XALQARO BAHOLASH DASTURINING TA’LIM SIFATIDAGI
METODIK AHAMIYATI
Sotiboldiyeva Shoxista Jaloliddin qizi
1
Tashkent University of Applied Sciences, Gavhar Str. 1, Tashkent 100149, Uzbekistan
Sotiboldiyevashoxista@gmal.com )
https://doi.org/10.5281/zenodo.10466983
Keywords:
development, education, upbringing, international, assessment,
Abstract:
At a time when our country is rapidly developing on the path of innovative development,
comprehensive support for the creative ideas and creativity of young people, who are the successors of our future, the
formation of their knowledge, skills and qualifications, and advanced foreign experiences, an international standard and
improving the assessment system based on requirements, studying international experiences, comprehensive comparative
analysis of the existing system, and close cooperation with relevant international and foreign organizations, agencies, and
research institutions are important. For this purpose, with the decision of the Cabinet of Ministers of the Republic of
Uzbekistan "On measures to organize international research in the field of education quality assessment in the public
education system" dated December 8, 2018 No. 997 of the Ministers of the Republic of Uzbekistan The National Center for
the Implementation of International Researches on the Evaluation of the Quality of Education was established under the
State Inspection of Education Quality Control under the Ministry of Education. At the same time, the tasks of participation
in international studies on the assessment of the quality of education were determined. Education has always been the basis
of the development of society. Because a person is at the center of all relationships and connections in society. The
revolution in science, technology and information has turned man and his scientific and educational potential into a decisive
factor
of
socio-economic
development.
1 INTRODUCTION
So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga
oshirilayotgan islohotlar natijasida ulkan iqtisodiy
o‘sish ko‘rsatkichlariga erishilayotganligi barcha
sohalarda malakali kadrlar va yetuk mutaxassislarga
bo‘lgan talabni yanada oshirmoqda. Bu o‘z
-
o‘zidan
o‘quvchilarning ta’lim
-tarbiyasi har tomonlama
e’tiborni kuchaytiradi.
Barqaror iqtisodiy o‘sishni ta’minlash, xalqaro
mehnat taqsimotida munosib o‘rin egallash, milliy
iqtisodiyotning raqobatbardoshligini ta’minlash
muammolari ko‘p jihatdan ish kuchining bilimi,
malakasi, vaziyatga qarab ish tuta olishiga bog‘liq.
Kelajakda erishishimiz lozim bo‘lgan buyuk
maqsadlarga erishish uchun eng avvalo yuqori
malakali,
zamon
talabiga
javob
beradigan
mutaxassis
kadrlar
tayyorlashimiz
kerak.
O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish
bo‘yicha Harakatlar strategiyasida belgilangan
vazifalarga
muvofiq
maktabgacha
yoshdagi
bolalarning maktabgacha ta’limga to‘liq qamrab
olinishi, 11 yillik o‘rta ta’limning joriy qilinishi
munosabati bilan yuzaga kelgan malakali pedagog
kadrlarga
ehtiyoj
masalasi
oliy
ta’limning
pedagogika yo‘nalishlarida sirtqi (maxsussirtqi),
kechki (smenali), ikkinchi oliy ta’lim hamda xorijiy
davlatlar bilan qo‘shma ta’lim dasturlari asosida
kadrlar tayyorlashni yo‘lga qo‘yish bilan o‘z
yechimini topmoqda. Respublika xalq ta’limi
tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro
tadqiqotlarni tashkil etish, xalqaro aloqalarni
o‘rnatish, o‘quvchi
-yoshlarning ilmiy-tadqiqot va
innovatsiya faoliyatini, eng avvalo, yosh avlodning
ijodiy g‘oyalari va ijodkorligini har tomonlama
qo‘llab
-
quvvatlash
hamda
rag‘batlantirish
maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining 2018 yil 12 dekabrda “Xalq ta’limi
tizimida ta’lim sifatini baholash so
hasidagi xalqaro
tadqiqotlarni
tashkil
etish
chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi 997
-son qarori qabul qilindi.
Globallashuv sharoitida shiddat bilan rivojlanib
borayotgan davr davlat va jamiyat oldiga dolzarbligi
va qamrovi kun sayin ortib borayotgan zamonaviy
talablarni
qo‘ymoqda.
