“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. №
3, may-iyun, 2021 yil
3/2021
(№
00053)
378
ТУРИЗМ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ
ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ
Жуманиязова Шарифа Рашидовна,
УрДУ таянч докторанти
E-mail:
Аннотация
:
Ушбу мақолада туризм
инфратузилмасини
ривожлантириш бўйича
фикрлар баён этилиб, унинг ўзига хос хусусиятлари таҳлил қилинган ва шулар асосида
хулоса шакллантирилган.
Калит
сўзлар
:
туризм
,
туризм
инфратузилмаси
,
жойлаштириш
воситалари
,
туроператорлар
ва
турагентликлар
,
диққатга
сазовор
жойлар
.
Аннотация
:
В статье изложены взгляды на развитие туристической
инфраструктуры, проанализированы ее особенности и сделаны на их основе выводы.
Ключевые слова:
туризм, туристическая инфраструктура, размещение,
туроператоры и туристические агентства, достопримечательности.
Abstract:
This article describes the views on the development of tourism infrastructure,
analyzes its specific features and draws conclusions based on them.
Key words
:
tourism, tourism infrastructure, accommodation, tour operators and travel
agencies, attractions.
Кириш
Дунё
бўйлаб
аҳолининг
туризм
фаоллигининг
ҳозирги
ўсиши
мамлакатларнинг
ижтимоий
,
маданий
ва
иқтисодий
ҳаётига
таъсир
қилувчи
муҳим
омил
ҳисобланади
.
Туризм
инсоният
ҳаётининг
барча
соҳаларини
қамраб
олади
ва
туризм
соҳаси
турли
хил
иқтисодий
фаолиятни
ўз
ичига
олади
.
Туризмнинг
ривожланишига
турли
хил
омиллар
,
жумладан
,
сиёсий
,
иқтисодий
,
табиий
ва
бошқа
омиллар
таъсир
қилади
.
Туризмни
инфратузилмавий
қўллаб
-
қувватлаш
катта
аҳамиятга эга
бўлиб
,
бу
туризм
оқимлари
ҳажмига
ва
туризмнинг
иқтисодий
кўрсаткичларига
бевосита
таъсир
қилади
.
Туризм
инфратузилмасини
ривожлантириш
ҳозирги
пайтда
туризм
йўналишларнинг
рақобатбардошлигини
ошириш
учун
муҳим
аҳамият
касб этмоқда
,
туризм
оқимлар
ҳажми
ва
нафақат
туризм
соҳасининг
,
балки
бутун
минтақанинг
иқтисодий
кўрсаткичларига
таъсир
кўрсатмоқда
.
Ҳудудларда
туризм
фаолликнинг
ўсиши
туризм
инфратузилмани
ривожлантиришга
ўзгартиришлар
киритиш
,
унинг
сифат
компонентларини
яхшилаш
заруратини
туғдирмоқда
.
Ўз
навбатида
,
бу
чуқур
илмий
ўрганишни
,
умуман
,
туризм
бозорини
ва
унинг
алоҳида
таркибий
элементларини
,
хусусан
,
инфратузилмани
ривожлантиришнинг
асосий
тенденцияларини
аниқлашни
талаб
қилади
.
Хусусан
, 2019
—
2025-
йилларда
Ўзбекистон
Республикасида
туризм
соҳасини
ривожлантириш
Концепциясида 2021
-
2025 йилларда мамлакат
иқтисодиётида
туризм
индустрияси
улушини
кўпайтириш
,
ушбу
йўналишда
зарур
инфратузилмани
ривожлантириш
ва
дунё
бозорида
республиканинг
туризм
салоҳиятини
тарғиб
қилиш
орқали
мамлакатнинг
ялпи
ички
маҳсулотида
туризм
улушини
5
фоизгача
(2017-
йил
якуни
бўйича
—
2,3%)
етказиш
,
шунингдек
, 2025-
йил
якунига
қадар
9
миллиондан
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. №
3, may-iyun, 2021 yil
3/2021
(№
00053)
379
ортиқ
туристларни
,
шу
жумладан
узоқ
хориждан
—
2
миллион
туристни
жалб
қилиш
белгилаб
қуйилган
[1].
