16
SONOAT KORXONLARIDAGI AVARIYALARNI O‘RGANISH VA TAHLIL QILISH
Muradov Sirojiddin
Siddiqova Madinabonu
Karimov Bahodir
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi” kafedrasi
stajyor-o‘qituvchisi
Qarshi, O‘zbekistan.
https://doi.org/10.5281/zenodo.11455465
Annotatsiya. Ushbu maqolada, ishlab chiqarishdagi avariyalar turlari, ko‘lami,
avariyalarning kelib chiqishi sabablari va taxlili nazariy jihatdan o‘rganilgan. Maqola mehnat
muhoazasi va texnika xavfsizligi yunalishlari talablari, mehnat muhofazasi va xavfsizlik
mutaxassislari hamda keng izlanuvchilar uchun muljallangan.
Kalit so‘zlar va iboralar: “Avariya, tabiiy ofat, xavfsizlik, KTZM, sanoat korxonalari,
agressiv moddalar”.
STUDY AND ANALYSIS OF ACCIDENTS IN INDUSTRIAL ENTERPRISES
Abstract. In this article, the types, scope, causes and analysis of accidents in production
are theoretically studied. The article is intended for the requirements of labor protection and
technical safety directions, labor protection and safety specialists, and general readers.
Key words and phrases: "Accident, natural disaster, safety, KTZM, industrial enterprises,
aggressive substances".
ИЗУЧЕНИЕ И АНАЛИЗ АВАРИЙ НА ПРОМЫШЛЕННЫХ ПРЕДПРИЯТИЯХ
Аннотация. В данной статье теоретически изучены виды, масштабы, причины и
анализ несчастных случаев на производстве. Статья предназначена для требований
направлений охраны труда и технической безопасности, специалистов по охране труда и
технике безопасности, а также широкого круга читателей.
Ключевые слова и фразы: «Авария, стихийное бедствие, безопасность, КТЗМ,
промышленные предприятия, агрессивные вещества».
Kirish.
Bugungi rivojlanib borayotgan dunyoda ishlab chiqarish hayotimizning o‘zgarmas
bo‘agiga aylanib ulgurdi. Shuning bilan ishlab chiqarish, qayta ishlash sohalarida, transport
logistikasida ro‘y berishi munkun bo‘lgan texnogen facqulodda vaziyatlar ham sezilarli darajada
oshdi. Avariya va falokatlar turli xil sharoitlarda, masalan, temir yо‘l, avtomobil, suv yо‘li,
17
aviatsiya transportlarida sodir bо‘lishi mumkin. Avtomobil transportida bо‘ladigan avariyalar
ham katta fojiali hodisalarni keltirib chiqaradi.
Tadqiqot
metodlari.
Tadqiqot jarayonida ilmiy va o‘quv-uslubiy adabiyotlar tahlili,
pedagogik-tarixiy kuzatuv, umumlashtirish, metodlaridan foydalanildi.
Tadqiqot natijalari va muhokamalar.
Avariya deganda bajariladigan ishni birdan
tо‘xtab qolishi yoki sanoat korxonalarida ishlab chiqarishning izdan chiqishi, transportlarda va
boshqa obyektlarda moddiy boyliklarning buzilishi, yо‘q bо‘lishi tushuniladi.
Avariyalarning kelib chiqishiga quyidagi omillar sababchi bо‘lishi mumkin:
•
tabiiy ofat tufayli;
•
inshootlarni loyihalashda yoki uni qurishda qо‘yiladigan xatoliklar tufayli;
•
ishlab chiqarish texnologiyasining buzilishi natijasida;
•
transport, mexanizm, jihozlardan notо‘g‘ri foydalanganda;
•
agressiv moddalarni (portlovchi, tez alangalanuvchi zaharli moddalarni) notо‘g‘ri
saqlanishi va uni ishlatilish qoidalarining buzilishi oqibatida;
•
texnika xavfsizlik qoidalarining buzilishi va boshqalar.
Mana shunday xatoliklar tufayli ishlab chiqarishlarda katta avariyalar sodir bо‘ladiki,
oqibatda kо‘pdan-kо‘p insonlar jabrlanadi va moddiy boyliklar yо‘q bо‘lib ketadi. Kо‘pincha
kimyo, neftni qayta ishlovchi sanoat, qog‘oz ishlab chiqarish sanoati, gо‘sht-sut, oziq-ovqat,
metallurgiya, konchilik va boshqa sanoat korxonalarida avariyalar tez-tez uchraydi. Ayniqsa,
KTZM ta’sirida bо‘ladigan avariyalar: kimyo, neftni qayta ishlovchi, qog‘oz-sellyuloza gо‘sht-
sut, oziq-ovqat sanoati, suv tozalash inshootlarida hamda temir yо‘llarda KTZMni tashishda kо‘p
uchraydi. Masalan, 1990 yilda Qoraqalpog‘iston Respublikasining «Yoshlik» stansiyasidan о‘tib
borayotgan kuchli ta’sir etuvchi zaharli modda (95 tonna) yuklangan sisterna nazorat qilinmasligi
oqibatida yо‘l-yо‘lakay tomchilab borgan. Bu holatni о‘z vaqtida sezgan yoshlik stansiyasi
xodimlari darhol tegishli choralarni kо‘rib, baxtsizlikni oldi olingan. Agarda sisternadagi suyuqlik
shu yerga tо‘liq oqib ketganda nafaqat stansiyadagi va uning atrofidagi aholini, balki 13 km olisda
yashovsi aholini ham zaharlagan bо‘lardi. Shunga о‘xshash kо‘plab misollarni keltirish mumkin.
