2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
211
TEXNOGEN XUSUSIYATDAGI FAVQULODDA VAZIYATLARNING OLDINI
OLISH VA OQIBATLARINI BARTARAF ETISH. TEXNOGEN HALOKATLAR VA
ULARNING OQIBATLARI
Siddiqova Madinabonu
SamDAQU magistranti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.12681075
Kirish.
Texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlarga 7 xil kо‘rinishidagi falokatlar kirib, ular
О‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 27 oktabrdagi 455-sonli qarorida
“Texnogen, tabiiy va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar tasnifi”da kо‘rsatib о‘tilgan.
Gidrotexnik inshootlardagi avariyalar:
Ma’lumki, О‘zbekiston Respublikasida hozirgi paytda 53 ta suv ombori, daryo suvlarini
iste’molchilarga taqsimlab beruvchi 150 dan ortiq suv tо‘g‘onlari, 28122 km uzunlikdagi magistral
kanallar va boshqa suv inshootlari mavjud. Bunday inshootlar har qanday favqulodda vaziyatlar
yuz berganda (harbiy holatda ham, tinchlik davrida ham) katta xavf tug‘diradi. Gidrotexnika
inshootlarning ayrimlari katta shaharlar va yirik aholi yashash joylari yaqinida joylashga bо‘lib,
yuqori darajadagi xavfli obyektlar hisoblanadi.
Gidrotexnik inshootlari, kо‘rsatkichlariga kо‘ra har xil bо‘ladi:
1) joylashgan о‘rniga kо‘ra:
a) yer usti inshootlari (daryo, kо‘l, kanal va h.k);
b) yer osti inshootlari (о‘tkazuvchi quvurlar, tunellar va h.k).
2) foydalanish maqsadiga kо‘ra:
a) suv-energetika inshootlari;
b) suv ta’minoti inshootlari;
v) sug‘orish inshootlari;
g) chiqindi suvlarni chiqarish inshootlari;
d) baliqchilik xо‘jalik inshootlari;
e) suv-sport inshootlari va h.k.
3) vazifasiga qarab:
a) GES lar va boshqa suv inshootlari (tо‘g‘onlar va boshqalar);
b) suv о‘tkazish inshootlari (kanallar, tunellar, quvur о‘tkazgichlar);
v) tarnovlar, osma quvurlar va h.k.;
g) tashlandiq suv inshootlari (ortiqcha suvni chiqarish uchun);
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
212
d) suv oqimini tartiblash inshootlari (suv oqimini tо‘g‘irlovchi, daryo va qirg‘oq о‘zanlarini
yaxshilovchi va boshqalar);
e) baliq xо‘jaligi inshootlari (baliq boqish uchun).
Gidrotexnik inshootlarning buzilishi juda kata hududlarni, jumladan: shaharlar va aholi
yashash joylarni, sanoat tarmoqlarini va moddiy resurslarni suv ostida qolishiga olib kelishi
mumkin, oqibatda juda katta ham ma’naviy, ham moddiy zararlarni olib kelishiga sabab bо‘ladi.
Jumladan, suv urib ketgan inshootlar, avtomobil va temir yо‘llar, elektr va aloqa uzatish
simlarining zararlanishi, chorva mollari, qishloq xо‘jalik ekinlari hosili, ekinzorlar va
boshqalarning nobud bо‘lishi, xom-ashyo, yoqilg‘i, oziq-oqat mahsulotlari, о‘g‘itlar va boshqa
resurslarni yaroqsiz holga kelishi; aholini xavfsiz joylarga vaqtincha evakuatsiya qilish xarajatlari;
yerlarning hosildor qatlamining yuvilib ketishi; suv bosgan hududlarda oziq-ovqat, kiyim-kechak,
dori-darmon va boshqa kerakli mahsulotlarni olib kelish xarajatlari va boshqa salbiy talofotlarga
olib keladi.
Gidrotexnik inshootlari quyidagi ta’sirlar natijasida buziladi:
1) tabiiy ofatlar oqibatida (zilzila, kо‘chki, jala yomg‘irlar yuvib ketish va boshqalar);
2) uskunalarning tabiiy yemirilishi va eskirishi;
3) inshootni loyihalash va qurishdagi xatoliklar;
4) suvlarni ishlatish qoidalarini buzilishi;
5) portlatishlar oqibatida (harbiy harakatlar, terrorchilik va boshqalar).
Gidrotexnik inshootlarining buzilishi natijasida muayyan oqibatlarga olib keladi,
jumladan: Gidrotexnik inshooti о‘z vazifasini bajarmay qо‘yishi; suv tо‘lqinini insonlarga zarar
yetkazishi va turli inshootlarni buzilishi; hududlarni suv bosib, mol-mulkka, yerlarga, moddiy
resurslarga va boshqa obyektlarga jiddiy moddiy zarar keltiradi. Shuning uchun bunday
inshootlardan foydalanuvchi tashkilotlar zimmasiga ularning xavfsizligini ta’minlash maqsadida
“Fuqaro muhofazasi tо‘g‘risida”gi qonunining 8,9-moddalarida kо‘rsatib о‘tilgan majburiyatlar
yuklangan. Unga kо‘ra bunday xavfli obyektlarni loyihalash, qurish va ishlatish davomida
xavfsizligini pasayish sabablarini tahlil etish, sodir bо‘lishi mumkin bо‘lgan avariyani oldini olish
bо‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish va bajarish, shuningdek bunday masalalar bо‘yicha
favqulodda vaziyatlar tizimlari bilan hamkorlik qilish ta’kidlab о‘tilgan.
