375
OCCLUSION ANOMALY. In Российская наука в современном мире (pp. 30-
31).
5.
Икрамов, Г., Халманов, Б., Султонхужаев, Б., & Олимжонова, Г.
(2021). Этиология инфекционных осложнений дентальной имплантации.
in
Library
,
21
(1),
32–35.
извлечено
от
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/14132
6.
Эшонкулов, Ш., Дадамухамедова, Н., & Эшмаматов, И. (2022).
Антибактериальная фотодинамическая терапия в лечении периимплантита.
in
Library
,
22
(1),
1–2.
извлечено
от
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/13988
7.
Хайдаров, А., & Олимов, А. (2019). Оценка факторов риска развития
осложнений при дентальной имплантации.
in Library
,
19
(4), 88–90. извлечено
от https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/14622
8.
Мукимов, О., & Олимов, А. (2018). Применение метода perio-flow®
для лечения периимплантита.
Stomatologiya
,
1
(2(71), 29–32. извлечено от
https://inlibrary.uz/index.php/stomatologiya/article/view/1716
9.
Мукимов, О., & Усманова D. (2020). Features of periodontal care for
patients living in rural areas.
in Library
,
20
(3), 5359–5363. извлечено от
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/13998
10.
Усманова, Ш., Усманова, Д., & Хаджиметов, А. (2016). Особенности
патогенеза микроангиопатий у больных хроническим генерализованным
пародонтитом на фоне артериальной гипертензии.
Stomatologiya
,
1
(2-3(63-64),
17–20.
извлечено
от
https://inlibrary.uz/index.php/stomatologiya/article/view/2191
11.
Рахматуллаева, О., Шомуродов, К., Хаджиметов, А., Хасанов, Ш., &
Фозилов, М. (2022). ОЦЕНКА ФУНКЦИОНАЛЬНОГО СОСТОЯНИЯ
ЭНДОТЕЛИЯ У БОЛЬНЫХ ВИРУСНЫМ ГЕПАТИТОМ ПЕРЕД
УДАЛЕНИЕМ ЗУБА . Медицина и инновации, 1(4), 204–208. извлечено от
https://inlibrary.uz/index.php/medicine_and_innovations/article/view/367
12.
Рахматуллаева O., Шомуродов K. ., Фозилов M., Эшмаматов I. ., &
Икрамов S. (2022). Evaluation of the homeostasis system before and after tooth
extraction in patients with viral hepatitis.
in Library
,
22
(1), 702–708. извлечено от
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/13986
ОДОНТОГЕН КИСТАЛАРИНИ ДАВОЛАШДА ПАСТКИ ЖАҒ СУЯК
РЕГЕНЕРАЦИЯСИНИНГ МОРФОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ
Бобоназаров Н.Х., Дусмухамедов Д.М., Рахматова М.Х., Омонов Р.
Ташкент давлат стоматология институти
n.
Кириш. Сўнгги йилларда жағ сўяклари кисталарида жарроҳлик
амалиёти ўтказилгандан кейинги реабилитация даври самарадорлигини
ошириш, асоратларни олдини олиш мақсадида суяк нуқсони соҳасида
репаратив регенерацияни оптималлаштириш учун амалиётда суяк нуқсони
376
бўшлиғини турли хилдаги композит материаллар билан тўлдириш усуллари
ишлаб чиқилган ва уларнинг қўлланилиши таклиф қилинган.
Мақсад: Тажрибада жағларнинг одонтоген кисталарини A-Oss+PRF
(platelet-rich fibrin) ёрдамида даволаш натижасида нуқсон соҳасида суяк
тўқимаси репаратив регенерациясининг морфологик хусусиятларини
ўрганиш.
Тадқиқотнинг материал ва усуллари
Тажрибада 30 та Шиншилла зотига мансуб бир ёшлик қуёнлардан
фойдаланилди. Барча қуёнлар қуйидаги гуруҳларга ажратилди: назорат (n=10)
ва тажриба (n=20) гуруҳлари. Тажриба гуруҳи ҳам 2 гуруҳга ажратилди: 2а-
остеопластик материал -А-Oss қўлланилган (n=10) ва 2б- A-Oss+PRF (platelet-
rich fibrin) материал қўлланилган (n=10) гуруҳлар. Барча гуруҳдаги ҳайвонлар
21-суткада , 1 ой ва 2 ойда тажрибадан чиқарилди.
Ксеноген остеопластик материал - А-Oss - тузилишига кўра одам суяк
тўқимасига ўхшаш остепластик материал бўлиб, хўкиз суягидан тайёрланган.
PRF (platelet-rich fibrin) материал - тромбоцитлар билан бойитилган фибрин.
Материал қон ҳужайралари ва ўстирувчи факторларга бой бўлиб, одам қаттиқ
ва юмшоқ тўқималарини қайта тикланишини муваффақиятли амалга
ошишини таъминлайди.
Барча тажриба хайвонларининг пастки жағ суяги бурчак сохасида
портатив бормашина (10000 айланиш тезлигида) ёрдамида фиссур ва
шарсимон борларда физиологик эритма билан суяк совитилиб турган холатда
суяк дефекти хосил қилинди. 2а тажриба гуруҳи қуёнларининг пастки жағида
хосил қилинган дефект сохасига остеопластик материал -А-Oss; 2б тажриба
гуруҳи қуёнларининг пастки жағида хосил қилинган дефект сохасига
остеопластик материал -А-Oss ва PRF материал қўйилди, дефект сохаси
қаватма- қават, герметик равишда тикилди. Назорат гуруҳидаги қуёнларда
нуқсон соҳасига остеопластик материал қўйилмаган ҳолатда яралар тикилди.
Амалиётдан кейинги даврнинг 30- ва 60 - кунлари қуёнлар тажрибадан
чиқарилди.
Морфологик текширув натижалари
Тажрибанинг 30-кунида ҳайвонлар назорат гуруҳида жароҳат
атрофидаги суяк тўқимасидан кириб келган қон томирлар атрофида
остеобластлар ҳисобига суякланиш жараёни нозик суяк платинкалари
аникданди. Хондроид тўқима нисбати аввалги муддатга нисбатан камайган. 2а
тажриба гуруҳида назорат гуруҳида остеопластик материал ўрнида дағал
толали суяк тўқимаси аниқланди. 2б гуруҳида суяк нуқсони соҳасида қон
томирлар атрофида концентрик нозик суяк пластинкаларининг (остеонлар)
шаклланиши кузатилди.
Тажрибадан икки ой ўтгач, назорат гуруҳи ҳайвонларида нуқсон
соҳасида шаклланаётган концентрик суяк пластинкалари ва суяк тўсинлари
кузатилди. Суяк тўсинларининг нисбати тажриба гуруҳига нисбатан кўпроқ.
Бу дағал толали суяк тўқимасининг пластинкасимон нозик суяк тўқимасига
айланиш жараёнининг давом этишидан далолат беради. Тажрибанинг ушбу
муддатида 2а ва 2б тажриба гуруҳларида қўлланилган A-Oss ва A-Oss+PRF
материал ўрнида дағал толали суяк тўқимасининг пастки жағ суягига хос
бўлган пластинкасимон суяк тўқимасига ўтиши якунланганлиги кузатилди.
377
Трансплантация соҳаси суяк тўқимаси билан бирлашган, аввалги нуқсон
чегаралари йўқолиб кетганлиги аниқланди.
Хулоса
Шундай қилиб, пастки жағ суяги тўқимасида сунъий равишда ҳосил
қилинган нуқсонда тажрибада 2а (A-Oss) ва 2б (A-Oss+PRF) гуруҳларида
назорат гуруҳига нисбатан суяк тўқималарининг регенерация жараёни
хондроид тўқима пролиферацияси, қон томирларининг жадаллик билан
нормал суяк тўқимасидан кириб келиши ҳисобига амалга ошганлиги
аниқланди.
A-Oss ни PRF материал билан биргаликда қўлланилиши репаратив
регенерация жараёнини янада тезлаштирди. PRF материали қон томирларни
суяк усти пардасидан киришини ва суяк тўқимасида ўсишини тезлаштирди. Бу
ҳолат нуқсон соҳасида моддалар алмашинувини жадаллашувига ва
пластинкасимон суяк тўқимасининг ҳосил бўлишига олиб келди деган хулоса
қилиш мумкин.
Адабиётлар рўйхати
1.
Байтус Н.А. Синтетические остеопластические препараты на основе
гидроксиапатита в стоматологии / Н.А. Байтус // Вестник Витебского
государственного медицинского университета. - 2014. - Т. 13, № 3. - С.29-34.
2.
Бычков А.И. Использование нового остеопластического материала в
условиях хронического воспалительного процесса в области верхней и
нижней челюстей / А.И. Бычков, А.С. Иванов // DentalForum. - 2011. - № 3. -
С. 31-32.
3.
Использование остеопластических материалов для оптимизации
заживления лунки после удаления// Икрамова Г.А. Ярмуҳаммедов Б.Х.
Монография Ташкент-2017 С. 30-35
4.
Dusmukhamedov D. M. et al. Characteristics of clinical-morphometric
parameters and evaluation of results of surgical treatment of patients with gnathic
forms of occlusion anomalies //International Journal of Psychosocial Rehabilitation.
- 2020. - Т. 24. - №. 4. - С. 2156-2169.
5.
Дусмухамедов
М.
З.
и
др.
ХАРАКТЕРИСТИКА
ФУНКЦИОНАЛЬНЫХ ИЗМЕНЕНИЙ ПРИ ВТОРИЧНЫХ И ОСТАТОЧНЫХ
ДЕФОРМАЦИЙ
НЕБА
ПОСЛЕ
УРАНОПЛАСТИКИ
//ЖУРНАЛ
БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ. - 2021. - Т. 6. - №. 1.
6.
Садикова, Х., Кудратов, Ш., & Мирзамухамедова, М. (2015). Методы
диагностики и лечения радикулярных кист челюстей.
Stomatologiya
,
1
(1-2(59-60),
https://inlibrary.uz/index.php/stomatologiya/article/view/2940
7.
Мукимов O., Мукимов X., & Исанова D. (2019). Қишлоқ ахолиси
орасида пародонталогик касалликлар ва оғиз бўшлиғи гигиенси тушунчасини
ўрганиш.
in
Library
,
19
(4),
55–56.
извлечено
от
https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/14000