ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
270
QISHLOQ XO’JALIGI MAHSULOTLARINI ISHLAB CHIQARISHNING
IQTISODIYOTDAGI O’RNI
Mamutova Amina
QDU o’qituvchisi
Ablezova Bibixan
QDU talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.10498545
Annotatsiya.
Maqolada qishloq xo'jaligi tarmog'ining ahamiyati, mamlakatimiz yalpi ichki
mahsulotiga tasiri va iqtisodiyotda tutgan o'rni o'rganilgan. Obyekt sifatida olingan qishloq
xo'jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmi o'rganilgan, tahlil qilingan, mulohaza yuritilgan
taklif va xulosalar berilgan.
Kalit so'zlar:
qishloq xo'jaligi, mahsulot ishlab chiqarish, dehqonchilik, chorvachilik.
THE ROLE OF AGRICULTURAL PRODUCTION IN THE ECONOMY
Abstract.
The article examines the importance of the agricultural sector, its impact on the
country's gross domestic product and its role in the economy. The volume of production of
agricultural products taken as an object has been studied, analyzed, thoughtful suggestions and
conclusions have been given.
Key words:
agriculture, production, farming, animal husbandry.
РОЛЬ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННОГО ПРОИЗВОДСТВА В ЭКОНОМИКЕ
Аннотация.
В статье рассматривается значение аграрного сектора, его влияние
на валовой внутренний продукт страны и его роль в экономике. Изучен, проанализирован
объем производства сельскохозяйственной продукции, взятый за объект, даны
продуманные предложения и выводы.
Ключевые слова:
сельское хозяйство, производство, земледелие, животноводство.
Mamlakatimiz qishloq xo’jaligi tarmog’ining ahamiyati juda katta. Chunki respublikamiz
ahaolisining yarmi qishloq joylarida istiqomat qiladi va ularning turmush farovonligi mazkur
tarmoq rivoji bilan uzviy bog’liqdir. Bundan tashqari mamlakatimiz yalpi ichki mahsuloti va
valyuta tushumi tarkibida ham qishloq xo’jaligi tarmog’i sezilarli salmoqqa ega.
Qishloq xo’jaligi tarmog’i aholini oziq ovqat mahsulolari bilan hamda sanoatning ayrim
sohalarini xomashyo bilan ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. Endilikda aholi soni va
ehtiyojlarining o’sishi hamda qayta ishlash sanoati quvvatlarining yuksalishi qishloq xo’jalik
mahsulotlarini yetishtirish hajmini yanada ko’paytirishni obektiv tarzda taqozo etmoqda. Shuning
uchun ham mazkur tarmoqni rivojlantirish va samaradorligini oshirish zarur.
Davlatimiz prezidenti Sh.Mirziyoyev “Kambag’allikni qisqartirish va qishloq aholisi
daromadlarini ko’paytirishda eng tez natija beradigan omil- bu qishloq xo’jaligida hosildorlik va
samaradorlikni keskin oshirishdir”
1
deb ta’kidlagan edi ma’ruzalarining birida .
Qishloq xo’jaligi tarmog’i, uning iqtisodiyotda tutgan o’rni borasida bir qator olimlarimiz
o’zining ilmiy mehnatlarida, adabiyotlarida keltirilgan.
1
https://president.uz/oz/lists/view/4057
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
271
Qishloq xo’jaligi tarmog’ida turli hildagi mahsulotlar yetilishtiriladi, ishlar, xizmatlar
bajariladi va ular ehtiyojlarini qondirish maqsadida taqsimlanadi, sotiladi.
2
Qishloq xo’jaligi tarmog’i moddiy ne’matlar ishlab chiqaradigan soha tarmoqlari orasida
muhim o’rin egallaydi. Qishloq xo’jalik mahsuloti - bu qishloq xo’jalik korxonalarining ishlab
chiqarish faoliyati natijasidir. Qishloq xo’jalik mahsulotlari dehqonchilik va chorvachilik
tarmoqlarida yetishtirilgan mahsulotlar (g’alla, paxta, kartoshka, savzavot, meva, sut, jun, tuxum,
mol va parrandalarni yetishtirish va boshqalar) yig’indisidan iborat.
3
Mamlakatimizda keyingi yillarda qishloq xo’jaligi rivojlantirishda bir qancha me’yoriy
huquqiy hujjatlar qabul qilingan. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Qishloq xo’jaligi
mahsulotlarining sifat va xavfsizlik ko’rsatkichlari xalqaro standartlarga muvofiqligini
ta’minlashga doir qo’shimcha chora tadbirlar tog’risida” 2020 yil 18 maydagi PF-5995 –son
farmoni, “O’zbekiston Respublikasi qishloq xo’jaligini rivojlantirishning 2020-2030- yillarga
mo’ljallangan strategiyada belgilangan vazifalarni 2021 yilda amalga oshirish tog’risida” 2021
yil 26 fevral PQ-5009 sonli qarori, Vazirlar mahkamasining “Qoraqalpog’iston qishloq xo’jaligi
va agrotexnologiyalar institutini tashkil etish chora tadbirlari tog’risida” 2021 yil 4-may 275-sonli
qarori qabul qilingan.
Ma’lumki respublikamizda qishloq xo’jaligi iqtisodiyotining yetakchi tarmoqlaridan biri
hisoblanadi. Mazkur sohada 3,6 million aholi band. Mamlakat yalpi ichki mahsulottagi ulushi 32
foizni tashkil etmoqda. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarish uchun foydalaniladigan yer maydoni
Respublika hududining 45 foizini tashkil etadi, qariyb 50 foiz aholi aynan qishloq joylarida
istiqomat qiladi
4
.
Qoraqalpog’iston Respublikasida qishloq xo’jaligi mahsulotlarini yetishtirishda yetakchi
bo’lib kelmoqda. Biz quyidagi jadvalda qishloq xo’jaligiga ajratilgan yer maydonlari, qishloq
xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmini va uning chorvachilik va dehqonchilikdagi ishlab
chiqarish hajmlarini ko’rib chiqamiz va diagrammalarda keltiramiz.
1- jadval
Qoraqalpog'iston Respublikasida qishloq xo`jaligining
asosiy ko`rsatkichlari (milliard so’m)
2018 yil
2019 yil
2020 yil
Qishloq xo`jaligi ekinlari ekin
maydoni, gektar
232 141
263 724
263 763
Qishloq xo`jaligi mahsuloti,
mlrd. so`m
6 562,9
8 208,1
9 751,6
Shundan
Dehqonchilik
2 992,1
3 947,9
4 509,7
2
Nurmatov N.J va boshqalar. Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti. O’quv qo’llanma.T.:, Tafakkur nashriyoti, 2011, 12-b
3
S.Ochilov, Sh.T. Ergasheva. Qishloq va suv xo’jaligi statistikasi. O’quv qo’llanma.T.:, Yangi yul polygraph
service , 2008, 137-b
4
https://regulation.gov.uz/uz/document/7865
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
272
Chorvachilik
3 570,8
4 260,2
5 241,9
Qishloq xo`jaligi mahsulotlari
ishlab chiqarish-ning o`sish
sur`ati, o`tgan yilga nisbatan
foizda
1 00,6
107,0
102,3
Shundan
Dehqonchilik
96,0
112,4
100,6
Chorvachilik
104,7
102,5
103,9
1-diagramma.
Qishloq xo’jaligi ekinlari ekin maydoni
2-diagramma.
Qoraqalpog'iston Respublikasida qishloq xo'jaligi mahsuloti ishlab
chiqarish hajmi
2018 yil
2019 yil
2020 yil
232 141
263 724
263 763
QISHLOQ XO`JALIGI EKINLARI
EKIN MAYDONI, GEKTAR
2 992,1
3 947,9
4 509,7
3 570,8
4 260,2
5 241,9
2018 YIL
2019 YIL
2020 YIL
Qoraqalpog'iston Respublikasida qishloq
xo'jaligi mahsuloti ishlab chiqarish hajmi(mlrd
so'm
dehqonchilik
chorvachilik
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
273
Yuqoridagi 1- jadvalda qishloq xo’jaligi uchun ekin maydonini ajratish 2019 yilda 2018
yilga nisbatan 31 583 gektar yerga oshgan. 2020 yilda qishloq xo’jaligi ekin maydoni 263763
gektar yer maydonini tashkil etgan. Qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish 6 562,9
milliard so’mni tashkil etgan. 2019 yilda bu ko’rsatkich 8 208,1 milliard so’m, 2018 yilga nisbatan
1645 milliard so’mga ko’paygan. 2020 yilda esa bu ko’rsatkich 9751,6 milliard so’m bo’lib, 2019
yilga nisbatan 1544 millard so’mga ya’ni 102,3 foizga ko’paygan. 2019 yilda ekin maydoni 31
583 gektar yerga oshib, mahsulot ishlab chiqarish 1645 milliard so’mga ko’paygan bo’lsa, 2020
yilda ekin maydoni oshirilmastan mahsulot ishlab chiqarish 9651,6 millard so’mga ko’paygan. Bu
esa qishloq xo’jaligi mahsulotlarini yetishtirishda ilg'or texnologiyalardan mahsulot
yetishtirshning ekstensiv usullaridan foydalanayotganligini bildiradi.
REFERENCES
1.
Nurmatov N.J va boshqalar. Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti. O’quv qo’llanma.T.:,
Tafakkur nashriyoti, 2011, 12-
2.
S.Ochilov, Sh.T. Ergasheva. Qishloq va suv xo’jaligi statistikasi. O’quv
qo’llanma.T.:, Yangi yul polygraph service , 2008, 137-b
3.
-mahsulot yetishtirishda yangi innovatsion texnologiyalarni jalb qilinib, hosildorlik
birnecha barobar ochiriladi.
4.
Mamutova, A., & Ibragimov, A. (2023). IMPROVING THE ANALYSIS OF
FINANCIAL RESULTS IN BANKING INSTITUTIONS. Modern Science and
Research, 2(10), 561–567. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-
research/article/view/24510
5.
https://president.uz/oz/lists/view/4057
6.
https://regulation.gov.uz/uz/document/7865
7.
https://www.qrstat.uz/uz/rasmiy-statistika/agriculture-2
8.
Mamutova A., Ibragimov A. IMPROVING THE ANALYSIS OF FINANCIAL
RESULTS IN BANKING INSTITUTIONS //Modern Science and Research. – 2023. –
Т. 2. – №. 10. – С. 561-567.