Туризм
соҳасида
давлат
сиёсати
истиқболда
ҳудудлар
ва
уларнинг
инфратузилмасини
комплекс
жадал
ривожлантиришда
туризм
соҳаси
етакчилик
қилиши
,
долзарб
ижтимоий
-
иқтисодий
вазифаларни
ечиш
,
иш
ўринларини
кўпайтириш
,
ҳудудлар
диверсификацияси
ва
ривожланишини
таъминлаш
,
аҳолининг
даромадлари
,
яшаш
даражаси
ва
сифатини
ошириш
ҳамда
мамлакатнинг
инвестициявий
жозибадорлиги
ва
имиджини
яхшилашга
қаратилган
.
Мавзуга оид адабиётлар таҳлили
Туризм
инфратузилмаси
меҳмонларни
жалб
қилиш
ва
туризмдаги
барқарорликни
ошириш
учун
катта
имкониятларга эга
.
Инфратузилма
ушбу
тобора
кенгайиб
бораётган
саноатни
ривожлантиришда
ўзига
хос
роль
ўйнайди
.
Сайёҳлик
йўналишини
танлаш
бўйича
қарорларни
қабул
қилиш
жараёни
туризм
инфратузилманинг
мавжудлиги
билан
қатъий
боғлиқдир
.
Туризм
инфратузилмаси
сайёҳлик
саноатининг
ривожланишига
туртки
берувчи
ва
жалб этувчи
бозор
омиллари
вазифасини
бажаради
.
Туризм
инфратузилмаси
деганда
-
туристларнинг
туризм
заҳиралардан
бемалол
фойдаланишини
таъминловчи
бинолар
тизими
,
муҳандислик
ва
коммуникация
тармоқлари
,
шу
жумладан
йўллар
,
туризмнинг
хилма
-
хил
корхоналари
ва
уларнинг
фаолияти
,
шунинг
билан
бирга
ушбу
фаолиятни
таъминловчи
бошқа
тизимлар
тушунилади
.
Булар
қаторида
авто
йўл
,
темир
йўл
,
ҳаво
йўллари
,
денгиз
ва
дарё
йўллари
ҳаракатини
тартибга
солувчи
тизимлар
,
иссиқлик
,
электр
ва
телефон
алоқаларини
санаб
ўтиш
мумкин
.
Тадқиқотчи
олимлар
ўз
ёндашувларидан
келиб
чиққан
ҳолда
ушбу
иқтисодий
категорияга
турлича
шарҳлар
беришган
.
Яъни
туризм
инфратузилмаси
тушунчаси
янги
бўлмаса
-
да
,
адабиётларда
унинг
ягона
талқини
мавжуд эмас
.
Айни
пайтда
“туризм
инфратузилмаси”
тушунчаси
жуда
кўп
таърифларга эга
.
Жумладан, М.А.
Жукованинг фикрига кўра туризм инфратузилмаси –
бу туризм
ривожланиши билан сайёҳлар учун дам олиш ва кўнгил очишни таъминловчи
иншоотлар тўплами [2], В.Ф.
Буйленко
изоҳи бўйича туризм
инфратузилманинг ўзига
хос хусусияти шундаки, у сайёҳларга ва маҳаллий аҳолига хизмат қилади, шунинг учун
унинг ривожланиши ҳудуднинг туризм
ривожланишига ҳисса қўшади, ҳудуд
аҳолисининг яшаш шароитларини яхшилайди, шунингдек кўплаб иш ўринларини
яратади
[3] деб таъриф берилган.
И.В.
Зорин томонидан томонидан келтирилган таърифга кўра, “ туризм
инфратузилмаси –
бу тизимнинг ишлаши учун асос яратадиган ва таъминлайдиган
ўзаро боғлиқ хизмат тузилмалари ёки объектлар мажмуасидир”
[4].