Inson uchun xavfli bо‘lgan zaharli moddalar bilan ishlaydigan korxonalarning ham soni
О‘zbekistonda yildan-yilga kо‘payib bormoqda. Bular «О‘zbekkimyosanoat» uyushmasiga
qarashli korxonalar bо‘lib, ular Toshkent, Samarqand, Farg‘ona, Olmaliq, Chirchiq, Navoiy,
Angren va boshqa shaharlarda (SO
2
, NH
3
, Cl
2
, HNO
3
, H
2
SO
4
, CH
3
COOH va boshqa zaharli
moddalar) joylashgan. Bu korxonadan tashqari kimyoviy, zaharli moddalar bilan ishlaydigan
18
boshqa korxonalar ham mavjud. Hozirgi kunda Respublikadagi kopgina ishlab chiqarish
korxonalarida inson uchun zaharli moddalar ishlatiladi. Mabodo muayyan sabablarga ko`ra,
bunday korxonalarda avariya sodir bo`lib, kimyoviy moddalar tashqariga chiqib ketsa, xududning
zaxarlanish chuqurligi 45-50 km ni (450 km
2
dan ortiq maydonni) tashkil etishi mumkin. Shuning
uchun Respublikamiz aholisi, ishlab chiqarish korxonalarining ishchi-xizmatchilari favqulodda
yuz beradigan vaziyatlarda tо‘g‘ri ish tutishlari, fuqarolar muhofazasi tomonidan beriladigan har
bir yо‘riqnoma, vazifalarni tо‘g‘ri bajarishlari va saqlanish qoidalariga rioya etishlari zarur.
Buning uchun har bir korxonada, ayniqsa, ishlab chiqarish korxonalaridagi fuqarolar
muhofazasi xodimlari avariya va halokatlarni, uning oqibatlarini yо‘qotish chora-tadbirlarini
hamda ofat rо‘y bergan joyda jabrlanganlarga yordam kо‘rsatish qoidalarini tushuntirishlari lozim.
Bu borada ayniqsa metallurgiya, kimyo, biotexnologiya, rezina-texnika, neftni qayta
ishlovchi va boshqa sanoat tarmoqlarining salbiy ta’siri juda kattadir. Respublikamizdagi sanoati
rivojlangan ayrim shaharlarda, jumladan, Samarqand, Farg‘ona, Andijon, Qо‘qon, Angren,
Olmaliq, Chirchiq, Navoiy va boshqa shaharlarda havoning ifloslanish darajasi me’yoridan 1,5-2,
hatto ayrim joylarda 3-6 marta ortiq. Markaziy Osiyoda havoni eng kо‘p ifloslantiruvchi
Tojikistonning Tursunzoda shahridagi aluminiy zavodi 1987 yilda havoga belgilangan miqdordan
deyarli ikki barobar ortiq zaharli modda chiqarib kelgan. Shamolning yо‘nalishiga kо‘ra, ftor
birikmasining 80 foizi Surxondaryo viloyatining Sariosiyo, Denov, Oltinsoy tumanlariga tushadi.
Avariya va falokatlar turli xil sharoitlarda, masalan, temir yо‘l, avtomobil, suv yо‘li,
aviatsiya transportlarida sodir bо‘lishi mumkin. Avtomobil transportida bо‘ladigan avariyalar
ham katta fojiali hodisalarni keltirib chiqaradi. Bunday ofatlar yuz berishining bir qancha sabablari
bor:
•
Yо‘l qoidalarining buzilishi;
•
Avtomobilni texnik nosozligi;
•
Tezlikning haddan tashqari yuqori bо‘lishi;
•
Avtomobil haydovchining etarli malakaga ega bо‘lmasligi.
Aviatsiyada avariya - aviatexnikani biror elementlarning ishlamay qolishi, bevaqt ob-
havoni о‘zgarishi, uchish-qо‘nish qoidalarini notо‘g‘ri bajarilishi oqibatida sodir etiladi.
Ba’zan katta avariyalar ikkita aviatexnikaning bir-biri bilan tо‘qnashishi yoki yerga,
qushlarga urilishi oqibatida ham sodir bо‘ladi. Aviatsiyada avariyalar kо‘pchilik hollarda fojialar
bilan yakunlanadi.
Aviatsiyadagi avariyalarda qutqarish va tuzatish ishlarini 2 guruhga bо‘lish mumkin:
1) boshqarayotgan ekipaj xodimlari tomonidan kamchilikni tugatish ishlari;
19
2) yerdagi xizmatchilarning olib boradigan ishlari.
Bu xildagi avariyalar yer yuzida tez-tez uchrab turadi. Jumladan, О‘zbekiston aviatsiyasida
ham bunday hodisa rо‘y bergan va mudhish halokat bilan yakunlangan holatlar mavjud. Masalan,
1979 yil avgust oyida «Paxtakor» futbol jamoasi a’zolari tushgan samolyot Minskka ketayotganda
osmonda boshqa samolyot bilan tо‘qnashib, fojia bilan yakunlangan edi. Buni albatta,
Respublikada yashovchi har bir fuqaro yaxshi biladi. 1999 yilda Toshkent-Tо‘rtkо‘l yо‘nalishidagi
YAK-40 samalyotining Tо‘rtkо‘l aerodromiga qо‘nish paytida samolyot shassisining ishlamay
qolishi oqibatida favqulodda vaziyat yuzaga kelib, 2 kishi qurbon bо‘lgan va 8 kishi turli
darajadagi tan jarohatini olgan.
