Эконометрическая оценка эффективности производства мяса при рациональном использовании пастбищ

ВАК
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
CC BY f
156-161
32
6
Поделиться
Сауханов, Д. (2020). Эконометрическая оценка эффективности производства мяса при рациональном использовании пастбищ. Экономика И Образование, 1(4), 156–161. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/economy_education/article/view/4523
Джанибек Сауханов, Каракалпакский государственный университет

 к.э.н., доцент

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В данной статье приведена оценка на основе проведенных корреляционно-регрессионного анализа эффективности использования пастбищ в Республике Каракалпакстан. На основе полученных результатов определилось, что между количеством поголовья скота и пастбищ обратная, а так же между объемом мяса получаемого с каждого поголовья существует отрицательная связь.

Похожие статьи


background image

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

4

156

фидаги поездлар ҳаракатининг қулайроқ
жадвалини ишлаб чиқишга қаратилган бир

қатор ташкилий ва техник тадбирлар амалга
оширилди. Бундан ташқари, темир йўл ком-

паниялари йўловчилар ташиш билан бевоси-
та боғлиқ бўлмаган ёки транспорт сектори-

нинг (савдо, туризм) ажралмас қисми бўлган

хизматларни фаол равишда сотадилар.

Бундай ёндашув темир йўл компания-

ларига давлат томонидан бериладиган суб-
сидияларсиз фойда олишга, миллий транс-

порт хизматлари бозорида темир йўл транс-
порти улушининг пасайиш тенденциясини

енгиб ўтишга имкон берди. Темир йўл ком-
паниялари тарифларни мунтазам ошириб

бориш амалиётидан воз кечиб, транспорт
хизматларидан фойдаланувчиларнинг мақ-

садли гуруҳларига йўналтирилган нархлар-
ни мослашувчан тартибга солишни ривож-

лантирди.

Йўловчи ташиш хизматлари бозорида

маркетинг тадқиқотларини олиб бориш ком-

пания рақобатбардошлигини, кўрсатилаёт-
ган хизматлар сифати ва улар самарадорли-

гини ортишига сабаб бўлади.

Манба ва фойдаланилган адабиётлар:

1.

Бернет, Дж. Маркетинговые коммуникации: интегрированный подход. Ж.Бернет, С.Мориарти. – СПб.:

Питер, 2001.

2.

Матанцев А.П. Эффективность рекламы. М: финпресс 2002 С 58.

3.

С. П. Азарова. Маркетинговые коммуникации : учебник и практикум для прикладного бакалавриата; под

общей редакцией О. Н. Жильцовой. — Москва : Издательство Юрайт, 2014. — 456 с.

4.

Акбаров М.И., Рахматов З.Н. “Ўзтемирйўлйўловчи” АЖни ривожлантиришда маркетинг коммуникация

стратегиясини шакллантириш асослари. “Иқтисодиёт ва таълим” илмий журнали 2018 - №6. 48-54б.

5.

Татаренко, В.Н. Маркетинг влияния – теоретико-методологические основы: управление информацией и

межсубъектные коммуникации /В.Н. Татаренко, Н.И. Мелентьева. – СПб.: Борей Арт, 2008.

6.

https://ru.wikipedia.org/wiki

7.

https://www.stat.uz/uploads/docs/yalpi_ichki_mahsulot_dekabr_uz.pdf

ЯЙЛОВЛАРДАН УНУМЛИ ФОЙДАЛАНГАН ҲОЛДА ГЎШТ ЕТИШТИРИШ

САМАРАДОРЛИГИНИ ЭКОНОМЕТРИК БАҲОЛАШ

Сауханов Жанибек Казиевич -

Қорақалпоқ давлат унивеситети, и.ф.н. доц.

Аннотация:

Ушбу мақолада Қорақалпоғистон Республикасида яйловлардан фойдаланиш самарадорлиги

корреляцион-регрессион таҳлиллар асосида баҳоланган. Олинган натижаларга кўра чорва моллари сони билан
яйловлар орасидаги тескари, ҳар бир қорамолдан олинган гўшт миқдори орасида мусбат боғлиқлик мавжудлиги
аниқланди.