В.И. Курилова эса “туризм инфратузилмаси
-
ушбу соҳаларга тегишли бўлган
тармоқлар, корхоналар ва ташкилотлар мажмуи, товарларни ишлаб чиқариш ва
айланмаси ҳамда одамларнинг ҳаёти нормал ишлаши учун шароит яратишга
мўлжалланган фаолият” [5] деб таъкидлайди.
В.М. Иванова
фикрига кўра, “туризм инфратузилмаси нафақат туризмнинг ўзига
хос ижтимоий хизматлари, балки туризм
ресурсларга нормал киришни
таъминлайдиган ва туризм соҳаси билан боғлиқ бўлган телекоммуникациялар,
йўллар, корхоналарни ўз ичига олган иншоотлар, муҳандислик
-
коммуникация
тармоқлари комплекси сифатида ҳам тушунилиши керак”
[6].
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. №
3, may-iyun, 2021 yil
3/2021
(№
00053)
380
М.Р Болтабоев, И.С.
Тухлиев, Б.Ш.
Сафаров, С.А.Абдухамидовларнинг фикрича
“туризм инфратузилмаси –
бу туризм
фаолиятни амалга оширишда туристларнинг
туризм
ресурслардан бемалол фойдаланишини таъминловчи бино ва иншоотлар
тизими, муҳандислик ва коммуникация тармоқлари шу жумладан, йўллар ахборот
технологиялари, туризмнинг турли хил хизмат кўрсатиш корхоналари ва уларни
керакли даражада ишлатиш ва таъминлаш тушунилади [7].
Сайёҳлик
маҳсулотининг
самарали
йўналишини
ривожлантириш
учун
муҳим
бўлган
таркибий
қисмларини
шакллантириш
муҳим
ҳисобланади
.
Аnn
Harlt, C
ооper
ва
бошқалар
ушбу
таркибий
қисмларни
туризмга
хос
инфратузилма
атрибутлари
сифатида
кўриб
чиқади
ва
туризм
инфратузилмасини
“4 А” тушунчалари
ёрдамида
тасвирлайди
.
1.
Диққатга
сазовор
жой
(Attraction)
.
Туризм
диққатга
сазовор
жой
-
бу
сайёҳлар
ташриф
буюрадиган
,
одатда
ўзига
хос
табиий
ва
маданий
қиймати
,
тарихий
аҳамияти
,
дам
олиш
,
саргузашт
ва
кўнгил
очиш
учун
ташриф
буюрадиган
туризм
манзил
.
Бошқа
томондан
,
туризм
йўналиш
атамаси
туризм
фаолият
амалга
ошириладиган
ва
туризм
маҳсулотлар
истеъмол
қилинадиган
туристнинг
доимий
яшаш
жойидан
фарқ
қиладиган
географик
ҳудудни
англатади
.
Яъни
туризм
истеъмол
ҳудуди
деб
таърифлаш
мумкин
[9].
Туризм
диққатга
сазовор
жойлар
бўйича
турли
хил
ёндашувлар
ва
диққатга
сазовор
жой
нима эканлиги
,
унинг
қандай
ишлаши
ҳақида
тадқиқотлар
олиб
борилган
.
Туризм
диққатга
сазовор
жойлар
туризмни
ривожлантиришнинг
асосий
элементидир
.
Далиллар
шуни
кўрсатадики
,
сайёҳлар
ўз эҳтиёжларини
қондира
оладиган
манбаларга эга
йўналишларга
ташриф
буюришга
кўпроқ
мойил
бўлишади
[10].
2.
Турар
жой
(
А
cc
оmodation
).
Турар
жой
туризм
саноатнинг
асосий
элементидир
[11].
Бу
сайёҳлик
иқтисодиёти
таркибидаги энг
катта
ва энг
кенг
тарқалган
суб
-
сектор
бўлиб
,
умумий
саёҳат
харажатларининг
учдан
бир
қисмига
тўғри
келади
ва
бу
сайёҳлик
тажрибасининг
муҳим
таркибий
қисмидир
.
