Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 3
203
ҳаллий бюджетларни тўлдиришнинг муҳим
ўз манбаларидан биридир;
2) ҳар бир мамлакатда солиқ базаси, со-
лиқ ставкалари, солиқ тўловчининг мақоми-
га (юридик шахс ёки жисмоний шахс) боғлиқ
ҳолда кўчмас мулк солиғини йиғишнинг ало-
ҳида шартлари шаклланган;
3) солиқ солиш базасини аниқлашда бо-
зор солиқ қиймати, капитал, қолдиқ, инвен-
таризация қийматидан, солиқ солинадиган
объектларнинг ижара тўловидан фойдалани-
лади. Объектнинг қийматини аниқлаш учун
стандарт тартиб-таомиллардан фойдаланган
ҳолда оммавий баҳолаш қўлланилади. Солиқ
солинадиган база турли хил органлар томо-
нидан белгиланади, улар қаторига фискал ор-
ганлар, кўчмас мулк давлат реестри, муници-
палитет ва тижорат ташкилотлари киради;
4) имтиёзлар кўчмас мулк объектлари-
нинг мақсадли йўналиши (муниципал кўчмас
мулк, ижтимоий-маданий йўналишдаги объ-
ектлар ва ҳ. к.) бўйича бўлгани каби, солиқ
тўловчиларнинг тоифалари (ижтимоий ҳи-
мояланмаган қатламлар ва ҳ. к.) бўйича ҳам
тақдим этилади.
Хориждаги солиқ солиш тажрибасини
ўрганиш бўйича таҳлил натижалари тегишли
тарзда мослаштирилгандан кейин мамлака-
тимизда кўчмас мулкка солиқ солиш тизи-
мини янада такомиллаштиришда фойдалани-
лиши мумкин.
Манба ва фойдаланилган адабиётлар рўйхати:
1. Европейская хартия местного самоуправления ЕТБ № 122. Страсбург, 15 октября 1985 года. Доступ из
справочной правовой системы «Консультант Плюс».
2. The Econoмic Tiмes, 2018. https://economictimes.indiatimes.com/ definition/property-tax
3. Исламкулов А.Х. Бюджет даромадларида бевосита солиқлар барқарорлигини таъминлаш масалалари: Иқтисод
фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун диссертация автореферати. –Т.: БМА, 2012.
4. Богачев С.В. Налог на недвижимость: опыт зарубежных стран // Налоги и сборы. 2017. № 1.
5. Иванкина Е.В, Боронина А. Э. Зарубежный опыт налогообложения недвижимости // Механизация строительства.
2016. № 2.
6. Мишустин М. Система администрирования налога на недвижимость и налоговой оценки в регионе (на примере
Штата Массачусетс, США) // Экономическая политика. 2008. № 1.
7. Guide to Japanese tax 2006-2007 by Yugi Gomi. Zaikei Shoho Sha. Higashi Shombashi. Minatoku. Tokyo. Japan. P. 21.
8. Косенкова Ю.Ю. Зарубежный опыт налогообложения недвижимости //Социально-экономические явления и
процессы. 2014 г., № 4
н
МИЛЛИЙ ИННОВАЦИОН ТИЗИМНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ЖАҲОН
ТАЖРИБАСИ: АМЕРИКА ҚЎШМА ШТАТЛАРИ МИСОЛИДА
Махатов Сирожиддин Исматилло ўғли -
Тошкент давлат шарқшунослик институти, докторант
Аннотация.
Мақоланинг кириш қисмида бугунги кунда жаҳоннинг етакчи иқтисодчилари томонидан миллий
инновацион тизим (МИТ) ривожланишининг замонавий кўриниши бўлиб ҳисобланган “уч спирал” моделининг қисқача
таҳлили амалга оширилган бўлиб, унда асосан мазкур модел тамойиллари, бошқа моделлардан фарқли томонлари
ҳамда асосий тузилмалари кўриб чиқилган. Асосий қисмда Америка Қўшма Штатлари (АҚШ) миллий инновацион
тизимининг ўзига хос хусусиятлари, инновацион тизим субъектларининг ИТТКИ харажатлари, шунингдек илм-фан
ва инновацияларни давлат томонидан қўллаб-қувватлашнинг асосий омиллари ва тенденциялари кўрсатиб
ўтилган. Хулоса сифатида мазкур тизимнинг бир қатор камчиклари келтирлган.