Калит сўзлар:

чорвачилик, қорамоллар, пичанзор ва яйловлар, озуқа-ем, эконометрик моделлар.

Аннотация:

В данной статье приведена оценка на основе проведенных корреляционно-регрессионного

анализа эффективности использования пастбищ в Республике Каракалпакстан. На основе полученных результа-
тов определилось, что между количеством поголовья скота и пастбищ обратная, а так же между объемом мяса
получаемого с каждого поголовья существует отрицательная связь.

Ключевые слова:

скот, крупный рогатый скот, сенокосы и пастбища, корма, эконометрические модели.

Annotation:

In this paper evaluated the effectiveness of pasture use in the Republic of Karakalpakstan on the basis of

correlation-regression analysis. The results showed that there was an inverse relationship between the number of livestock and
pastures, a positive correlation between the amount of meat obtained from each cattle.

Key words:

livestock, cattle, hayfields and pastures, forage, econometric models.

Аҳолини қишлоқ хўжалиги маҳсулот-

ларига бўлган талабини тўлақонли қонди-

риш, бозорлардаги барқарорликни таъмин-
лаш, хусусан аҳоли даромадлари ошаётган

бир даврда уларни чорвачилик маҳсулотла-

рига талабини янада тўлароқ қондириш эва-
зига юқори колорияга эга бўлган маҳсулот-

лар билан таъминлаш, қишлоқ аҳолиси

даромадларини ошириш бўйича қатор чора-
тадбирлар амалга оширилиб келинмоқда.

Мазкур йўналишда амалга оширилаёт-

ган чора-тадбирлар ҳуқуқий асосини таъ-

минлашда Ўзбекистон Республикаси Прези-

дентининг 2019 йил 7 ноябрдаги “Қорақал-
поғистон Республикасида чорвачилик тар-

моқларини жадал ривожлантириш чора-тад-
бирлари тўғрисида”ги ПҚ-4512-сон Қарори

САНОАТ ИҚТИСОДИЁТИ


background image

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

4

157

алоҳида аҳамият касб этади[1]. Ушбу қарор-
да ҳудудий жиҳатдан катта бўлган ҳамда

чорвачилик маҳсулотлари етиштиришда
ўзига хос устунликларга эга Қорақалпоғис-

тон Республикасини Бўзатов, Мўйноқ, Тахта-
кўпир ва Қўнғирот туманларини чорвачи-

ликка ихтисослаштириш, ушбу ҳудудларда

замонавий чорвачилик комплексларини иш-
га тушириш, яйлов ва пичанзорлардан сама-

рали фойдаланиш ҳисобига аҳолининг чор-
вачилик маҳсулотлари, айниқса, гўшт ва сут

маҳсулотларига бўлган эҳтиёжини таъмин-
лаш даражасини яхшилаш ҳамда даромади-

ни ошириш бўйича бир қатор чора-тадбир-
ларни амалга ошириш белгиланган.

Туманлар чорвачиликнинг ўзига хос

бўлган ҳайвонот ва ўсимлик дунёсига эга бў-

либ, улардан самрали фойдаланишни йўлга
қўйиш жуда муҳим долзарб масалалардан

ҳисобланади.

Қорақалпоғистон Республикаси яйлов-

лари чўл ва ярим чўл табиий-иқлим минта-

қасида жойлашган. Ем-хашакбоп ўтларнинг
ҳосилдорлиги қумли тупроқларда ўртача 2,5

ц/га, гипсли тупроқларда 1,5 ц/га қуруқ мас-
сани ташкил этади. Чорва моллари бош со-

нининг динамикаси барқарор ўсиш суръати-
га эга, айниқса, деҳқон хўжаликларида юқо-

ри ўсиш кўрсаткичи кузатилади. Яйлов май-
дони барқарорлиги сақланмоқда, улар ту-

манлар бўйича тенг тақсимланмаган[2,12-б].

Қорақалпоғистон Республикасида бу-

гунги кунда 1709 минг гектар пичанзор ва
яйловлар

мавжуд

бўлиб,

қорамоллар

1057947 бошни, қўй ва эчкилар 1031788
бошни ташкил қилади (1-жадвал).

Келтирилган маълумотлар асосидаги

қиёсий таҳлил натижаларига кўра қорамол-
лар сони билан пичанзор ва яйловларни ту-

манлар кесмидаги тақсимотида номутано-
сиблик мавжуд.

Жумладан, Амударё туманига жами

пичанзор ва яйловларнинг 0,4 фоизи тўғри

келишига қарамасдан, қорамолларнинг 13,5
фоизи ушбу туманда боқилади. Тахтакўпир

тумани чорвачиликка ихтисослаштирилган
туман ҳисобланиб, пичанзор ва яйловлар-

нинг 25,9 % ушбу туманга тўғри келади.
Қораузак туманида чорвачиликни ривож-

лантириш учун кенг имкониятлар мавжуд.
Ваҳоланки, яйловларнинг 22,3 фоизи ушбу

туманда жойлашишига қарамасдан, жами

қорамолларнинг 3,3 фоизи, қўй ва эчкилар-
нинг 8,1 фоизи ушбу туман хиссасига тўғри

келади. Чорвачиликни ривожлантириш ҳам-

да соҳа самарадорлигини таъминлаш ўз
навбатида, етиштирилган маҳсулотларни

сақлаш ва қайта ишлаш инфратузилмасини
ҳам мавжуд бўлишини талаб қилади.

Бизнинг фикримизча Тахтакўприк ва

Қораузак туманларида чорва моллари учун

яйлов ерлар ва озуқа базасини шаклланти-

риш имконияти мавжудлиги, ушбу туман-
ларда чорвачилик маҳсулотларини қайта

ишлаш, жумладан сут маҳсулотларини қайта
ишлаш, чарм маҳсулотларини ишлаб чиқа-

ришни йўлга қўйиш масаласига ҳам алоҳида
эътибор қаратишни талаб қилади.

Қорақалпоғистон Республикасида чор-

вачиликни ривожланиши бўйича мавжуд ҳо-

латни инобатга олган ҳолда, яйловлар билан
қорамоллар, қўй эчкилар сони ҳамда чорва-

чилик маҳсулотлари етиштиришдаги маҳ-
сулдорлик орасидаги жуфт корреляция

коэффициентларини ҳисоблаш асосида таҳ-
лил қилиб ўтмоқчимиз (2-жадвал).

Корреляцион таҳлил натижаларига кў-

ра яйловлар ҳажми билан қорамоллар ҳамда
қўй ва эчкилар сони орасидаги юқори кор-

реляцион боғлиқлик мавжуд. Бироқ бошқа
томондан натижалар чорвачилик маҳсулот-

лари етиштириш, уларнинг маҳсулдорлиги
билан яйловлар ҳажми орасида тескари кор-

реляцион боғлиқлик мавжудлигини кўрсат-
моқда. Фақат гўшт етиштиришдаги маҳсул-

дорлик билан яйловлар ҳажми орасидаги
корреляция коэффициентлари катта бўлма-

ган мусбат қийматга эга бўлмоқда.

Яйлов майдони, қорамоллар ҳамда қўй

ва эчкилар сони билан чорвачилик маҳсулот-
лари етиштириш маҳсулдорлиги орасидаги

корреляция коэффициентлари манфий қий-

матга эга бўлмоқда. Бундан кўринадики ҳу-
дудда яйловлардан фойдаланиш самарадор-

лиги паст, шунингдек умумий маҳсулдорлик
ҳам етарли даражада эмас.

Мазкур ҳолат бўйича амалга оширил-

ган кузатишларимиз ҳамда ўрганишларимиз

натижаларига кўра чоравачилик маҳсулот-
лари етиштиришда деҳқон хўжаликлари асо-

сий субъект сифатида майдонга чиқади хусу-
сан республикада етиштирилган гўштнинг

96,1 фоизи, сутнинг 94,4 фоизи улар ҳиссаси-
га тўғри келади[3].

Уларда чорвачилик билан шуғулланиш

учун етарли шарт-шароитлар, ҳамда чорва

молларини парваришлар учун мутахасислар-

ни етишмаслиги маҳсулдорликни паст бўли-
ши, ҳамда аҳоли гавжум жойларда юқори

бўлишига олиб келмоқда.

САНОАТ ИҚТИСОДИЁТИ


background image

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

4

158

1-жадвал

ҚР туманлар бўйича яйлов ва чорва молларининг тақсимланиши

(2019 йил 1-январь ҳолатига)

Туманлар

Яйловлар

(га)

Туманлар

буйича

улуши
(фоиз)

Қорамол

лар

(дона)

Туманлар

буйича

улуши
(фоиз)

Қўй ва

эчкилар

(дона)

Туманлар

буйича

улуши
(фоиз)

Жами

соғиб

олинган

сут

Ҳар бир

сигирдан

соғиб

олинган

сут

Жами

етиштири

лган гўшт

Гўшт етиш-

тириш учун

сўйилган бир

қорамолдан

олинган гўшт

Амударё

6904

0,4

143330

13,5

94102

9,1

55304,9

1306,5

9080,8

514,8

Беруний

71169

4,2

137759

13,0

59532

5,8

44375,8

1170,9

12528

327,3

Тўрткўл

253443

14,8

126589

12,0

140470

13,6

13417,9

1426,1

3785,9

286,4

Элликқала

8131

0,5

119268

11,3

123941

12,0

11065,1

857,3

4103,7

274,3

Кегейли

75327

4,4

78010

7,4

47826

4,6

20951,5

830,7

5715,1

229,1

Нукус

13199

0,8

36760

3,5

26653

2,6

23502

1301,9

3239,2

360,3

Хўжайли

8535

0,5

76954

7,3

37786

3,7

4781,4

497,6

1217,6

254,8

Нукус шахри

87

0,0

8782

0,8

8271

0,8

10230,5

769,2

2062,8

344,2

Чимбой

67539

4,0

72291

6,8

60506

5,9

11977,2

1438,5

1619,8

228,1

Тахтакўпир

441918

25,9

41147

3,9

127425

12,3

10534,1

520,0

3252,5

486,8

Қораўзак

380493

22,3

34630

3,3

83498

8,1

50614,6

1432,9

9501,9

467,6

Қонликўл

10599

0,6

32725

3,1

28675

2,8

27920,7

1849,0

4989,9

264,6

Шуманай

20987

1,2

60769

5,7

71255

6,9

25393,5

1278,4

7155,8

221,1

Қўнғирот

262637

15,4

63092

6,0

93902

9,1

12798,8

907,7

2129

253,8

Мўйноқ

88543

5,2

25841

2,4

27946

2,7

53435,9

1581,0

9681,7

280,5

КР жами:

1709511

100

1057947

100,0

1031788

100,0

1699,3

614,8

679,5

419,2

Манба:

Қорақалпоғистон Республикаси Давлат статистикаси бошқармаси маълумотлари асосида муаллиф томонидан тузилган.

158

САНОАТ ИҚТИСОДИЁТИ


background image

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

4

159

Фикримизча айнан яйловларда чорва-

чилик билан шуғулланишга ихтисослашган
фермер хўжаликларини шаллантириш, қора-

моллар сони ва маҳсулдорлигини оширишга,

мавжуд ресурслардан оптимал даражада
фойдаланишга хизмат қилади.