Меҳмондўстлик
саноати
кўп
жиҳатдан
мамлакатнинг
ўсиши
ва
фаровонлигини
англатади
.
Турар
жой
стандарти
ва
борадиган
жойда
мавжуд
бўлган
таомларнинг
сифати
ва
хилма
-
хиллиги
саёҳатчининг
онгида
ушбу
жой
ҳақидаги
таассурот
ва
тасвирнинг
муҳим
таркибий
қисмидир
.
3.
Кириш
имконияти
(Accessibility).
Кириш
сайёҳлик
йўналишлари
учун
асосий
инфратузилма
ҳисобланади
.
Бу
айниқса
,
сайёҳлик
объектлари
кенг
тарқалган
минтақаларда
жуда
муҳимдир
ва
у
йўлларни
,
темир
йўлни
,
аэропортларни
ва
турли
транспорт
воситаларини
қамраб
олади
.
Халқаро
транспорт
нуқтаи
назаридан
туризм
ҳудудга
осонлик
билан
кириш
ва
йўналишлар
ичида
қулай
ҳаракатланиш
имкониятлари
одатда
туризмни
ривожлантириш
учун
зарур
шартлар
ҳисобланади
.
Kaul
транспорт
инфратузилмасини
муваффақиятли
ривожланишнинг
муҳим
таркибий
қисми
сифатида
биринчилардан
бўлиб
тан
олди
,
чунки
у
янги
диққатга
сазовор
жойларни
яратишга
ва
мавжудларининг
ўсишига
туртки
беради
[12].
Prideaux
туризмга
тааллуқли
транспорт
тизимини
"
Сайёҳларга
борадиган
ва
чиқадиган
жойларни
қўллаб
-
қувватлайдиган
транспорт
турлари
,
йўллари
ва
терминалларининг
ишлаши
ва
ўзаро
алоқаси
,
шунингдек
белгиланган
манзилда
транспорт
хизматларини
кўрсатиш
"[13]
деб
таърифлайди
.
4.
Имкониятлар
(Amenities).
Сайёҳларга
хизмат
кўрсатиш
учун
яратилиши
керак
бўлган
туризм
инфратузилмаси
ва
иншоотлари
.
Улар
сайёҳларга
саёҳат
пайтида
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. №
3, may-iyun, 2021 yil
3/2021
(№
00053)
381
қулайлик
келтирадиган элементлардир
.
Имкониятлар
-
бу
мулкнинг
моддий
ёки
номоддий
фойдалари
,
айниқса
унинг
жозибадорлигини
ва
қийматини
оширадиган
ёки
унинг
қулайлигига
ҳисса
қўшадиган
нарсалар
.
Тадқиқот методологияси
Минтақада туризм инфратузилмасини ривожлантириш аҳамиятини ўрганишга
оид ушбу тадқиқот учун маълумотлар туризм инфратузилмаси нисбатан ривожланган
давлатлар тажрибасини ҳисобга олган ҳолда тўпланган. Тадқиқот жараёнида
комплекс баҳолаш, қиёсий ва солиштирма таҳлил, статистик ва динамик ёндашув
ҳамда гуруҳлаш усулларидан фойдаланилди
.
Таҳлил
ва
натижалар
Фикримизча, инфратузилма
туризм
ресурсларга бой минтақанинг туризмини
ривожлантириш учун жуда зарур, бу инфратузилмани ривожлантириш учун ишончли
режалаштириш ва бошқаришни талаб қилади. Инфратузилмани таъминлаш,
туризмни самарали ривожлантириш ва жаҳон бозорларида туризм
йўналишларнинг
муваффақияти учун aсаб тизими сифатида ишлайди.
