ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
378
BALANIŃ KÁMIL JETIK INSAN BOLIP TÁRBIYALANIWINDA MUZIKANIŃ
TUTQAN ORNI
Xamzayeva Aq-Qazina Amanjol qizi
Ájiniyaz atındaǵı NMPI Pedagogika fakulteti muzıka tálim baǵdarı
III kurs talabası.
S.Kenjebaeva
Ílimiy basshı,
docent.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10825480
Annotaciya.
Balanıń qábiletine qarap muzıka panine tarbiyalap barıw. Muzıka úlken
ortadan shıqqan hám qálewshileri kóp ózbetinshe úyreniwden soń ǵana balalarǵa arnaladı. Bala
hárdayım maqtawdı qáleydi tártip beriwde eskertiwler de bala da hám múǵallimde shekten tıs
bolmawı kerek. Ustaz benen oqıwshı bir-birine júdá jaqın boladı, sebebi nege deseńiz onı kúnde
sabaqqa kútip qarsı alatın ustazı ekeni ıspatlanǵan. Balaǵa biz muzıka páninen jetik insan shuqır
bilimge iye bilimli mádeniyatlı insan jetilisip shıgıw.
Gilt sózler:
Tálim tárbiya processi, ziyrek balanıń hám muzıka pani mugalliminiń
tárbiyalıq paziyleti.
THE ROLE OF MUSIC IN RAISING A CHILD TO BECOME A PERFECT
HUMAN BEING
Abstract.
Educate your child according to his musical ability. The music that came out of
the middle was devoted to children only after a lot of special lessons. Children should be praised
and thanked in the arrangement. The teacher and I are very close to each other. As a child, we are
a person who is interested in music.
Key words:
educational process, the educational quality of a talented child's music teacher.
РОЛЬ МУЗЫКИ В ВОСПИТАНИИ РЕБЕНКА, ЧТОБЫ ОН СТАЛ
СОВЕРШЕННЫМ ЧЕЛОВЕКОМ.
Аннотация.
Развивайте ребенка в соответствии с его музыкальными
способностями. Музыку, возникшую из середины, посвящали детям только после
множества специальных занятий. В расстановке детей следует похвалить и
поблагодарить. Мы с учителем очень близки друг другу. В детстве мы являемся человеком,
который интересуется музыкой.
Ключевые слова:
образовательный процесс, качество образования талантливого
детского учителя музыки.
«Sheberi shertse dawısı jay aladı janıńnan»
Íygilikli islerdi baslawda, usınday qosıqlar shıǵarıwda ustazlıq járdem zor úles qosadı.
Qosıqtıń muzıkanıń mánili shıǵıwı ushın shayırdıń hám kompozitordıń anıqlap tolıqtırıp
namaǵa keltiriw máseleleri názerde tutılǵan. Balalarǵa arnalǵan qosıq bolǵanlıǵı ushın hámde
hámme tárepleme, arnawlı belgiler qáte pikirler tuwmaytuǵınday etip talapqa juwap beriwi shárt.
Nama shıǵarıw kóp izlenisler hám balalarǵa arnaladı degen soń balalar sol qosıqtan tárbiya
alıp qiyaslap berilgen qosıqtıń jaqsı tárepinen ózlerinde anıqlıq sezinip aqılı rawajlanıp esitken
sayın úyrenip erkin aytıwǵa talpınadı. Qosıq qatarlarında aytılǵan sózlerge balanıń oyı biraz
shalǵıydı, hámde kóp sózlerdi óz aqılı menen hár bir shayırdıń qosıq qatarlarınıń sózine mánisine
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
379
kóńil bóledi. Tárbiyalıq áxmiyetine sóz uyqasınıń sheberligine táń qalıwı tábiyiy. Bala báribir bala
jan jaqlama mánisin túsinip qabıllap orınlaydı. Balalar ózleri saylaǵan hám men ayta alaman sherte
alaman dep anıqlıq kiritken qosıǵın jaqsı kórip qolǵa aladı. Bul neni bildiredi, balanıń qábileti sonı
talap etip tur hám bala soǵan talpınadı.