Xulosa.
Inson tomonidan yaratilgan va ishlatilayotgan texnik vositalar va texnologik
jarayonlarning bino va inshootlar konstruksiyalariga ta’siri texnogen ta’sirlar deb ataladi.
Texnogen ta’sirlar quyidagi ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi: 1. Neytral ta’sir etuvchi yoki
bino va inshootlarga hech qanday shikast etkazmaydigan va xavf tug‘dirmaydigan tasirlar. 2.
Negativ yoki vaqt davomida ma’lum darajada shikast etkazishi mumkin bo‘lgan ta’sirlar. 3. O‘ta
salbiy ta’sir etuvchi, bino va inshootlarni butunlay ishdan chiqishiga olib keladigan ta’sirlar.
Texnogen ta’sirlar 2 xil holatda namoyon bo‘ladi: 1. Doimiy va uzoq vaqt ta’sir etadigan holat.
Bunday ta’sir tabiiy, normal va texnologik jarayonlar amalga oshirilishida hosil bo‘ladi.
Bunday ta’sirlar odatda vaqt davomida o‘zining salbiy oqibatlarini ko‘rsatadi. Xulosa
o‘rnida ta’kidlash joizki, tabiiy ofatlardan farqli ularoq texnogen falokatlar asosan inson faoliyati
va yo‘l qo‘ygan hatolari tufayli sodir bo‘ladi. Shu sababli bularni oldini olish uchun texnologik
jarayonlarni to‘g‘ri va puhta rejalashtirish, xavfsizlik choralarini mukammal ishlab chiqish, xavf
tug‘diradigan ishlab chiqarish jarayonlarda ishonchli himoya vositalarini oldindan belgilash
nihoyatda zarurdir.
REFERENCES
1.
Dilshoda S. About Modern Graphic Reconstruction Wall Painting Of The Throne-Room
Of Afrasiab.
2.
Sultanova D., Dusanova S., Dusanov Z. Architecture of the Republiс of Uzbekistan during
the Year of Independence //Young Scientist USA, Vol. 5. – 2016. – С. 79.
3.
Алмабаев Ы. А. и др. МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕНЕНИЯ МОЗГА НА ФОНЕ
ПРИМЕНЕНИЯ
НООТРОПНЫХ
СРЕДСТВ
ПРИ
ПУЛЬМОНЭКТОМИИ
//Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. – 2016. –
№. 10-3. – С. 374-377.
20
4.
Султанова Д. «ХОРЕЗМИЙСКОЕ ОЗЕРО» В ТВОРЧЕСТВЕ САМАРКАНДСКОГО
ЖИВОПИСЦА НАМОЗА СУЛТАНОВА //ТАБИИЙ ФАНЛАР. – С. 40.
5.
Султанова Д. «ХОРЕЗМИЙСКОЕ ОЗЕРО» В ТВОРЧЕСТВЕ САМАРКАНДСКОГО
ЖИВОПИСЦА НАМОЗА СУЛТАНОВА //ТАБИИЙ ФАНЛАР. – С. 40.
6.
Sultanova D., Sobirov M. Harmonization of the Artistic Means in the Architectural
Buildings Devoted to Astronautics in the Modern Architecture of Uzbekistan //Young
Scientist USA, Vol. 5. – 2016. – С. 86.
7.
Sultanova D., Sobirov M. Harmonization of the Artistic Means in the Architectural
Buildings Devoted to Astronautics in the Modern Architecture of Uzbekistan //Young
Scientist USA. – 2016. – С. 86-87.
8.
Султанова Д. Н., Дусанова С. З. Анализ художественной подготовки по рисунку в
архитектурно-строительных высших образовательных учреждениях Узбекистана
//Материалы международного научного форума обучающихся" Молодежь в науке и
творчестве". – 2017. – С. 95-97.
9.
Султанова Д. Н., Дусанова С. З. Анализ художественной подготовки по рисунку в
архитектурно-строительных высших образовательных учреждениях Узбекистана
//Председатель редакционного совета: БВ Илькевич, ректор ГГУ, доктор
педагогических наук, профессор, Почетный. – 2018. – С. 95.
10.
СУЛТАНОВА Д. Н., Кодиров Э. ФЛОРА И ФИТОДИЗАЙН ЗИМНИХ САДОВ
МИРА //МОЛОДЕЖЬ И СИСТЕМНАЯ МОДЕРНИЗАЦИЯ СТРАНЫ. – 2017. – С.
314-316.
11.
Султанова Д. Н., Султанов А. Н. Культурное значение" Моны Лизы" для
современных поклонников //Евразийское Научное Объединение. – 2019. – №. 1-7. –
С. 401-403.
12.
Жураев Х. О. и др. Молодой ученый. – 2022.
13.
Султанова Д. Н., Юлдашева Б. Р. ДЕКОРЫ МОСКОВСКОГО МЕТРО ГЛАЗАМИ
АРХИТЕКТОРОВ И ДИЗАЙНЕРОВ //Архитектура и архитектурная среда: вопросы
исторического и современного развития. – 2021. – С. 442-445.
14.
