239
RAQAMLASHTIRISH SHAROITIDA MEXANIKA BO'LIMINI O'QITISH
METODIKASINI TAKOMILLASHTIRISH
Berdikulova Shaxnoza Erkinjon qizi
Guliston davlat universiteti Tayanch doktoranti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10654277
Annotatsiya. Ushbu maqolada innovatsion ta'limdan foydalanishning o'zaro bog'liqligi
raqamlashtirish davrida mexanikani o'qitishning texnologiyalari va asosiy tamoyillar.
Shuningdek, talabalarni rag'batlantirish va o'qitish usuli sifatida o'zaro ta'lim usullarini qo'llash
imkoniyati ochib beriladi.
Kalit so'zlar: innovatsiya, samarali tadbiqi, o'zaro o'rganish, texnika va texnologiyalar,
mexanika.
IMPROVING THE TEACHING METHODOLOGY OF THE DEPARTMENT OF
MECHANICS UNDER DIGITAL CONDITIONS
Abstract. In this article, the correlation between the use of innovative education and the
technologies and basic principles of teaching mechanics in the age of digitization. It also opens
up the possibility of using interactive learning methods as a way of motivating and teaching
students.
Key words: innovation, effective application, mutual learning, techniques and
technologies, mechanics.
СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ МЕТОДИКИ ПРЕПОДАВАНИЯ КАФЕДРЫ
МЕХАНИКИ В ЦИФРОВЫХ УСЛОВИЯХ
Аннотация. В данной статье рассматривается взаимозависимость использования
инновационных образовательных технологий и основных принципов обучения механике в
эпоху цифровизации. Это также открывает возможность использования интерактивных
методов обучения как способа мотивации и обучения студентов.
Ключевые слова: инновации, эффективное применение, взаимное обучение, техника
и технологии, механика.
Hozirgi paytda texnika va texnologiyalar kun sayn shiddat bilan yangilanib borayotgan
davrda jamiyatni dunyoqarashi va zamonga moslashuvini tubdan o’zgartirishi tabiiy holat bo’lib
bormoqda. Bu holatda ta’lim olish holatlarini yangilanishiga sabab bo’ladi. Bugungi kunda oliy
ta’lim muassalarida masofaviy ta’limlarning yo’lga qo’yilishi bunga bir misol sifatida ko’rishimiz
mumkin. Masofaviy ta’lim, tabiatning o’zgarishi (pandemiya davri) va so’ngi texnologiyalarning
240
ta’lim tizimiga samarali tadbiqi o’qitishni va o’qishni o’zgartirishga undaydi. Bu esa raqamli
dunyoda o’qitish va o’rganish borasida ko’plab pedagogik tadqiqotlar o’tkazish zaruratini
ifodalaydi.
Zamonaviy oliy ta'lim pedagogikasi yana o'zgarish bosqichida, mintaqaga ham, global
dunyoga ham xos bo'lgan ob'ektiv sabablar tufayli yuzaga kelgan. Umuman ushbu
transformatsiyalarga ta’sir etuvchi asosiy omillardan biri bu raqamlashtirishdir. Ish
beruvchilarning talabiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan zamonaviy iqtisodiyot bu yangi sharoitlarda
ishlashga tayyor bo'lgan va boshqa vakolatlarga ega bo'lgan mutaxassislar mavjud intizom
dasturlariga kiritilgan.
O'zaro munosabatlarni tushunish pedagogikadagi haqiqiy tendentsiyalarni aniqlashga
yordam beradi, va ayniqsa, mexanikani o'qitishda. Nazariy mexanika fanlardan biridir. Har qanday
texnik universitet yoki universitetning asosiy fanlari sikliga tegishli. U zamonaviy qurilish
muhandisi yoki ilmiy tafakkurini shakllantirishda alohida rol o'ynaydi. Muhandis-mexanik va
shunga mos ravishda ijodiy tayyorlanish uchun keng imkoniyatlar yaratish, fikrlash bo'yicha
mutaxassis. Ammo fundamental fanlar o'qituvchilariga shoshilinch, ehtiyoj bor o'qitishning asosiy
tamoyillarini qayta ko'rib chiqish, fanni chuqur o'rganib xohishni yo'qotishning aniq tendentsiyasi
mavjud.
Mamlakatimizda so’nggi yillarda ta’lim tizimini tubdan isloh qilish va ta’lim sifatini
baholash hamda raqamli ta’limni rivojlantirish bo’yicha keng ko’lamli ishlar olib borilmoqda. Bu
borada O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019- yil 29- apreldagi “O’zbekiston respublikasi
Xalq ta’limi tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish Konsepsiyasini tasdiqlash to’g’risida”gi PF-
5712-sonli Farmonida “PISA” (The Programme for International Student Assessment)
o’quvchilarni baholash xalqaro dasturi reytingida O’zbekistonning 2021 yilda birinchi 70 talikka,
2025 yilda 60 talikka va 2030 yilga kelib esa, birinchi 30 ta ilg’or mamlakatlar qatoriga kiritish
ko’zda tutilgan[1].