Atqarıp shıǵaman qolımnan keledi degen isenim onı ózinde tájriybe arttırıwǵa alıp keledi.
Solay etip balanıń bilgenine túsingenine ustamlılıǵına baha berilip balanıń sezgirligi
aldınnan talapqa juwap beremen degenshe aldınnan tayarlanıp hár bir sózdi namanı tolıq
mengeremen degenshe óz aldına qolǵa alıp ózgerissiz úyretilip barıladı. Isenim menen tolıq
tayarlıq úlken nátiyjeler awmet alıp keleri sózsiz. Báribir balada albırawlıq bola beredi. Kóp
bilimler qosımsha járdem aldına qoyǵan maqseti balanı aldıǵa qaray ilgerlewge májburleydi.
Qiymıl háreket eń áxmiyetlisin ayırıp bar zattı keltirip shıǵaradı. Ístiń kózin bilgen bala,
ajırata bilgen bala qátege jol qoymawǵa tırısadı. Aqılǵa usı zattı keltirip shıǵarıwdı úyreniwlerde
ustazdıń balaǵa degen xúrmeti bálent boladı. Kún sayın xalqımızdıń mádeniyatı milliy
qádiriyatları dástúrleri tikleniwde. Olar jańa mazmunı mánisi menen bayıp barmaqta.
Bala mektepte uluwma orta bilimge iye boladı muzıka páninen sabaq aladı. Muzıka
biliminiń tiykarǵı tárepi sonda ruwxıy sanası hám fizikalıq jaqtan shınıqqan balalar biziń
keleshegimiz ekenin eskertip tálim tárbiya berip kelmekte. Keleshegimiz bolǵan balalardı dúnya
júzine tanıtıp, tereń muzıkalıq bilim beriw, jetilistiriw mámleketimizdiń dástúrine engizilgen.
Ózbekstan bóyınsha 10130 mektep, 373 balalar muzıka mektebi, 326 mádeniyat orayı, 7
túrdegi milliy muzıka ásbapları menen 3 toplamda támiyinlenedi. Bunıń ushın 205 milliard sum
ajıratıldı. Xalıqlar boysınǵan 7 nota 7 ásbap penen kórkem óner ruwxıy mádeniyatın
rawajlandırıwda keleshegimiz bolǵan balalardıń kámil insan bolıp jetilisiwine úles qosıw
maqsetinde jurt basshımız Shavkat Miromonovich Mirziyoyev 2022-jıl 28-yanvarda Jańa
Ózbekstannıń rawajlanıw strategiyasında 60 Prezident qararı xalıq tálim wázirligi milliy muzıka
ásbapları qararda belgilendi.
1.Duwtar, 2Dombra, 3Tanbur, 4Doira, 5Rubab, 6Girjek, 7Nay, qosımsha qararǵa
baylanıslı dizimde kórsetilgen milliy ásbaplardıń keminde birewin shertip biliwi kerek. 2023-2024
oqıw jılınan baslap 3 milliy ásbapta nama shertip biliw uqıbına iye bolıwı kerek. Muzıka páni
oqıtıwshıları ushın májburiyat esaplanadı. Usını jaqsı bileyik biz Ózbekstannıń kórer kózi jáne de
keleshegi bolǵan jaslar hámde jaqsı kúnlerden xabar beriwshi jaqsı jas qániyge iyesimiz. Mustaqıl
Ózbekstanımız bizden kóp nárseni kútip qalıwǵa xaqlı. Bunıń ushın oqıwımız hámde úyreniwimiz
kerek.