Султанова Д. Н., Сиддикова Г. Х. ИСКУССТВО КАК ПСИХОЛОГИЧЕСКОЕ
ВОСПИТАНИЕ РЕБЁНКА //Архитектура и архитектурная среда: вопросы
исторического и современного развития. – 2021. – С. 437-441.
15.
Zadubenko D. V. et al. REVIEW OF THE INFLUENCE OF ELECTROMAGNETIC
RADIATIONS OF DIFFERENT RANGE ON THE PHYSIOLOGICAL PROCESSES OF
21
HUMAN AND ANIMAL SPERMATOZOA //Reproductive Medicine. – 2021. – №. 1
(46). – С. 42-54.
16.
Султанова Д. Н. Домостроительные комбинаты в архитектуре Узбекистана //Дизайн
и архитектура: синтез теории и практики. – 2022. – С. 317-321.
17.
Султанова Д. Н. ДОМОСТРОИТЕЛЬНЫЕ КОМБИНАТЫ В АРХИТЕКТУРЕ
УЗБЕКИСТАНА.
18.
Султанова Д. Н. Художественная реставрация резного деревянного панно
найденного в Кофиркале //Дизайн и архитектура: синтез теории и практики. – 2022.
– С. 321-326.
19.
Султанова
Д.
Н.
ХУДОЖЕСТВЕННАЯ
РЕСТАВРАЦИЯ
РЕЗНОГО
ДЕРЕВЯННОГО ПАННО НАЙДЕННОГО В КОФИРКАЛЕ. – 2022.
20.
Жураев Х. О. и др. Юный Учёный 2022 9.
21.
Жураев Х. О. и др. Юный Учёный 2022 9.
22.
Султанова Д. Н. РАЗВИТИЕ АРХИТЕКТУРЫ УЗБЕКИСТАНА В ПЕРИОД 1980-Х
ГОДОВ //Архитектура и архитектурная среда: вопросы исторического и
современного развития. – 2022. – С. 269-276.
23.
Sultanova D. N., Xasanova X. B. Tarixiy muzeylar interyerida tasviriy va badiiy
vositalarning qo’llanilishi, Me’morchilik va qurilish muammolari, 3 son. SamDAQU.-
Sam., 2022. – B-66-69.
24.
Султанова Д. Н. Принципы синтеза настенной живописи в архитектуре Узбекистана
(пути формирования и развития). – 2004.
25.
Sultanova D. N. the Emergence and relationship of monumental painting in the traditional
architecture of Central Asia //Young scientist. – 2018. – №. 12. – С. 59.
26.
Султанова Д. Н. Взаимогармонизации изобразительных и художественных средств
в архитектуре Узбекистана. – 2021.
27.
Султонова Д. Н. Ўзбекистон меъморчилигида маҳобатли рангтасвирни
уйғунлаштириш тамойиллари/номзодлик диссертацияси. – 2004.
28.
Sultanova D. N., Dusanov Z. Z. Самарқанд-рассомлар шаҳри //Молодой ученый. –
2020. – №. 12. – С. 324-332.
29.
Sultanova D. Artistic Means of Agitation and Propaganda in Urban and Architectural
Space of Modern Uzbekistan //Young Scientist USA, Vol. 5. – 2016. – С. 88.
30.
Султанова Д. Н. Традиционность художников Жарских в декорировании
многоэтажных домов //Молодой ученый. – 2018. – №. 23. – С. 231-236.
22
31.
Султанова Д. Н. Возникновение и взаимосвязь монументальной живописи в
традиционной архитектуре Средней Азии //Молодой ученый. – 2013. – №. 12. – С.
710-719.
32.
Султанова Д. Н., Бахриддинова З. Ф. КЛАССИФИКАЦИЯ СТОЛОВЫХ И
РЕСТОРАНОВ В АРХИТЕКТУРЕ ТАШКЕНТА //Архитектура и архитектурная
среда: вопросы исторического и современного развития. – 2021. – С. 53-55.
33.
Султанова Д. Н. Гармонизация художественных средств в архитектурных
сооружениях, посвященных космонавтике //Молодой ученый. – 2015. – №. 3. – С.
933-936.
34.
Султанова Д. Н., Эшпулатова М. Р., Дусанов З. З. Формирование профессионального
объемно-пространственного мышления у студентов дизайнеров и архитекторов
Узбекистана //Дизайн-образование XXI век. – 2017. – С. 152-158.
35.
Султанова Д. Н., Эшпулатова М. Р., Дусанов З. З. ФОРМИРОВАНИЕ
ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБЪЕМНО-ПРОСТРАНСТВЕННОГО МЫШЛЕНИЯ У
СТУДЕНТОВ ДИЗАЙНЕРОВ И АРХИТЕКТОРОВ УЗБЕКИСТАНА //ББК 85.127. 6
Д 44 Рецензент: Гончаренко НИ–кандидат искусствоведения, член Союза
художников России, член Общероссийской организации «Ассоциация. – С. 152.
36.
Султанова Д. Н. ЗАРУБЕЖНЫЙ ИСТОРИЧЕСКИЙ ОПЫТ ХУДОЖЕСТВЕННОГО
ОБРАЗОВАНИЯ
АРХИТЕКТОРОВ
И
ДИЗАЙНЕРОВ
//Архитектура
и
архитектурная среда: вопросы исторического и современного развития. – 2021. – С.
50-53.
37.
