этиш
;
Ёш
авлоднинг
ижодий
ва
интеллектуал
салоҳиятини
қўллаб
-
қувватлаш
ва
рўёбга
чи
-
қариш
,
болалар
ва
ёшлар
ўртасида
соғлом
тур
-
муш
тарзини
шакллантириш
,
уларни
жисмо
-
ний
тарбия
ва
спортга
кенг
жалб
этиш
...”
2
Эътироф
қилиб
ўтиш
жоизки
,
Ҳаракатлар
стратегиясининг
заминида
ёшларга
оид
дав
-
лат
сиёсатини
амалга
оширишда
давлат
ҳоқимияти
ва
бошқаруви
органлари
билан
бир
қаторда
,
жамиятимизда
фаолият
юри
-
тувчи
турли
ташкилотлар
,
жумладан
,
барча
турдаги
таълим
муассасалари
,
маданият
,
1
Ўзбекистон
Республикасининг
Ёшларга
оид
давлат
сиё
-
сати
тўғрисидаги
Қонуни
/
Халқ
сўзи
2016
йил
15
сентябрь
.
2
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“
Ўзбе
-
кистон
Республикасини
янада
ривожлантириш
бўйи
-
ча
Ҳаракатлар
стратегияси
тўғрисида
”
ги
Фармони
. –
Т
.: “
Адолат
”, 2017 –
Б
. 26.
спорт
,
иқтисодий
ва
ижтимоий
соҳа
тузил
-
малари
,
шунингдек
,
ёшлар
иттифоқи
ва
бошқа
соҳа
вакилларининг
кенг
қамровли
комплекс
иштироки
назарда
тутилгандир
.
2017-2021
йилларда
Ўзбекистон
Респуб
-
ликасини
ривожлантиришнинг
5
та
устувор
йўналиши
бўйича
Ҳарақатлар
стратегиясини
“
Фаол
тадбиркорлик
,
инновацион
ғоялар
ва
технологияларни
қўллаб
-
қувватлаш
йили
”
да
амалга
оширишга
оид
Давлат
дастури
асосида
жорий
йилда
мамлакатимизда
ёшлар
сиёсатини
амалга
оширишнинг
сифат
жиҳа
-
тидан
янги
йўналишлари
рўёбга
чиқарил
-
моқда
.
Бу
ўринда
дастурда
биринчи
навбатда
ёшларнинг
ҳуқуқий
маданияти
ва
маъна
-
виятини
юксалтириш
вазифаларига
етакчи
эътибор
қаратилган
.
Хусусан
, “
Фаол
тадбиркорлик
,
инновацион
ғоялар
ва
технологияларни
қўллаб
-
қувватлаш
йили
”
Давлат
дастурида
мамлакатимиз
ёшларининг
интеллектуал
,
илмий
салоҳияти
-
ни
юксалтиришга
оид
кенг
қамровли
янги
вазифалар
белгиланди
.
Жумладан
,
ёшларнинг
инновацион
ва
илмий
фаолиятини
давлат
томонидан
кенг
қўллаб
-
қувватланиши
, “
Инно
-
вацион
фаолият
тўғрисида
”
ги
ва
“
Фан
тўғ
-
рисида
”
ги
Ўзбекистоннинг
янги
қонунларини
қабул
қилиш
асосида
ёшларнинг
ҳар
томон
-
лама
юксак
даражада
камол
топиши
учун
энг
замонавий
имкониятлар
очиб
берилмоқда
.
Бунда
Президентимиз
Ш
.
М
.
Мирзиёевнинг
“
Баркамол
авлодгина
буюк
давлат
қура
олади
”
деган
ғоялари
ёшларимизни
жамиятнинг
энг
ишончли
таянчи
ва
суянчи
этиб
тарбиялаш
,
уларда
дунёнинг
ҳеч
бир
мамлакати
ёшлари
-
дан
қолишмайдиган
салоҳиятни
шаклланти
-
рилишида
етакчи
асос
бўлиб
хизмат
қилмоқда
.
