157
ДОРИЛАРГА ЧИДАМЛИ ШТАММЛАР БИЛАН ҚЎЗҒАТИЛГАН
ТРОПИК БЕЗГАКНИ ДАВОЛАШ УСУЛЛАРИ
Одилова Н
.,
даволаш факультеты
6-
курс талабаси
Илмий раҳбар
:
Эшонхўжаев О.О
.
Андижон Давлат тиббиёт институты
Фармакология ва клиник фармакология кафедраси
Долзарблиги
.
Безгак
(
Малярия
) -
ўткир ва айрим ҳолларда чўзилувчан кечувчи паразитар
касаллик бўлиб
,
ҳуружсимон қалтираш
,
тана ҳароратини кўтарилиши
,
паренхиматоз ички
аъзоларни жароҳатланиши
,
безгак плазмодийси томонидан чақирилган ривожланиб борувчи
камқонлик ва рецивдиланишга мойиллиги билан ифодаланади
.
Оҳирги йилларда безгакни даволашда катта муваффақиятларга эришилаётган бўлсада
,
афсуски касалликнинг дориларга чидамли штаммлари ҳам кўпайиб бормоқда
.
Мақсад
.
Дориларга чидамли штаммлар билан қўзғатилган тропик безгакни даволаш
усулларини кўриб чиқиш
Тадқиқот материаллари ва усуллари
.
Дориларга чидамли безгак паразити икки гуруҳга
бўлинади
:
бирламчи ва иккиламчи
.
Бирламчи чидамлилиги шу штаммнинг генетик тузилишидан
келиб чиққан бўлиб
,
дориларни қўллаш бошланишиданоқ маълум бўлади
.
Иккиламчи ёки
орттирилган чидамлилик
-
даставвал яхши таьсир қилаётган дориларни маьлум бир давр
қўлланилгандан кейин намоён бўлади
.
Натижа ва мухокамалар
.
Хлорохинга чидамли тропик безгакда асосан қуйидаги дорилар
қўлланилади
:
хинин
,
мефлохин
,
сульфаниламидлар
,
сульфонлар
,
приметамин
,
триметоприм ва
тетрациклин
.
Ёки бирлаштирилган
,
яъни комбинациялашган дори воситалари
-
фансидар
,
фансимеф
,
метакельфин
,
дарахлор
,
камоприм
.
Хинин катталарга суткасига
2,0
гр
.
дан
3
қабулда ичишга
,
болаларга
10
мг/кг дан суткасига
,
7-10
кун давомида
.
Ёки
3
сутка давомида
2
гр
.
дан хинин ва
1,0
гр
.
дан тетрациклин ёки
0,2
гр дан
суткасига доксициклин
7-10
кун давомида
.
Ёки суткасига
2,0
гр
.
дан хинин
3
кун ва фансидар
(1
таблеткасида
0,5
гр сульфадоксин ва
0,025
гр приметамин
) 3
таб
.
бир қабулда
,
болаларга
6
ҳафталикдан то
4
ёшликгача
-
Ц таб
., 4-8
ёшга
- %
таб
., 8-14
ёшга
- 1-2
таб
.
суткасига бир қабулда
.
Метакельфин
(
сульфален ва приметамин
)
ҳам худди шундай схема бўйича берилади
.
Фансидар
мефлохин билан биргаликда фансимефа
(I
таблеткаси
0,25
мефлохин
, 0,5
гр
.
сульфадоксин ва
0,025
гр
.
приметамин
)
холида
2-3
таблеткасини бир қабулда ичилса жуда яхши натижа беради
.
Хлорохинни
5%
эритмаси ампулада
5
мл дан ишлаб чиқарилади
.
Безгакни хлорохинга сезгир
штамми қўзғатган оғир формасида суткасига
20-
З
0
мг/кг ҳисобида
6-8
соат оралаб
3
қабулга бўлиб
томирдан ёки мушакка юборилади
.
Томирдан юборилганда
250-500
мл изотоник глюкоза
эритмасига қўшиб минутига
40-60
томчидан юборилади
.
Ёш болаларда коллапсни олдини олиш
мақсадида фақат мушакка юборилади
(8-10
мг/кг
5%
ли эритмасидан
).
Хулоса
.
Муолажани
2-3
куни бўлишига қарамасдан қонда безгак паразитини миқдори юқори
даражада бўлса
,
бу хлорохинга чидамли штаммлилигидан дарак беради
.
Бундай холларда
хлорохинни бошка дорилар
,
жумладан
,
хинин ёки фансидар билан алмаштириш керак
.
Хининни
3
хил тузи бор
:
хинин сульфат ва хинин гидрохлорид
-
порошок
,
таблетка ва капсулада
,
хинин
дигидрохлорид эса
25-50%
эритма холида
1
мл ли ампулада чикарилади
.
Хинин катталарга ҳам
ёшларга ҳам бир қабулга
5-10
мг/кг дан
6-8
соат оралаб
,
суткасига
3
марта глюкозанинг
250-500
мл
изотоник эритмасида минутига
40-68
томчидан томир ичига юборилади
.
Беморнинг ахволи
яхшилангандан сўнг
,
энди ичишга буюрилади
.
Бир вақтнинг ўзида патогенетик муолажа ҳам олиб
борилади
:
полиглюкин
,
реополиглюкин
,
тузли эритмалар
,
глюкокортикостероидлар
,
осмотик
диуретик
(
маннитол
)
ва салуретик
(
лазикс
),
натрий гидрокарбонати
,
юрак ва қон томир фаолиятини
яхшиловчи дорилар
,
витаминлар
,
қон ва қон препаратлари
,
гемодиализ ёки перитонеал диализ
қилинади
.
Адабиётлар рўйхати
:
1.
Абдураззакова
,
Диёра Абдумаликовна
, et al. "Efficiency of endolymphatic drug
administration."
Молодой ученый
9 (2018): 61-62.