Султанова Д. Н. Решение художественного образа здания Академического театра
имени Алишера Навои в Ташкенте //Вопросы гуманитарных наук. – 2015. – №. 2. –
С. 130-135.
38.
Namazovna S. D., Makkamovich S. S., Zohirovich D. Z. Aral Oasis as Potential Base for
Development of the Tourism //Indonesian Journal of Law and Economics Review. – 2020.
– Т. 6. – С. 10.21070/ijler. 2020. V6. 491-10.21070/ijler. 2020. V6. 491.
39.
Султанова Д. Н. Применение архитектурного декора и художественной пластики в
средневековой архитектуре Узбекистана и её место в художественной культуре
Средней Азии //Молодой ученый. – 2013. – №. 12. – С. 719-723.
40.
Namazovna S. D. Harmony Of Art In Architecture Of Uzbekistan //The American Journal
of Social Science and Education Innovations. – 2021. – Т. 3. – №. 05. – С. 87-94.
23
41.
Sultanova D. N. Epigrafical ornaments in architecture of Uzbekistan //International journal
of scientific & technology research. – 2015. – Т. 4. – №. 07. – С. 83-87.
42.
Sultonova D. N., qizi Siddiqova M. A. COLOR SCHEME IN THE FORMATION OF
THE ARTISTIC ENVIRONMENT OF THE INTERIOR OF MODERN EDUCATIONAL
CENTERS //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С.
109-115.
43.
Qizi S. M. A. et al. O ‘QUV BINOLARI VA O ‘QUV MARKAZLARINI RANG
YECHIMINI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR HAMDA SUN’IY INTELLEKT
ORQALI LOYIHALASH //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 6.
– С. 325-332.
44.
Маматов Ф. М., Шодмонов Г. Д. Обоснование конструктивной схемы
комбинированного агрегата для подготовки почвы к посеву бахчевых //European
research. – 2018. – №. 1 (35). – С. 10-14.
45.
Murtozevich M. F., Halilovich M. S., Dustmurodovich S. G. Dump ripper for soil
protection from water erosion //European science review. – 2018. – №. 7-8. – С. 245-246.
46.
Мирзаев Б. С., Мардонов Ш. Х., Шодмонов Г. Д. О качестве рыхления почвы
рыхлителем с рабочими органами наклонного типа //European research. – 2018. – №.
1 (35). – С. 15-18.
47.
Mamatov F. M., Mardonov S. H., Shodmonov G. D. DUMP RIPPER FOR SOIL
PROTECTION FROM WATER EROSION //European Science Review. – 2018. – №. 7-
8. – С. 245-246.
48.
Чуянов Д. Ш. и др. ПОЛИЗ ЭКИНЛАРИ ЭКИШ УЧУН ТУПРОҚНИ
ТАЙЁРЛАЙДИГАН КОМБИНАЦИЯЛАШГАН АГРЕГАТ КОРПУСЛАРИНИНГ
ПАРАМЕТРЛАРИ //Инновацион технологиялар. – 2021. – №. Спецвыпуск 1. – С.
146-150.
49.
Шодмонов Ғ. Д., ўғли Хидиров М. Қ. АВТОТРАНСПОРТ ЧИҚИНДИ ГАЗЛАРИ
ЗАРАРЛИЛИГИНИ
КАМАЙТИРИШНИНГ
ЗАМОНАВИЙ
УСУЛЛАРИ
//INTERNATIONAL CONFERENCES. – 2022. – Т. 1. – №. 18. – С. 140-147.
50.
Чуянов Д. и др. КОМБИНАЦИЯЛАШГАН АГРЕГАТ ЮМШАТКИЧЛАРИНИНГ
ЎЗАРО ЖОЙЛАШИШИНИ АСОСЛАШ //Innovatsion texnologiyalar. – 2022. – Т. 1. –
№. 4. – С. 61-63.
24
51.
Shodmonov G., Xidirov M., Boymurodov S. AVTOMOBILLARNING ELEKTR VA
ELEKTRON JIHOZLARINI DIAGNOSTIKALASH //Академические исследования в
современной науке. – 2022. – Т. 1. – №. 20. – С. 57-61.
52.
Chuyanov D. et al. Parameters of slitter for embedding manure in soil for melon crops
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 401. – С. 04048.
53.
Чуянов Д. Ш., Шодмонов Г. Д. ОПРЕДЕЛЕНИЕ ОПТИМАЛЬНЫХ ПАРАМЕТРОВ
СТАЛКИВАТЕЛЯ НАВОЗА //Вестник науки и образования. – 2023. – №. 12 (143)-2.
– С. 5-9.
54.
Чуянов Д. Ш., Шодмонов Г. Д. ОБОСНОВАНИЕ ОСНОВНЫХ ПАРАМЕТРОВ
ЩЕЛЕВАТЕЛЯ ДЛЯ ЗАДЕЛКИ НАВОЗА //Educational Research in Universal
Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 1017-1023.
55.
Dostmurodovich G. S. ECONOMIC ANALYSIS OF FUNDS IN THE FIELD OF LABOR
PROTECTION //INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH
OUTPUT. – 2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 57-61.
56.
Dostmurodovich G. S. LABOR PROTECTION WHEN WORKING AT HEIGHTS
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 31-38.
57.
Shodmonov G. “FAVQULODDA VAZIYATLAR VA FUQARO MUHOFAZASI”
FANING MAQSAD VA VAZIFALARI //Interpretation and researches. – 2024.
58.
