ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1171
DARSLARNI TASHKIL QILISH SAMARADORLIKNI OSHIRISH
Abduraximov Doniyor Baxodirovich
Guliston davlat universiteti dotsenti.
Taniberdiyev Akbarjon Abdug‘aniyevich
Guliston davlat universiteti katta o‘qituvchisi.
Monasipova Renata Fidanovna
Guliston davlat universiteti o‘qituvchisi.
Ismatillayev Avazbek
Guliston davlat universiteti o‘qituvchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.7976819
Annotatsiya.
Biz bugun axborotlashgan jamiyatlar dunyosida, tobora rivojlanayotgan
globallashuv jarayonlari, axborot-kommunikatsiya va internet texnologiyalari xamda intelektual
tarraqqiyot hal qiluvchi rol o‘ynayotgan jamiyatda yashamoqdamiz. Respudlikamizda davlat
miqyosida ushbu sohalarga alohida ahamiyat berid kelinmoqda. Ushbu maqolada darslarni
tashkil qilish samaradorlikni oshirish bo‘yicha taklif va mulohazalar ishlab chiqilgan.
Kalit so‘zlar:
AKT, kompyuter, ta’lim, dars, darsdan tashqari mashg‘ulot, shaxs.
INCREASING THE EFFICIENCY OF ORGANIZING LESSONS
Abstract.
Today, we live in the world of information societies, in a society where
increasingly developing globalization processes, information and communication and Internet
technologies, as well as intellectual development play a decisive role. In our country, these areas
are given special importance at the state level. In this article, proposals and comments on
improving the effectiveness of the organization of classes have been developed.
Key words:
ICT, computer, education, lesson, extracurricular activity, person.
ПОВЫШЕНИЕ ЭФФЕКТИВНОСТИ ОРГАНИЗАЦИИ УРОКОВ
Аннотация.
Сегодня мы живем в мире информационных обществ, в обществе, где
решающую роль играют все более развивающиеся процессы глобализации, информационно-
коммуникационные и интернет-технологии, а также интеллектуальное развитие. В
нашей стране этим направлениям придается особое значение на государственном уровне.
В данной статье разработаны предложения и замечания по повышению эффективности
организации занятий.
Ключевые слова:
ИКТ, компьютер, образование, урок, внеклассная деятельность,
человек.
Ta’lim jarayonining mohiyatini o‘zaro bog‘langan uchta-o‘qitish, tarbiyalash va
rivojlantirish kabi omillar tashkil etadi. Shu o‘rinda ushbu jarayonning pedagogik “ayyorliklari”ni
istisno qilgan xolda, olingan bilimlarni mustaxkamlashning psixologik tabiati alohida o‘rin
tutishini ta’kidlash mumkin. Ushbu jarayon anglangan, sinalgan hamda ko‘nikma va malaka
darajasiga etkazilgan bo‘lsagina muayyan bilim inson tomonidan egallangan bo‘ladi. Anglash,
sinash va olingan bilimlarni ko‘p marotaba takrorlash jarayoni, odatda, mashg‘ulotlarning faol
shakllarida amalga oshiriladi. Bu shakllar turlicha va bir-birlaridan nafaqat uslubiy hamda didaktik
ta’minlanganligi bilan, balki o‘qituvchining ta’siri yo‘naltirilgan ob’ekt, aniqrog‘i, shaxsning
kognitiv, samarali va motivli-erkli tomonlari bilan farqlanadi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1172
Darslarni tashkil qilishda, mavzu yuzasidan kelib chiqqan xolda mavzuning moxiyati va
mazmunini to‘la ochib bera oladigan va talabalarga etkazib bera olishda yuqori samara ko‘rsata
oladigan metodlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Ma’ruza, amaliyot, seminar va
laboratoriya darslarini tashkil qilish xar bir dars shaklidan kelib chiqib qo‘yilgan ta’lablar asosida
amalga oshiriladi. Darslarni tashkil qilishda an’anaviy va zamonaviy metodlardan to‘g‘ri
foydalanish ta’labi qo‘yiladi.
