283
BOLALARDA PASTKI JAG' SINISHLARINI DAVOLASH
SAMARADORLIGI
Dusmuxamedov M.Z., Ikramov G.A., Ibragimov D.R., Olimjonova G.G.
Tashkent davlat stomatologiya instituti
Yuz skeleti suyaklarining sinishi umumiy jarohatlar sonining 3,2% -5,8% ni
tashkil qiladi. Yuz suyaklari shikastlanishining asosiy ulushi pastki jag'ning sinishi
bilan bog'liq bo'lib, jabrlanganlarning 77,0% dan 90,0% gacha bo'lgan qismi
ixtisoslashtirilgan tibbiyot muassasalariga murojaat qiladi. Yuz-jag’ travma
holatlarining o'sishini hisobga olgan holda, Pastki jag'ning sinishi uchun to'liq va har
tomonlama ixtisoslashtirilgan yordam muammosi dolzarbligicha qolmoqda. Ushbu
toifadagi bemorlarni davolash konservativ (ortopedik) va jarrohlik usullari bilan
amalga oshiriladi; ixtisoslashtirilgan davolashning ushbu ikki asosiy turining
kombinatsiyasi ko'pincha qo'llaniladi.
Ma'lumki, yuz skeletining suyaklari va, xususan, pastki jag'ning
shikastlanishlarini davolashda osteosintezning dinamik rivojlangan usullari ishlab
chiqilgan. Shu bilan birga, holatlarning 87% gacha bo'lgan ortopedik davolash
usullari keskin o'zgarishlarga duch kelmadi.
Pastki jag' sinishlarni ortopedik davolash usullari bo'yicha takliflar , asosan,
tuzatiladigan tish tuzilmalari bilan cheklangan. Biroq undan foydalanish har doim
ham tishlarning yetarli emasligi va tremalar tufayli mumkin emas, xamda ularning
konstruktiv elementlari, fiksatsiya uchun ligatura, rezina halqalar oziq-ovqat
qoldiqlari kirib qoladigan joylari hisoblanadi. Bu esa og'iz bo'shlig'i gigienasi
holatini qoniqarsiz holatga olib keladi va zararlangan hududda yallig'lanish
hodisalarining rivojlanishi uchun qulay sharoitlar yaratadi.
Klinik amaliyotda eng keng tarqalgan ortopedik usullar og'iz bo'shlig'i
shinalari, asosan, jag’lararo tortishishli simli tishlar yordamida pastki jag'ning
bo'laklarini mahkamlash va immobilizatsiya qilishni ta'minlaydi. Ko'pincha, bu
1915 yilda Tigershtedt S.S. tomonidan taklif qilingan individual shinalar yoki
Vasilyev standart shinalari. Ular tishlarga ligatura sim yordamida bo’yin qismlariga
o'rnatiladi. Shu bilan birga, quyidagi faktni ta'kidlash kerak: shinalarni mahkamlash
vaqtida, ular og'iz bo'shlig'ida bo'lgan butun vaqt davomida ham periodontal
kompleksning marginal qismining muqarrar shikastlanishi sodir bo'ladi. Vaziyat
og'iz bo'shlig'ining an'anaviy gigienasi vositalarining samaradorligi keskin pasaygan
jag'lararo fiksatsiya mavjudligi bilan og'irlashadi. Og'iz bo'shlig'ining gigiyenik
holatining sezilarli darajada yomonlashishi, mahkamlash tuzilmalarining travmatik
ta'siri bilan birga, marginal parodont sohasida patologiyaning rivojlanishiga olib
keladi yoki mavjud bo'lganini og'irlashtiradi.
Periodontda yallig'lanish jarayoniga ta'sir qilishning umumiy qabul qilingan
terapevtik va profilaktik usullari, ayniqsa jaglararo fiksatsiyaning og'ir sharoitlarida,
hali ham bu muammoni hal qila olmaydi, shuning uchun bu maqsad uchun yanada
samaraliroq vositalar va usullarni ishlab chiqish dolzarb bo'lib qolmoqda va uni
yanada rivojlantirishni talab qiladi.
Tadqiqot
maqsadi:
Bolalarda pastki jag’ sinishlarida davolash
samaradorligini oshirish.
284
Tadqiqot maqsadi:
Bolalarda pastki jag’ sinishlarida davolash dinamikasida
parodont klinik manzarasini o'rganish.
Tadqiqot materiallari va usullari:
Pastki jag'ning tish qatorlari sohasidan singan ikki guruh bolalar tekshirildi. I
guruh bimaksillar standart Vasilyev shinasidan foydalangan holda (n-20), II guruh
bimaksillar individual Tigershtedt shinasidan (n-20) foydalangan holda. Barcha
bolalar klinik, mikrobiologik (izolyatsiya qilingan mikroorganizmlarning madaniy
va biologik xususiyatlarini o'rganish bilan umumiy qabul qilingan bakteriologik
usul) o'tkazildi.
Pastki jag'ning sinishi bilan og'rigan bemorlarni ortopedik va jarrohlik usullar
bilan davolashda marginal parodontning holati to'g'risidagi ma'lumotlar yangilandi.
Ortopedik davolash usullarini qo'llashda marginal parodontal o'zgarishlarning
xususiyatlari, tabiati, intensivligi va klinik ko'rsatkichlari aniqlandi. Tish simli
shinalarning marginal parodont holatiga salbiy ta'siri ob'ektiv ravishda tasdiqlangan.
Marginal parodontning yallig'lanishi tabiiy ravishda ortopedik muolajadan
o'tgan (tish shinasi taqilgan) pastki jag'i singan barcha bemorlarda (100%) uchraydi.
Dastlabki gingivit va parodontit bilan og'rigan ushbu toifadagi bemorlarda
yallig'lanish va destruktiv jarayonlarning rivojlanishi 85,17% da qayd etilgan.
Marginal parodontda yallig'lanish va destruktiv hodisalarning paydo bo'lishi va
Tigershtedt bimaksillar shinalaridan foydalanish o'rtasida to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlik
aniqlandi. Davolash kursini tugatgandan so'ng va shinalar olib tashlangandan so'ng,
barcha tekshirilgan bemorlarda gingivit va parodontit belgilari aniqlandi, ular
kasalxonaga yotqizilgan paytda parodonti buzilmagan bo'lgan. 89,1% hollarda bu
parodontal o'zgarishlar doimiy bo'lib, operatsiyadan keyingi kech davrda 6 oy
davomida ahamiyatsiz ijobiy dinamika bilan davom etadi. Tigershtedt bimaksillar
shinalar yordamida davolash o'tkazilgan, jag' suyagi sinishi bo'lgan bemorlarni
stomatolog-parodontolog bilan kuzatish zarurati isbotlandi. Pastki jag'ning sinishi
bo'lgan bemorlarni tekshirish va davolash re’jasi yallig'lanish jarayonlarining paydo
bo'lishini aniqlash uchun marginal parodont to'qimalarining holatini kuzatishni o'z
ichiga olishi kerak.
Xulosalar:
1.
Bemorlarning marginal parodonti holatining obyektiv ko'rsatkichlarini
qiyosiy tahlil qilish Tigershtedt bimaksillar shinalar va ularning strukturaviy
elementlarini marginal parodontda yallig'lanish va destruktiv o'zgarishlarni keltirib
chiqaradigan asosiy omil sifatida aniqlash imkonini beradi. Metall osteosintez
jarayonida intraoral kirishning shakllanishi marginal parodontda o'zgarishlarga olib
kelmasligi aniqlandi.
2.
Pastki jag'ning immobilizatsiyasini qo'llamasdan jarrohlik usullaridan
(metall osteosintez) foydalangan holda pastki jag'ning tish qatorlaridagi sinishi
bo'lgan bolalarda parodontal holat dinamikasini o'rganish asosida operatsiyadan
keyingi davrda parodontda o'zgarishlar sodir bo'lmaydi. Davolashning jarrohlik
usuli (osteosintez) eng oqilona hisoblanadi.
Adabiyotlar ro'yxati:
1.
Абдарахумов А.К., Таиров У.Т., Сафаров С.А. Анализ архивного
материала по лечению больных с переломами нижней челюсти // Материалы
285
1го съезда (Конгресса) стоматологов Таджикистана. Душанбе, 2006-С. 165-
170.
2.
Ерокина H.JI. Современные методы обследования и обоснование
патогенетического лечения воспалительных заболеваний пародонта у
больных: Автореф. дис. д-ра мед. наук: 14.00.21 / ГОУ ВПО Саратовский ГМУ
Росздрава. Волгоград, 2009. - 41 с.
3.
Мирсаева Ф.З., Изосимов A.A. Оптимизация комплексного лечения
переломов нижней челюсти // Институт Стоматологии. 2009. - № 2(43) -С. 60-
63.
4.
Luzi С, Melsen В., Vema С. A prospective clinical investigation of the
failure rate of immediately loaded mini-implants used for orthodontic anchorage //
Prog Orthod. 2007. - № 8(1). - P. 192-210.
5.
Park H.S., Kyung H.M., Sung J. A simple method of molar uprighting with
micro-implant anchorage // J Clin Orthod. 2002. - № 36. - P. 592-596.
6.
Юнг S., Нам O. H., Фан Y.- qing, Дусмухамедов S., & Ли C. (2021).
Reliability of a Trapezium Miniplate with Endoscope-Assisted Internal Fixation in
Mandibular Subcondylar Fractures: A Three-Dimensional Analysis.
in Library
,
21
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/14269
7.
Садикова, Х., Кудратов, Ш., & Мирзамухамедова, М. (2015). Методы
диагностики и лечения радикулярных кист челюстей.
Stomatologiya
,
1
(1-2(59-
60),
110–114.
извлечено
от
https://inlibrary.uz/index.php/stomatologiya/article/view/2940
8.
Дусмухамедов, М., Сапарбаев, М., Икрамов, Ш., & Худойберганова,
Н.
(2022).
Анализ
морфофункционального
состояния
височно-
нижнечелюстного сустава у пациентов 12-15 лет с дистальной окклюзией
зубных рядов и нарушениями осанки. in Library, 22(1), 35–38. извлечено от
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/14872
9.
Курбонов S., Солиджонова S., & Бекмуров B. (2022). Prevention of
atrophy of the alveolar process of the jaw by filling the hole with a demineralized
allograft using mechanically activated calcium gluconate in the postoperative
period. in
Library, 22(1),
12–13.
извлечено
от
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/14921