Чуянов Д. Ш. и др. Полиз экинлари етиштиришда тупроққа ишлов бериш ва
экишнинг янги усули //Инновацион технологиялар. – 2021. – №. Спецвыпуск 2. – С.
53-56.
59.
Чуянов Д. Ш. и др. ПОЛИЗ ЭКИНЛАРИ ЕТИШТИРИШ УЧУН ЭНЕРГИЯ-
РЕСУРСТЕЖАМКОР ТЕХНОЛОГИЯ ВА МАШИНА //Инновацион технологиялар.
– 2020. – №. Спецвыпуск. – С. 78-82.
60.
Маматов Ф. М., Чуянов Д. Ш., Шодмонов ҒД Э. М. И. Далаларни полиз экинлари
экиш учун тайёрлайдиган комбинациялашган агрегатнинг параметрларини асослаш
//Innovatsion texnologiyalar.–Қарши. – 2018. – №. 4. – С. 44-48.
61.
Mirzaev B. et al. Parameters of the soil-holding part of the slurry spreader //E3S Web of
Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 383. – С. 04016.
62.
Chuyanov D. S., Mamatov F. M., Shodmonov G. D. Main parameters of manure sealer
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 401. – С. 04031.
25
63.
Shodmonov G. D., Xidirov MQ Avtotransport chiqindi gazlari zararliligini
kamaytirishning zamonaviy usullari //International conference on innovative development
of education. – 2022. – Т. 18. – С. 140-147.
64.
Mamatov F., Karimov A., Shodmonov G. Study on the parameters of bars of the potato
digger ploughshare //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 434. – С.
03012.
65.
Chuyanov D., Shodmonov G. Energy-saving technology and machinery for growing
melons //International Journal of Innovations in Engineering Research and Technology. –
2020. – №. 1. – С. 1-7.
66.
Shodmonov G. D. et al. MEHNAT MUHOFAZASI FANINING RIVOJLANISH TARIXI
VA BOSHQA FANLAR BILAN O ‘ZARO BOG ‘LIQLIGI //GOLDEN BRAIN. – 2024.
– Т. 2. – №. 3. – С. 149-153.
67.
Chuyanov D. et al. Traction resistance of the combined machine plough //E3S Web of
Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 04036.
68.
Мamatov F. et al. Potato digger with a digging workpart of the" Paraplaw" type //E3S Web
of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 365. – С. 04021.
69.
Murtozevich M. F. et al. New technology and combined machine for preparing soil for
sowing gourds //European science review. – 2018. – №. 1-2. – С. 234-236.
70.
Chuyanov D. et al. Soil preparation machine parameters for the cultivation of
cucurbitaceous crops //IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP
Publishing, 2020. – Т. 883. – №. 1. – С. 012122.
71.
Mirzaev B. et al. Combined machine for preparing soil for cropping of melons and gourds
//IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. – IOP Publishing, 2019. – Т.
403. – №. 1. – С. 012158.
72.
ESHEV S. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS.
73.
Эшев С., Мурадов Н. К., Маматов Н. З. ИМИТАЦИОННОЕ МОДЕЛИРОВАНИЕ
ПРОЦЕССА ПЕРЕНОСА ГОМОГЕННОЙ СМЕСИ В ГИДРОМОРФНЫХ СРЕДАХ,
ОБУСЛОВЛЕННОГО ИЗМЕНЕНИЕМ УРОВНЯ ПОДЗЕМНЫХ ВОД //КОНТРОЛЬ
ПРОЦЕССОВ ИЗМЕНЕНИЯ ДАВЛЕНИЯ ПОЧВЕННОЙ ВЛАГИ ДЛЯ
КОРРЕКТИРОВКИ РЕЖИМОВ ОРОШЕНИЯ И СНИЖЕНИЯ ПОТЕРЬ УРОЖАЕВ.
26
74.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum:
технические науки. – 2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
75.
Маматов Н. З., Рахимов О. Д. ИННОВАЦИОН ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР
ТАСНИФИ //INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING.
– 2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 258-262.
76.
Eshev S. et al. SHO ‘RLANGAN BOG ‘LANGAN GRUNT NAMLIGINING
YUVILISHGA QARSHILIK QILISH TA’SIRINI BAHOLASH //Innovatsion
texnologiyalar. – 2023. – Т. 51. – №. 03. – С. 70-76.
77.
Mamatov N. PHYSICAL MODELING OF THE WASHING PROCESS OF CHANNELS
WITH LOW BINDING SOILS WITH SALINITY //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 1232-1238.
78.
Маматов Н. З. ИСТОЧНИКИ АЛЬТЕРНАТИВНОЙ ЭНЕРГИИ НА ОСНОВЕ
ОРГАНИКИ //Multidisciplinary and Multidimensional Journal. – 2024. – Т. 3. – №. 2. –
С. 24-28.
79.
Mamatov N. Z. INNOVATIVE SOLUTIONS TO PROTECT WORKERS FROM
DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN HAZARDOUS INDUSTRY
ENTERPRISES //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 73-77.
80.
Маматов Н. З. К РАСЧЕТУ НЕРАЗМЫВАЮЩИХ СКОРОСТЕЙ ВОДНОГО
ПОТОКА ЗЕМЛЯНЫХ КАНАЛОВ В УСЛОВИЯХ СВЯЗНОГО ГРУНТА
//INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH OUTPUT. – 2024. – Т.
3. – №. 2. – С. 64-69.