An’anaviy: tushuntirish, suhbat, savol-javob, kuzatish, yozma ishlarni bajarish va
boshqalar. Zamonayiv-Interfaol: muzyorar, keys, debat, zanjir, 6x6x6 va boshqalarni misol
keltirish mumkin.
An’anaviy va zamonaviy-interfaol metodlardan foydalanib informatika va axborot-
texnologiyalari fanlarini tashkil qilish.
Mashg‘ulotlarda qo‘llanilayotgan
«Case-Study»,
«Aqliy hujum», «Tajirba o‘tkazish»
kabi metodlar oliy ta’limda keng qo‘llanadigan anchagina mashhur metodlar. Bu usullar katta
miqdordagi g‘oyalarni yig‘ish, talaba shaxsini ayni bir xil fikrlash inertsiyasidan holi qilish, ijodiy
vazifalarni echish jarayonida dastlab paydo bo‘lgan fikrlarni engishdir.
Keys metodi oliy ta’lim muassasalarida o‘qitilayotgan fanlar bo‘yicha talabalarning
bilimini sinashga undan rejalashtirilgan imtihon va sinovlarda ham foydalanish mumkin.
Keys o‘qituvchiga o‘qitishning ixtiyoyoriy bosqichida va turli maqsad (predmetni
o‘qitishda, imtixon va sinov o‘tkazishda, mustaqil ishlarni tashkil etishda va boo‘qalar)da
foydalanish imkoniyatini beradi.
1-rasm. Keysdan foydalanib, o‘qitish chizmasi.
«Case-Study»
metodida baxs munozara markaziy o‘rinni egallaydi. Undan, odatda,
talabalar etarli darajada bilim olgan va mustaqil fikrlashga erishgan, o‘zlarini fikrlarini
asoslaydigan, isbotlay oladigan paytlarida foydalanish maqsadga muvofiq.
Aqliy hujum,
ba’zan miyyaga xujum xam deb ataladi. Bunda ko‘proq g‘yalarni yaratish va
generatsiya qilishdan iborat tezkor vazifa bajarilib, mikroguruh a’zolari shaxsiy g‘yalarini ilgari
surish orqali (generatsiya qilish orqali) qiyin muammo echimi topiladi.
Informatika fanidan ma’ruza amaliyot va seminar mashg‘ulotlarini tashkil etishda yuqorida
ko‘rsatilgan metodlar ko‘plab tajriba sinovlari orqali yuqori samara ko‘rsatib kelmoqda.
Informatika bo‘yicha darsdan tashqari mashg‘ulotlari tashkil qilish uchun bir necha
mavzularini keltiramiz:
Yangi axborot texnologiyalari
1. Yangi axborot texnologiyalari bizning hayotimizda,
2. Yangi axborot texnologiyalarining ta’minotlari
Кейс-ўқитиш
Сўров (тақдимот)
Очиқ мунозара
Бошқарувч
и
Эркин
Яккама
якка
Гуруҳий
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1173
3. Yangi axborot texnologiyalarining hayotimizdagi o‘rni.
Ada Lavleys
1.
A. Lavleys hayoti
2.
A.Lavleysning Ch. Bebidj bilan ishlari.
3.
Programmalashtirishga qaratilgan A.Lavleysning atamalari.
Web texnologiyalari
1.
Web texnologiyalari haqida.
2.
HTML tili.
3.
Web sahifa yaratish uchun dasturiy ta’minotlari haqida
Internet- global komyuter tarmog‘i
1)
Internet –Global kompyuter tarmog‘i
2)
Internet tarmog‘ida adreslarning tuzilishi va sistemaviyligi
3)
Internet xizmatlari va ularning turlari
4)
Internet Explorer dasturi
5)
Internet tarmog‘ida qidiruvni tashkil etish.
6)
Internet va muloqot madaniyati
Darsdan tashqari mashg‘ulotlar o‘qituvchilar tomonidan informatikaga qiziqqan
o‘quvchilar bilan o‘tkaziladi. Bu ishni o‘qituvchi rejalashtiradi va kerakligicha aniqlashtiradi.
Darsdan tashqari mashg‘ulotlar shakllariga:
to‘garaklar,
disputlar,
konkurslar,
kechalar,
lektsiyalar,
devoriy gazetalar kiradi.
To‘garak
Informatika bo‘yicha to‘garak bu faol va natijaviy darsdan tashqari mashg‘ulotlardan biri.
To‘garak asosida ixtiyoriylik printsipi yotadi. Odatda to‘garaklar yaxshi o‘qiydigan o‘quvchilar
uchun tashkil etiladi. Ammo ba’zida yaxshi o‘qimaydigan o‘quvchilar ham xoxish bildiradilar va
to‘garakda yaxshi natijalarga erishadilar. Faqat bunday o‘quvchilarga e’tibor berib qarash kerak.
Kompyuterga, informatikaga bo‘lgan qiziqishlarini mustahkamlashga harakat qilish kerak.
To‘garak ishini 2 yo‘nalishga ajratsa bo‘ladi. Birinchisi, asosan, fikrlashni rivojlantirishga va
hisoblash texnikasi, informatikaga bo‘lgan boshlanich qiziqishni shakllantirishga yo‘naltirilgan.
Ikkinchisi, informatika bo‘yicha bilimlarni chuqurlashtirish va dasturlash tillarni o‘rganish.
Ekskursiyalar
O‘quvchilar ekskursiyalarga juda qiziqadilar. Ma’lumki, o‘quvchilarni maktab matbuoti
bilan tarbiyalash darsdan tashqari mashg‘ulotlarning muhim yo‘nalishi. U maktab gazetalari
mazmuni va o‘quvchilarni gazeta chiqarish jarayonida muharrir, redkollegiya va korrespondent
sifatida faol qatnashish ta’siri ostida amalga oshiriladi. O‘quvchilar EHM yordamida mustaqil
gazeta chiqarishlari uchun, ularni tekst va grafik redaktorlari bilan ishlashga o‘rgatish kerak.
Kecha va konkurslar
Kecha va konkurslar o‘quvchilar bilan ishlashda muhim ahamiyatga ega.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1174
O‘quvchilarda har xil konkurslar qiziqish uyg‘otadi. Informatika bo‘yicha konkurs sifatida
“Nima?, Qaerda?, Qachon?”,
“Kompyuter o‘yini musobaqasi” o‘yinlarini tashkil qilish zarur.
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkin informatika fanlaridan dars mashg‘ulotlarini tashkil
qilishda turli texnik va metodik vositalardan samaraliy foydalanish samaradorlikni oshirishda
muximdir. Nafaqat informatika balki boshqa fanlardan dars mashg‘ulotlarini va darsdan tashqari
mashg‘ulotlarni tashkil qilishda muximdir.
REFERENCES
1.
Avazbek Ismatillayev (2022). Biometric information security systems. Science and
Education, 3 (8), 17-22.
2.
Taniberdiev Akbarjon Abduganievich, & Taniberdiev Akmal Abduganievich (2016).
Cluster-module as a method of improving the current trend in the structure of the lesson of
physical culture for students with different levels of physical fitness. European science
review, (9-10), 157-159.
3.
Танибердиев, А. А., & Танибердиев, А. А. (2016). Кластерно-модульный метод как
современная тенденция совершенствования в структуре урока по физической
культуре
для
студентов
с
различным
уровнем
физической
подготовленности. Молодой ученый, (11), 1555-1558.
4.
Taniberdiev, A. A., & Taniberdiev, A. A. Section 7. Pedagogy. September–October, 157.
5.
Абдураимов, Д. Э., Норматова, М. Н., & Монасипова, Р. Ф. (2021). УГРОЗЫ В
ИНТЕРНЕТЕ И СПОСОБЫ ИХ УСТРАНЕНИЯ. Экономика и социум, (7 (86)), 351-
356.
6.
Абдураимов, Д. Э. Ў., Норматова, М. Н., & Монасипова, Р. Ф. (2021). ЛИБМАН
ТИПИДАГИ ИТЕРАЦИН УСУЛНИ ЭЛАСТИКЛИК НАЗАРИЯСИ МАСАЛАСИГА
ҚЎЛЛАШНИНГ МАТЕМАТИК МОДЕЛИ. Science and Education, 2(1), 15-20.
7.
Abduraximov, D. B., & Toshtemirov, D. E. (2020). Mutaxassislik fanlarini o‘qitish
metodikasi. O‘quv qo‘llanma.
8.
Abduraximov, D. B. Text of lectures on economic informatics. Gulistan 2008.
9.
Абдурахимов,
Д.
А.
(2016).
Прогнозирование
развития
регионов
Узбекистана. Молодой ученый, (21-1), 2-4.
10.
Kornilov, G. P., Abdulveleev, I. R., Logunova, O. S., Kalandarov, P. I., Tursunov, O.,
Kodirov, D., & Abdurakhimov, D. (2022, December). Electric power supply of steel
producing companies: Schematic design solutions to improve reliability of power grids.
In AIP Conference Proceedings (Vol. 2686, No. 1, p. 020005). AIP Publishing LLC.
11.
D. Abduraximov, & M. Baxodirov (2022). TA’LIMNI AXBOROTLASHTIRISHDA
ZAMONAVIY
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI
IMKONIYATLARIDAN
FOYDALANISH.
Science
and
innovation,
1
(B7),
1529-1534.
doi:
10.5281/zenodo.7315741
12.
Абдурахимов, Д. Б. (2022). АХБОРОТЛАШГАН ЖАМИЯТДА ИНТЕРНЕТДАН
ФОЙДАЛАНИШНИНГ ИЖОБИЙ ВА САЛБИЙ ОҚИБАТЛАРИ. Экономика и
социум, (1-1 (92)), 287-292.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1175
13.
Abduraximov, D. ., Taniberdiyev, A., Monasipova, R. ., & Ismatillayev , A. (2023).
O‘QITUVCHINING
INNOVATSION
FAOLIYATGA
TAYYORLASH
METODLARI. Евразийский журнал технологий и инноваций, 1(5 Part 2), 123–127.
извлечено от https://in-academy.uz/index.php/ejti/article/view/15421.
14.
Аbduraximov, D. B. (2019). FEATURES OF THE USE OF INFORMATION AND
COMMUNICATION TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL PROCESS. Bulletin
of Gulistan State University, 2020(2), 28-33.
15.
Абдуқодиров, А. А., & Тоштемиров, Д. Э. (2019). Таълим муассасаларида
ахбороткоммуникация технологияларидан фойдаланиш методикаси. Монография.
Гулистон:“Университет, 232.
16.
Toshtemirov Doniyor Eshbayevich (2022). ЎҚУВ ЖАРАЁНИДА РАҚАМЛИ
ТЕХНОЛОГИЯЛАР ИМКОНИЯТЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ. Science and
innovation, 1 (Special Issue 2), 554-560. doi: 10.5281/zenodo.7368049
17.
Doniyor Baxtiyor O‘G‘Li Jonibekov, & Doniyor Toshtemirov (2021). AQLIY BILISH
DARAJASINI
ANIQLASHDA
DIDAKTIK
O‘YIN
METODLARIDAN
FOYDALANISH USULLARI. Scientific progress, 2 (2), 1052-1062.
18.
Negmatulloev , Z., Abduraximov , D. ., Allayorov , S. ., & Adilov, A. . (2023). MATHCAD
MUHITIDADA DASTURLASH. Евразийский журнал технологий и инноваций, 1(5
Part 2), 41–45. извлечено от https://in-academy.uz/index.php/ejti/article/view/15205
19.
Mavlonov, S. ., Monasipova , R. ., & Qilichev, S. . (2023). ELEKTRON TA’LIM
MUHITLARIDA AXBOROT XAVFSIZLIGI TA’LIMINING SAMARALIGINI
OSHIRISH TAMOILLARI. Евразийский журнал технологий и инноваций, 1(5 Part 2),
37–40. извлечено от https://in-academy.uz/index.php/ejti/article/view/15204