Olamshumul
strategik
maqsadlarga erishish, yangi marralarni zabt etish,
rivojlangan davlatlar qatoridan o‘rin olish uchun
mamlakatda bilimli, tajribali va zamonaviy
fikrlaydigan
yuksak
salohiyatli
kadrlar,
mutaxassislarning
o‘rni
beq
iyos.Bunday
raqobatbardosh
kadrlarga
bo‘lgan
ehtiyojni
qondirish zamirida inson kapitali, sodda qilib
aytganda, inson, uning salohiyatini kashf etish
hamda uni buyuk maqsadlarga erishishga safarbar
qilish kabi ulug‘vor vazifalar turadi. O‘zbekiston
innovatsion taraqqiyot yo‘lida rivojlanib borayotgan
davrda
kelajagimiz
davomchilari
bo‘lgan
o‘quvchilarning ijodiy fikrlash g‘oyasi, ijodkorligi
har
tomonlama
qo‘llab
-quvvatlanmoqda.
So‘zimning isboti sifatida O‘zbekiston Respublikasi
Prezidenti Sh.Mirziyoevning quyidagi fikrlarini
keltirishni o‘rinli deb topdim“ mamlakatimizning
dunyodagi
rivojlangan,
zamonaviy
davlatlar
qatoridan munosib o‘rin egallashi, avvalo, ilm
-fan
va ta’lim
-tarbiya sohasining rivoji bilan, bu borada
bizning dunyo miqyosida raqobatdosh bo‘la
olishimiz bilan uzviy bog‘liq...” Shunday ekan,
ta’lim sifati va samaradorligini oshirish yo‘lida
xorijiy ilm-
fan tajribasini o‘rganib, Respublikamiz
o‘quv maskanlarida PISA, TIMSS, PIRLS
dasturlarini
qo‘llash
muhimdir.
O‘zbekiston
Respublikasi xalq ta’limi tizimini 2030 yilgacha
rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risidagi
5712-sonli Farmonida 2030-yilga kelib, PISA
xalqaro dasturchi reytingida jahonning birinchi 30 ta
ilg‘or mamlakatlari qatoriga kirishga erishish hamda
xalq ta’lim tizimida ta’lim tizimini baholash
sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish asosida
o‘quvchilarning o‘qish, matematika va tabiiy
yo‘nalishdagi fanlardan savodxonlik darajasini
baholashga
yo‘naltirilgan
ta’lim
sifatini
baholashning milliy tizimini yaratish vazifalari
belgilangan. Konsepsiya doirasida o‘quvchilarning
tanqidiy va ijodiy fikrlash, axborotni mustaqil izlash,
tahlil qilish kompetensiyasi va malakalarining
rivojlanishiga alohida zamonaviy innovatsion
iqtisodiyot talablariga javob beradigan umumta’lim
dasturlari va yangi davlat ta’lim standarti joriy
etildiki, bu esa ta’lim oluvchining bilim darajasini
baholashda xalqaro PISA dasturida ishtirok etish
imkonini berdi. Xalqaro ekspertlar ta’kidlashicha,
boshlang‘ich maktabda maktab o‘quvchilarining
keyingi tarbiyasida muvaffaqiyat qozonish uchun
poydevor qo‘yilgan. Shunday ekan bizning
oldimizdagi bosh maqsadimiz o‘quvchilarimizning
xalqaro baholash dasturi asosida o‘qitishimiz
kerakligini har bir pedagog tushunib anglab yetishi
lozimligini
ko‘rsatadi.
Boshlang‘ich
sinf
o‘quvchilarida o‘z ko‘nikma va malakalarini nazorat
qilish va ob’ektiv tarzda baholay olishga oid
mas’uliyat ham shakllangan bo‘lishi kerak.
O‘quvchining
o‘zi
berilgan
o‘quv
materialni
modellashtira olish
ko‘nikmasiga
ega
bo‘lishi
zarur.