81.
Маматов Н. З. ЗАЩИТА НАСЕЛЕНИЯ В МЕСТАХ ПРОВЕДЕНИЯ МАССОВЫХ
МЕРОПРИЯТИЙ //INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH
OUTPUT. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 70-79.
82.
Маматов Н., Мурадуллаев Ф. ЯНГИ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ТАЛАБАЛАР
МУСТАҚИЛ ИШИНИ БАЖАРИШДГИ МУМММОЛАР //Interpretation and
researches. – 2024.
83.
Бердиев Ш. Ж., Маматов Н. З. Метод борьбы с просадками грунтов в южных
регионах Узбекистана //Инновационное развитие. – 2017. – №. 2. – С. 82-84.
27
84.
Эшев С. С. и др. БОҒЛАНГАН ГРУНТЛАРДАГИ БИРИКИШ КУЧИНИНГ ЎЗАН
ЮВИЛИШИГА ТАЪСИРИНИ БАҲОЛАШ //Инновацион технологиялар. – 2022. –
Т. 3. – №. 3 (47). – С. 76-82.
85.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. Температурный расчет питающего цилиндра с
упругим элементом пневмомеханических прядильных машин //Science and
Education. – 2023. – Т. 4. – №. 12. – С. 294-304.
86.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. КОЛЕБАНИЯ СОСТАВНОГО ПИТАЮЩЕГО
ЦИЛИНДРА С СОПРОТИВЛЕНИЕМ ПРИ КРУЧЕНИИ //Educational Research in
Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 120-124.
87.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum:
технические науки. – 2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
88.
Eshev S. S. et al. Evaluating the effect of cohesive strength on self-leaching in bonded soils
//International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology. –
2022. – Т. 9. – №. 8. – С. 19636-19641.
89.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Бобомуродов Ф. Ф. ШЎРЛАНГАН КАМ БОҒЛАНГАН
ГРУНТЛАРНИНГ ФИЗИК-МЕХАНИК ХУСУСИЯТЛАРИНИ ТАДҚИҚОТ ЭТИШ
//ME’MORCHILIK va QURILISH MUAMMOLARI. – 2023. – Т. 2.
90.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Эркинов С. Т. Мукимов. ДБ ШЎРЛАНГАН КАМ
БОҒЛАНГАН ГРУНТЛАРНИНГ ФИЗИК-МЕХАНИК ХУСУСИЯТЛАРИНИ
ТАДҚИҚОТ ЭТИШ //International Journal of Education, Social Science & Humanities.
Finland Academic Research Science Publishers ISSN. – С. 2945-4492.
91.
Эшев С. С. и др. Неразмывающие скорости земляных каналов в связных грунтах
//Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2022. – Т. 2.
– №. 5. – С. 375-384.
92.
Khazratov A. N. et al. Influence of cohesion strength in cohesive soils onchannel bed
erosion //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 410. – С. 05018.
93.
Mirzayev O. A., Urakov N. A., Mamatov N. Z. Proced vibrations of a composite chevron-
type feed cylindr with torsional resistance //JMEA journal of modern educational
achievements. – 2023. – Т. 11.
94.
Eshev S. et al. Critical flow velocities in cohesive saline soils //E3S Web of Conferences.
– EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 03071.
28
95.
Otabek M. et al. Dynamics And Stability Of A Composite Feed Cylinder In The Feeding
Area Of Rotor Spinning Machines //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2023.
– С. 1152-1157.
96.
Eshev S. et al. Calculation of its dynamically stable cross-section in the steady motion of
the channel flow //AIP Conference Proceedings. – AIP Publishing LLC, 2023. – Т. 2612.
– №. 1. – С. 050007.
97.
Eshev S. et al. Non-eroding speed of water flow of channels running in cohesive soils //IOP
Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP Publishing, 2021. – Т. 1030.
– №. 1. – С. 012131.
98.
Eshev S. et al. The beginning of the movement of bottom sediments in an unsteady flow
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 263. – С. 02042.
99.
Dustkobilovich R. O., Laylo А. Types of modern lectures in higher education, technology
of their design and organization //Проблемы современной науки и образования. – 2020.
– №. 12-1 (157). – С. 41-46.
100.
Рахимов О. Д., Манзаров Ю. Х., Ашурова Л. Ўзбекистон олий таълим тизимида
дастлабки форсайт тадқиқотлар //Современное образование (Узбекистан). – 2021. –
№. 4 (101). – С. 16-22.
101.
Rakhimov O. D., Kh M. Y., Ashurova L. Initial foresight studies in the higher education
system of Uzbekistan //Modern education (Uzbekistan).–2021. – 2021. – Т. 4. – №. 101. –
С. 16-22.
102.
Рахимов О. Д., Эшмухамедов Л. М., Ашурова Л. МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ
РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА ТАШКИЛ ЭТИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ:
Рахимов Октябр Дусткабилович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти
“Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси профессори Эшмухамедов Латиф
Маҳмаюсуфович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти “Экология ва меҳнат
муҳофазаси” кафедраси ассистенти Ашурова Лайло, Қарши муҳандислик-
иқтисодиёт институти “Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси ассистенти
//Образование
и инновационные исследования международный научно-
методический журнал. – 2022. – №. 6.
103.
Rakhimov O. et al. Methodology for using forsight technology in training future ecologists
in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 462. – С. 03048.
104.
Rakhimov О., Аshurova L., Artikbekova F. Hydraulic transport in small livestock farms
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 274. – С. 03003.
29
105.
Rakhimov O. D., Ashurova L. THE MAIN FACTORS AND CRITERIA OF QUALITY
EDUCATION //GOLDEN BRAIN. – 2023. – Т. 1. – №. 31. – С. 163-169.
106.
Ashurova L. METHODOLOGY OF USING TELECOMMUNICATION STUDY
PROJECTS IN INDEPENDENT EDUCATION //Educational Research in Universal
Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 17. – С. 135-140.
107.
Ashurova L. ON THE TECHNOLOGY FOR THE DEVELOPMENT OF SCIENTIFIC
AND CREATIVE ACTIVITY IN STUDENTS //Innovative Development in Educational
Activities. – 2023. – Т. 2. – №. 23. – С. 294-298.
108.
Rakhimov O. D., Sh F. S., Ashurova L. Foresight as a technology for forecasting the
development of the use of digital technologies in the higher education sector of Uzbekistan
//The phenomenon of market economy: from the origins to the present day. Development
institutions and information technologies in innovative solutions. – 2022. – С. 167-175.
109.
Husanovich S. B., Ravshanovich B. Z., Laylo А. ANALYSIS OF DEVELOPMENTAL
EDUCATION MODELS //Проблемы науки. – 2020. – №. 11 (59). – С. 86-90.
110.
Рахимов О. Д., Файзиева Ш. Ш., Ашурова Л. Форсайт как технология
прогнозирования развития применения цифровых технологий в секторе высшего
образования Узбекистана //Феномен рыночного хозяйства: от истоков до наших
дней. Институты развития и информационные технологии в инновационных
решениях. – 2022. – С. 167-175.
111.
Shomurotov B. H., Boyirov Z. R., Ashurova L. ANALYSIS OF DEVELOPMENTAL
EDUCATION MODELS //Проблемы науки. – 2020. – №. 11. – С. 86-90.
112.
Ashurova L., Uralov M. BINO VA INSHOOTLAR XAVFSIZLIGI //FANINI
O‘QITISHNING BA’ZI JIHATLARI//Interpretation and researches.–2024.
113.
Ashurova L., Uralov M. «BINO VA INSHOOTLAR XAVFSIZLIGI» FANINI O
‘QITISHNING BA’ZI JIHATLARI //Interpretation and researches. – 2024.
114.
Ashurova L. ZILZILA, KELIB CHIQISH SABABLARI VA OQIBATLARI //GOLDEN
BRAIN. – 2024. – Т. 2. – №. 1. – С. 423-431.
115.
Ashurova L. FIRES IN TECHNOSPHERE AND PRINCIPLES OF PROTECTION
AGAINST THEM //Innovative Development in Educational Activities. – 2023. – Т. 2. –
№. 20. – С. 81-86.
116.
Laylo A. ISHLAB CHQARISH XONALARI HAVOSINI OPTIMALLASHTIRISH
UCHUN KONDITSIONER USKUNASINING ISHINI QIYOSIY TAHLIL QILISH VA
30
UNI MODELLASHTIRISH //Sanoatda raqamli texnologiyalar/Цифровые технологии в
промышленности. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 184-192.
117.
АSHUROVA L. ПРОБЛЕМЫ СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ
//ПРОБЛЕМЫ СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ Учредители: Олимп. –
С. 41-46.
118.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE CONTAGIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 52-89.
119.
Muradov S. et al. STANDARDS OF SAFETY REQUIREMENTS FOR PRESSURE
CABINETS, APPARATUS AND GAS EQUIPMENT //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 159-180.
120.
Muradov S. et al. MOVEMENT OF CHICTONIC PLATES, ORIGIN OF
EARTHQUAKES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 401-415.
121.
Muradov S. et al. STUDY OF THE HISTORICAL STAGES OF THE SCIENCE OF
LABOR PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 350-
365.
122.
Muradov S. et al. CHECKING KNOWLEDGE OF LABOR PROTECTION //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 386-400.
123.
Muradov S. et al. MAIN CONTENT AND COMPONENT PARTS OF THE SCIENCE"
SAFETY OF CONSTRUCTION OF BUILDINGS AND CONSTRUCTIONS" //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 335-349.
124.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
125.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
126.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
127.
Muradov S. et al. ADMINISTRATIVE BUILDINGS AND THEIR REQUIREMENTS
//Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 257-280.
128.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
31
CAUSE INFECTIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 281-318.
129.
Qizi S. M. A. et al. O ‘QUV BINOLARI VA O ‘QUV MARKAZLARINI RANG
YECHIMINI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR HAMDA SUN’IY INTELLEKT
ORQALI LOYIHALASH //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 6.
– С. 325-332.
130.
Muradov S. et al. CAUSES OF NATURAL EMERGENCIES //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 92-130.
131.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SAFETY REQUIREMENTS OF EQUIPMENT
WORKING UNDER HIGH PRESSURE //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3.
– №. 5. – С. 131-167.
132.
Muradov S. et al. CAUSES OF NATURAL EMERGENCIES //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 92-130.
133.
Muradov S. et al. CONTENT AND ESSENCE OF THE LAW AND LEGAL
DOCUMENTS ON THE PROTECTION OF THE POPULATION AND TERRITORIES
FROM EMERGENCIES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 168-
204.
134.
Muradov S. et al. STABILITY CALCULATION OF LOAD LIFT VEHICLES //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 205