Shu o`rinda 2009 yil 17 avgustda Rossiyaning “Sayan- Shushensk” GESida bo`lgan
avariya to`g`risidagi ma`lumotni ta’kidlab o’tish joiz. Ushbu gidroinshoot juda baxaybat qurilgan
bo`lib uning uzunligi 1 km dan uzun, balandligi 250 m, gidrostatik vazni 22 mln tonnani tashkil
etadi. GES ning avariyaga uchrashishining sababi, 1985 yilda gidroinshoatning eng baland ustuni
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
213
darz ketib, Yenesey daryosining bu qirg`og`idan u qirg`og`igacha bo`lgan butun to`g`on tanasida
yoriq p`aydo bo`lgan. Yoriqdan xar soniyada 550 litr suv oqib o`ta boshlagan va natijada to`g`on
betoninig yemirilishi boshlangan. Yemirilish jarayoni 8 yil mobaynida davom etgan va 1996
yildagina Fransuz mutaxassislari tomonidan yoriq polimer materiallari bilan yaxlitligi tiklangan.
Shu davr mobaynida (8 yil) inshoatning ba`zi bir seksiyalari 97 mm dan - 107 mm gacha
joyidan siljigan. Ammo, “Gidrotexnik inshoatlar xavfsizligi” to`g`risidagi qonunga binoan, 108
mm ga siljish xavfsizlik nuqtai nazaridan “taxlikali” xolat xisoblanadi. Shunday ayanchli xolatga
qaramasdan, gidroinshoatdan foydalanib kelishligi oqibatida to`g`onning ikkinchi agregat
qisimlari sochilib qulab tushgan va yong`in paydo bo`lgan. Bu avariyaning talаfоti natijasida 100
dan ziyod fuqarolarning qurbon bo`lganligi va katta moddiy zarar ko’ringanligi ma’lum.
Gidrotexnik inshootlarda avariya bо‘lmasligi uchun muhofaza qilinish chora-tadbirlarini
amalga oshirish zarur, jumladan:
1) Gidrotexnik inshootlarini loyihalash va qurilishda xatoliklarga yо‘l qо‘ymaslik;
2) Gidrotexnik inshootlaridan tо‘g‘ri foydalanish;
3) Gidrotexnik inshootlaridagi belgilangan tadbirlarni va ta’mirlash ishlarini о‘z vaqtida
bajarish;
4) qirg‘oq va inshoot tubini mustahkamlash ishlarini о‘tkazish;
5) Suv chiqarishda va g‘amlashda qonun qoidalarga rioya etish (vaqtga mos ravishda
taqsimlanishi);
6) Qо‘shimcha suv omborlari yordamida toshqin suvlar oqimini tartibga solib turish:
7) Gidrotexnik inshootlaridagi vaziyatni doimo kuzatib turish;
8) Gidrotexnik inshootlari hududini chet elli kishilar kirishidan ishonchli qо‘riqlash;
9) Falokatlarga olib keladigan noqulay omillar bо‘lish ehtimolini oldindan aytish
taxminlarini tuzish uchun gidrotexnik sharoitni muntazam kuzatib borish.
Gidrotexnik inshootlaridagi avariyalarda fuqarolarning xatti-harakatlari :
Gidrotexnik inshootlaridagi avariyada fuqarolar quyidagi qoidalarni bajarishlari lozim:
1) Suv ostida qoladigan hududdagi fuqarolarni, suv bosishi mumkin bо‘lgan hududlarni va
suv bosish vaqtini shuningdek shikastlovchi omillarini (suv urib ketadigan tо‘lqin balandligi va
tezligini va boshqalarni) yaxshi bilishlari kerak;
2) Aholining hammasi suv bosish xavfi tug‘ilgandagi va suv bosgandagi xatti-harakatlarga
tayyorlangan bо‘lishlari kerak;
3) Aholining hammasi suv bosish ehtimoli borligi, suv bosish vaqti, uning chegaralari
haqidagi va evakuatsiya tartibi haqidagi tavsiyalarni vaqtida olishi kerak;
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
214
4) Xavf haqidagi xabar (ogohlantirish) olinganda quyidagi ishlar qilinishi kerak:
- darhol hujjatlarni, qimmatbaho va kerakli buyumlarni, 2-3 kunlik oziq-ovqat va ichimlik
suvini о‘zi bilan olish;
- uylarni ehtiyot holatda (gaz, suv, elektr ta’minotini о‘chirishi) qoldirishi kerak;
- chorva mollarini xavfsiz joylarga о‘tkazib qо‘yish;
5) Agar tо‘satdan halokatli suv bossa:
- suvning tо‘lqin zarbidan saqlanish uchun mustahkam qurilgan inshootlarning yuqori
qismlariga chiqiladi;
- oldindan tayyorlangan qutqaruv vositasini (4-6 ta bir litrli plastmassa idishlari osilgan
najot kamarini) taqib olishadi;
- agar odam imorat ichida (yuqori qismlarida) qolgan bо‘lsa, qayerdaligini belgilab,
qutqaruvchilar yordamga kelishi uchun oq bayroq belgilari osib qо‘yiladi.
Yong‘in xavfi bо‘lgan obyektlardagi avariyalar :
Yong‘in
- bu nazorat qilib bо‘lmaydigan hodisa bо‘lib, bebaho moddiy va madaniy
boyliklarni bir daqiqada yо‘q qiluvchi, atrof-muhitni izdan chiqaruvchi ofat, ayniqsa u
fuqarolarning joniga kulfat keltiruvchi favquloddagi vaziyatdir.
Yong‘inning kelib chiqishi uch omilning bir vaqtda, bir joyda duch kelishining oqibatidir,
ya’ni:
- yonuvchan moddani (neft, qog‘oz, yog‘och va boshqalar);
- havo harorati (issiqlik);
- uchqun-alanga (gugurt, uchqun, elektr simining qisqa tutashuvi).
Xalq xо‘jaligida yong‘in chiqishining asosiy sabablari quyidagilardan iborat:
a) chekish paytida yong‘ingarchilikka ehtiyotsizlik bilan munosabatda bо‘lish, yonuvchan
moddalarni yoqish, gugurt bilan yoritish va boshqalar. Bunday yong‘in umumiy yong‘inning 26
foizini tashkil qiladi;
b) bolalarning о‘t bilan о‘ynashi - 14 %;
v) elektr jihozlarini boshqarish qoidalarini buzish natijasida - 13,5 %;
g) pechka va tutun quvurlarining notо‘g‘ri о‘rnatilishi oqibatida - 8,5 %;
d) isitkich jihozlaridan notо‘g‘ri foydalanishda - 8,3 %;
e) elektr moslamalarini montaj qilish qoidalarining buzilishi - 5 %;
y) payvandlash ishlarini bajarishda yong‘in xavfsizlik qoidalarining buzilishi-2,3 %;
j) texnologik jihozlarni boshqarish qoidalarining buzilishi - 1,2 % ni tashkil etadi.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
215
Demak, yong‘inning birlamchi sabablari kichik yong‘in manbalari turtkilari bо‘lishi
mumkin - bular sigaret qoldiqlari, uchqunlar va о‘chirilmagan gugurt qoldiqlari; yuqori haroratli
issiqlik manbalari - alanga, pechka va tutun chiqadigan quvurlarning qizigan konstruksiyalari va
boshqalar bо‘lishi mumkin.Yong‘in natijasida quyidagi xavfli omillar paydo bо‘ladi: ochiq alanga
va uchqunlar; havo va predmetlardagi yuqori harorat; yong‘indan paydo bо‘lgan о‘tkir zararli
mahsulotlar; tutun; kislorod miqdorining pasayishi, bino va inshootlarning yemirilishi va buzilishi;
portlashlar sodir bо‘lishi; yong‘in bо‘lgan joylarda turli kimyoviy va zaharli moddalarning atrof-
muhitga tarqalishi, yong‘inni suv bilan о‘chirilganda turli kimyoviy moddalar qorishmasi
natijasida portlashlar yuz berishi va boshqalar.
Ma’lumotlarga kо‘ra, yong‘indan nobud bо‘lganlarning 60 - 80 %i nafas olish yо‘llarining
zaharlanishi yoki toza havoning yetishmasligi oqibatida halok bо‘lar ekan.
Yonishda
yonuvchi mahsulotlar bilan oksidlovchilar orasida о‘zaro ta’sir natijasida
bо‘ladigan murakkab fizikaviy-kimyoviy jarayondir, bunda issiqlik, zaxarli gazlar va yorug‘lik
nurlarining ajralishi kuzatiladi.
Demak, yonish jarayonining paydo bо‘lishi uchun yonuvchi material, yondiruvchi manba
va oksidlovchilar bо‘lishi zarurdir.
Havoning tarkibidagi kislorod miqdori 14-16 % bо‘lganda yonish tо‘xtaydi va tutash
boshlanadi. Agarda kislorod miqdori 8-10 % ga kamayganda tutash ham tо‘xtaydi.
Yong‘in sodir bо‘lganda yondiruvchi manbalar ochiq (uchqun, yorug‘lik kuchlari, alanga
va chо‘g‘langan predmetlar) va berk holatda (ishqalanish, katta kuch bilan urish, kimyoviy
reaksiyaning issiqligi, mikrobiologik jarayonlar va hokazo) bо‘lishi mumkin.
Yonuvchi materiallarga - qattiq, suyuq va gazsimon bо‘lishi mumkin, masalan, taxta,
kinoplyonka, nitrotselluloza, kimyoviy erituvchi suyuqliklar, vodorod, metan, propan, kо‘mir va
hokazolar.
Oksidlovchilarga - kislorod, brom, xlor, natriy peroksidi, nitrat kislotasi, bertole tuzi kiradi.
Yonish paytida hosil bо‘ladigan “max” harorat miqdori yonuvchi material turiga bog‘liq
bо‘ladi. Masalan, qog‘ozda - 510
0
C, suyuq yoqilg‘i - 110 -1300
0
C, taxtada - 1000
0
C, gazli yoqilg‘i
- 1200-1300
0
C hosil bо‘ladi.
Predmetlar yonishini quyidagi turlari mavjud: o’t olish, alangalanishi, yonishi, о‘z-о‘zidan
alangalanishi va о‘z-о‘zidan yonishi.
1
) о‘t olish
- bu suyuq yoki qattiq materiallarning bug‘ fazasidagi yonishidir. о‘t olish tez
yonuvchan (45
0
C gacha) va yonuvchan suyuqliklarga (45
0
C dan yuqori) bо‘linadi. Tez
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
216
yonuvchilarga: atseton, skipidar, spirt, benzin, kerosin va solyar moyi, sekin yonuvchilarga esa -
mineral surkov moylari, tormoz suyuqliklari kiradi.
2)
Alangalanish
- bunda material qaynash haroratigacha qizib, yonganda va tutashda
davom etadi. Bu jarayonda ham bug‘, uchuvchan uglevodorodlar va boshqa yonuvchan
aralashmalar hosil qiladi. Alangalanish harorati о‘t olish haroratidan ancha baland bо‘ladi.
3
) о‘z-о‘zidan alangalanish
- bu yonishga о‘tayotgan jarayonda haroratiga qarab 2
guruhga bо‘linadi: a) alangalanuvchining harorati atrof-muhit haroratidan baland bо‘lishi yoki b)
past bо‘lishi mumkin.
Birinchisida materiallarni qizishi natijasida yonadi, ikkinchisida - qizimasdan yonadi. о‘z-
о‘zidan alangalanuvchilarga - yog‘, kо‘mir, torf, somon, yog‘och qipig‘i, sariq fosfor va hokazolar
kiradi.
Yonish jarayonini vaqti quyidagi formula bilan aniqlanadi:
T
N
V
EH
=
soat.
Bunda: N - yonuvchi moddaning miqdori, kg/m
3
;
V - moddaning yonish tezligi, kg/m
3
.
4)
о‘z-о‘zidan yonish
-
bu
oksidlovchilarning
issiqlik
jarayonlari
va
mikroorganizmlarning faoliyati natijasida materiallarning yonish jarayonidir. Bularga: о‘simlik va
hayvon yog‘lari, don, torf va boshqalar kiradi.
Yong‘in sodir bо‘ladigan joylar ikki turga: korxona va tashkilotlar hamda fuqarolarning
yashash joylariga bo’linib, yong‘in miqyosi: kichik hajmda, о‘rta hajmda va katta hajmda bо‘ladi.
Yong‘inning tez va keng tarqab ketishining asosiy sabablariga:
- inshootlar loyihasini ishlab chiqishda yо‘l qо‘yilgan xato va kamchiliklar;
- inshootlar qurilishida qurilish me’yorlari va qoidalari hamda davlat standartiga rioya
qilmaslik;
- yong‘in nazorati, gazdan foydalanishning nazorat qilish xodimlari tomonidan kо‘rsatilgan
yong‘inni oldini olish tadbirlarining bajarilmasligi;
- bolalarning yong‘in chiqishiga olib keluvchi о‘yinlariga beparvolik;
- yong‘inga qarshi kurashda qо‘llaniladigan qutqaruv vositalarining kamligi kabi omillar
kiradi.
Demak, bulardan kо‘rinadiki, yong‘inlarni asosiy sababchilari fuqarolar hisoblanadi.
Shuning uchun ham fuqarolarga aytadigan tavsiyamiz: “yong‘inni oldini olish uni
о‘chirishdan afzalroqdir”.
Yong‘inni oldini olish chora-tadbirlari quyidagilardan iborat:
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
217
- tashkilot va muassasalarda doimiy ravishda tekshiruvlar о‘tkazish, yong‘in chiqishi va
portlashlarga sabab bо‘luvchi kamchiliklarni zudlik bilan bartaraf etish;
- qurilish me’yorlari va qoidalari, davlat standartlariga doir maxsus buyruqlarni sо‘zsiz
bajarish;
- muntazam tarzda davlat maxsus tekshiruv idoralari tomonidan kо‘rsatilgan
kamchiliklarni bartaraf etish va ularga yо‘l qо‘ymaslik;
- yong‘inni bartaraf etish chora-tadbirlarini bilish, qolaversa yong‘inni о‘chirish uchun
birinchi daqiqada bir piyola, ikkinchi daqiqada bir chelak suv yetarli bо‘lishini, uchinchi daqiqada
esa bir sisterna suv ham yetmay qolishi mumkinligini yodda saqlash;
- muntazam ravishda aholini yong‘inning oldini olish chora-tadbirlarini bajarishga va
boshqalardan ham, talab qilishga о‘rgatish.
Yong‘inga qarshi kurashuvchi tizimlarning tadbirlari :
Mamlakatimizda yong‘in ofatiga qarshi Respublika ichki ishlar Vazirligi (IIV) qoshida
yong‘in muhofazasi boshqarmasi rahbarlik qiladi va о‘z navbatida uni quyi bо‘g‘in (viloyat,
tuman) tarmoqlari ham faoliyat kо‘rsatadilar. Yong‘inga qarshi muhofaza boshqarmasi bо‘limlari
oldiga, yong‘inga qarshi himoyalash bilan bog‘liq bо‘lgan kompleks omillarni boshqarish
yuklatilgan.
Maxsus katta korxonalarda harbiylashgan va kasbiy yong‘inni о‘chirish bо‘limlari tuzilgan
hamda korxona, muassasa va tashkilotlarda yong‘in muhofazasi tizimi mavjuddir.
Yong‘in bо‘lgan vaziyatlarda о‘t о‘chirishga kelgan kо‘pchilik о‘t о‘chirish zvenosi
a’zolari va aholi quyidagi guruhlarga bо‘linadi: yong‘inni о‘chirish, suv bilan ta’minlash, himoya
va qoravullash guruhlari. Har bir guruhga kо‘pchillik о‘t о‘chirish zvenosi boshlig‘i tomonidan
boshliq tayinlanadi.
1) Yong‘inni о‘chirish guruhi
- yong‘inli hududdan odamlarni, moddiy resurslarni olib
chiqish va yong‘inni о‘chirish yuklatilgan.
2) Suv bilan ta’minlash guruhi
- suv nasoslariga tо‘xtovsiz suvni kelib turishini
ta’minlash, agarda ular suv havzalariga о‘rnatilmagan bо‘lsa, qо‘l bilan ishlovchi nasoslar
yordamida suv ta’minotini tashkil qilish yuklatilgan. Agar nasoslar bо‘lmaganda chelak va boshqa
idishlardan foydalaniladi.
3) Himoya qiluvchi guruhi
- yong‘in bо‘layotgan joy atrofida joylashgan obyektlarni
himoya qilish ishlarini bajarishadi. Bu guruh tomonidan zarur hollarda qо‘shni bino va
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
218
qurilmalarning yonuvchi konstruksiyalarini yechib olinadi va bu bilan yonayotgan obyekt
о‘rtasida uzilish (ochiq masofa) hosil qilinadi, natijada yong‘ining tarqalib ketishi tо‘xtatiladi.
4) Qoravullash guruhi
- bular о‘t о‘chirish guruhiga odamlarni, moddiy resurslarni
xavfsiz joyga kо‘chirishda yordamlashadi va ularning muhofazasini ta’minlaydilar. Bu guruh
a’zolari shikastlanganlarga birlamchi tibbiy yordam kо‘rsata bilishlari zarur.
Tez yonuvchi yoqilg‘ilar va moylar saqlanadigan idishlar va omborxonalardagi yong‘inni
о‘chirish uchun о‘tga qarshi kо‘pik hujumini tashkil qilish va neft mahsulotlarini yonayotgan
rezervlardan zaxira qismlariga qayta haydash kerak. Sisterna og‘zilarini va idish teshiklaridan
chiqayotgan olovni qopqoq yoki hо‘l brezent bilan yopib о‘chirish kerak.
Tо‘kilgan suyuq yoqilg‘ilardan paydo bо‘lgan mayda yong‘inlar kо‘pikli о‘t о‘chirish
jihozlari bilan bartaraf qilinadi hamda qum, tuproq, kigiz va xо‘l brezentlar yordamida о‘chirish
mumkin.
Yong‘in о‘chog‘iga yaqin turgan yonilg‘i idishlari tezda suv bilan sovutilishi kerak,
yoqilg‘ilar esa xavfli hududdan uzoqlashtirilishi kerak.
О‘rmon, bug‘doyzor va tolali narsalar g‘aramlarini о‘chirishning afzallik tomoni, olovni
yakkalashdir. O‘rmonlar va bug‘doyzorlardagi yong‘inlarni yakkalashda ularni atrofini 4 metr
kenglikdagi yonayotgan joylar pluglar bilan haydab amalga oshiriladi va ustiga suv yoki yong‘inga
qarshi eritmalar sepiladi.
Yong‘inga qarshi vositalar va ularning xususiyatlari
О‘tni sо‘ndiruvchi vositalar - yonayotgan hududlarga yaqinlashtirilganda, u о‘tning yonish
tezligini kamaytiradi yoki tо‘la о‘chiradi.
О‘t о‘chiruvchi vositalarning quyidagi turlari mavjud:
1) Vositalarning agregat holatiga kо‘ra: gazsimon (azot, uglerod (IV) oksidi inert gazlari,
yonmaydigan bug‘lar va suv bug‘i); suyuq holatda - suv, uglerod (IV) xlorid, etilbromid; qattiq
holatda - soda, ormosler, quruq kul, tuproq va aralash holatda - suyuqlik bilan gazsimon kо‘piklar,
qattiq bilan gazsimon karbonat angidrid aralashmasi va boshqalar.
2) Ta’sir qilish tamoyillariga kо‘ra: sovituvchi (suv, uglerod (IV) xlorid) yonish hududiga
kislorod kirishini izolatsiya qiluvchi (kukunli vositalar, kо‘piklar); yonish hududida kislorod
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
219
miqdorini kamaytiruvchi vositalar (suv bug‘i, suv, karbonat angidrid); yonish jarayonini
sekinlashtiruvchi kimyoviy vositalar (metilen bromid, metil bromid).
Suv
- alohida holatda yoki har xil kimyoviy vositalar bilan aralashtirilgan holda ishlatiladi.
U boshqa о‘chirish vositalariga nisbatan quyidagi xususiyatlari jihatidan ustun hisoblanadi:
a) keng miqyosda kiruvchanligi;
b) katta issiqlik sig‘imiga ega bо‘lishi;
v) kimyoviy jihatdan neytralligi;
g) tashishga qulayligi;
d) arzonligi.
Ammo, suvning salbiy tomonlari ham bor, jumladan:
1) 0
0
C da muzlashi oqibatida nasos va shlangalarning yorilishiga olib kelishi;
2) elektr о‘tkazuvchan bо‘lganligidan, elektr uskunalaridagi yong‘inlarni о‘chirishning
xavfliligi;
3) erituvchi, hо‘llash xususiyatiga ega bо‘lganligidan, bezatilgan, jilolangan binolarga va
arxiv boyliklariga zarar keltirishi, solishtirma og‘irligi suvnikidan kichik bо‘lgan suyuq yoqilg‘i
yongandagi yong‘inlarni о‘chirib bо‘lmasligi va boshqa xususiyatlari.
Uglerod (IV) oksid - (karbonat angidrid) - havodan ikki marta og‘ir bо‘lganligidan, u
yonish hududiga kislorod kiritilishini izolatsiya qilib qо‘yadi. U tez yonuvchan suyuq yoqilg‘ilar
hosil qiladigan yong‘inlarni о‘chirishda hamda suvni ishlatish mumkin bо‘lmagan (muzeylardagi,
arxivlardagi, elektr jihozlardagi) yong‘inlarni о‘chirishda qо‘l keladi.
Hо‘llovchilar - bular asosan quruq yonayotgan predmetlarda masalan, rezina, kо‘mir,
ganch, torf, tolali materiallar hо‘llanuvchanlik xususiyatini oshirib, yong‘inni о‘chirishga yordam
beradigan vositalardir. Hо‘llovchi vositalarga sovun, sintetik eritmalar, amilsulfat, alkil sulfinat va
boshqalar kiradi.
Kо‘pik – mayda zarracha bо‘lib, uni hosil qilish uchun gaz zarrachalari suv qobig‘i bilan
о‘raladi, ya’ni havo zarrachalarini suvga singdiriladi. Kо‘pik odatda suvning kо‘pik hosil qiluvchi
modda va havo aralashmasini mexanik aralashtirish asosida hosil qilinadi. Kо‘pik mexanik va
kimyoviy usullarda tayyorlanadi. Kimyoviy usulda tayyorlangan kо‘pik- 80% karbonat angidrid
gazi, 19% suv va 0,3% kо‘pik hosil qiluvchi moddadan; mexanik usulda olingan kо‘piklar esa
90% havo, 9,6% suv va 0,4% kо‘pik hosil qiluvchi moddadan iborat bо‘ladi.
Qattiq moddalar va yengil alangalanuvchi suyuqliklar yonganda kо‘pik bilan о‘chirish
yaxshi natija beradi. Chunki, yengil alangalanuvchi suyuqliklarning solishtirma og‘irligi
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
220
suvnikidan yengil bо‘lganligidan, ular suv bilan aralashmaydi va erimaydi. Shuning uchun ham
ularni suv bilan о‘chirib bо‘lmaydi.
Kо‘pik bir qator kо‘rsatkichlari bilan xarakterlanadi, ya’ni chidamliligi, kichik zichlikka
ega bо‘lishi, yopishqoqligi va dispersliligi. Uning bu xususiyatlari yonayotgan hududga
yonuvchan bug‘ va gazlarni kirishini tо‘sib, natijada yong‘inni tо‘xtatadi. Kо‘pikning muhim
xususiyatlaridan uning sovutuvchanlik ta’siridir. Kо‘pik yengil alangalanuvchi suyuqlik yuzasini
yoki qattiq yonuvchan material yuzasini yupqa qavat bilan qoplashi natijasida yonayotgan modda
bilan havodagi kislorod о‘rtasida tо‘siq hosil qiladi. Bu tо‘siqning mustahkamligi kо‘pikning
turg‘unlik xossasiga bog‘liq. Agar kо‘pikning turg‘unligi past bо‘lsa, unda suyuqlik yuzasida
uzulish hosil bо‘lishi mumkin, ya’ni tarang tortilib turgan parda ochilib ketishi va buning oqibatida
alangalanishning qaytadan boshlanishiga sharoit yaratadi.
Кimyoviy ko’piklar asosan qo’lda ishlatiladigan o’t o’chirgichlarda (OXP-10) qo’llanilib
kelingan. OXP-10 o`t o`chirgichni ishlatish uchun uning yuqori qismidagi dastagini 180 gradusga
qadar burib, qurilmaning yuqori qismini pastga qaratib, purgagich yongin bo`layotgan tomonga
yo`naltiriladi. Bu qurilma 50-60 sekundga qadar ishlaydi. Ishlatib bo`lingan qurilma ichiga (OXP-
10) yana kimyoviy ko`pik to`ldirib, qaytadan ishlatish mumkin. Hozirda yong’inni o`chirishda
ko`proq natriy karbonat, fosfat kislotasi, kaliy va ammoniy birikmalari ishlatiladi. Suv va ko`pik
bilan o`chmaydigan yong’inni kukun moddalari yordamida o`chirish amaliyoti joriy etilgan.
Masalan, PS-1, OP, PSB turidagi kukun vositalaridan hatto past haroratda ham foydalanish
mumkin. Afzalligi yana shundaki, ular korroziyaga olib kelmaydi va tokni o`tkazmaydi. Shuning
uchun ham elektr uskunalar yong’inini o`chirishda keng qo`llaniladi. Bu turdagi o`t o`chirish
vositalari alangani o`rab oladi, ya`ni ingibitor o`rnida yonish jarayonini to`xtatishga olib keladi,
shu jihatidan ularni yong’inni o`chirish samarasi yuqori hisoblanadi, bu xususiyat ajralib
chiqadigan karbonat angidridi miqdoriga bog’liq. Kukunsimon moddalar tarkibi, turi o`t
o`chirgichlarda (PS, SI va b.) alohida holatga ega va ular yirik hajmdagi yong’inni o`chirish
maqsadida statsionar moslamalarda qo`llaniladi.
Inert gazlar (argon, geliy, ksenon, kripton) ham kimyoviy aktivligi va yonuvchanligi juda
past bo`lganligidan yong’inlarni o`chirishga yordam beradi. Yong’inning dastlabki bosqichida
mexanik vositalarni ham qo`llash mumkin. Bularga: brezent, kigiz, qum, tuprog’lar kiradi.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
221
Portlash xavfi bо‘lgan obyektlardagi avariyalar :
Ma’lumki yong‘in va portlashlar о‘zaro uzviy bog‘liqligi sababli kо‘pchilik avariyalarda
yong‘inlar natijasida portlashlar bо‘lishi yoki aksincha portlash natijasida yong‘inlar sodir bо‘lishi
mumkin.
Portlash
- bu qisqa vaqtda chegaralangan hajmdagi, katta miqdordagi quvvatning ajralib
chiqishi tushuniladi yoki portlash suyuqliklarining, portlovchi moddalarning kuch yoki issiqlik
ta’sirida о‘zi joylashgan hajmiga sig‘may qolishi tufayli otilib chiqadigan hodisadir.
Odatda portlash gazlarning qattiq qizishi oqibatida, yuqori bosim hosil qilib kuzatiladi.
Portlashlar asosan yong‘in va portlash xavfi bor obyektlarda sodir bо‘lib, uning oqibatida
yong‘inlar kelib chiqishi mumkin. Portlovchi moddalar saqlanadigan omborlar, ular bilan bog‘liq
bо‘lgan obyektlar portlash xavfi bor obyektlar hisoblanadi. Bularga neft va neft mahsulotlarini
qayta ishlab chiqaruvchi-saqlovchi, kimyoviy, gaz, paxta, qog‘oz, non mahsulotlari, engil sanoat
korxonalari, ular ishlab chiqargan tayyor mahsulotlarni saqlovchi omborxonalar kiradi.
Portlatuvchi omillarga: kimyoviy (portlovchi moddalar), yadroviy (yadroviy qurollar),
mexanik (yuqori bosimli suyuqliklar saqlaydigan idishlarni yorilishi), elektromagnit (uchqun
razryadi va lazer uchquni) va boshqalar kiradi.
Har qanday portlashlarda birlamchi va ikiilamchi zarar beruvchi omillar hosil bо‘ladi.
Birlamchi omillarga: zarb tо‘lqinlari va siniq parchalarning sochilishi kiradi.
Zarb tо‘lqinlari
- yuqori bosimdagi portlashdan hosil bо‘lgan kuchli havo tо‘lqinlarining
kuchli ovoz chiqarib tarqaladigan havo tо‘lqini tarzidagi va unga qarshi kelgan qattiq jismlarning
parchalanishi va sochilishiga olib keladi.
Siniq parchalarning sochilishi
- portlash maydonlarida parchalangan buyumlarning siniq
parchalarini tarqalishi tushuniladi (buyum-anjomlarning, binolarning buzilishi, parchalanishiga
olib keladi).
Ikkilamchi zarar beruvchi omillarga
: yong‘inlar, kimyoviy va radiatsiyaviy
shikastlanishlar, keng tusda tо‘g‘onlarning buzilishi va suv toshqinlarining sodir bо‘lishi,
binolarning qulashi va boshqa falokatlar kiradi. Demak, birlamchi va ikkilamchi zarar beruvchi
omillar insonlarning normal yashash va ishlash sharoitlarini buzilishiga, atrof-muhitni izdan
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
222
chiqishiga hamda insonlarning halok bо‘lishiga va moddiy resurslarning yо‘q bо‘lib ketishiga olib
keladi.
Ma’lumotlarga qaraganda Respublikamizda har yili 50 dan ziyod aholi yashash joylarida
gazlardan notо‘g‘ri foydalanish oqibatida portlash bо‘lib, oqibatda fuqarolar nobud bо‘ladilar va
kо‘plab odamlar turli darajadagi tan jarohati oladilar.
1998 yilda Matlik-Xiva, Muborak-Zarbuloq yuqori bosimdagi gaz quvurlarida gazning
portlashi natijasida, Novosibirsk-Adler, Adler-Novosibirsk yо‘lalishida ketayotgan poyezdlar
tо‘qnashishi oqibatida 37 vagonlarda yong‘in sodir bо‘lgan 1284 yо‘lovchidan 780 nafari halok
bо‘lgan. Bunday misollardan ko’rinadiki, yong‘in va portlashlar tо‘satdan sodir bо‘ladi va kо‘plab
odamlarni о‘limiga va og‘ir tan jarohati olishlariga olib keladi. Shuning uchun ham О‘zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997 yil 23 dekabrdagi 558-son qarori bilan e’lon qilingan
Favqulodda Vaziyatlar Davlat Tizimining hamda “Aholini va hududlarni tabiiy va texnogen
xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish tо‘g‘risida” gi va 2000 yildaggi «Fuqaro
muhofazasi tо‘g‘risida»gi О‘zbekiston Respublikasi Qonunining asosiy maqsadi: fuqarolarni
himoya qilish hamda portlash va yong‘in tufayli va boshqa sabablar orqali zarar kо‘rgan
obyektlarning avvalgi ish faoliyatini iziga solib yuborish chora-tadbirlarini kо‘rish hisoblanadi.
REFERENCES
1.
Хидирова Д. З. МУТАХАССИСНИНГ КРЕАТИВЛИГИ ВА КАСБИЙ
ТАЙЁРГАРЛИГИНИНГ ЎЗИГА ХОСЛИГИ //YOSHLARDA KITOBXONLIK
TAFAKKURINI SHAKLLANTIRISHDA IJTIMOIY-GUMANITAR FANLARNING
O'RNI VA DOLZARBLIGI. – С. 418.
2.
Rakhimov O. et al. Results of the study of rotary feed pump with separator and screw feeder
//BIO Web of Conferences. – EDP Sciences, 2024. – Т. 95. – С. 01023.
3.
Zayniddinovna X. D. TЕXNIKА ОLIY TА’LIM MUАSАSАLАRIDА TАXSIL
ОLАYОTGАN
TАLАBАLАRNING
LОYIHАLАSH
KОMPЕTЕNTLILIGINI
ОSHIRISH //ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. –
2024. – Т. 38. – №. 5. – С. 136-143.
4.
Xidirova D. Z. TALABALARNING LOYIHALASH KOMPETENTLIK SIFATLARINI
RIVOJLANTIRISHDA INTEGRATSION YONDASHUV //Innovative Development in
Educational Activities. – 2024. – Т. 3. – №. 3. – С. 357-367.
5.
Zayniddinovna X. D., Sunnatillayevna P. S., Oybekovna X. G. АUDITОRIYА VA
АUDITОRIYАDАN
TАSHQАRIDА
O
‘QUV
MASHG
‘ULOTLARINI
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
223
INNOVATSION
TEXNOLOGIYA
VA
METODLAR
ASOSIDA
LOYIHALASHTIRISH //PEDAGOG. – 2024. – Т. 7. – №. 3. – С. 222-229.
6.
Zayniddinovna X. D., Oybekovna X. G. BO’LAJAK MUTAXASSISLARDA MAVJUD
BO’LISHI
ZARUR
BO’LGAN
LОYIHАLASH
KOMPETENSIYALARNI
RIVOJLANTIRISH //Proceedings of International Conference on Educational Discoveries
and Humanities. – 2024. – