XXI CENTURY RENAISSANCE IN THE PARADIGM OF SCIENCE,
EDUCATION AND TECHNOLOGY INNOVATIONS
91
TÁLIM BASQA TILLERDE ALÍP BARÍLATUǴIN KLASSLARDA ÁDEBIY
MATERIALLARDĺ BLUM TAKSONOMIYASĺ TIYKARĺNDA OQĺTĺW
Mambetova G.
Nókis,Ózbekstan
Tayanısh doktorantı, Ájiniyaz atındaǵı Nókis Mámleketlik Pedagogikalıq Institutı
e-mail:
gulcehra941@gmail.com
+998913011100
Annotaciya
Bul maqalada tálim basqa tillerde alɪp barɪlatuǵɪn kalsslarda ádebiy materiallardɪ
oqɪtɪwda Blum taksonomiyasɪnan paydalanɪw usɪllarɪ T.Qayipbergenovtiń “Maman biy
ápsanasɪ” shɪǵarmasɪ tiykarɪnda úyrenildi.
Annotation
In this article, based on the novel “Маман бий әпсанасы” by T. Kayipbergenov, ways of
using Bloom’s taxonomy when teaching literary material in foreign language classes are
studied.
Tayanɪsh sózler:
ádebiyat sabaǵɪ, taksonomiya, metodika, biliw, túsiniw, paydalanɪw,
analiz, sintez, bahalaw.
Keywords:
literature lesson, taxonomy, methodology, knowledge, understanding, use,
analysis, synthesis, evaluation.
Hár qanday jámiyette bilimlendiriwdiń joqarı sapalı bolıwı-belgili bir dárejede
bilimlendiriw sistemasındaǵı panlerdiń , ilimniń jetilisiwi menen emes, al sol ilimniń
yamasa panniń oqıtılıw metodikasınıń jaratılǵanlıǵı hám usı metodikanıń jámiyet
rawajlanıwına, oqıwshınıń sol pándi ózlestiriwi arqalı kámil insan bolıp jetilisiwi hám
keleshekte ilimniń hám jámiyettiń rawajlanıwına qosatuǵın úlesi menen bahalı bolıp
esaplanadı.
Búgingi kúnge shekem qaraqalpaq ádebiyatın oqıtıw boyınsha bir qansha bahalı
ilimiy miynetler baspadan shıqtı hám mekteplerde usı metodikalar tiykarında ádebiyat
sabaqları sapalı oqıtılıp kelinbekte. Degen menen búgingi kúnde axborot
texnologiyalarınıń tezlik penen rawajlanıwı, sociallıq tarmaqlarda derlik barlıq
maǵlıwmatlardı ańsat hám tez tabıw múmkinshiliginiń ósiwi, sabaqlardı burınǵı
metodika tiykarında oqıtıwdıń búgingi oqıwsh talabına juwap bere almaslıǵı, oqıwshını
biraz jalıqtırıp pánge bolǵan qızıǵıwshılıǵınıń tómenlewine alıp keletuǵınlıǵın
kórsetpekte.
Ádebiyat sabaǵınıń úyrenetuǵın tiykarǵı obyekti- ádebiy shıǵarma bolsa, maqseti -
apiwayı adamdı emes, al kámil insandı tárbiyalaw, shıǵarmanı talqılap úyreyiw onıń eń
baslı metodlarınıń biri bolıwı kerek, biraq búgingi kúnde ádebiyat sabaqlarında kóbirek
kórkem shıǵarmanı analizlewge emes, al tek oqıp mazmunıń aytıp beriw, shıǵarma
avtorınıń qaysı jılları jasap , qanday shıǵarmalar dóretkenin atap ótip ketiw arqalı
oqıwshılardı bahalaw baslı metodika wazıypasın atqarıp atır. Bul haqqında ózbek
ilimpazı Q.Yuldoshev tómendegishe pikir bidiredi: “Kórkem shıǵarmanı talqılaw
bilimine jeterlishe iye bolmaǵan filolog qánige oqıwshılarǵa neni “beriw”di
XXI CENTURY RENAISSANCE IN THE PARADIGM OF SCIENCE,
EDUCATION AND TECHNOLOGY INNOVATIONS
92
bilmegenindey, olardan neni “talap etiw”di kóz aldına keltire almaǵanı sebepli, ádebiyat
sabaqlarında oqıwshılarǵa kerekli wazıypa qoyılmaydı.
Oqıwshılar qıyal dúnyasın rawajlandırmaytuǵın, aqılın zorıqtırmaytuǵın, jeńil-
jelpi “bilim”ler ádebiyat boyınsha jaqsı baha alıw ushın jeterli esaplanıp kelinedi. Mısalı,
fizika páninde pútkil álem tartılısıw nızamın jaratıw ushın Nyutonnıń basına oylamaǵan
jerde túsip ketken alma túrtki bolǵanın aytqan, biraq nızamnıń mazmunın bilmegen
oqıwshıǵa “jaman” baha qoyıladı hám tuwrı qılınadı. Biraq Alisher Nawayınıń
“Hamsa”sınıń bes kitaptan ibaratlıǵı, onıń eki yarım jıl dawamında jazılǵanlıǵı hám
dástanlardıń jaylasıw tártibin aytıp bergen oqıwshıǵa, ol “Hamsa”nı ashıp kórmegen
bolsa da, “jaqsı” baha qoyıla beredi. Ádebiyat sabaǵı boyınsha neni talap etiw kerekligi
anıq belgilep alınbaǵanlıǵı ushın sol “bilim” jeterli dep qaraladı [1.15].
Ózbekstan Respublikası 2021-jılda xalıqaralıq PISA (Programme for International
Student Assessment) bagdarlamasına, oqıwshılardıń bilim dárejesin usı baǵdarlama
boyınsha tekseriw joybarına qosıldı. Bul PISA - xalıq aralıq baǵdarlamasında oqıwshınıń
bahalanadı oqıwshılardıń real ómirge tayarlıq dárejesi , yaǵnıy olardıń mektepte alǵan
bilimlerin real ómirde (turmısta) qollay alıw qábiletleri bahalanadı.
Xalıq aralıq bahalaw baǵdarlamalarına tayarlıq kóriw boyınsha aldımızdaǵı
wazıypalar oqıw, matematika hám tábiyiy pánlerdi oqıtıwda zamanagóy pedagogikalıq
texnologiyalar interaktiv metodlardan nátiyjeli paydalanıw, tábiyiy pánlerde pánler aralıq
baylanıslardı kúsheytiw, anıq, tábiyiy hám filologiya baǵdarlarındaǵı tayanısh mektepleri
seminarlarında xalıqaralıq baǵdarlamaları, olarda paydalanılatuǵın tapsırmalar boyınsha
shınıǵıwlar alıp barıw bolıp esaplanadı. Oqıwshılardan PISA testlerinde talap etiletuǵın
baslı nárse - oqıwshınıń berilgen sorawlardı sheshiwde óz jeke pikiri, dóretiwshilik
kózqarası, bilgenlerin turmısta qollana alıw múmkinshiligin tekseriw bolıp tabıladı. Biz
búgin maqalamızda sóz etpekshi bolıp otırǵan Blum Taksonomiyası oqıwshıda joqarıda
atap ótilgen kónlikpelerdi rawajlandırıwda járdem beredi.
“Taksonomiya” ataması (grek tilinen alınǵan bolıp,
taxis
- jaylasıw, qatar hám
nomus-
nızam)-sistematikanıń organizmlerdi klassifikaciyalaytuǵın teoriyalıq hám
ámeliy bólimi. Termindi Shved botanigi O. Dekandol (1813-j) ilimge kirgizgen [2].
Blum taksonomiyası 1956-jılı Amerikalı psixolog Benjamin Blum basshılıǵındaǵı
bir topar alımlar tárepinen engizilgen bolıp, taksonomiyaǵa Blumnıń “Tálim maqsetleri
taksonomiyası: biliw jónelisi” kitabındaǵı ideyaları tiykar bolǵan.
Blum
taksonomiyası
oqıtıwshılar
tárepinen
oqıwshılarǵa
qoyılatuǵın
wazıypalardıń klassifikaciyası hám usıǵan muwapıq oqıw maqsetlerin usınadı. Ol tálim
maqsetlerin úsh tarawǵa ajıratadı:
kognitiv, affektiv, psixomotor
. Bul úsh tarawdı ápiwayı
túsinik penen
bilemen, sezemen, jarataman
(yamasa teoriya, ámeliyat, óndiris) sózleri
menen túsindiriw múmkin. Hár bir tarawdı tereń iyelew ushın aldıńǵı dárejedegi tájiriybe
talap etiledi. Blum taksonomiyasınıń maqseti-oqıwshılardı hár úsh tarawǵa da itibarın
qaratıw hám sol menen birge oqıtıwdıń eń tolıq formasın jaratıw bolıp esaplanadı [3].
Kognitiv qábiliyet - bul maǵlıwmattı qabıl qılıw, qayta islew, tańlaw, eslep qalıw,
saqlaw hám tákirarlaw ushın juwapker bolǵan shaxstıń barlıq kognitiiv aqılıy
processleriniń jıyındısı. Blum taksonomiyasında tálim maqsetiniń kognitiv jónelisi
tómendegishe klassifikaciyalanadı.
1.
Biliw
dárejesi alınǵan maǵlıwmatlardı yadlaw hám tákirarlawdan ibarat.
Talaba tiykarǵı túsiniklerdi, anıq faktlerdi, qaǵıydalardı úyrenedi hám olardı tákirarlay
XXI CENTURY RENAISSANCE IN THE PARADIGM OF SCIENCE,
EDUCATION AND TECHNOLOGY INNOVATIONS
93
aladı. Birinshi basqıshta tema haqqında yamasa shıǵarma haqqında ulıwma túsinik payda
boladı. Biliw dárejesi tiykarǵı dáreje dep qaraladı, olarsız keyingi modellerdi qurıw qıyın.
2.
Túsiniw
dárejesi. Bul jerde eń jaqsı mısal – tákirarlaw. Bul oqılǵan tekstti
óz sózleri menen qayta aytıp berıw dep túsinilse úlken qátege jol qoyıladı. Bul eslep
qalınǵan nárselerdi qayta qoyıp beriw emes, al túsinilgen nárselerdiń kórinisi bolıwı
kerek, yaǵnıy tekstten úyrengenlerin jańa orınlarda qollana alıw, shıǵarma jazıwda
tekstten alǵanların silteme sıpatında orınlı qollana alıw, onı óz pikirleri menen analizley
alıwdı úyreniw. Sonday-aq teoriya tiykarında tekst jaratıw, yamasa kerisinshe tekstti
teoriyaǵa aylandıra alıw.
3.
Qollanıw
dárejesı. Bunda ózlestirilgen bilimlerdi basqa sharayatlarda
qollana alıw túsiniledi. Ádebiy shıǵarmalardan alǵan sabaqların ómirlik tájiriybelerde
qollana alıw, úyrengen sózlik qorı arqalı til baylıǵın arttırıp qálegen situaciyadan til
baylıǵı, sózlerdi orınlı qollana alıwı sıyaqlı kónlikpelerin paydalanǵan halda shıǵıp ketiw
múmkinshiligin úyreniw.
4.
Talqılaw
dárejesi. Ózlestirilgen bilimlerdi anıq sistemaǵa sala alıw. Bul
shıǵarma haqqında, onıń syujet bóleklerin, qaharmanlardı, avtor hám qaharman
poziciyasın talqılay alıw, kórkem súwretlew quralların anıqlaw, shıǵarmanıń temasın
hám ideyasın ajirata alıw, óz pikirleri menen jantasa alıw kónlikpelerin qáliplestiriw
dárejesi bolıp esaplanadı.
5.
Ulıwmalastırıw
dárejesi. (Sintez) Bunda oqıwshınıń ádebiyattan alǵan
bilimleri tiykarında óz betinshe bir nárseler dórete alıw, kishi dóretiwshilik jumısların
(bayan, shıǵarma jumısı, referat, ádebiy keshelerge scenariy) jaza alıw qábileti
rawajlandırıladı.
6.
Bahalaw
dárejesi. Oqıwshı bul dárejeni iyelew arqalı qanday da bir
waqıyalarıa, situaciyalarǵa, kórkem shıǵarmalarǵa baha beriwi, olardıń kórkem ortalıqta
tutqan ornına baha bere alıw hám pikirlerin awızeki hám jazba túrde erkin bayanlay alıw,
shıǵarma boyınsha óziniń juwmaqlawshı pikirlerin ayta alıw kónlikpesin iyelewi názerde
tutıladı.
Joqarıda atap ótilgen kriteriylerdiń barlıǵı mámleketlik bilimlendiriw
standartlartlarında belgili dárejede atap ótilgen, biraq mektep pitkeriwshileriniń
kopshiligi tek biliw dárejesinde qalıp ketken, buǵan sabaqlardıń tek biliw dárejesi
fonında alıp barılıwı, erkin pikirlew hám dóretiwshiliktiń derlik paydalanılmawı sebep
boladı.
Bunnan keyingi basqısh
affektiv
jónelis bolıp, bul jónelis sezimlerge tiykarlanadı.
Yaǵnıy oqıwshı kórkem shıǵarmanı úyreniw barısında kognitivlik basqıshtan ótkennen
soń, shıǵarma qaharmanlarınıń halatın seziniwi, onıń ornına ózin qoyıp kóriwi, quwanısh
hám túskinlik halatların seziniwi hám usılardan kelip shıqqan halda ómirge baha beriwdi
úyreniwdi názerde tutadı. Mısalı, hár bir oqıwshı shıǵarma qaharmanlarına hártúrli baha
beriwi múmkin, qaysıbir oqıwshı biz unamsız dep qabıl etetuǵın personajǵa óz
sezimlerine qarap jaqsı múnásibette bolıwı, yaki kerisinshe unamlı qaharmanlarǵa keri
kózqarasta bolıwı múmkin. Bunda heshbir oqıwshınıń pikiri qáte dep esaplanbawı tiyis,
eger oqıwshı óz pikirin óz sezimlerinen kelip shıqqan halda dálillep bere alsa, oqıtıwshı
usı processti oqıwshıda qáliplestire alsa, sabaq affektiv jónelisi boyınsha maqsetine
jetken dep esaplanadı.
XXI CENTURY RENAISSANCE IN THE PARADIGM OF SCIENCE,
EDUCATION AND TECHNOLOGY INNOVATIONS
94
Keyingi basqısh
psixomotor
- bul dárejege jetiw ushın oqıtıwshı tárepinen
oqıwshılar aldıńǵı eki dárejege basqıshpa-basqısh tayarlanǵan bolıwı zárúr, kórkem
shıǵarmalardı talqılap úyrengen, shıǵarmaǵa baha bere alıw basqıshınan ótken
oqıwshıdan endi ózi erkin shıǵarma dórete alıw kónlikpesin qáliplestiredi. Oqıwshı
aldıńǵı teoriyalarǵa jańasha kózqaraslar bildirip, hátte olardı ózgertiwge hám
rawajlandırıwǵa qaratılǵan óziniń jańa pikirlerin bere baslaydı.
Joqarıda aytılǵan pikirlerdiń ámeldegi kórinisi sıpatında orta mekteptiń 9-klasında
T.Qayıpbergenovtıń “Maman biy ápsanası” romanınan berilgen úzindini úyreniw úlgisin
kórip shıǵamız. Avtordıń ómirbayanı haqqında maǵlıwmat berip waqıttı kóp joǵaltıp
otırmaw ushın oqıwshılarǵa úyde oqıp keliw tapsırıladı. Sabaqta tek trilogiya janrı
haqqında, “Qaraqalpaq dástanı” trilogiyası úsh kitaptan ibarat ekenligi, búgingi sabaqta
usı shıǵarmanıń birinshi kitabi “Maman biy ápsanası”nan úzindi uyreniliwi haqqında atap
ótiliwi jeterli boladı. Oqıtıwshı oqıwshılarǵa úzindini ózi oqıp beredi hám oqıw barısında
oqıwshılarǵa ózlerine unaǵan qatarlardı, túsiniksiz sózlerdi hám qaharmanlar atlarınıń
astın qálem menen sızıp otırıwı kerekligi túsindiriledi. Úzindini oqıw ushın 10 minut
jetkilikli boladı. Oqıwshılar tekst penen tanıstı, tekst haqqındaǵı dáslepki pikirler payda
boldı. Olar endi shıǵarma avtorınıń kim ekenligi, shıǵarma ne haqqında ekenligi,
qaharmanları haqqında maǵlıwmatqa iye. Bul taksonomiyanıń
biliw dárejesi
orınlanǵanlıǵın bildiredi. Túsiniw dárejesin qáliplestiriw ushın oqıwshılardıń pikirleri
tıńlanadı, “Úzindi ne haqqında eken, siziń pikirińiz?” degen soraw qoyıladı. Biraq bul
soraw onıń mazmunın qaytalap aytıw degeni emes, kerisinshe shıǵarma haqqındaǵı
oqıwshınıń óziniń pikirleri bolıwı kerekligin túsindirip ótiw kerek.
Mısalı, oqıwshı bul sorawǵa “Shıǵarma qaraqalpaq xalqınıń biy saylaw dástúri,
biyler arasındaǵı alaawızlıqtıń kishkene bir kórinisin kórsetiw, xannıń turaqsızlıǵı,
maqtanshaqlıǵı, jas óspirimlerdiń danalıǵı, sonıń menen birge tez juwap hám
shıdamsızlıǵı, olardıń jas ózgesheligine baylanıslı minez qulqın da ashıp beriwge
qaratılǵan”- degen sıyaqlı juwaplardı berse, túsiniw dárejesi qáliplestirilgen bolıp
esaplanadı. Qollanıw dárejesi basqıshında oqıwshılarǵa tekstti oqıwdan aldın berilgen
tapsırma esine salınadı. Qálewshi oqıwshılarǵa ózleri sızǵan qatarlar oqıtıladı hám bul
qatarlardı ne ushın tańlap alǵanlıǵı soraladı hám oqıwshı bunı talqılap beriwi kerek.
Mısalı, oqıwshı úzindidegi
“-Xanımız, ruxsat etseńiz,-dep Maman jáne tikeydi. –
Bálkim, berilip atırǵan juwaplar durıs shıǵar. Biraq bunday sorawlarǵa juwap beriw
ushın oylanıw az. Kóp jasaǵanlar biler, bálkim. Menińshe adamdı qulaq azdırsa kerek,
xanımız. –Juwabıń maqul, balam,-dedi xan birden. –Men haqqındaǵı shuǵıl gáplerge
erseńiz azıp ketesiz. Bárekella, Orazan ulı,-dep maqulladı otırǵanlar”
[4.109]
degen
abzactı sızǵan hám ózine usı dana juwaptan belgili bir tárbiya alǵanlıǵın, keleshekte usı
nárseni eslep qalıwı kerekligin túsingen, sonday-aq xannıń Mamannıń juwabın óziniń
paydası ushın durıs qabıl etkenligin, negizinde Mamannıń názerde tutqanı basqa nárse
ekenligin ańlay alǵan oqıwshı, qollanıw basqıshın da durıs ózlestirgenin anıqlaw
múmkin. Talqılaw dárejesi basqıshı joqarıdaǵı úsh dárejege qaraǵanda mektep
oqıwshıları ushın biraz qıyınshılıq tuwdıradı, sebebi bunda bastan ayaq talqıǵa tartılıwı,
ideyası, teması, qaharmanlarǵa sıpatlama beriliwi, kórkem súwretlew quralları tabılıwı
tapsırma beriledi. Bundaǵı oqıwshılar ushın eń qolaylı tapsırma hár qatarǵa qaharmanlar
bólip beriliwi (xan, Murat shayıq, Maman biy, Esengeldi, Allayar, Amanlıq) olarǵa
minezleme beriw tapsırma qılınıwı múmkin, 10 minut waqıt beriw jetkilikli. Sonıń
XXI CENTURY RENAISSANCE IN THE PARADIGM OF SCIENCE,
EDUCATION AND TECHNOLOGY INNOVATIONS
95
menen birge teksttiń ishindegi bir abzactı alıp, sol abzacqa ózleriniń qatnasın , pikirlerin
qısqa jazıwdı tapsırıwǵa boladı. Mısalı,
“Juma. Jurt bul kúndi isenimsizlik penen kútti. Sebebi bul jerdiń hawası
ózgermeli. Jaz ba, qıs pa, jıldıń qaysı máwsimi bolıwına qaramastan, kún ózgerip sala
beredi. Jazda da alasapıran dawıl turadı. Alıs jaqlardan shań ákeledi, kóz ashtırmaydı
yamasa jawıp boladı, suwdan kiyimleriń etińe jabısıp, tislerińe shań kiredi. Eldiń xanı
Ǵayıp xannıń minezi de usı jerdiń tábiyatına megzes. Qápelimde ózgeredi. Usı jerdiń
urıǵınday sál epkinge qıysayıp sala beredi. Sonıń aldın alıw kerek.”
[4.105]
“
Ne ushın
jurt bul kúndi isenimsizlik penen kútti?” sıyaqlı oqıwshını oylanıwǵa májbúrleytuǵın
sorawlar, sonday-aq “Avtor awıldıń tábiyatı menen xannıń minezlemesin ne ushın bir-
birine salıstırıp súwretledi, óz pikirleriniz benen dálilleń” degen tapsırmalar beriliwi
maqsetke muwapıq boladı. Usınday tapsırmalar oqıwshılardı tekst ústinde islewge,
oylanıwǵa, onı talqılawǵa, eń áhmiyetlisi jeke pikirlerin jazba bayanlawǵa baǵdarlaydı.
Mine usı kónlikpelerdiń oqıwshıda qáliplese baslawı tórtinshi dárejeniń orınlanıwına
tiykar jaratadı. Sintezlew yamasa ulıwmalastırıw dárejesinde uzindide berilgen xan
sorawları hám juwaplardıń barlıǵın terip jazıwı hám usı pikirlerge ózleriniń qarama-qarsı
yamasa tárep pikirlerin bildirip kishi kólemli esse jaratıw múmkin. Yamasa jenilirek
tárizde bılayınsha soraw qoyıwǵa boladı. Úzindide berilgen xannıń sorawlarına siz qalay
juwap bergen bolar edińiz? Ne ushın? Maman biydiń jeńiske erisiwin qalay bahalaysız,
búgingi jaslar menen sol dáwir jaslarınıń sóylewi arasında qanday parq bar dep oylaysız
yamasa xannıń unamlı táreplerin kóre aldıńız ba,bul boyúnsha pikirlerinizdi bildiriń
sıyaqlı sorawlar hám olarǵa pikirlerin shártli túrde jazba bayanlawın tapsırma bergen
maqsetke muwapıq boladı, sebebi pikirdi awızsha beriwge qaraǵanda jazba jetkeriw biraz
quramalı hám kóp waqıtta meńgeriledi. Búgingi kúndegi ámelge engizilip atırǵan PISA
testlerinde barlıq sorawlarǵa pikirdi jazba beriliwi talap etiledi.
Bahalaw
dárejesinde oqıwshı shıǵarma haqqındaǵı pikirlerin juwmaqlastıradı,
kerek bolsa avtordıń jibergen qáte-kemshiliklerin, erisken tabısların óz poziciyasin tutqan
halda bahalaydı.
Affektiv
basqıshta shıǵarma waqıyaları, qaharmanları ózleriniń jeke ómirleri
menen salıstırılıwı, ishki sezimlerinen kelip shıqqan halda ózleri qálegeninshe baha
beriwge sharayat jaratıladı.
Psixomotor
-bul eń quramalı basqısh bolıp, bunda úyrenilgen tekst yamasa
shıǵarma boyınsha oqıwshı jeke dóretiwshilik jumıs isleydi, ilimiy maqala yamasa,
ádebiy sın maqala jazıw sıyaqlı jumıslardı orınlaydı. Biraq bul dáreje mektep
oqıwshılarınıń barlıǵınan talap etiliwi orınsız. Bul dáreje bir sabaq yamasa bir sherek
dawamında emes, jıl yamasa jıllar dawamında qáliplestiriliwi múmkin.
Juwmaqlastırıp aytqanda, Blum taksonomiyası sabaqlarda ápiwayıdan quramalıǵa
qaray basqıshpa-basqısh ótiw, oqıwda hám úyreniwde oqıwshılardıń maqsetti durıs
belgilew, tapsırmalardı sistemalı túrde orınlaw hám eń tiykarǵısı bilimlendiriw hám
jámiyetke zárúr bolǵan erkin pikirli oqıwshılardı tárbiyalawda úlken áhmiyetke iye.
PAYDALANÍLǴAN ÁDEBIYATLAR:
1. Йўлдош Қ, Йўлдош М. Бадиий таҳлил асослари. Тошкент: 2016. – 305 б.
2. Qomus. INFO. Onlayn ensiklopediya
XXI CENTURY RENAISSANCE IN THE PARADIGM OF SCIENCE,
EDUCATION AND TECHNOLOGY INNOVATIONS
96
3. https://ru.wikipedia.org/wiki. Википедия. Свободная энциклопедия
4. Ismaylova Z., Turımbetov B., Dáwletova A. Qaraqalpaq tili, 11-klass. (Oqıw basqa
tillerde alıp barılaruǵın klaslar ushın sabaqlıq) Nókis: «Qaraqalpaqstan», 2019. – 112 b.
5. Қайыпбергенов Т. Қарақалпақ дәстаны. Маман бий әпсанасы. Нөкис, «Билим»
баспасы, 2018. – 512 б.
MERITS AND DEMERITS OF AUTHENTIC MATERIALS IN TEACHING
READING
Tenelova Z.
Nukus, Uzbekistan
MA Student, Berdakh Karakalpak State University
e-mail:
zamiratenelova8@gmail.com
+998882201717
Annotation:
The author introduces the primary focus of the article, which is an
exploration of commonly used materials in English as a Foreign Language (EFL)
classes, specifically reading texts, films and videos, and computer programs. The article
aims to present a comprehensive list of advantages and disadvantages associated with
the use of authentic texts and materials in the classroom and the significance of
incorporating authentic texts into the classroom setting and highlights that these
materials serve multiple functions.
Key words:
reading,
authentic materials, merits and demerits, teaching reading, reading
texts; films and videos; computer programs
Reading holds distinct meanings for individuals; for some, it is about recognizing
written words, while for others, it is an opportunity to refine pronunciation and practice
speaking. Regardless of its diverse interpretations, reading is a daily practice, integral to
our lives yet often taken for granted. It’s assumed to be a universal skill, but its purpose
varies based on individual objectives.
In language education, the use of authentic materials in the classroom is a
pertinent subject, especially for learners at the B2 level or for the lyceum students. These
materials expose students to real language in real contexts, offering a practical approach
to language acquisition. The advantages of incorporating authentic materials are
manifold. They not only serve as powerful motivators, instilling a sense of
accomplishment and encouraging further exploration but also reflect the evolving nature
of language. With a wide variety of text types, these materials prove versatile, promoting
different skills and allowing for repeated use and updates.
There is no doubt that today English teachers have a lot of choices in terms of
teaching materials. Choosing them, we are to keep in mind that we should focus students’
attention not only on grammar structures and vocabulary but prepare them for real
communication where the knowledge of culture is sometimes crucial. Thus, the use of
authentic materials can help solve this problem. The majority of scholars define authentic
materials as materials, which are designed for native speakers; they are real texts,