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 8 dekabrdagi “Xalq ta’limi
tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-tadbirlari
to’g’risida”gi 997-sonli qarori bilan O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi
Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi qoshida “Ta’lim sifatini baholash bo’yicha
xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish Milliy markazi” tashkil etildi [2]. O’zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2020-yil 5-oktabedagi PF 6079 sonli ““Raqamli O’zbekiston 2030” strategiyasini
tasdiqlash va uni amalga oshirish chora tadbirlari to’g’risida”gi farmonida raqamli dunyoda
241
raqamlashtirish, raqamli texnologiyalarni ishlab chiqish, raqamli iqtisodiyot sohasida yangi
loyihalarni ko’rib chiqish va raqamli ta’limni rivojlantirish dasturlari amalga oshirilmoqda.
Ushbu farmonda ta’lim sohasida raqamli ko’nikmalarni oshirish maqsadida quyidagi
tadbirlar amalga oshiriladi:
•
ta’lim pog’onasining boshlang’ich bosqichida o’quvchilarga raqamli texnologiyalarni
taqdim etish orqali raqamli ko’nikmalarni o’zlashtirish uchun imkoniyatlar yaratish, tahliliy va
tanqidiy fikrlashni rivojlantirish, kelajakda zarur bo’ladigan keng ko’lamli raqamli
transformatsiya sharoitida yoshlarga bilim va ko’nikmalar berish;
•
yagona masofaviy ta’lim platformasini kelajakda ta’limning barcha yo’nalishlarida tatbiq
etish maqsadida yaratish va amalga oshirish;
•
o’quvchilar uchun raqamli texnologiyalardan foydalanishning umumiy darajasini oshirish
maqsadida umumta’lim maktablarining asosiy o’quv dasturlariga doimiy o’zgartirishlar kiritish;
•
texnologik kasblar va innovatsion faoliyat sohasida o’qishni tashkil etishga qaratilgan
yuqori samarali xalqaro amaliyotni ta’lim tizimiga joriy etish;
•
axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bilan bog’liq yo’nalishda kadrlar tayyorlovchi
oliy ta’lim muassasalari bitiruvchilari sonini, axborot texnologiyalar sohasida o’rtacha darajada
kompetensiyaga ega bo’lgan o’rta maxsus kasb-hunar ta’limi muassasalari bitiruvchilarini
oshirish;
Oliy ta’lim tizimida r
aqamli universitet loyihasi davom etmoqda. Hozirgi kunda ta'lim
jarayoniga oliy ta'lim muassasalaridan olinadigan turli hisobot va ma'lumotlar sonini keskin
kamaytirish, ularni tayyorlashning qog’oz shaklidan voz kechish, boshqaruv tizimini
raqamlashtirish maqsadida Raqamli universitet loyihasi doirasida “Oliy ta'lim jarayonlarini
boshqarish axborot tizimi” (HEMIS - Higher Education Management Information Systems) ishlab
chiqildi. Ushbu axborot tizimi «Ma'muriy boshqaruv», «O’quv jarayoni», «Ilmiy faoliyat» va
«Moliyaviy boshqaruv va statistika» axborot tizimlarini o’z ichiga oladi. Oliy ta'lim jarayonlarini
boshqarish axborot tizimini joriy etishdan maqsad:
- OTM faoliyatining ochiqligi va shaffofligini ta'minlash;
- oliy ta'lim tizimida o’quv, ilmiy, ma'muriy va moliyaviy jarayonlarni avtomatlashtirish;
- oliy ta'lim tizimida byurokratik to’siqlar yuzaga kelishini oldini olish va moliyaviy
xarajatlarni qisqartirish;
- OTM, talaba, va ish beruvchi tashkilotlar o’rtasida uzviylikni ta'minlash;
- boshqaruv jarayonlari uchun sarf qilinadigan vaqtni qisqartirish va mehnat
samaradorligini oshirish;
242
- ta'lim jarayoni ishtirokchilari faoliyati samaradorligini monitoring qilish;
- tahliliy ma'lumotlarni shakllantirish va qaror qabul qilish jarayonini optimallashtirish va
tezlashtirish.
Xulosa
Zamonaviy info-kommunikatsiya texnologiyalari imkoniyatlaridan foydalangan holda va
talabalarni nazariy mexanikani o'rganishga rag'batlantirish yo'llarini hisobga olgan holda,
cheklangan dars vaqti sharoitida no-fizikaviy ta'lim yo'nalishlari talabalari o'rtasida nazariy
mexanika bo'yicha bilimlar tizimini shakllantirish bosqichlari ko'rib chiqiladi. Metodikaning
samaradorligi talabalar bilimining joriy va oraliq monitoringi natijalari bilan tasdiqlanadi.
REFERENCES
1.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 5-sentabrdagi PF-5538-sonli “Xalq
ta’limini boshqarish tizimini takomillashtirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar
to’g’risida”gi farmoni.
2.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 8 dekabrdagi “Xalq ta’limi
tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-
tadbirlari to’g’risida”gi 997-sonli qarori.
3.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 5-oktabedagi PF 6079 sonli ““Raqamli
O’zbekiston 2030” strategiyasini tasdiqlash va uni amalga oshirish chora tadbirlari
to’g’risida”gi farmoni.
4.
Maktabgacha ta’lim vazirligining Mdo.uz saytidan olingan.
5.
Akramzhon U. Mirzaev. Developing Professional Competence Skills of StudentsEngineers
at Teaching Higher Mathematics. Eastern European Scientific Journal. Ausgabe 3-2018. P
136-139