Bu jarayonda o‘quvchining o‘zi mustaqil tarzda har
qanday sxema model bo‘la olmasligini tushunib
yetishi kerak, bir so‘z bilan aytganda unda faraz qila
olish ko‘nikmasi hosil bo‘lishi kerak. Ayni shu
rivojlantiruvchi ta’lim jarayoni o‘quvchining ongini,
tafakkurini rivojlantirishga hamda uning shaxsiy
taraqqiyotiga
keng
imkoniyat
yaratadi.
Matematikani
o‘qitish
sistemasida masalalar yechish
samarali mashq qilish turlaridan biridir. Masalalar
yechish avvalo bolalarda mukammal matematik
tushunchalarni shakllantirishi, ularning o‘quv
dasturida belgilab berilgan nazariy bilimlarni
o‘zlashtirishlarida
muhim
ahamiyatga
ega.
O’zbekiston Respublikasida shakllangan uzluksiz
ta’lim tizimi barkamol shaxs va malakali
mutaxassisni tayyorlash jarayonining samarali
tashkil etilishini ta’minlashga xizmat qiladi.
Uzluksiz ta’lim tizimi doirasida faoliyat olib
boruvchi ta’lim muassasalari ilg’or, demokratik
hamda insonparvar g’oyalarga tayangan, hamda
yangicha mazmunga ega bulgan ta’lim jarayonini
tashkil etishda muhim o’rin tutadi.
Uzluksiz ta’lim
tizimini
shakllantirish,
shuningdek,
ta’lim
mazmunini
yangilash
ta’lim
sohasida
olib
borilayotgan islohotlarning bosh g’oyasi sanaladi.
Mamlakatimizda rivojlanishning muhim sharti
zomonaviy iqtisodiyot fan, madaniyat, texnika,
texnologiya rivoji asosida kadrlar tayyorlashning
takomillashgan tizimini yaratishdan iborat. Bugungi
kunda mustaqil taraqqiyot yo‘lidan borayotgan
mamlakatimizning uzluksiz ta’lim tizimini isloh
qilish va takomillashtirish, yangi sifat bosqichiga
ko‘tarish, unga ilg‘or pedagogik va axborot
texnologiyalarini joriy qilish hamda samaradorligini
oshirish davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. Xalqaro
baholash dasturi asosida o’quvchilarning bilim ,
ko’nikma va malakalarini baholashda texnika va
ilg‘or texnologiya yutuqlaridan foydalangan holda
yosh avlodga ta’lim va tarbiya berishning maqsad,
mazmun, uslub va vositalarini ilmiy jihatdan
ta’minlash dolzarb muammolarning biri hisoblanadi.
O’zbekiston
Respublikasida
amalga
oshirilayotgan
ta’lim
sohasidagi
islohatlar
Respublikaning
ravnaqini
ta’minlaydigan
istiqboldagi rejalarini amalga oshirishda muhim
o’rin topadi. 2017 yilga kelib davlatimizning barcha
sohalarida yangi davr boshlandi, shu qatori ta’lim
sohasida ham yangi islohatlar kiritildi. Bugungi
kunda
ta’lim
ma’zmunini
yangilash,
takomillashtirish
o’qitish
samaradorligini
va
o’qituvchilarning kasbiy mahoratini oshirish, ilg’or
pedagogik tajribalarni keng ommalashtirish bo’yicha
ham ancha ishlar amalga oshirilmoqda. 2017 yil 15
martdagi “Umumiy o’rta ta’lim to’g’risidagi
nizomni tasdiqlash haqida” gi 140-sonli qaror,
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining
2017 yil 6 apreldagi “Umumiy o’rta ta’lim va o’rta
maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim
standartlarini tasdiqlash to’g’risida” gi 187-sonli
qarori
bilan
kompetensiyaviy
yondashuvga
asoslangan umumta’lim fanlari bo’yicha “Davlat
ta’lim standarti” tasdiqlandi. Kompetensiyaviy
yondashuvga asos langan davlat ta’limi standarti
kuchga kirib, ta’lim muassasalarida bosqichma-
bosqich amalga oshirilmoqda. Hozirgi kunda ta’lim
jarayonida
interaktiv
metodlar,
innovatsion
texnologiyalar,
pedagogik
va
axborot
texnologiyalarini o’quv jarayonida qo’llashga
bo’lgan qiziqish, e’tibor kundan kunga kuchayib
bormoqda, bunday bo’lishining sabablaridan biri,
shu vaqtgacha an’anaviy ta’limda o’qituvchi –
o’quvchini faqat tayyor bilimlarni egallashga
o’rgatilgan bo’lsa, zamonaviy texnologiyalar ularni
egallayotgan bilimlarini o’zlari qidirib topishlariga,
mustaqil o’rganib, tahlil qilishlariga, xatto
xulosalarni ham o’zlari keltirib chiqarishlariga
o’rgatadi.
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining
“O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish
boyicha Haraktlar strategiyasi to’g’risidagi”gi PF
-
4947-sonli Farmoni 2017 yil 7 fevralda tasdiqlandi,
2017-2021-
yillarda
O’zbekiston Respublikasini
rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishlari
belgilandi. Ijtimoiy sohani rivojlantirishning ustuvor
yo’nalishida, ta’lim va fan sohasida uzluksiz ta’lim
tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta’lim
xizmatlari
imkoniyatlarini
oshirish
mehnat
bozorining zamonaviy extiyojlariga mos yuqori
malakali kadrlar tayyorlash siyosatini davom ettirish
belgilab berildi.
Bu muhim vazifaning ijobiy hal etilishi ta’lim
jarayonini tashkil etishga nisbatan yangicha
yondashuvni
taqozo
qiladi.
O’zbekiston
Respublikasining uzluksiz ta’lim tizimining barcha
bosqichlarida ta’lim jarayonining samaradorligini
oshirishga xizmat qiluvchi omillarni izlab topish, bu
borada eng maqbul omil deb topilgan yangi
pedagogik texnologiyalarni umumiy o’rta ta’lim,
kasb-hunar kollejlari, akademik litseylari va oliy
o’quv yurti faoliyatlariga tatbiq etish borasida
amaliy harakatlarni olib borish maqsadga muvofiq
deb hisoblanmoqda. Ushbu nazariy xulosaning
amaliy tadbiqi sifatida bir qator tadqiqot ishlari
amalga oshirilgan va oshirilmoqda. Ta’lim
jarayoniga yangi pedagogik texnologiyalarni tatbiq
etish borasida umumiy o’rta ta’lim tizimida ham
izlanishlarning tashkil etilayotganligi alohida
e’tiborga molikdir. Zero, oliy ta’lim tizimi ijtimoiy
zaruriyat sifatida namoyon bo’layotgan malakali
mutaxassisni tarbiyalash jarayonida o’ziga xos o’rin
tutadi. Umumiy o’rta ta’lim, kasb
-hunar kollejlari,
akademik litsey va oliy o’quv yurtlarida turli
yo’nalishlarda
malakali
kadrlarni
tayyorlash
davrning o’ta muhim talabi bo’lib, bu borada barcha
imkoniyatlarni ishga solish alohida dolzarblik kasb
etadi.
PISA testlari 5 ta yoʻnalish boʻyicha
oʻqish,
matematik
savodxonlik,
tabiiy-ilmiy
fanlar,
hamkorlikda muammolarni hal qilish va moliyaviy
savodxonlik
oʻtkaziladi. Testlarda asosiy eʼtibor
oʻquvchilarning mazkur yoʻnalishlar boʻyicha eng
asosiy tushunchalarni bilishi, bazaviy bilim va
koʻnikmalarni
egallagani,
ulardan
hayotiy
vaziyatlarda foydalana olishiga qaratiladi.
PISA sinovlarida toʻrt xil sinov usulidan
foydalaniladi:
Bir javobli testlar;
Bir nechta javobli testlar;
Qisqa yoki batafsil javob yoziladigan savollar;
Biror muammoning yechimi boʻyicha oʻquvchi fikri
(odatda bunday savollarda tekshiruvchida umumiy
javoblar boʻladi, oʻquvchi javobi test tuzivchi
javobiga aynan mos kelishi talab qilinmaydi,
oʻquvchi ijodkorligi qoʻllab quvvatlanadi).Bundan
tashqari testlar bilan bir vaqtda oʻquvchilardan
anketalar ham olish nazarda tutilgan.
Oʻqish savodxonligi
: Insonning matn shaklida
berilgan maʼlumotlarni tushina olish va ularga
reaksiya bera olish koʻnikmasi, jamiyat hayotida
faol qatnashish jarayonida oʻqigan maʼlumotlaridan
oʻz maqsadlari yoʻlida foydalana olish, bilim va
imkoniyatlarini oshira olish layoqati.
Bu yerda, oʻqish savodxonligi tushunchasi keng
maʼno kasb etadi. Bu yoʻnalish maqsadi
oʻquvchining berilgan badiiy asardan parcha,
biografiya, xat, hujjat, gazeta va jurnallardan olingan
maqolalar, turli qoʻllanmalar, geografik kartalar kabi
rangba-rang tematikadagi, tarkibida matnni ochib
berishga moʻljallangan diagrammalar, rasmlar,
kartalar, grafik va jadvallar berilgan matnni
tushinishi, mazmuni haqida fikr yurita olish, matn
mazmuniga baho berish va oʻqiganlari haqida oʻz
fikrini bera olishi kabi kompetensiyalarini aniqlash
hisoblanadi.
Matematik
savodxonlik:
Insonning
matematikaning oʻzi yashayotgan olamdagi oʻrnini
bilishi, matematik jarayonlarni toʻgʻri va toʻliq
asoslay
olishini
tekshiradi.
Shaxsning
matematikadan
yaratuvchan,
qiziquvchan
va
fikrlovchi insonning hozirgi va kelajakdagi
matematik bilimlarga boʻlgan ehtiyojini qondira
oladigan darajada foydalana olishini taʼminlash bu
boʻlimning asosiy maqsadidir.
Bu boʻlimdagi savodxonlik terminidan bu boʻlim
maqsadi odatda maktab dasturida beriladigan
bilimlarni qay darajada oʻzlashtirganini aniqlash
emasligni koʻrsatish uchun foydalanilgan. Asosiy
eʼtibor matematik bilimlardan turli xil hayotiy
vaziyatlarda fikrlash va intiutiv qaror qabul qilish
talab qilinadigan turli uslublaridan qoʻllagan holda
foydalana olish nazarda tutiladi. Lekin bu turdagi
savollarga javob berishda maktab dasturida
beriladigan bilim va koʻnikmalar zarur boʻlishi
mumkin.
Bu yoʻnalish sinovlarida odatda hayotning turli
sohalarida (tibbiyot, turar joy, sport va hk.) duch
kelinishi mumkin boʻlgan matematikaga oid
vaziyatlar taklif qilinadi.
Tabiiy-ilmiy fanlar savodxonligi:
Hayotiy
hodisalarda ilmiy usulda hal qilinishi mumkin
boʻlgan muammolarni aniqlash, kuzatuv va
tajribalar
asosida
xulosalar
chiqarish
kompetensiyasi. Bu xulosalar atrofimizdagi olamni
tushinish va inson faoliyati natijasida unda sodir
boʻlayotgan oʻzgarishlarni anglab yetish, shunga
koʻra kerakli qarorlar qabul qila olish koʻnikmasini
rivojlantirish bu boʻlimning asosiy maqsadidir.
Bu savodxonlik asosi bizning maktablarimizda
fizika
(astronomiya
elamentlari
bilan
birga),
fanlari
oʻqitilish jarayonida berilishi koʻzda tutilgan.
CONCLUSIONS
Oʻqish savodxonligi
: Insonning matn shaklida
berilgan maʼlumotlarni tushina olish va ularga
reaksiya bera olish koʻnikmasi, jamiyat hayotida
faol qatnashish jarayonida oʻqigan maʼlumotlaridan
oʻz maqsadlari yoʻlida foydalana olish, bilim va
imkoniyatlarini oshira olish layoqati.
Bu yerda, oʻqish savodxonligi tushunchasi keng
maʼno kasb etadi. Bu yoʻnalish maqsadi
oʻquvchining berilgan badiiy asardan parcha,
biografiya, xat, hujjat, gazeta va jurnallardan olingan
maqolalar, turli qoʻllanmalar, geografik kartalar kabi
rangba-rang tematikadagi, tarkibida matnni ochib
berishga moʻljallangan diagrammalar, rasmlar,
kartalar, grafik va jadvallar berilgan matnni
tushinishi, mazmuni haqida fikr yurita olish, matn
mazmuniga baho berish va oʻqiganlari haqida oʻz
fikrini bera olishi kabi kompetensiyalarini aniqlash
hisoblanadi.
Matematik
savodxonlik:
Insonning
matematikaning oʻzi yashayotgan olamdagi oʻrnini
bilishi, matematik jarayonlarni toʻgʻri va toʻliq
asoslay
olishini
tekshiradi.
Shaxsning
matematikadan yaratuvchan,
qiziquvchan
va
fikrlovchi insonning hozirgi va kelajakdagi
matematik bilimlarga boʻlgan ehtiyojini qondira
oladigan darajada foydalana olishini taʼminlash bu
boʻlimning asosiy maqsadidir.
Bu boʻlimdagi savodxonlik terminidan bu boʻlim
maqsadi odatda maktab dasturida beriladigan
bilimlarni qay darajada oʻzlashtirganini aniqlash
emasligni koʻrsatish uchun foydalanilgan. Asosiy
eʼtibor matematik bilimlardan turli xil hayotiy
vaziyatlarda fikrlash va intiutiv qaror qabul qilish
talab qilinadigan turli uslublaridan qoʻllagan holda
foydalana olish nazarda tutiladi. Lekin bu turdagi
savollarga javob berishda maktab dasturida
beriladigan bilim va koʻnikmalar zarur boʻlishi
mumkin. Bu yoʻnalish sinovlarida odatda hayotning
turli sohalarida (tibbiyot, turar joy, sport va hk.)
duch kelinishi mumkin boʻlgan matematikaga oid
vaziyatlar taklif qilinadi.
Tabiiy-ilmiy fanlar savodxonligi:
Hayotiy
hodisalarda ilmiy usulda hal qilinishi mumkin
boʻlgan muammolarni aniqlash, kuzatuv va
tajribalar
asosida
xulosalar
chiqarish
kompetensiyasi. Bu xulosalar atrofimizdagi olamni
tushinish va inson faoliyati natijasida unda sodir
boʻlayotgan oʻzgarishlarni anglab yetish, shunga
koʻra kerakli qarorlar qabul qila olish koʻnikmasini
rivojlantirish bu boʻlimning asosiy maqsadidir.
Bu savodxonlik asosi bizning maktablarimizda
fizika
(astronomiya
elamentlari
bilan
oʻqitilish jarayonida berilishi koʻzda tutilgan.
REFERENCES
[1]
Mirziyoyev Sh.M. “Erkin va farovon, demokratik
Oʻzbekiston davlatini mard va olijanob xalqimiz
bilan birga quramiz” mavzusidagi Oʻzbekiston
Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali
marosimiga bagʻishlangan Oliy Majlis palatalarining
qoʻshma majlisidagi nutqi. – T.: “ Oʻzbekiston”,
2016.
[2]
Mirziyoyev Sh.M. “Qonun ustuvorligi va inson
manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq
farovonligi
garovi”
mavzusidagi
Oʻzbekiston
Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24
yilligiga
bagʻishlangan
tantanali
marosimdagi
ma’ruzasi. – T.: “Oʻzbekiston”, 2017.
[3]
Bildungsmonitoring
Schweiz:
Fur
das
Leber
Geruster? Die Grundkompetenzen der Jugendlichen –
Nationaler Bericht der Erhebung//”PISA” 2000, -
p.14.
[4]
Matkarimov Akramjon Muxtorovich. PISA Xalqaro
o’quvchilarning
savodxonligini
baholash
tadqiqotining rivojlanish bosqichlari , maqsad va
vazifalari.Zamonaviy ta’lim. T: 2000, 8(93), -p.51-
54.
[5]
Qayumov O. O‘zbek shomon marosim folklori poetikasi. -
Toshkent, Moliya-iqtisod, 2021.
[6]
Qayumov O. O‘zbek shomon marosim folklori poetikasi. -
Toshkent, Moliya-iqtisod, 2021.
[7]
[22]Kayumov
O.S.
O‘zbek
shomon
marosim
folklori(spetsifikasi, genezisi, janrlar tarkibi va poetikasi).
Filol.fan.dokt.diss.avtoref. –Toshkent, 2020.
