Хорижий филология
№4, 2020 йил
142
АНГЛИЯ ҲАЁТИНИ ТАВСИФЛОВЧИ МИЛЛИЙ ФИКРЛАР ОЛАМИНИНГ
ЛИСОНИЙ МАНЗАРАСИ
Исмоилов Турғун Салохиддинович,
СамДЧТИ мустақил тадқиқотчиси
Калит сўзлар:
ватан тушунчаси,
миллий характер, миллий маданият, England,
Englishness, оламнинг лисоний манзараси, автостереотип тасаввурлар, сиѐсий
стереотиплар, ижтимоий стереотиплар.
Миллий
менталитет
шаклланишининг
муҳим
таркибий
қисмларидан бири - бу мамлакат номи
тушунчаси билан қоришиб кетган
ватан
тушунчасидир. Халқнинг дунѐқарашида
алоҳида тушунчалардан ташкил топган
мураккаб, кўп қиррали ҳодиса, ҳамда
миллий
тафаккур
ҳаракатларини
шакллантирувчи элемент сифатида
ватан
тушунчасини кўриб чиқиш зарурлиги
кўпгина
олимлар
томонидан
қайд
қилинган [3;4;6 ]. Бу борада тил, маданият
ва этносларнинг ўзаро таъсири масаласи
бўйича
тадқиқот-чилар
томонидан
билдирилган фикрлар ‖тил маданият
кўгусидир‖ деган аксиомага асосланган [5;
7]. Миллий маданият ушбу жамиятдаги
шахснинг
хулқ-атворини
белгилайди,
лисон
инсон
хатти-ҳаракатларининг
турларидан
биридир.
Тил
миллий
характерни шакллантириш жараѐнидаги
асосий омиллардан бири бўлиб, нафақат
этник фарқловчи белги, балки тарихий,
ижтимоий
ва
маданий
тажрибанинг
сақловчиси ҳамдир [1; 2].
Инглиз лисоний шахси онгида Буюк
Британия ва инглизлар билан боғлиқ
ҳолда шаклланган автостереотиплар, яъни
таниқли инглизларнинг ўз ватани ва
ватандошларига
тегишли
бўлган
фикрлари, ҳукмлари ва баҳоларининг
семантик асосларини тадқиқ этиш кейинги
пайтларда катта қизиқиш уйғотмоқда.
England ва Englishness таркибли лексик
бирликлар воситасида тақдим этиладиган
фикрлар ва баҳолар турлича семантик
мазмунга
эга
бўлиши
мумкин.
Маданиятлараро
мулоқот
жараѐнида
Британия ҳаѐти билан боғлиқ аниқ
семантик фактлар ҳақида билимларга эга
бўлмасдан
туриб,
бундай
лексик
бирликларни тушуниш анча мушкул,
чунки мазкур лисоний бирлик семантикаси
ўзи тақдим этаѐтган фикр ѐки баҳони
тушуниш учун етарли бўлмайди. Ҳар бир
иборани тўғри қабул қилиш учун эса унда
мавжуд бўлган ички образ билан боғлиқ
мотивлашган макрокомпонентни билиш
талаб қилинади.
Ватан кенг тушунчасининг ўзига
хос хусусияти шундаки, у ҳар бир халққа
хос бўлганлиги сабабли ҳам универсал,
маълум бир миллатга хос бўлган маданий
ѐрлиқларининг мавжудлиги туфайли ҳам
этномаданий ҳодисадир. Инглиз тилида
ватан тушунчасининг асоси бир нечта
тушунчалардан ташкил топган: "people",
"homeland", "nation", "land" ва "country".
"Homeland" ғоясининг инглиз тилида
бундай тушунчалар орқали рўѐбга чиқиши
ягона инглиз миллатининг кўп этник
гуруҳлар негизида ташкил топишининг
тарихий шароитлари билан изоҳланади.
Мазкур
мақолада
инглиз
таниқли
сиѐсатчилари, олимлари, бадиий ижод
номояндаларининг нутқида ўз ватанининг
таркибий қисми бўлмиш Британия ва
британияликлар
ҳақида
айтилган
фикрларини
ифодаловчи
лисоний
воситалар кўриб чиқилади.
Британия ва британияликлар ҳаѐти
оламининг миллий манзарасини баҳоловчи
фикрларнинг аксарият қисмида учта
таркибий қисм яққол кўзга ташланади.
Булар – ―лисоний шахс‖, ―миллий характер
соҳиби‖ ва ―инглиз ҳаѐти оламининг
лисоний манзараси‖.
Инсоннинг ташқи дунѐ ҳақидаги
тасаввурлари шу дунѐ билан ўзаро
муносабати жараѐнида шаклланади, бунда
Хорижий филология
№4, 2020 йил
143
лисон фикрлаш табиатини, дунѐни билиш
усулларини белгилайди, инсоннинг онги
ва хатти-ҳаракатларига таъсир қилади.
Инсон
онгида
олам
манзарасининг
шаклланиши унинг ташқи дунѐ билан
ўзаро
алоқасининг
натижасидир.
Оламнинг лисоний манзараси деганда, биз
ушбу лисоний жамоанинг кундалик онгида
тарихан шаклланган ва лисонда акс этган
олам ҳақидаги тасаввурларнинг жамини,
воқеликни тушунчалаштиришнинг муайян
усулини тушунамиз. Инсон томонидан
дунѐни идрок этишнинг ўзига хослиги
шундан иборатки, бу жараѐнда нафақат
борлиқ объектларининг ўзлари, балки акс
эттираѐтган субъектнинг позициялари,
унинг
бу
предметларга
нисбатан
муносабатлари ҳам акс этади.
«Миллий
характер
соҳиби»
тушунчаси остида биз алоҳида шахсни
тушунмасдан,
муайян
ижтимоий
субъектни,
яъни
миллат
ва
унинг
таркибига кирадиган гуруҳларни назарда
тутамиз. Масалан, инглиз миллати каби
бирдам ва уюшган жамият муҳитида
алоҳида шахслар бир-бирларига таъсир
ўтказишади, бунинг натижасида хатти-
ҳаракатнинг умумий стандартлари, дунѐни
сезиш, ахлоқий қадриятлар ва анъаналар
тизими ва ҳ.з. шаклланади.
Миллий характер ва олам манзараси
муаммолари
чамбарчас
боғлиқлир.
Миллий
характер
деганда,
биз
ривожланишнинг
аниқ
иқтисодий,
маданий ва табиий шароитларида у ѐки бу
ижтимоий-этник жамоага муайян даражада
хос
бўлган
хусусиятлар
тўпламини
тушунамиз. Агар ―миллий характер‖
тушунчаси,
энг
аввало,
ташқи
кузатувчининг
маданиятга
бўлган
қарашини назарда тутса, унда ―олам
манзараси‖, аксинча, ушбу маданият
вакилининг
ташқи
оламга
бўлган
қарашини ўрганади. ―Лисоний шахс‖ – ўзи
яратган матнларнинг таҳлили асосида ўзи
идрок этган воқеликни акс эттириш ва бу
оламда муайян мақсадларга эришиш учун
ушбу тилнинг тизимли воситаларидан шу
матнларда фойдаланиш нуқтаи назаридан
тавсифланган муайян тилнинг ҳар қандай
соҳибидир.
Лисоний
шахс,
миллий
характер ва олам манзараси тушунчалари
ҳар қандай миллат учун бир хилдир, аммо
улар халқ анъаналари, маданияти, миллий
темпераменти ва менталитетига қараб ҳар
хил тақсимланади ва намоѐн бўлади.
Британия ва британияликларнинг ҳаѐти
ҳақида билдирилган ижобий ва салбий
фикрларда уларга хос бўлган ѐки энг
характерли, ѐки энг ѐрқин ва шунинг учун
аниқ эслаб қолинган хусусиятлар ўз
ифодасини топган. Шу боисдан, таниқли
британияликларнинг
ўз
ватанига
ва
юртдошларига хос бўлган оламнинг
миллий манзараси ҳақидаги фикрларини
инглиз
лингвомаданий
ахборотининг
манбаси сифатида таҳлил қилишни маъқул
топдик.
Ушбу
фикрлар
мисолида
британияликлар
олами
лисоний
манзарасининг ўзига хос хусусиятлари
инглиз тил бирликлари воситасида тақдим
этилиш йўллари тизимлаштирилади.
Машҳур
британияликларнинг
муайян
даражада
донг
таратган
фикрларида
берилган
лингвомаданий
ахборот призмаси орқали инглиз миллати
дунѐқарашининг ўзига хослигини талқин
қилишга ҳаракат қиламиз. Таҳлилимиз
автостереотипларнинг аксарияти семантик
кўлами бўйича Британия ҳаѐтининг
қуйидаги соҳалари ҳақида айтилганини
кўрсатди:
1.
Англия
сиѐсий
тизимини
консерваторлар ва лейбористларнинг ўзаро
масхараларисиз тасаввур қилиб бўлмайди.
Бунда лейбористлар консерваторларни
танқид
қилганда,
консерваторлар
партиясининг
замон
руҳидан
ортда
қолгани (―The trouble with the Conservative
Party is that it has not turned the clock
back every single second‖(Evelyn
Waugh)), рақибларнинг фикрига кўра,
ѐрдамга
муҳтож
бўлмаган
бой
одамларнинг
манфаатларига
эътибор
қаратгани: ―A conservative is someone
who demands a square deal for the rich‖
(Davis Frost 1983) каби белгиларига урғу
беришади.
Иккиюзламачилик
Британиядаги сиѐсий тизимнинг хусусият-
ларидан бири бўлган ва бўлиб қолмоқда:
―The Conservative Party is an organized
hypocrisy‖. Шундай бўлса-да, танқид
Хорижий филология
№4, 2020 йил
144
қилувчилар кўпинча ―бир-бирига жуда
душман бўлган‖ сиѐсий соҳада ҳам киноя
ва истеҳзоли юмор орқали бирлашадилар,
бундай ҳолат, ўз навбатида, ўзига хос
табассумга сабаб бўлиши мумкин: ―Tories
are not always wrong, but they are always
wrong at the right moment‖ (Lady Violet
Bonham-Carter).
2. Машҳур британияликларнинг кўп
сонли гапларида паст обрўга эга бўлган
инглиз ошхонаси масхара қилинади: - If
the British can survive their meals they
can survive anything (George Bernard
Shaw)‖; - Coffee in England always tastes like
a chemistry experiment‖ (Agatha Christie).
Сомерсет Моэм инглиз ошхонасининг
камчиликлари билан бир қаторда унинг
асосий устунлигини аниқ тасвирлаб
берган: ―If you want to eat well in England
eat three breakfasts‖. Фикрлар нафақат
Британиянинг ҳаѐтини, балки ундаги
ҳаѐтнинг
айрим
томонларини
ҳам
тавсифлайди. Масалан, ―The British Civil
service is a beautifully designed and
effective braking system‖ (Shirley
Williams
1980)
гапидаги
истеҳзо
таажжубланиш
таъсирига
асосланган.
Кўпгина ҳолларда, фикрлардаги юмор
таъсири ушбу контекстда ҳеч ҳам
кутилмаган объект билан таққослаш
орқали амалга оширилади, бу эса ўз
навбатида калит сўзнинг кўп маънолигига
асосланади: - Britain has invented a new
missile. It‗s called a Civil servant – it
doesn‗t work and it can‗t be fired.
3.
Таниқли
танқидчилар,
журналистлар, ѐзувчиларнинг England ва
Englishness тушунчаларини англаб олишга
салмоқли
ҳисса
қўшган
бошқа
муаллифларнинг ижодига бағишланган
фикрлари алоҳида гуруҳни ташкил қилади.
Масалан, кўплаб шарҳлар О.Уайлднинг
ҳаѐти ва ижодини тавсиф-лайди: ―Oscar
Wilde was a mixture of an Apollo and a
monster‖ (George Meredith). Бундай
тавсиф фақат инглиз миллий онгида
шаклланган
истеҳзонинг
ўзига
хос
шаклидир, чунки, масалан, ўзбек ўзининг
улуғ шоири ҳақида у ―озгина нарсада жуда
буюк‖ дейишини тасаввур қилиш қийин:
―I have a very moderate admiration of his
genius. He is great in so little a way‖ (Charles
Lamb on Lord Byron). Маъноси бўйича
қарама-қарши бўлган иккита элементнинг
зид
қўйилиши,
бирикиши
фикр
муаллифлари
томонидан
кўпинча
истеҳзоли, кинояли, юмор самараларига
эришиш
воситаси
сифатида
фойдаланилади. ―A masterpiece of failure‖
(George Bernard Shaw, reviewing Fedora in
1895). ―The English have an ability for flying
into a great calm‖ (Alexander Woollcott).
―The portrait endowed with every merit
except the likeness to the original‖ (Edward
Gibbon on Pope‟s translation of Homer).
4.
Инглиз
тилида
Englishness
тушунчасини акс эттирадиган фикрлар ҳам
катта қизиқиш уйғотади. Демократизм,
бошқа маданиятларда катта обрў-эътибор
қозонган одамларга, хусусан, Қироллик
бадиий
академиясининг
аъзоларига
ҳурматнинг йўқлиги каби хислатлар бу
ерда аниқ кўринади: ―The reputation of
the Academy has got to a point where
election would be positively distressing to
a serious painter‖ (Evening Standard
1961)‖. ―As for our little bits of R. As calling
themselves painters it ought to be stopped
directly (John Ruskin 1943). Шуни ҳам
таъкидлаш керакки, ҳар қандай қилиб
бўлса-да муваффақиятга интилишнинг
йўқлиги (―In England failure is al the rage‖
Quentin Crisp 1968; ―The English think
incompetence is the same thing as
sincerity‖ Quentin Crisp 1977), соғлом
ҳаѐт тарзига астойдил берилиш (АҚШга
шунчалик хос бўлган) (The English find
ill-health not only interesting but
respectable and often experience death in the
effort to avoid a fuss‖ Pamela Frankau 1961)
Englishness
тушунчасининг
ажралмас
қисмларидир.
Englishness
тушунчасининг
моҳиятини
тавсифловчи
фикрлар
британияликлар ҳаѐтидаги бир неча
соҳаларнинг
комплекс
равишдаги
тавсифини ўз ичига олиши ҳам мумкин,
масалан: ―So little, England. Little music.
Little art. Timid. Tasteful. Nice.‖(Alan
Bennet, 1883). Айтилган фикр ―дид‖,
―қулайлик‖ каби ижобий тавсифларни
ҳамда киноя объекти, хусусан, муаллиф
Хорижий филология
№4, 2020 йил
145
фикрига кўра, Британиянинг етарлича
қайноқ бўлмаган мусиқий ва бадиий
ҳаѐтини ўзида мужассам этган образни
яратади.
5. Британияликларнинг ўзларига
нисбатан истеҳзо қилиш қобилияти ҳақида
кўп нарса айтилган ва ѐзилган. Масалан,
―What two ideas are more inseparable
than Beer and Britannia?‖ (Sydney Smith
1771- 1845). Шуниси эътиборга лойиқки,
ушбу сатрларнинг муаллифи таққослаш
учун Британиянинг лотинча номидан
фойдаланиб, beer/пиво сўзини бош ҳарф
билан
ѐзади.
Контраст
ва
эмфаза
(таъкидлаш) фикр ичида бирлаштирилган:
―we
are
overspent,
overborrowed,
overgoverned,
overtaxed,
overmanned,
underpoliced, underdefended, and rather
badly undereducated‖ (Sir Кeith Joseph
1979).
Ушбу
гап
британияликнинг
Британиядаги ҳаѐтга бўлган қарашини акс
эттиради, шу билан бирга, агар overspent
ва overtaxed шакллари инглиз тилида кенг
қўлланилса,
у
ҳолда
overgoverned,
underpoliced,
underdefended
ҳаддан
ташқари етарли бўлмаган миқдорини
ифодаловчи
тегишли
префиксларнинг
сифатдош билан қўлланиши адабий меъѐр
эмас. Биз британияликлар учун сифатли
таълим, адолатли солиққа тортиш ва
шахсий хавфсизлик кафолатлари биринчи
даражадаги аҳамиятга эга эканлигини
кўрамиз. Кўплаб инглиз ѐзувчилари ўз
мамлакатини танқид қилиш қобилиятига
эга бўлган, бу эса ўз навбатида масхара
қилиш объектига айланган: ―What is
England? From Swift to Huxley our
writers have been giving us private tuition
courses in self-hate‖ (Gerald Brenan 1950).
6. Публицистик дискрусда бирорта
ҳам сиѐсий етакчи фақат ижобий баҳо
олмайди, чунки ҳокимият учун жиддий
кураш вазияти оппонентлар томонидан
рақобат ва қаттиқ танқидий фикрларни
(ҳукмларни) келтириб чиқаради.
Масалан,
бутун дунѐга машҳур Маргарет Тэтчерга
ОАКда ҳам ижобий, ҳам салбий баҳо
берилади. ―Темир леди‖ (the iron lady)
стереотипи сиѐсий фаолиятининг турдош
номи ва тимсоли бўлиб қолган. Баъзан,
унинг сиѐсий муаммоларни ҳал қилишдаги
кучли, эркакча ишбилармонлигини назарда
тутган ҳолда, М.Тэтчернинг совуққонлиги
ҳақида гапиришади. Қиѐслаб кўрайлик:
Here is a retro feel to the Conservative Party
conference this year. In the exhibition hall,
Our Maggie beer and Iron Baby bibs are on
sale next to velvet smoking jackets and
tailored tweed suits (The Times. October 1.
2013).
Маълумки, Буюк Британиянинг
собиқ премьер-министрлари Тони Блэр ва
Гордон
Браунлар
М.Тэтчернинг
издошларидан
бўлган.
Шу
сабабли
Thatcherism ва Thatcherite сўзларидан
кейин бретан матбуотида Blairism ва
Blairite, ҳамда Brownism ва Brownite каби
янги сўзлар пайдо бўлди: Nick Clegg today
dismissed David Cameron's claim that «we
are all Thatcherites now», but defended the
cost of the former Prime Minister's funeral
(The Times. June 18. 2013). Ed Balls did Ed
Miliband a massive favour in the last Labour
leadership election by drawing the Brownite
poison into himself (The Times. December 8.
2013). Ed Miliband has turned to leading
Blairites to help him win the next general
election, according to a leaked memo (The
Times. December 8. 2013).
У ѐки бу социумнинг кўпчилик
вакиллари учун хос бўлган универсал
стереотиплардан ташқари, миллатнинг
барча вакилларида бир хил умумий
тасаввурларни
шакллантирмайдиган
стереотиплар (skeptical Europeans and
hostile Russians; South Africa - an economic
whale, swimming with minnows) ҳам
мавжуд бўлиб, улар турлича идрок
этилиши мумкин, бундай ҳолатларда турли
даражадаги маълумотлилиги ва маданияти,
ѐши ва ҳаѐтий тажрибаси туфайли
зидликка эга бўлган ҳар хил одамларнинг
фикрини инобатга олиш зарур: Nigel
Lawson, Margaret Thatcher's boom-and-bust
chancellor from 1983 to their own bust in
1989, is in a very different league, one of
nature's
political
heavyweights
(The
Guardian. May 9. 2013). Ушбу мисолда
муаллиф молия муассасаси канцлери
Найджел Лоусен ҳақида стереотип
идрокни ифодалашда М.Тэтчер амалга
оширган иқтисодий сиѐсат билан боғлиқ
Хорижий филология
№4, 2020 йил
146
стереотип ассоциацияга мурожаат қилади:
уни ―иқтисодий шов-шув ва инқироз
даврида М.Тэтчернинг концлери‖ деб
атайди.
М.Тэтчернинг
обрўси
ва
машҳурлиги ушбу сиѐсий арбоб образига
шон-шуҳрат коннотациясини муҳрлайди.
7. Ижтимоий стереотиплар орасида
аслзодалар ҳақидаги стереотип-ларнинг
икки гуруҳи мисолларимизда кўпроқ
берилган: аслзодалар ўзларини қандай
идрок
этишини
ифодалайдиган
автостреотиплар, аслзодалар бошқаларни
қандай идрок этишларини ифодалайдиган
гетеростереотиплар.
Аслзодалар
яшовчанлик,
барча
ижтимоий ўзгаришларга қарамасдан, ўша
ҳаѐт тарзини давом эттиришга қодирликни
ўзларининг фазилати деб ҳисоблашади ва
ўзларини ўзгалар ҳужумларининг айбсиз
қурбонлари қилиб кўрсатишга ҳаракат
қилишади: "The way to tell an Etonian, in
any case, is that he tends to dress and speak
down, not up: it's a survival tactic born of
trying to avoid being beaten up by Windsor
boys" [28]. / «Кийиниш йўсини ва
аслзодага ўхшамасдан содда гапириш
тарзига қараб Итон битирувчисини ҳамма
вақт осон билиб олса бўлади: бу
итонликларнинг
Виндзорлик
ўғил
болаларнинг
калтакларидан
қочиб
қутулишга ҳаракат қилган пайтдаги ўйлаб
топган
яшаб
қолиш
усулидир».
Аҳолининг қолган қатламлари яшаб
қолишнинг
бундай
усулини
мослашувчанлик
тарзида
таърифлаб,салбий ирок этишади.
Аслзодалар
ҳақидаги
стереотипларнинг кўпчилигида қуйи ва
ўрта синф вакилларининг аслзодаларга
нисбатан фикрлари эксплицит тарзда
ифодаланган,
хусусан:
аслзодалар
калондимоғ,
сурбет,
хулқ-атвор
қоидаларига амал қилмайди: "In general the
British people like their toffs to be toffs, to
behave with chutzpah and a degree of
imperious disdain towards upstarts" [25].-
«Умуман,
аслзодалар
аслзодалардай
ўзларини кўрсатса, сурбетларча ўзларини
тутса, у-бу қилиб тез мартабага эришган
тирранчаларга
буйруқ
оҳангда
ва
нафранланиб
муносабатда
бўлса,
британияликларга ѐқади». "Middle-class
society will make excuses for the bad
behaviour of someone whom it believes to be
posh" [27]. - «Ўрта синф вакиллари, агар
кишини аслзода деб ҳисоблашса, унинг
бадахлоқлигини
оқлашни
ўйлаб
топишади». "People think it's OK for the
posh to behave badly in society because they
think
it's
their
culture"
[Ibidem].
-
«Аристократларнинг жамоада ўзларини
ѐмон тутиши нормал ҳолат саналади,
чунки бу ҳолат маданиятнинг бир қисми
сифатида идрок этилади». Шундай қилиб,
аниқланган
стереотиплар
британияликларнинг
синфий
тизимни
унинг барча нуқсонлари билан бирга
қабул қилинганлигидан ва аслзодаларга
референт гуруҳ сифатида муносабатидан
гувоҳлик беради.
Аслзодалар
ҳақидаги
гетеростереотиплар орасида салбийлари
кўпчиликни ташкил қилади, масалан: "For
most of the 20th century, the aristocracy
showed itself remarkably indifferent to the
welfare
of
the
nation"
[Ibidem].
-
«Йигирманчи
асрнинг
катта
қисми
давомида аслзодалар миллатнинг бахт-
соадатига
ҳайратда
қолдирадиган
эътиборсизлик
билан
қарашди».
Remarkably равиши билан кучайтирилган
indifferent to the welfare of the nation
тавсифи, умуман, аслзодалар фақат ўзлари
тўғрисида жон куйдириши ҳақидаги кенг
тарқалган
салбий
стереотипни
мустаҳкамлаган ҳолда, аслзодалар ҳақида
умумлашган
тасаввурни
ифодалайди.
Бироқ,
бир
қатор
ижобий
гетеростереотиплар ҳам мавжуд, масалан:
"There is a clear divide between the old and
young female toff: the older ones are not
vain" [33]. - «Кекса ва ѐш аслзодалар
ўртасида сезиларли фарқ бор: кексалари
манман эмас». Қуруқ олифтагарчилик
билан тасифланадиган ѐшлардан фарқли
ўлароқ,
дўстона
муносабат
ва
очиқкўнгиллик катта авлод аслзодалари
учун хос белгилардир.
Шундай
қилиб,
таниқли
инглизларнинг ўз ватани ва юртдошлари
ҳақидаги
фикрларини
ўрганиш
лингводидактик нуқтаи назардан ҳам,
Хорижий филология
№4, 2020 йил
147
илмий нуқтаи назардан ҳам фойдали
бўлиши мумкин. Биринчидан, фикрлар
семантик
зиддиятларга
асосланган
истеҳзоли ва кинояли фикрларнинг лексик
ва синтактик расмийлаштирилиши бўйича
ажойиб намуналари бўлиб хизмат қилади.
Ушбу турдаги мисоллар билан танишиш
инглизларнинг киноя ва истеҳзога бўлган
муҳаббати тилни ўрганувчиларда маданий
шокка олиб келмаслиги учун зарур.
Иккинчидан, фикрлар, ўзларида ―шахсий‖
биографик маълумотларни олиб юрган
ҳолда,
инглиз
тилида
сўзловчилар
оламининг лисоний манзарасидаги асосий
тушунчаларни қайта қуриш воситаларидан
бири бўлиб, миллий характерни ўрганишга
ѐрдам беради.
Адабиѐтлар:
1. Гумбольдт В.
Язык и философия культуры. - М.: Прогресс, 1985. – 452 с.
2. Никитина С.E. Устная народная культура и языковое сознание. - М., 1993.- 188 с.
3. Britishness: Perspectives on the British Question / A. Gamble, T. Wright (eds).
Oxford: Political Quarterly Wiley-Blackwell, 2009. 173 p.
4. Colls R. Identity of England / R. Colls. Oxford: Oxford University Press, 2002. 409 p.
5. Easthope A. Englishness and National Culture / A. Easthope. L., N.Y.: Routledge, 1999.
243 p.
6. Langlands R. Britishness or Englishness? The Historical Problem of National
Identity in Britain / R. Langlands // Nations and Nationalism. 1999. Vol. 5. No 1. P. 53–69.
7. URL http://www.krugosvet.ru/ (дата обращения 10.09.2016)
Ismailov T. The linguistic picture of the world of national ideas about life in England.
This article examines the various judgments of famous English politicians, scientists,
representatives of artistic creation about Britain and Britons as an integral part of their homeland
and the linguistic means by which they are expressed. The content of the most common stereotypes
about the role of a particular politician or party, a particular social class in British life and the
linguistic means of their expression is revealed. It illustrates auto-stereotypical notions of various
spheres of British life and shows that the British accept the class system with all its flaws and view
the aristocrats as a reference group.
Исмаилов Т. Языковая картина мира национальных представлений о жизни в
Англии.
В данной статье рассматриваются различные суждения известных английских
политиков, учѐных, представителей художественного творчества о Британии и Британцах
как неотъемлемой части их родины и языковые средства, которыми они выражаются.
Раскрывается содержание наиболее распространенных стереотипов о роли конкретного
политического деятеля или партии, определенного социального класса в британской жизни
и языковых средств их выражения. Иллюстрируются автостереотипные представления о
различных сферах британской жизни и показывается, что британцы принимают систему
классов со всеми ее недостатками и рассматривают аристократов как референтную
группу.