Таянч тушунчалар:
Миллий инновацион тизим; “Уч спирал” модели; илмий тадқиқот ва тажриба-
конструторлик ишланмалари; фан ва технологияларга харажатлар; инновацион фаолият субъектлари; солиқ
имтиёзлари.
Аннотация.
В статье представлен краткий анализ модель «тройной спирали», которая сегодня
рассматривается ведущими экономистами мира как современная форма развития национальной инновационной
системы (НИС). В основной части представлены особенности национальная инновационная система Соединенных
Штатов Америки (США), расходы на НИОКР субъектов инновационной системы, а также ключевые факторы и
тенденции государственной поддержки науки и инноваций. В заключении приводится ряд недостатков этой
системы.
Ключевые понятия
:
Национальная инновационная система; модель “Тройной спирали”
научно-исследова-
тельские и опытно-конструкторские работы; расходы на науку и технику, субъекты инновационной деятельности,
налоговые льготы.
Annotation.
The article presents a brief analysis of the “triple helix” model, which is today considered by the leading
economists of the world as a modern form of development of the national innovation system (NIS). The main part presents the
features of the national innovation system of the United States of America (USA), R&D expenses of the subjects of the innovation
system, as well as key factors and trends in government support for science and innovation. In conclusion, a number of
disadvantages of this system are given.
Key concepts:
National innovation system; “Triple Helix” model; research and development; expenses on science and
technology; subjects of innovative activity; tax benefits.
ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ
Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 3
204
Кириш.
Миллий инновацион тизим:
“Уч спирал” модели.
Сўнгги икки ўн йиллик-
нинг муҳим хулосаларидан бири иқтисодий
ривожланишда инновацияларнинг роли юқо-
ри даражада эканлигини тушуниб етиш бўл-
ди. Инновацион салоҳиятни шакллантириш
бугунги кунда рақобатбардош иқтисодиёт-
нинг ажралмас қисми ҳисобланади. Дунё
иқтисодиётининг инновацион ривожланиш
йўлига ўтишининг асосларини ўрганган акса-
рият тадқиқотчилар замонавий ишлаб чиқа-
ришнинг асосий хусусияти инновацион фао-
лият ва жараёнларни таъминловчи миллий
инновацион тизим (МИТ)ни шакллантириш
эканлигини таъкидлайдилар. Бугун ҳар бир
мамлакат ўз инновацион тизимини мазкур
соҳанинг етакчи илмий назариялари, шу-
нингдек мавжуд анъана ва тарихий тажриба-
га асосланган ҳолда яратишга ҳаракат қил-
моқда. Ҳар бир давлатда миллий инновацион
тизим ўзига хос хусусиятларига эга бўлиб,
мавжуд инновацион тизимни бошқа давлатга
шунчаки кўчириб ўтказиш билан бирор на-
тижага эришиб бўлмайди.
Бироқ жаҳоннинг инновацион жиҳат-
дан ривожланган мамлакатларининг мазкур
даражага етишиш йўлидаги тажрибасини,
шарт-шароитларини ўрганиш ҳамда йўл қў-
йилган хатолар ва юзага келган муваффақи-
ятсизликларни таҳлил қилиш ўзининг мил-
лий инновацион тизимини яратиш устида иш
олиб бораётган ҳар бир ривожланаётган дав-
лат учун муҳим ҳисобланади.
Иқтисодий тизимлар ривожланиши-
нинг дунё тажрибаси шуни кўрсатадики,
мамлакатларда ишлаб чиқариш кучларининг
турли даражада эканлиги сабабли иннова-
цион жараёнларни бошқаришда айни вақтда
баъзи умумий хусусиятларга эга мутлақо
хилма-хил ёндошувлар шаклланади. Ресурс-
лар мавжудлиги, илмий салоҳият, шунингдек
бизнес, илм-фан ва давлат ўртасидаги ўзаро
муносабатларнинг хусусиятларига қараб
маълум давлат гуруҳлари тўртта моделдан
бирини танлашади[1]. Шулардан бири “Уч
спирал” модели бўлиб, унинг концепцияси
қуйидаги тамойилларга асосланади:
инновацион жараённинг ҳар бир бос-
қичида ҳамда уни молиялаштиришда инно-
вацион фаолиятнинг уч асосий институти:
университет, давлат ва бизнеснинг ўзаро
ҳамкорлиги;
фундаментал ишланмалар маркази
сифатида университетлар ролининг кучайи-
ши ва мамлакатнинг йирик университетла-
рида бизнес-инкубаторларнинг ривожла-
ниши;
инновацион фаолиятни давлат томо-
нидан рағбатлантирилиши, инновацион маҳ-
сулотларни стартапларни қўллаб-қувватлаш
шаклида тижоратлаштириш, инновацион
фаолиятни фаоллаштириш учун солиқ ва
божхона имтиёзлари бериш ва бошқалар.