Дарҳақиқат
,
мамлакатимизда
амалга
оши
-
рилаётган
янгиланишлар
жараёнининг
ҳозир
-
ги
босқичида
,
замонамизнниг
энг
илғор
фан
ва
технологиялар
ютуқларидан
фойдаланишга
қодир
бўлган
янги
авлод
қадрларни
тарбиялаб
етиштириш
учун
мамлакатимиз
таълим
тизи
-
мини
мисли
кўрилмаган
юқори
даражага
олиб
чиқиш
жамиятимиз
учун
объектив
заруратга
S H A R Q M A S H ’ A L I
5
айланди
.
Таъкидлаш
жоизки
,
инсоният
тарақ
-
қиётининг
ҳозирги
босқичида
ҳаётни
ташкил
этишнинг
воситалари
,
манбалари
,
услублари
ҳам
ниҳоятда
ўзгариб
бормоқда
.
Одамлар
ҳаётини
фаровон
қилишнинг
янги
омиллари
ўзини
янада
ёрқин
намоён
қилмоқда
.
Мазкур
омилларни
ўз
вақтида
англаб
етган
,
улардан
самарали
фойдаланиш
чора
-
тадбирларини
кўра
олган
мамлакатларгина
давр
талаблари
билан
хамнафас
бўла
олиши
ва
ўз
истиқ
-
болини
белгилай
олиши
мумкин
бўлмоқда
.
Мана
шундай
муҳим
омиллардан
бири
бу
жамият
ёшларининг
интеллектуал
салоҳияти
билан
боғлиқдир
.
Ушбу
масала
бугунги
кунда
бутун
дунё
мамлакатларининг
диққат
марка
-
зида
бўлиб
тургани
ҳам
бежис
эмас
.
Зеро
,
давлатимиз
Раҳбари
Ш
.
М
.
Мирзиёев
таъкидлаганидек
: “
Бугунги
дунё
ёшлари
–
сон
жиҳатидан
бутун
инсоният
тарихидаги
энг
йирик
авлоддир
,
чунки
улар
икки
миллиард
кишини
ташкил
этмоқда
.
Сайёрамизнинг
эртанги
куни
,
фаровон
-
лиги
фарзандларимиз
қандай
инсон
бўлиб
камолга
етиши
билан
боғлиқ
”
1
.
Таълим
ва
тарбия
,
илм
-
фан
,
интеллектуал
са
-
лоҳиятни
юксалтириш
ҳозирги
даврдаги
замона
-
вий
тараққиётнинг
етакчи
қонуниятига
айланди
.
Шу
боис
,
интеллектуал
салоҳиятни
юк
-
салтиришнинг
энг
замонавий
механизмла
-
рини
жорий
қилиш
,
таълим
тизимини
,
юк
-
салтириш
асносида
ёшлар
маърифатини
юксалтириш
вазифаларини
етакчи
ўринга
кўтариш
масалалари
мамлакатимиз
давлат
сиёсатида
марказий
ўринни
эгалламоқда
.
Интеллектуал
салоҳиятни
юксалтириш
жа
-
раёнида
ёшлар
онгида
инновацион
тафак
-
курни
ривожлантириш
,
ёшларда
инновацион
тафаккур
қила
олиш
лаёқатини
шакллан
-
тириш
муҳим
ўрин
тутади
.
Демак
,
бугунги
кунда
барча
таълим
муассасалари
фаолия
-
тини
,
улардаги
ўқув
-
илмий
жараёнларни
инновацион
таълим
бериш
мақсадларидан
1
Мирзиёев
Ш
.
М
.
Бирлашган
Миллатлар
Ташкилоти
Бош
Ассамблеясининг
72-
сессиясидаги
нутқ
//
Халқ
сўзи
, 2017, 20
сентябрь
.
келиб
чиқиб
,
жадал
юксалтириш
ииновация
-
ни
таълим
тизимининг
бош
мазонига
айлан
-
тириш
ўта
долзарб
аҳамият
касб
этмоқда
.