Bilim hám ilim shoqqılarınan asıp ótiw ushın “Kitap” bar baylıǵımız bolǵan kitap úlken
kómek kórsetsin. Ol kitaptaǵı hár bir bilim hár bir qaǵıyda júregimizge quwat beredi. Kitaptaǵı
berilgen tapsırmanıń hárbir betine kóńil kózimizben qarap oqıwǵa hámde kitaptıń tazalıǵına asırap
abaylap bizge áwmet tilewshi ekenine kámil isenemen. Oqıwlıqqa qosa muzıka mekteplerinde taza
ásbaplar hámde elektr asbapları da paydalanılıp kelmekte. Zamanaǵoy ásbaplar járdeminde
arttırılǵan tájriybeler oqıwshı hám oqıtıwshınıń sabaqlıqlardan paydalanıw imkaniyatı sheksiz
múmkinshiliklerge iye. Sabaqlıqlar muzıka pánin jaqsı mengeriwge hám óz ústinde kóbirek
shugullanıp tereńirek bilim alıwǵa muzıkaǵa degen qızıǵıwshılıǵın jane de arttırıw ushın oqıwshı
ózi jaqsı kórgen muzıkasın shertip beriwge ruwxsat berip qızıǵıwshılıq dárejesin arttırıp otırıwımız
kerek.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
380
Adam balasınıń xalıq awzınan jetip kelgen qosıqları qanshama usı búginge deyin saqlanıp
yadlanıp kelgen. Xalıqtıń tarıyxın jırlap merekelerine san berip kelgen. Qosıqtıń qatarları ómirin
qádiriyatın, sán saltanatın miynetleri menen baylanıstırıp usı búginge shekem ayırımları jetip
kelgen hám aytılıp kelmekte. Oylap qarasań muzıka nama xalıqtıń aqılı oyı itibarı batırlıǵı
quwanıshı qayǵısı bolıp kelgen. Jaǵımlı xawaz jaǵımlı ses insanǵa ruwxıy azıq bola aladı. Muzıka
payda bolǵanan baslap adamlar onı ıńıldap soń namaǵa salıp aytıp úyrenip kelgen, ırǵalarǵa salıp
namalarǵa salıp atqarıp kelgen. Búgingi kúnde neni esittik neni esitkisi keletinin tıńlawshı itibar
menen ayta aladı. Uluwma aytqanda keleshek ótmishten baslanadı degendey balalarımız erte
zamannıń qosıqlarınıń mánisin mazmunın shaǵıp bilse házirgi waqıtta ne aytılıp atır bala pikirley
alatuǵın boladı, hámde ózgesheliklerine názeri túsedi, qullası bala azǵana bolsa da ótmishten qosıq
qatarları arqalı bilim aladı. Sebebi nege deseńiz hárbir waqıttıń ózine say háreketleri súwretlewler
aytılıw tártipleri boladı. Aziya xalıqlarınıń ishinde awızeki úyrenilip kelingen qosıqlardı da
balalarǵa úyretsek erte zamandaǵı jasaǵan xalıqlardıń qosıqları menen usı búgingi dórelip atırǵan
qosıqlardıń parqın balaǵa sińirip barǵan hám qosıqlardıń qurılısı belgileri jóninde pikirler aytıp
balanıń kóz qarasın bayıtamız degen úmittemen. Erte zamandaǵı ózgesheliklerden búgingi kúngi
ózgerisler balaǵa ne beredi, bala keybir qosıq hám sóz qatarlarına qızıǵıwı múmkin, búgingi
zamanımızdıń sáz ásbaplarınıń burıńǵı saz ásbaplarınıń qurılısına shertiliwine nazer salıwı
múmkin, dizaynerlerine de basqa ellerdiń ásbaplarına da salıstırmalı kóz qarasta pikirde bolıwı
tábiyiy, bul jerde biz balanıń oy sanasın bayıtıp baramız.
Bala óz ónerin tıńlawshıǵa jetkeremen degenshe qansha basqıshlardan ustaz benen
birgelikte qansha energiya jumsaǵanın dóretiwshilik kásibi qanday ańsat bolıp kóringeni menen
onıń ústinde kóp pikirler kóp maslaxatlar bolatının, biraq qolǵa alınǵan jumıs bitpey qalmaytınına
maqsetke erisiw ushın tınbay hámme nársege úlgeriw kerek ekenine jáne bir márte isenedi. Bul isi
háreketi usınıń menen sheklenip qalmaytuǵınlıǵın ustazı jáne bir mártebe eskertip qoyadı. Mısalı
retinde muzıkantlardıń jumısın júzim múyesine qiyaslasa boladı, sebebi júzim kúzde, qısta kómilip
jazda, kúzde bazardıń sáni boladı. Biziń ómirimizde da sonday sebebi birewin jaratıp ekinshisin
qolǵa alaman degenshe toqtap turamız. Bul biziń ómerimizdiń basqıshpa basqısh tártibi jeke ónerli
ushın da dep túsineyik. Ónerdi qolına qayta-qayta alǵan bala meyli al saz ásbabında oynasın meyli
ózi qosıq aytatın bolsın, bala óziniń aqıllılıǵına tapqırlılıǵına quramalı óneriniń ózindegi ishki
sezimine sınaq penen qaraydı, shertiliwiniń aytılıwınıń máremine jetkeriw ushın sál shıdap
bersem, óz oyımdaǵıday shıǵadı dep ózin ózi tayınlaydı. Ekinshi tárepten tıńlawshınıń baxasın
esitiw ushın da óner iyesine júklengen talap.
Pikirler hár túrli bolıwı múmkin bul tábiyiy. Jaman piker aytıldı eken dep ónerdi taslap
qoyıwǵa bolmaydı, izin jalǵastıra beriwimiz kerek. Zamanımızdıń talabına say óneri de toqtap
qalmaydı da. Balanıń sanasına ónerdi kelise otırıp qayta-qayta oqıtıp qayta-qayta yadlatıp qayta-
qayta úyretip qashan balanıń qabıl etiw processi tolıq sezilemen degenshe sharshamay úyrete
beremiz. Hár kúngi jiynaǵan tájriybemiz nátiyje bererine isenemimiz kún sayın arta beredi.
Maqset anıq hám tınıq sharshasań dem alıp jáne qaytalap meńgerip alaman degenshe
úyrene beremiz. Bala jaqsı túsiniw ushın muzıkanıń kelip shıǵıwınıń bala da ádewir tásiri boladı.
Muzıka úlken ortadan shıqqan hám qálewshileri kóp ózbetinshe úyreniwden soń ǵana
balalarǵa arnaladı. Anıq tekserilip sóz benen muzıkanıń úylesiminen keyin hám soǵan ǵana qarap
balalar aytıwǵa qalay bolıwı da kóp nátiyjelerdi keltirip shıǵaradı. Balalarǵa áweli muzıkanıń
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
381
aytılıw tártibi menen tanıstırıp yadlawǵa beremiz. Tanıqlı muzıka bolaman degenshe balalarǵa
tárbiyalıq áxmiyeti kúshli muzıkanı tańlawımız kerek. Muzıka muǵallimleri tıńlawshı balalarǵa óz
miynet tájriybesinen kelip shıǵıp muzıkanı jaqsı kóriwdi hám anıq tınıq tıńlawdı hám meńgerip
alıwına járdem beriw kerek. Sabaq barısında keleshekte úyrenip meńgerip óz ústinde úyreniwdi
kúsheytiwine qollap quwatlap otıratuǵınlıǵın bildirip ótiw kerek. Sonda ǵana balanıń muzıkaǵa
degen qızıǵıwshılıǵı barǵan sayın rawajlanıp baradı, hámmesin juwmaqlay kelgende balanıń kóńil
kúyine kúshli tásiri boladı. Bala eger usını úyrenemen dese meniń qolımnan keledi dese anıq
kirisse qollap quwatlar nátiyjesinde óylaǵanıńnan da artıq nátiyje alıwıńa boladı. Bul jerde biz
balanıń qábiletine zeyin salıwımız kerek, mıqtılıǵın eskertip, eń ańsat jol menen qaytalap mıqtap
úyrenip alıw ushın waqıt kerek ekenligin qolǵa alǵan narseniń pitpey qalıwı múmkin emesligin
túsindirip balanıń kóńilin basınan baslap bir toqtamǵa keltirip alıwımız kerek. Muzıkanı balaǵa
úyretiwde eń ańsat jolı tek balanı jaqsı kóriw kóńiline qiyalına jol taba biliw hám bar bilimińdi
úyrete biliw.
Negizgi túsinikti hám teoriyanı hám kelip shıǵıw tarıyxı balaǵa júdá qızıq sonı túsindirip
bere alsań balada bárin kerekli maǵluwmatlardı túsindire alsań balada qızıǵıwshılıq payda boladı.
Jańa nama menen táriyxıy ápsana bolıp ketken namalardıń parqın ayırmasın basqıshpa-basqısh
balaǵa túsindirip keshe basqasın endi búgin basqasın úyrenemiz dep barǵn jón dep bilemen. Tez-
tez ushırasatuǵın qıyınshılıqlardı balaǵa túsindirip sińdire alsań bala qıyınına kelgende tez
ózlestire alatın qábiletke erise aladı. Bala tez bilip alǵısı kelip asıǵadı,biraq al qáte ekenin de
túsindirgen durıs.Bala múǵallimmen til tabısıp birin biri tıńlap túsinip maqullap qana nátiyjege
erisedi.
Bala hárdayım maqtawdı qáleydi tártip beriwde eskertiwler de bala da hám múǵallimde
shekten tıs bolmawı kerek. Tayarlıqlar óz waqtında bolmay waqıt penen sanaspasań sátsizlikler
jiynalıp qaladı. Sonı boldırmawdıń aldın alıp máslaxatlı túrde erise alamız. Kóbinen kóp balaǵa
qollap quwatlawlar, xoshametlewler tolıǵımen úyretiwler, túsindiriwler jol kórsetip baradı. Bul
jerde bala menen múǵallimniń arasında tayarlıq barısında pikirler kelip shıǵadı, hám aldımızǵa
qoyǵan maqsetimizge tolıq erise alamız. Biz jeti nota dúnya júzin baǵındırǵanın hámme
mámlekette óziniń dástúri óziniń qızıǵıwshılıǵı hár qıylı ekenin balaǵa túsindirip ótiwimiz kerek.
Bala úyalıwdan qorqıwdan tıyım salıwdan qátege jol qoydım-aw degennen jıraq bolıwı
kerek. Qayta onıń ornına ózine isenimin arttırıp tolıq ishindegi oyın ashıq aytıwǵa hámde oyın
pikirin tuwra baxalawǵa hámde onıń erisip atırǵan nátiyjesine xúrmet kórsetiwimiz kerek.
Balada odan sayın ózine degen isenim artadı. Biz balanıń kámil insan bolıwına erise
alamız. Maqset anıq hám tınıq bolıwı shárt. Balada belgili bir qıyınshılıqlar ushırasıp turadı, bala
tereń úyrene almasa ózine qıyın ekenin túsinedi hámde onı qaytalamawǵa erisedi. Bunı da ayta
ketiw kerek bala jattaǵanda umıta berse áste aqırın birme bir úyretiw jolı menen muzıkaǵa qızıqtıra
alamız. Bul balanıń ayıbı emes qayta balanıń úyreniw jolındaǵı talpınısları dep biliwimiz kerek.
Basınan baslap qaytalap esine salıp ózgertiwsiz tolıq etip berilgendey qılıp jetkere biliwimiz shárt.
Bul jerde balaǵa biz muzıka páninen jetik insan shuqır bilimge iye bilimli mádeniyatlı insan
jetip shıǵıwına isenemiz. Muzıka páni bir kúnniń bir jıldıń talabı emes kezegi kelgende kútiwlerdi
sabırdı talap etedi. Keybir balalar qısqa waqıt ishinde ózlestire biledi al keybir balalar uzaq dawam
etken waqıtlar aralıǵında ózlestire aladı, hám birneshe eskertiwler qaytalawlar nátiyjesinde
yadında saqlap qala aladı. Balanıń qábileti joqarı bolıwı hám tómen bolıwı bul tábiyiy. Múǵallim
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
382
menen balanıń bir-birine degen sorawları ortaq bolıwı kerek, bala ishindegi ótinishin ashıq ayta
biliw kerek. Bala ózin ózi tekserede biliwi kerek qolımnan keleme ya joqpa aljaspay úyreniwine
esine salıw jolı menen járdem beriwimiz kerek. Bilmeysiń dep short kesiw qátelik. Qaytalap
tolıqtırıp tıńlap úyrenip atırǵanına isenimi kúshli bolıwı shárt. Sebebi nege desek muzıka páni tek
jeti notadan quralǵan desek te úyrengen sayın úlkeyip qıyınlasıp bara beredi. Muzıkanı
úyrengenimizde durıs qátege jol qoymasaq nama jaǵımlı estiledi, sonı balalardıń sanasına sińdirip,
qáteniń muzıkaǵa kedergi keltiretinin úyretip barıwımız kerek. Saz ásbaplarınıń sazlıǵı da úlken
áxmiyetke iye. Saz ásbapı menen atqarıwshınıń arasındaǵı tapqırlıq shaqqanlıq, sezimleri
úylesimli bolıp tursa ǵana muzıka júzege keledi, hám de ayırıqsha maqsetlerge erise aladı. Balanıń
sanasına sıyatuǵın qosıqlardı saylap alıp úyretiw processinde bala qalay qabıllap atır anıq baqlaw
nátiyjesine tiykarlanıp tapsırmalar beriledi. Sonıń menen birge hámme oqıwshılar da názerden
shette qalmaydı. Balaǵa muzıkanı úyretpesten burın oǵan dóreliw dáwirinen kóplegen
maǵlıwmatlar menen tanıstırıp ótken jaqsı dep bilemen, sebebi balada jiyi ushırasıp turatuǵın nárse
qızıǵıwshılıq degen boladı, balaǵa óziniń qızıǵıwshılıǵı da túrtki bolıwı múmkin. Balaǵa usınǵan
namamız jaqpawı múmkin, sebebi bala tańlaw huqıqına iye. Óz pikirin jasırmay ayta aladı ózine
unaǵan namanı aytaman dese xaqlı.
Biz ustazlar balaǵa bul jerde balaǵa qosımsha túsinikler berip ne ushın usı pikirge kelgenin
sorap óz gezeginde tańlaǵanın durıs biraq tarıyxıy qosıqlar bolama basqası bolama búgin bolmasa
erteń yamasa keleshekte úyreniwimiz shárt dep tolıǵıraq piker aytıp qoyǵanımız durıs dep
túsinemen. Bul jerdegi maqsetimiz bala berilgen tapsırmanı yadlasa oǵan waqıt ketedi balanıń
ózine degen isenimi artadı, hám bala bul isi ushın miynet etedi, jaqsı shıǵıwı ushın hárekette boladı
kúshinen paydalanadı, shıdamlılıǵın qádirlep baradı. Kem kem qıyınshılıqtı jeńip baratırǵanın
ózinde seze biledi. Oqısań úyrenseń ańsat aytılatınınıń parqına isenimi artadı, soń ózinshe aytpay-
aq ózi qaytalay beredi. Hámde ustaz da oqıwshı da miynetleriniń nátiyjesin dosları menen ata-
anası menen bólisedi. Balanıń dıqqatın ózine awdara alǵan ustaz da úlken kúsh iyesi. Balanıń
kóńiline qarap ónerdi jetkerip beriwde ańsat emes ekenin bala da túsinip turǵanı jaqsı. Bala da
ustaz da qayırlı iske qol urǵanın sezinedi, hámde nátiyje boladı. Qızıǵıwshılıǵı mol degen bala da
sharshaydı, biraq úyretiw jaǵdayı ańsatlaw keshedi, sebebi bala bilip úyrenip alıwǵa asıǵıp turadı.
Túrli psixologiyadaǵı bala ushırasıwı múmkin, biraq ustaz sol balaǵa da óz múmkinshiligin
maqset etip qoyıp úyrete biledi, umıttıp qalıw jaǵdayları kóp ushırasıwı múmkin biraq muzıkaǵa
degen kóz qaras jaqsı tárepke ózgerte alǵanına isenimi mol boladı. Bala kem-kem qátesin dúzetip,
qátesin qaytalamawǵa erisiw kerek ekenin túsinedi. Adamlardıń aqıl oyınıń ósiwi menen hám
texnikanıń mádeniyatımızdıń aldıǵa ilgerlewge úlken úlesi mol jańalıqlarǵa eristic. Kóplegen
mádeniyat úyleri ashılıp kóplegen muzıka mektepleri salınıp, joqarı oqıw orınları is júrgizbekte.
Elimizdiń rawajlanıw jolında xalıqtıń mádeniyatın jaqsartıw jolında kúndelikli turmısta
bala tárbiyasına úlken itibar menen qaraw jolǵa qoyıldı, balalarımız muzıka ónerimen belsene
shuǵıllanıp atır, hám nátiyjesi óz kúshinde. Xalqımız ónerdiń bilimniń qaytalana beretuǵınlıǵına
sheksiz isenimi mol dep bilemen.
“Soǵılǵan somdap altınnan óner bilim qartaymas” Bul jerde tek ata-analarımız balanıń
ılaxiy qábiletin túsinip sál keńes máslaxatın balasınıń qolınan keletinine isenimi tolıq ekenin
bildirse boldı. Soǵan baylanıslı bala da ózine degen ónerine degen qızıǵıwshılıǵın jariyalay
baslaydı, hám óz qatarı balalardan ajıralıp turadı, sebebi nege deseń inta kúshli ózinde kúsh taba
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
383
aladı. Hár bala hár túrli bolǵanı menen muzıkanıń ırǵaqları aytılıw usulları aytılıp kelingen
namalar óz káddin saqlap qaladı hám qalıwı kerek. Xalqımız texnikanıń ózgeriwi menen miynet
processin usıǵan ılayıqlap izleniwler nátiyjesinde jańalıq kumar xalqımız kúnnen kúnge ıspatlap
juwap retinde qosıqlar úyrene beredi. Balaǵa muzıka sabaǵında muzıkanıń ustaz óz
múmkinshiliginen kelip shıǵıp, balanıń oyın keńeytip tez úyrene alıwına isenip eń jaqsı kóretin
usullarınan paydalanıp qanshama ret tákirarlap balanı zeriktirmey qollap quwatlap kórkemlilik
jaǵınan fantaziyasın keńeytip, umtuılıwshańlıǵın unamlı tárepke burıp tez úyrenip meńgerip
alıwına járdemi sheksiz. Júdá jaqsı jáne qaytalap jibereyik, jáne bir úyreneyik men seni jaqsı
koremen degen xoshamet sózler menen balanı úyrense eken dep tillep otırıp úlken xızmet etemiz.
Balanı kishkentayınan úyretip biz bir úlken temalar úlken úlken namalar sherte alatın
bolamız. Bir nama úyretsek te marjanday tizip umıtpaytınday etip úyretip, óy eleginen ótkerip
pikirin bir jerge jiynap maqset nátiyje tınıq hám anıq bolıwı kerek. Bul xalıqtıń Bergen baxası
bolıp esaplanadı. Bir bala tez úyrenedi bir bala jay úyrenedi, soǵan shıdam sabır hár bir bala iretli
jerinde qatań eskertip te úyrete alasań sebebi bala báribir bala ózbilgeninen qalmaydı, tuwra jol
kórsetiw ustazlıq mindetimiz. Hár túrli xarakter hár túrli keshirmeler talpınıwlar bala menen ustaz
arasındaǵı tábiyiy jaǵday. Ustaz balanı barxulla óner bilim úyreniwge shaqıradı. Ónerge degen
kóz qarastı qáliplestiriwge oqıwshınıń úlesi ustazdıń óneri kásipke degen itibarı, balaǵa degen
meyirimi, osı birdeńe úyrensin degen peyili ónerge degen qumarlıǵı kún sayın artsa artadı sirá
kemeymes.
Ustaz benen oqıwshı bir-birine júdá jaqın boladı, sebebi nege deseńiz onı kúnde sabaqqa
kútip qarsı alatın ustazı ekeni ıspatlanǵan. Bala jaqsı úyrengen kúni úyine kóńil kúyi kóterinki
ruwxta qaytadı. Ustaz hár kúni jaqsı ótkeniniń tárepdarı. Balaǵa tuwra jol kórsetiw ustazdıń ádiwli
wazıypası. Oqıwshısı tártipti saqlap jaqsı úyrense ustaz da bergen biliminiń kóńili toq boladı.
Ustaz keshe bergen tapsırmasın bergen sorawların hárqaysı bala da aljaspawı kerek,
birinikin birine shalǵıtpawı kerek, bala da ustazdıń keshe bergen sorawın búgin nege sorap
atırǵanın qaytalaw ekenin ajırata biliwi kerek.
REFERENCES
1.
В.В.Савельева, Г.Г.Лукпанова, Г.З.Шашкина «Русская словесность» Алматы 2012г
2.
Hakimova, M. Kh. "THE EFFECT OF FACTORS ON THE NUMERICAL INDICATIONS
OF MICROORGANISMS IN IRRIGATED LIGHT COLORED GRAY AND BARRIOUS
SOILS." (2024).
3.
В.П.Аникинь «Русский фольклор» Москва 1985г
4.
Q.Maqsetov «Qaraqalpaq folklorı» IV TOM Nókis 1978j
5.
Ganiyeva, M. (2023). Bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining darslarda o'quvchilarning
mantiqiy fikrlarini o'stirish metodikasi. Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy
habarlari.
6.
Ganiyeva, M. (2023). Mantiqiy tafakkurni rivojlantirishda TRIZ ning imkoniyatlari.
Scienceweb academic papers collection.
7.
Ganiyeva, M. (2023). BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI MANTIQIY
TAFAKKURINI
RIVOJLANTIRISHDA
DIDAKTIK
O'YINLARDAN
FOYDALANISHNING AHAMIYATI. TA'LIM FIDOYILARI.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 3 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
384
8.
Ganiyeva, M. (2023). BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI MATEMATIK
TAFAKKURINI
RIVOJLANTIRISHDA
MURAKKAB
MASALALARNING
AHAMIYATI. Scienceweb academic papers collection.
9.
Ganiyeva, M. (2023). Bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining darslarda o'quvchilarning
mantiqiy fikrlarini o'stirish metodikasi. Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy
habarlari.
10.
Maftuna, G. (2023). SCIENTIFIC AND THEORETICAL FOUNDATIONS OF
METHODICAL TRAINING OF PRIMARY SCHOOL TEACHERS FOR LOGICAL
THINKING. Modern Science and Research, 2(10), 91-94.