Минтақавий туризм инфратузилмаси
-
бу туризм эҳтиёжларини қондириш
учун шароит яратадиган корхоналар (саноат инфратузилмаси) ва туристларнинг турли
эҳтиёжларини бевосита қондирадиган корхоналар (хизмат кўрсатиш соҳаси
инфратузилмаси). Ўз навбатида,
саноат
инфратузилмаси транспорт, ахборот
-
коммуникация ва коммунал инфратузилмалардан, атроф
-
муҳитни тозалаш
иншоотларидан иборат. Хизмат кўрсатиш соҳаси инфратузилмаси туроператорлар ва
сайёҳлик агентлари, турар жойлар, дам олиш ва кўнгил очиш объектлари, савдо ва
умумий овқатланиш, хавфсизлик инфратузилмаси каби элементларни ўз ичига олади
(1-
расм).
1-
расм. Минтақавий туризм инфратузилмаси элементлари
Манба: Муаллиф ишланмаси
.
Хоразм вилоятида туризм соҳасини янада ривожлантириш, вилоятимизга
хорижий ва маҳаллий сайёҳларни янада кўпроқ жалб қилиш, туризм соҳасида
кўрсатилаётган хизматлар сифати ва кўламини янада ошириш, соҳа учун малакали
Туризм инфратузилмаси
Ишлаб чиқариш
инфратузилмаси
Хизмат кўрсатиш
соҳаси
инфратузилмаси
Юмшоқ
инфратузилма
(Soft
infrastructure)
-
-
транспорт
;
-
-
ахборот коммуникация
инфратузилмаси
;
-
-
коммунал хўжалик;
-
-
атроф
-
муҳитни тозалаш
иншоотлари
-
туроператорлар ва
турагентлар
-
турар жой воситалари
-
дам олиш ва кўнгил очиш
корхоналари
-
савдо ва умумий овқатланиш
-
-
хавфсизлик
-
-
соғлиқни сақлаш
-
-
банк хизматлари
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. №
3, may-iyun, 2021 yil
3/2021
(№
00053)
382
кадрлар тайёрлаш, сайёҳлар хавфсизлигини таъминлаш бўйича қатор ишлар амалга
оширилмоқда.
Хоразм вилоятида 2019 йилда фаолият юритаётган жойлаштириш воситалари
сони жами 152
тани,
улардаги хоналар сони 2
203
тани ва ўринлар сони 4
603
тани
ташкил қилиб, 2020 йилга келиб, вилоятда фаолият юритаётган жойлаштириш
воситалари сони жами 161
тани, улардаги хоналар сони 2
274
тани ва ўринлар сони
4 758
тани ташкил қилмоқда.
2-
расм
.
Жойлаштириш воситалари сонининг 2017
-
2020 йиллар давомида ўсиш
графиги
Манба: Хоразм вилоятида 2020 йилда туризм соҳасини ривожлантириш борасида амалга
оширилган ишлар бўйича ҳисобот. 01.12.2020 йил
.
Вилоятда 2019 йилда фаолият юритаётган сайёҳлик ташкилотлари сони жами
58
та
ни ташкил қилиб, 2020 йилга келиб сайёҳлик ташкилотлари сони жами
62та
ни
ташкил қилмоқда.
3-
расм
.
Туроператорлар сонининг 2017
-
2020 йиллар давомида
ўсиш графиги
Манба: Хоразм вилоятида 2020 йилда туризм соҳасини ривожлантириш борасида амалга
оширилган ишлар бўйича ҳисобот. 01.12.2020 йил
.
Хоразм вилоятида 2019 йилда замонавий туризм
синфга мансуб автотранспорт
воситалари жами 133
тани ташкил қилиб, 2020 йилда вилоятда замонавий туризм
синфга мансуб автотранспорт воситалари сони жами 293
тани ташкил қилмоқда.
56
69
152
161
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
2017 йил
2018 йил
2019 йил
2020 йил
22
34
58
62
0
10
20
30
40
50
60
70
2017 й
2018 й
2019 й
2020 й
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. №
3, may-iyun, 2021 yil
3/2021
(№
00053)
383
4-
расм
. 2017-
2020 йилларда замонавий туризм синфга мансуб автотранспорт
воситалари сони
Манба: Хоразм вилоятида 2020 йилда туризм соҳасини ривожлантириш борасида амалга
оширилган ишлар бўйича ҳисобот. 01.12.2020 йил
.
Транспорт
хизматлари
,
муҳандислик
,
ишончли электр
таъминоти
,
канализация
тозалаш
иншоотлари
,
янги
меҳмонхоналар
ва
дам
олиш
масканлари
,
спорт
иншоотларини
қуриш
каби
инфратузилма
муаммоларини
ҳал
қилиш
табиатан
кенг
кўламли
бўлиб
,
катта
миқдордаги
маблағ
талаб
қилади
.
Туризм
инфратузилмасини
ривожлантиришга
инвестицияларни
жалб
қилиш
мураккаб
хусусиятларга
таъсир
қилади
,
масалан
:
1)
сиёсий
чекловлар
ва
рағбатлантириш
(
маҳаллий
ва
хорижий
инвестициялар
ва
импортга
нисбатан
солиқ
сиёсатининг
жозибадорлиги
);
2)
таклиф этилаётган
ресурслар
ва
қулайликлар
(
диққатга
сазовор
жойлар
) ,
транспорт
,
кириш
,
меҳмондўстлик
,
тиббий
ва
бошқа
хизматлар
,
нархлар
ва
бошқалар
);
3)
бозор
хусусиятлари
(
ташриф
буюрувчиларнинг
диди
ва
афзалликлари
,
бир
марталик
даромад
,
саёҳатга
мойиллиги
,
борадиган
жойга
яқинлиги
ва
бошқалар
);
4)
сиёсий
барқарорлик
;
5)
қобилият
,
бозорга
чиқиш
ва
ўзини
самарали
тарғиб
қилиш
.
Туризм
инфратузилмасининг
ривожланиши
транспорт
инфратузилмаси
тармоғини
яратиш
билан
бевосита
боғлиқдир
.
Бундан
ташқари
,
ҳар
қандай
турдаги
саёҳатчиларга
ҳаво
,
темир
йўл
,
автомобиль
ва
сув
транспортидан
фойдаланиш
имкониятини
яратиш
жуда
муҳимдир
.
Чет эллик
сайёҳларнинг
аксарияти
Ўзбекистонга
ҳаво
йўллари
билан
келишини
ҳисобга
олиб
,
сайёҳлар
оқимини
кўпайтириш
,
хизмат
кўрсатиш
сифатини
ошириш
учун
унинг
паркини
янгилаш
,
йўловчилар
ташиш
географиясини
кенгайтириш
,
мувозанатли
нархлар
ва
тариф
сиёсатини
белгилаш
зарур
.
Ички
туризм
учун энг
катта
қизиқиш
автомобиль
транспортидир
.
Шунингдек
,
йўлларнинг
сифатини
ошириш
,
йўл
инфратузилмаси
ва
мотелларни
яратишга эътибор
қаратиш
зарур
.
Умуман
олганда
,
бошқа
ҳар
қандай
фаолият
соҳаси
сингари
,
туризм
соҳасидаги
турагент
ва
туроператорлар
фаолияти
ҳам
юқори
малака
ва
профессионалликни
,
технологиялар
,
маркетинг
ва
бозорни
чуқур
билишни
талаб
қилади
.
Фикримизча
,
туризм
операторлар
ва
агентлар
доимо
қуйидаги
жараёнларга тезлик билан
муносабат билдириши ва адаптация қилишлари зарур бўлади
:
-
сайёҳлик
компаниясининг
келажаги
унинг
бозордаги
ўрни
учун
қанчалик
изчил
ва
қатъий
кураш
олиб
боришига
боғлиқ
;
0
50
100
150
200
250
300
2017 й
2018 й
2019 й
2020 й
21
34
133
293
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. №
3, may-iyun, 2021 yil
3/2021
(№
00053)
384
-
рақамли иқтисодиёт ривожланаётган даврда сайёҳлик
агентлиги
олдингисига
қараганда
кўпроқ
билиши
,
тезкорлиги
,
самарадорлиги
,
яъни
нимани
бир
сўз
билан
ифодалаш
мумкинлиги
-
профессионаллик
талаб этилади
.
-
мода
ва
бозор
тенденциялари
каби
жиҳатларни
ҳисобга
олган
ҳолда
маҳсулотни
янгилаш
,
хизмат
турларини
янгилаш
ва
такомиллаштириш
,
диверсификация
қилиш
,
харидорларнинг
ўзгарувчан эҳтиёжларини
кузатиб
бориш
талаб этилади
.
Хулоса
ва
таклифлар
Минтақада
туризм
инфратузилмани
яратиш
ва
ривожлантиришда
туризм
талаблар
параметрлари
ва
туризм
турлар
бўйича
ҳамда
туризм
таъминотнинг
хусусиятлари
,
туризм
ресурсларнинг
мавжудлиги
,
кадрлар
билан
таъминлаш
шартлари
,
экологик
талабларга
мувофиқлик
жиҳатлари
инобатга
олиниши
лозим
.
Туризм
инфратузилмасини
янада
ривожлантириш
бўйича
қуйидаги
йўналишларда
ишларни
йўлга
қўйиш
мақсадга
мувофиқ
деб
ҳисоблаймиз
:
-
Минтақада туризм инфратузилмасини ривожлантиришда хусусий
секторнинг улушини ошириш ва инфратузилмага оид лойиҳаларни амалга
ошириш механизмини соддалаштириш.
Яъни, ҳукумат туризм инфратузилмасини
ривожлантиришнинг
молиявий
юкини
кўтариши
шунингдек,
туризм
инфратузилмасини ривожлантиришда хусусий секторнинг муҳимлигини ифода этиш
учун “Туризм инфратузилмаси фондини” ташкил этиш. Ушбу фонднинг асосий
мақсадини туризм инфратузилмасини ривожлантиришда хусусий тадбиркорлар
фаолиятини рағбатлантириш қилиб белгилаш.
-
Туризм
хизматларнинг сифатини ошириш
. Мижозлар хизмат кўрсатиш
сифатини баҳолашнинг ягона ҳаками ҳисобланади. Мижозлар хизматни ўзлари
хоҳлаган хизмат
билан таққослаш орқали баҳолайдилар. Компания мижозларга
хизмат кўрсатиш талабларини доимий равишда қондиргандагина сифатли хизмат
кўрсатиш орқали кучли обрўга эришиши мумкин. Туризм инфратузилмаси сифати
билан боғлиқ бир қанча муаммолар мавжуд. Фикримизча,
ушбу муаммоларнинг
асосий сабаблари чекловлар, давлат идоралари томонидан самарасиз мониторинг ва
тайинланган мутахассисларнинг
тажрибаси етишмаслиги каби бир неча омиллар
туфайли юзага келади. Ушбу муаммоларни туризм соҳаси субъектлари фаолиятини,
шу жумладан, улар кўрсатадиган туризм
хизматларнинг сифати ва унинг назоратини
ўзини
-
ўзи тартибга солувчи ташкилотларнинг самарали фаолиятини амалга ошириш
орқали бартараф қилиш мумкин.
-
Жаҳонга
машҳур
меҳмонхона
бизнеси
брендларини
минтақага
жалб
қилиш
.
Меҳмонхоналарни ягона бошқарув остида бирлаштириш мулк эгалари ва
операторлар учун жуда катта фойда келтиради. Занжирли меҳмонхоналарнинг
асосий фойдаси умумий харажатларнинг пасайиши бўлиб, бу ўз навбатида
занжирларнинг таъсир доирасини кенгайтириб, халқаро бозорларга кириб боришига
имкон беради. Ўзбекистонда халқаро меҳмонхона брендлари асосан пойтахтда
жойлашган. Бошқа минтақаларда ҳам халқаро меҳмонхоналар брендларини айнан
шу ҳудуднинг туризм
салоҳиятидан келиб чиққан ҳолда, яъни минтақавий бозорларга
кириш учун ўртача нарх сегменти бўлган "3
-
4 юлдуз" даражасидаги меҳмонхоналар
брендларини жалб қилиш мақсадга мувофиқ. Чунки
халқаро тажрибадан маълумки,
улар иқтисодий беқарорлик шароитида ҳам самаралироқ ва барқарор ривожланади.
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. №
3, may-iyun, 2021 yil
3/2021
(№
00053)
385
-
Йирик, ўрта, кичик меҳмонхоналар, меҳмон уйлари ва хостелларни қуришни
рағбатлантириш
. Минтақада
Ўзбекистоннинг миллий бренди бўлган
ихтисослашган
меҳмонхоналар, шунингдек, миллий анъаналарни ва гастрономик туризмни тарғиб
қиладиган меҳмон уйлари механизмини яратиш мақсадга мувофиқ.
-
Автотуризм кластерлари тармоғини яратиш
. Aвтотуризм кластерлари ўзаро
бир
-
бирини тўлдирувчи ва автотуристлар учун маданий шароитларни таъминловчи
туризм ва тегишли хизматларни кўрсатувчи корхона ва ташкилотларни хусусан,
сайёҳларни жалб қилиш марказлари
-
тарихий ва маданий марказлар, қўриқхоналар
яқинидаги йўл бўйидаги меҳмонхоналар (мотеллар), лагерлар, автоуловлар ва
йўловчилар транспорт воситалари тўхташ жойлари, кафе ва ресторанлар,
автосервислар, йўл бўйидаги дўконлар, ёқилғи қуйиш шохобчаларини бирлаштириши
лозим. Aвтотуристлар кластерларининг тармоқ қурилиши автотуристлар учун
маршрутларни ташкил қилиш учун қулай база яратади ва ягона юқори
даражадаги
хизматларни тақдим этади.
Фойдаланилган адабиётлар
1.
2019
—
2025-
йилларда Ўзбекистон Республикасида туризм соҳасини
ривожлантириш концепцияси, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019
-
йил 5
-
январдаги ПФ
-5611-
сонли
Фармонига 1
-
ИЛОВA, www.lex.uz
.
2.
Жукова М.А. Менеджмент в туристическом бизнесе / М.А. Жукова. М.:
3.
Буйленко В.Ф. Развитие современного туризма / В.Ф. Буйленко. М.: Феникс,
2008. 416 с.
4.
Зорин И.В. Туризм как особый вид деятельности / И.В. Буйленко. М.: КНОРУС,
5.
Курилова В.И. Индустриальный туризм: основные проблемы развития / В.И.
Курилова [Электронный ресурс].
6.
Иванова В.М. Туризм: основы, направления, структура /В.М. Иванова. М.: ИД
«Феникс», 2008. 265 с
.
7.
Болтабоев
М.Р, Тухлиев
И.С., Сафаров
Б.Ш., Aбдухамидов С.A. “Туризм;назария
ва амалиёт” Дарслик. Тошкент
-2018.
8.
Олдинги тадқиқотлар
(Ann Harlt (2002), Cooper
ва бошқалар
(2008)
ва
IATA
(2015)
маълумотлари мослаштирилган.
9.
Nevenka Cavlek, Mato Bartoluci, Darko Prebezac, Oliver Kesar. Review of University
coursebook. Tourism-Economic Principles and organizational system. Zagreb 21, September
2011.
10.
Richards, G and Wilson, J (2008). Developing creativity in tourist experience: a
solusion to the serial reproduction of culture? Tourism Management, 27, pp.1209-1223.
11.
Urtasun, A. va Gutie’Rrez, I (2006) Hotel location in Tourism Cities.
Madrid 1936-
1998. Annals of tourism Research, 33(2), 382-402.
12.
Kaul.R.N.Eds.1985. Dynamics of tourism: a trilogy (vol 111) Transportation and
Marketing. New Dehli.
13.
Prideux,B. (2000). The role of the transport system in destination development.
Tourism Management, 21. 53-63.