2-жадвал

Яйловлар билан чорвачилик ривожини ифодаловчи кўрсаткичлар

орасидаги жуфт корреляция коэффициентлари

Я

й

л

ов

л

ар

(

га)

Қ

ор

амо

л

л

ар

(до

н

а)

Қ

ўй

ва

эч

к

и

л

ар

(до

н

а)

Ж

ами

соғ

и

б

ол

и

н

ган

сут

Ҳа

р

б

и

р

си

ги

р

дан

соғ

и

б

ол

и

н

ган

сут

Ж

ами

етиштирилга

н

гўш

т

Ҳар

б

и

р

қор

амо

л

дан

ол

и

н

ган

г

ўш

т

Яйловлар (га)

1

Қорамоллар (дона)

0.92

1.00

Қўй ва эчкилар (дона)

0.96

0.99

1.00

Жами соғиб олинган сут

-0.31

-0.31

-0.34

1.00

Ҳар бир сигирдан соғиб олинган сут

-0.35

-0.33

-0.35

0.62

1.00

Жами етиштирилган гўшт

-0.30

-0.28

-0.32

0.91

0.49

1.00

Ҳар бир қорамолдан олинган гўшт

0.38

0.26

0.30

0.31

-0.15

0.20

1.00


Мавжуд маълумотлар асосида яйлов-

лар майдони билан қорамоллар, қўй ва эчки-
лар сони орасидаги эластиклик коэффициен-

тига эътибор қаратиб ўтмоқчимиз. Бунинг
учун эрксиз ўзгарувчи сифатида яйловлар

майдони, эркли ўзгарувчи сифатида қармол-
лар ҳамда қўй ва эчкилар сони олинган. Маз-

кур аниқланган эластиклик коэффициени

бизга қорамоллар ёки қўй ва эчкилар сонини
бир фоизга ошириш учун қанча гектар яй-

ловлардан фойдаланиш лозимлигини аниқ-
лаш имконини беради.

Эластиклик коэффициентини аниқлаш

учун даражали функциядан фойдаланилди,
чунки ҳисоб-китоблар мазкур функция коэф-

фициентларини бошқаларга нисбатан адек-
ватлиги юқорилиги кўрсатмоқда, шунингдек

айнан даражали функцияда аниқланган
коэффициентлар ўзгармас қийматга эга бў-

лади. Ушбу таҳлилни амалга ошириш учун

иккита тенгламадан фойдаланилди чунки
қорамоллар ҳамда қўй ва эчкилар сони ора-

сидаги юқори корреляцион боғлиқлик улар-
ни иккаласини бир моделга киритиш имко-

ниятини бермайди.

3-жадвал

Регрессион таҳлил натижалари

Моделлар:

t-статистика

R

2

1

b

1

=21.7

R

2

=0.96

2

b

1

=1.9

b

2

=4.3

R

2

=0.56

Бу ерда: Y - Яйловлар ҳажми (гектар); X

1

– Қорамоллар сони (дона); X

2

– қўй ва эчкилар сони (дона).

Аниқланган коэффициентлар Стюдент

мезони кўра статистик жиҳатдан адекват,
шунингдек

R

2

кўрсаткичи ҳам етарли дара-

жада юқори қийматга эга бўлмоқда. Натижа-
ларга асосланган ҳолда хулоса қиладиган

бўлсак, яйловлар ҳажми билан қорамоллар
сони орасидаги эластиклик коэффициент

0,95 га, қўй ва эчкилар орасидаги коэффици-
етни эса 0,96 га тенг бўлмоқда. Иккала кўр-

саткич ҳам деярли бирга яқинлигини ино-

батга олган ҳолда бирлик эластикликка тенг
эканлигини кўришимиз мумкин.

Амалга оширилган ҳисоб-китоб нати-

жаларини кўрсатишича ҳудудда чорвачилик-
ни ривожлантириш, чорвачилик маҳсулот-

ларини етиштириш учун етарли ресурслар
мавжуд. Бироқ корреляцион таҳлил натижа-

лари яйловлар ҳажми билан чорвачилик
маҳсулотлари етиштириш маҳсулдорлиги

орасидаги заиф манфий коореляцион боғ-
лиқлик мавжудлигини кўрсатмоқда. Бундан

ташқари қорамоллар ҳамда қўй ва эчкилар

сони билан ҳам самарадорлик кўрсаткичла-
ри орасидаги корреляция коэффициентлари

САНОАТ ИҚТИСОДИЁТИ


background image

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

4

160

манфий қийматга эга бўлмоқда, фақат гўшт

етиштиришни инобатга олмаганда. Умумий
хулоса қилганда бугунги кунда ҳудуда яй-

ловлардан фойдаланиш самарадорлиги анча

паст, шунингдек қорамол, қўй ва эчкилар
маҳсулдорлиги ҳам анча паст эканлиги аниқ-

ланди.

Мавжуд ресурслар ҳамда ҳудудда амал-

га оширилаётган чора-тадбирлар ҳудудда
чорвачиликни ривожлантириш ҳамда маҳ-

сулдорлигини оширишга хизмат қилади. Бу-
нинг учун етиштирилган маҳсулотларни сақ-

лаш ва қайта ишлашни ривожлантириш, яй-
ловлардан фойдаланиш самарадорлигини

ошириш мақсадга мувофиқ бўлади. Яйлов-
лардан озуқа муаммосини ҳал қилишда фа-

қатгина озуқабоб ўсимликларни экиш орқа-
ли мақсадга эришиб бўлмайди. Шу боис яй-

ловлар ҳолатини яхшилаш чора-тадбирлари-

ни амалга оширишда, улардан оқилона фой-
даланиш муҳим аҳамиятга эга.

Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда

Қорақалпоғистон Республикаси ҳудудларида
яйловлардан фойдаланишнинг жорий аҳво-

лини чорва моллари сони ҳамда гўшт етиш-

тириш самарадорлиги асосида эконометрик
моделлар асосида баҳолаб ўтмоқчимиз[4].

Даставвал ҳудудлардаги яйловлар майдони
билан қорамоллар сони орасидаги боғлиқ-

ликка эътибор қаратиб ўтамиз. Назарий жи-
ҳатдан иккала кўрсаткич орасида мусбат ва

юқори боғлиқлик мавжуд бўлиши лозим, би-
роқ натижаларга кўра улар орасидаги кор-

реляция коэффциенти 0.17 га тенг, шунинг-
дек регрессион таҳлил асосида аниқланган

коэффициентлар Стюдент мезони бўйича та-
лабга жавоб бермайди. Умумий тенденцияда

эса иккала кўрсаткич орасидаги боғлиқлик
камаяювчи функция кўринишига эга (1-чиз-

ма).

1-чизма. Қорақалпоғистон Республикаси ҳудудларида мавжуд яйловлар билан

қорамоллар сони орасидаги боғлиқлик

Келтирилганлардан маълум бўлишича

яйловлар майдони юқори бўлган ҳудудларда
қорамоллар сонини кам бўлиши ва аксинча

ҳолат кузатилмоқда. Бундан кўринадики ҳу-
дудларда яйловлардан фойдаланиш самара-

дорлиги анча паст даражада. Чорвачилик ри-
вожини таъминлашда нафақат қорамоллар

сони балки уларнинг маҳсулдорлиги алоҳи-
да аҳамиятга эга ҳисобланади. Буни инобат-

га олган ҳолда, гўшт етиштиришда яйлов-
лардан фойдаланиш самарадорлигини қараб

чиқамиз. Бунинг учун яйловлар майдони
билан гўшт етиштириш учун сўйилган бир

қорамолдан олинган гўшт миқдори орасида-

ги боғлиқликка эътибор қаратмоқчимиз.
Регрессион-корреляцион таҳлилларга кўра

икка кўрсаткич орасида юқори, мусбат кор-
реляцион боғлиқлик мажуд, шунингдек

аниқланган квадратик функция ўсувчи ва
унинг барча коэффициентлари Стюдент ме-

зони бўйича адекват эканлиги аниқланди.
Яъни яйловлар майдони катта бўлган ҳудуд-

ларда сўйилган ҳари бир қорамолдан олин-
ган гўшт мидоқри ҳам юқори бўлмоқда (2-

чизма).

САНОАТ ИҚТИСОДИЁТИ


background image

Иқтисодиёт ва таълим / 2020 №

4

161

Хусусан Тахтакўпир ва Қораўзак туман-

ларида яйловлар майдони энг кўп бўлиб, мос
равишда 441,9 ва 380,5 минг гетарни ташкил

қилади[3]. Шунингдек, уларда гўшт етишти-

риш учун сўйилган бир қорамолдан олинган
гўшт миқдори ҳам мос равишда 486,8 ва

467,6 килограммни ташкил қилиб, Республи-
ка бўйича умумий ўртача кўрсаткичга нис-

батан 1,5 ва 1,4 баробарга юқори қийматга

эга бўлмоқда.

Фикримизча чорвачилик маҳсулотлари

етиштириш, уларни арзон озуқа билан таъ-

минлаш, аҳолини экологик соф чорвачилик
маҳулотларига бўлган талабини тўлақонли

қондиришда мавжуд яйловлардан самрали
фойдаланиш жуда муҳим долзарб масала-

лардан бири ҳисобланади.

2-чизма. Қорақалпоғистон Республикаси ҳудудларида мавжуд яйловлар билан

ҳар бир қорамолдан олинган гўшт орасидаги боғлиқлик


Таҳлил натижаларига кўра яйловларда

чорвачиликни ривожлантириш, яъни қора-

моллар сонини оширишга қаратилган чора-
тадбирларни амалга ошириш лозим. Чунки

таҳлил натижаларига кўра яйловлар ҳажми
билан қорамоллар сони орасида тескари

тенденция, гўшт етиштириш маҳсулдорлиги
бўйича мусбат тенденция мавжудлиги аниқ-

ланди. Айнан яйловлар кўп бўлган ҳудудлар-
да гўшт етиштиришда маҳсулдорликни ўр-

тача миқдорга нисбатан 1,5 баробарга юқори

эканлиги аниқлаган. Бундан ташқари уму-

мий тенденцияда яйловлар ҳажми билан

қорамоллар сони орасида мусбат боғлиқлик
яъни эластиклик коэффициенти мусбат қий-

матга эга бўлган бўлса, хусусий ҳолатда қа-
раб чиққанда манфий боғлиқлик кузатилган.

Ушбу муаммоларни самарали ечимини

бартараф этишда яйлов хўжалигини ривож-

лантириш, хусусан

сунъий яйловларни

таш-

кил қилиш юқорида келтирилган муаммо-

ларни бартараф этишга хизмат қилади.

Манба ва фойдаланилган адабиётлар рўйхати:

1.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 7 ноябрдаги “Қорақалпоғистон Республикасида

чорвачилик тармоқларини жадал ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори. Халқ сўзи газетаси. 2019
йил 9 ноябрь, №232 (7462).

2.

Нарбаев Ш.К. «Яйловлардан фойдаланиш тизимини шакллантиришнинг ташкилий-иқтисодий

асосларини такомиллаштириш

(Қорақалпоғистон Республикаси материаллари мисолида)» Автореферати.

Тошкент 2018 й.

3.

Қорақалпоғистон Республикаси Давлат статистика бошқармаси маълумотлари.

4.

Сауханов Ж.К. Атаев Ж.Э. “Гўшт етиштиришда яйловлардан фойдаланиш самарадорлигини эконометрик

баҳолаш” Agro ilm. - Тошкент, 2020. – № 2 [65]. – Б. 108.

САНОАТ ИҚТИСОДИЁТИ

Библиографические ссылки

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 7 ноябрдаги “Қорақалпоғистон Республикасида чорвачилик тармоқларини жадал ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори. Халқ сўзи газетаси. 2019 йил 9 ноябрь, №232 (7462).

Нарбаев Ш.К. «Яйловлардан фойдаланиш тизимини шакллантиришнинг ташкилий-иқтисодий

асосларини такомиллаштириш (Қорақалпоғистон Республикаси материаллари мисолида)» Автореферати. Тошкент 2018 й.

Қорақалпоғистон Республикаси Давлат статистика бошқармаси маълумотлари.

Сауханов Ж.К. Атаев Ж.Э. “Гўшт етиштиришда яйловлардан фойдаланиш самарадорлигини эконометрик баҳолаш” Agro ilm. - Тошкент, 2020. – № 2 [65]. – Б. 108.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов