СБОРНИК
.
ТЕЗИСОВ
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ДЕТСКОЙ ХИРУРГИИ
» 14.10.2023
11
БИОЛОГИК АКТИВ БИРИКМАЛАРНИ НУРЛАНИШГА ТАЪСИРИ
Исломов Ю.Н
.,
Қаршиев Д.А
.,
Урманова Г
.
У
.,
Исломов А.Й
.
Ташкент педиатрия тиббиёт институти
Долзараблиги
:
Организмларни хар хил экстремал омиллар
,
шу жумладан ионлантирувчи нурлар
таъсиридан сақлаш хозирги замон тиббиётининг энг долзарб муаммоларидан бири хисобланади
.
Бу
сохада организмларни нурларнинг зарарли таъсиридан химоя қилувчи куплаб химиявий бирикмалар
-
радиопротекторлар
,
доривор моддалар яратилмоқда
.
Лекин халигача самарали
,
оптимал таъсир
қилувчи моддалар яратилиши хал қилинган деб булмайди
.
Уларнинг купчилиги нурлар таъсиридан
яхши сақлагани билан
,
организмнинг бошқа функцияларига зарар етказиш мумкин
.
Мақсад
:
Шу туфайли Тошкент Педиатрия Тиббиёт Институтини кимё кафедрасида яратилган
биокомплексларни доривор модда сифатида
,
радиопротектор таъсирини синаб куриш учун мазкур
илмий изланишлар утказилди
.
Биз
(
Со
-3,
Со
-8,
Со
-6)
координацион бирикмаларини хайвонларга
,
нурланишдан олдин ва нурланишдан кейин қон элементларига ва хайвонларнинг яшовчанлигига
таъсирини ургандик
.
Усуллар
:
Тажриба утказиш учун
,
оғирлиги
180-200
г оқ каламушларни қони ва қон элементлари
олинади
.
Хдйвонларни УзФА ЯФИ да гамма қурилмада
5
Гр дозада
0,27
Гр/с қувватда нурлантирдик
.
Хдйвонларни
3
та гурухга булдик
.
I-
гурух интакт
(
меёрий холатдаги
)
каламушлар киритилди
.
II-
гурух нурлантирилган каламушлар
(5
Гр доза
).
III-
гурух нурлантирилган каламушларга юқоридаги биокомплекслар юбориб турилди
.
Биокомплекслар нурланишдан сунг хар куни
10
кун ичида
4,0
мг/кг хисобида юборилди
.
I-
гурух интакт каламушларга эса физиологик эритма юбориб турилди
.
Каламушлардан олинган қондан қон суртмаси тайёрланди ва гелий
-
неон лазер
(
ЛГ
-75)
ёрдамида
қизил қон таначаларини диаметри улчанди
.
Хдр бир шиша пластинкада камида
20-30
та қизил қон
таначаларини диаметри аниқланиб
,
уларни уртача қиймати олинди
.
Натижалар тахлили
:
Олинган натижаларига кура шуни айтиш мумкинки
,
нурлантирилган
хайвонларнинг қон элементларини катталиклари кескин узгариб кетади
.
Бу нарса айниқса нур
касаллиги авжига чиққан пайтда кузатилади
.
Нурланиш таъсирида қон элементлари нормага
нисбатан камайиб кетади
.
Айниқса бу лейкоцитларда кузатилади
.
Камайишни максимуми
14-15
кунларга яъни нур касаллиги авжига чиққан пайтга туғри келади
.
III-
гурух хайвонларда эса бу курсатгич бир оз паст булади
.
Қон элементларини нормал
курсатгичга қайтиши нурлантирилган хайвонларда кузатилмайди
.
Нурланишдан сунг Со
-3
биокомплеки юборилган хайвонларда эса тажрибани
20-
чи куни қон
элементларини нормага қайтганини куриш мумкин
.
Хдйвонларни яшовчанлиги
30
кунга келиб
қуйидаги тартибда булди
.
Со
-6<
Со
-8<
Со
-3,
яъни Со
-6
препаратини олган хайвонларни яшовчанлиги
нормага нисбатан
60%
ни Со
-8
препаратини олганлар
-62,5%
ни Со
-3
препаратини олган хайвонлар
66%
ни ташкил этди
.
Утказилган текширишлар натижаси шуни курсатадики тажрибада
фойдаланилган биокомплекслар хайвонлар
,
яшовчанлигига уларнинг лимфоцитлари ва
эритроцитларини баъзи физиологик параметрларига химоя қилувчи таъсир курсатади
.
Хулоса
:
Олинган натижалардан шуни айтиш мумкинки
,
биологик актив модда қон элементларига
химоя қилувчи таъсир курсатади
,
мембранани структурасини яхшилайди
,
ионларни
утказувчанлигини бошқаради ва нурни таъсирини камайтиради
.
Бизнингча
,
биокомплекс Со
-3,
хужайра мембранасига таъсир қилиб
,
унинг бузилишини олдини олади ва ионлар утказувчанлигини
нормаллаштиради
.
Адабиётлар рўйхати
:
1. Daminova, L. T., et al. "The State Of The Cardiovascular System In Patients With Covid-19 In The
Early Rehabilitation Period." The American Journal of Medical Sciences and Pharmaceutical
Research 3.7 (2021): 99-104.
2. Jabbarov, O. O., et al. "Associations of polymorphic markers aluins/deli> D Ace T-786C gene
Enos3 in diabetic nefropate progressing for type 2 diabetes mellitus." International Journal of
Research in Pharmaceutical Sciences 11.4 (2020): 6028-6032.
3. Saleh, Raed Obaid, et al. "Synthesis of bioactive yttrium-metal–organic framework as efficient
nanocatalyst in synthesis of novel pyrazolopyranopyrimidine derivatives and evaluation of
СБОРНИК
.
ТЕЗИСОВ
«АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ДЕТСКОЙ ХИРУРГИИ
» 14.10.2023
12
anticancer activity." Frontiers in Chemistry 10 (2022): 928047.
4.
Расулова
,
Х
.
А
., and
Б
.
Т
.
Даминов
. "
Современный и перспективный путь к неврологии и
нефрологии формата П
4
в аспекте церебро-ренальных взаимоотношений
."
Терапевтический
вестник Узбекистана
1 (2015): 42-47.