Ушбу модел инновацияларни бошқа-
ришнинг қуйидаги тузилмаларини намоён
қилади:
1. университетлар таълим ва тадқиқот
фаолияти билан биргаликда бизнес-инкуба-
торлар ва инновацион компанияларни ту-
зишда ҳам иштрок этади;
2. бизнес тузилмаси таркибида илмий-
тадқиқот бўлимлари яратилади ва таълим
соҳасига инвестиция киритилади;
3. давлат венчур инвестори ролини
ўйнайди.
“Уч спирал” моделида университетлар
оддий таълим муассасасидан олинган билим-
лар янги маҳсулот ва технологиялар шаклида
дарҳол жорий қилинувчи ўзига хос иннова-
цион муҳитга айланади
Асосий қисм.
АҚШ миллий иннова-
цион тизими хусусиятлари.
“Уч спирал” моделнинг ёрқин вакили
бўлган АҚШ инновацион тизими ўзида ино-
вацион циклнинг барча элементларини на-
моён қилади: фундаментал тадқиқотлар, ама-
лий илм-фан, тажриба-конструкторлик ва
технологик ишланмалар, инновацияларни
молиялаштириш ва тижоратлаштириш ту-
зилмалари. АҚШ миллий инновацион тизи-
мининг илмий-тадқиқот базаси учта муҳим
компонентга асосланади: 1. олий таълим
муассасалари; 2. миллий тадқиқот лабарото-
риялари; 3. инновацион кластерлар ёки
техно-парклар (Силикон водийси).
АҚШ ҳукуматининг биринчи компо-
нентга - профессионал олий таълим тизими-
га бўлган эътибори жуда жиддий. Одатда
хусусий таълим муассасалари давлат, етакчи
корпорациялар ва турли хусусий фондлар
томонидан қўллаб-қувватланади. Айнан уни-
верситетларда фундаментал ва амалий тад-
қиқотларнинг асосий қисми амалга оширила-
ди. Икки ўртада боғловчи вазифасини бажа-
рувчи венчур компаниялар орқали илмий
тадқиқот натижалари иқтисодиётнинг сано-
ат секторига жорий қилинади. АҚШ МИТнинг
энг муҳим элементи университетлар билан
ҳамкорлик қилувчи ҳамда миллий хавфсиз-
лик, энергитика, атроф-муҳит ва фундамен-
ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ
Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 3
205
тал фанлар билан боғлиқ масалалар устида
иш олиб борувчи миллий тадқиқот лабарото-
риялари ҳисобланади[2]. АҚШ инновацион
фаоллигининг муҳим омили сифатида эса
АҚШ университетларига доимий равишда бу-
тун дунёдан истеъдодли олимларни жалб
қилувчи юқори маош қайд этилади. Бундай
тизим мамлакатга фан ва технологияларнинг
турли соҳаларида етакчилик қилиш имко-
ниятини беради.
Америка МИТ муҳим хусусиятлари
унинг номарказлашганлиги, мослашувчанли-
ги, инновацион жараён иштирокчиларининг
хилма-хиллиги ва улар ўртасидаги ўзаро ҳам-
корлик шакллари ҳисобланади. АҚШ илм-фан
ва инновациялар соҳасида кучли федерал
сиёсат юргизади, бунда штатлар ва алоҳида
аҳоли яшаш жойлари даражасида олиб бори-
лаётган сиёсат ҳам баъзан федерал чора-тад-
бирлардан кўра муҳим аҳамият касб этади.
Инновацион жараёнларда давлат агентлик-
лари, университетлар, илмий-тадқиқот муас-
сасалари, нотижорат ташкилотлар, турли со-
ҳалардаги ва турли ҳажмдаги компаниялар
бирдек фаол иштирок этиши кузатилади.
Бундан ташқари, хусусий молиялашти-
ришнинг кўплаб воситлари (масалан, венчур
фондлари)ни яратишда бизнесни муваффа-
қиятли ривожлантириш учун зарур бўлган
барқарор институтлар ва бошқа умумий ша-
роитлар катта рол ўйнади ва ушбу манбалар
инновацияларни дастлаб ўзларида намоён
қилди. Шунингдек, АҚШ миллий инновацион
тизими нафақат инновацияларни, балки ин-
новацион сиёсат соҳасидаги тадқиқот ва таж-
рибаларни қўллаб-қувватлашга йўналтирил-
ган. Бунга АҚШнинг илмий тадқиқот ва таж-
риба-конструкторлик ишланмалари (ИТТКИ)
харажатлари учун солиқ имтиёзларини жо-
рий қилган илк давлатлардан бири бўлганли-
ги мисол бўла олади. Бундан ташқари, 1978
йилда АҚШда дунёда биринчи бор қайта тик-
ланадиган энергия каби инновацион соҳалар-
ни ривожлантиришни рағбатлантириш учун
махсус яшил таърифлар жорий қилинган[3].
Қайд этиш лозимки, бугунги кунда
АҚШда ИТТКИ ва инновацион воситалари
учун маблағларнинг катта қисми кам сонли
штатлар ва университетлар томонидан ажра-
тилади. Мисол учун, штатлар орасида мазкур
соҳага умумий харажатлар ҳажми бўйича
Калифорния мутлақ етакчи саналади, бу ерда
2017 йил ушбу мақсадларда 132,473.0 млн
доллар (умумий ИТТКИ харажатларининг
33 %) сарфланган. мазкур кўрсаткич бўйича
иккинчи ўринни 23,655.0 млн. долл. (умумий
ИТТКИ харажатларининг 6 %) билан Масса-
чусетс штати эгаллайди. Умуман олганда,
ИТТКИ харажатларининг 55%и бешта штат –
Калифорния, Массачусетс, Вашингтон, Мичи-
ган ва Техас ҳиссасига тўғри келади[4].
Олий таълим муассасаларининг ИТТКИ
учун сарф-харажатлари (2017 йилда 75,315.1
млн. долл.) ҳам бир неча ўн университетлар-
да жамланган. Миллий илмий фонд маълу-
мотларига кўра, 2017 йилда ИТТКИ харажат-
ларининг 30%и 20 та етакчи университет
(биринчи ўрин - Johns Hopkins University,
2,562.3 млн.$), 80%и эса 100 та университет
томонидан амалга оширилган. Мазкур уни-
верситетларнинг учдан икки қисми хусусий
университетлар ҳисобланади[5].
Ушбу фактлар АҚШ миллий иннова-
цион тизими танқидчиларига тизимда хил-
ма-хиллик ва мослашувчанлик хусусиятлари
мавжудлиги борасида баҳслашиш имконини
беради. Бироқ, фикримизча, ИТТКИ харажат-
ларининг инновацион фаолият субъектлари
орасида тенг тақсимланмаганлиги АҚШ юқо-
рдаги хусусиятлардан ҳоли эканлигини бил-
дирмайди.
Ҳукумат МИТга иккита канал орқали ўз
таъсирини кўрсатади: 1) илмий-тадқиқот ва
инновацион фаолиятни узлуксиз рағбатлан-
тириш; 2) инновацион фаолият учун шарт-
шароитларни таъминлаш. Америкада илмий-
тадқиқот ва инновацион фаолиятни рағбат-
лантиришнинг асосий воситалари давлат ха-
ражатлари ва давлат харидлари каби тўғри-
дан-тўғри, шунингдек солиқ имтиёзлари би-
лан таъминланган қўллаб-қувватлашнинг
билвосита чораларини ўз ичига олади.
Давлат харидлари янги бозорларни
шакллантириш, инновацион маҳсулотлар
учун талабни яратиш ва улар учун синов май-
донларини тақдим қилиш билан инновация-
лар ҳаракатини таъминлайди. Давлат харид-
лари механизми орқали асосан ишлаб чиқа-
рилиши учун ИТТКИ талаб қилинмайдиган
тайёр маҳсулотлар ва хизматлар сотиб оли-
нади. Бугунги кунда ИТТКИга сарфланган
давлат ва хусусий маблағларининг ЯИМ га
нисбатан 3 %га тенг бўлиши мазкур соҳа ха-
ражатларининг мақбул даражаси ҳисоблана-
ди[6]. АҚШ собиқ президенти Барак Обама
2009-йилда ўзининг Миллий фанлар акаде-
миясида қилган нутқида илмий тадқиқот-
ларга сарфланадиган харажатларнинг 3%дан
юқори бўлиши Америкада тадқиқот фаолия-
тини ривожлантиришнинг асосий мақсадига
ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ
Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 3
206
айланишини қайд этиб ўтган эди. Бироқ,
АҚШ ҳалигача бу кўрсаткичга эриша олмади:
2010-2017 йиллар оралиғида ИТТКИ хара-
жатларининг ЯИМдаги улуши 2,7% атрофида
ўзгариб турибди[7].
Америка Қўшма Штатлари федерал
ИТТКИ харажатлари (2017 йилда 127,3
млрд.$)нинг асосий қисмини мудофаа техно-
логияларига сарфлайди. Федерал идоралар
орасида Мудофаа вазирлиги (DOD) 51,1 млрд.
долл. билан бу борада мутлақ етакчи санала-
ди. Ундан кейинги ўринларни Соғлиқни сақ-
лаш ва ижтимоий хизматлар вазирлиги
(HHS), Энергетика вазирлиги (DOE) ҳамда
Миллий аэронавтика ва коинот бошқармаси
(NASA) эгаллайди:[8]
1-чизма. 2017 йил АҚШ федерал ИТТКИ харажатлари (млрд. АҚШ доллари)
Мудофаа соҳаси харажатлари тузилма-
си фуқаролик соҳасидаги ИТТКИ ажратма-
лардан кескин фарқланади. Мудофаа вазир-
лиги маблағларининг катта қисми (80%) иш-
ланмалар, шу жумладан истиқболли техноло-
гиялар (прототиплар)ни молиялаштиришга
йўналтирилади; фундаментал тадқиқотлар
учун эса фақатгина 3% маблағ ажратила-
ди[9]. Инновацион фаолиятни давлат томо-
нидан рағбатлантиришнинг йўлларидан би-
ри бу тўғридан-тўғри хусусий секторнинг
ИТТКИ харажатларини давлат томонидан мо-
лиялаштириш бўлса, кейингиси солиқ имти-
ёзлари орқали билвосита қўллаб-қувватлаш
ҳисобланади. АҚШда бевосита молиялашти-
риш даражаси юқори бўлиб, 2017 йилда бу
кўрсаткич ялпи ички маҳсулотнинг 0,15%ни
ташкил этган. Ўз навбатида, солиқлар орқали
рағбатлантириш ЯИМга нисбатан 0,07% миқ-
дорида қайд этилган[10].
Бизнес соҳасининг инновацион сало-
ҳиятини давлат томонидан рағбатлантириш-
да кичик ва ўрта бизнесга алоҳида эътибор
қаратилади. Бунда кичик ва ўрта компания-
лар бўйича “Кичик бизнес инновацион тад-
қиқотлари” (Small Business Innovation Rese-
arch) ва Кичик бизнес технологиялари транс-
фери (Small Business Technology Transfer) асо-
сий дастурлар ҳисобланади. Мазкур дастур-
лар соғлиқни сақлаш соҳаси учун иннова-
цион технологиялар яратаётган АҚШ кичик
бизнес вакиллари учун бошланғич даврда
капитал билан таъминлаш манбаи бўлиб хиз-
мат қилади.
Илмий ва тажрибавий тадқиқотлар би-
лан шуғулланувчи америка хусусий сектори-
ни солиқ имтиёзлари орқали ривожланти-
риш амалиёти 1981 йилдан жорий этилган.
Бу жараёнда компаниялар солиқ кредитлари
орқали фойда солиғини тўлаш бўйича мажбу-
риятларини
камайтиришлари
мумкин.
Ҳозирги вақтда Қўшма Штатларда бундай
кредитларнинг тўрт тури мавжуд: иккита
асосий - тадқиқотлар учун доимий ва муқо-
бил соддалаштирилган кредит; иккита қў-
шимча – бошланғич тадқиқот ва энергия тад-
қиқотлари учун кредит; базавий ставкалар
мос равишда 20, 14, 20 ва 20 %ни ташкил
этади[11].
Хулоса.
АҚШ миллий инновация тизи-
ми жуда ривожланган ва хавфсизлик дара-
жаси юқорилигига қарамай, бугун бир қатор
жиддий муаммоларга дуч келмоқда. Улар-
нинг энг муҳимларидан бири ИТТКИ хара-
жатлари билан боғлиқ бўлиб, ЯИМга нисбат
инновациялар учун умумий харажатлар улу-
шининг ўсиши кузатилмаяпти, фундаментал
тадқиқотлар учун федерал харажатлар эса
камаймоқда. Юқорида таъкидлаб ўтилгани-
дек, АҚШ шу кунга қадар ИТТКИ харажатла-
ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ
Иқтисодиёт ва таълим / 2020 № 3
207
рининг ялпи ички маҳсулотдаги улушини
3 %га етказа олмаётган ҳолатда, бир қатор
кичик давлатларда (Корея Республикаси,
Исроил) бу кўрсаткич 4 %дан ошмоқда.
Бундан ташқари, 2008-2009 йиллардаги
глобал молиявий-иқтисодий инқироздан ке-
йин хўжалик фаолиятининг кўплаб соҳала-
рига хос бўлган молиявий ресурсларнинг
чекланганлиги қўшимча хавф ҳисобланади.
Кўп жиҳатдан айнан ушбу муаммо ИТТКИни
молиялаштиришда ижобий динамиканинг
йўқлигига асос бўлади.
Сўнгги йилларда АҚШ мудофаа ҳара-
жатларининг пасайиш тенденцияси кузати-
лаётганига қарамай у ҳали ҳам бошқа давлат-
ларга нисбатан юқорилигича қолмоқда. АҚШ
Мудофаа вазирлигининг ИТТКИ учун хара-
жатларининг умумий ҳажмида фундаментал
тадқиқотлар улушининг паст эканлигини
ҳамда ҳарбий ва фуқаролик технологиялари
ўртасидаги мавжуд боғлиқликни ҳисобга ол-
ган ҳолда айтиш мумкинки мазкур ҳолат
мамлакатда ҳарбий соҳага алоқаси бўлмаган
соҳалар инновацион ривожланишини маъ-
лум даражада ортга сурмоқда.
Хулоса қилиб айтиш лозимки, бир қа-
тор камчиликлар мавжуд бўлсада, АҚШ дунё-
даги етакчи ва кучли миллий инновацион ти-
зим бўлиб қолмоқда. Америка инновацион
сиёсатини диверсификациялашган, марказ-
лаштирилган ва мослашувчан сифатида тав-
сифлаш мумкин. Ҳукумат анаънавий равиш-
да эркин бозор ва рақобат тарафдори бўли-
шига қарамай, америка бизнес вакиллари
мамлакатнинг инновацион соҳаларда етакчи-
лигини таъминлаб келмоқда, давлат ва дав-
лат сиёсати эса ушбу етакчиликни сақлаб қо-
лишда ҳал қилувчи ролни ўйнамоқда.
Манба ва фойдаланилган адабиётлар рўйхати:
1. Грибов В.Д., Никитина Л.П. Инновационный менеджмент: Учебное пособие. – М.: НИЦ Инфра-М, 2013, -311 с.
2. Westwick Р. The National Labs: Science in an American System, 1947–1974. Harvard University Press, 2003, – 416 p.
3. Маликова О.И., Злотникова М.А. Государственная политика в области развития возобновляемой
энергетики
//
Государственное
управление.
Электронный
вестник.
2019.
№72.
URL:
4. NSF. Business R&D and Innovation Survey, 2017. URL: https://www.nsf.gov/statistics/2019/nsf19326/#fn4
5.
NSF.
Rankings
by
total
R&D
expenditures,
2017.
URL:
https://ncsesdata.nsf.gov/profiles/site?method=rankingBySource&ds=herd
6. European Commission, Europe 2020: A Strategy for Smart, Sustainable and Inclusive Growth. Brussels, 2010. P. 5.
7. OECD - Main Science and Technology Indicators. URL: http://www.oecd.org/science/msti.htm
8.
AAAS
Federal
R&D
Budget
Trends:
2017.
URL:
https://www.aaas.org/sites/default/files/2019-
01/AAAS%20RD%20Primer%202019_2.pdf
9. AAAS Archives, Historical Trends in Federal R&D, 2018. URL: https://www.aaas.org/programs/r-d-budget-and-
policy/historical-trends-federal-rd
10. Measuring Tax Support for R&D and Innovation URL: http://www.oecd.org/sti/rd-tax-stats.htm
11. R&D Tax Incentives: United States, 2019 URL: https://www.oecd.org/sti/rd-tax-stats-united-states.pdf
ХОРИЖ ТАЖРИБАСИ
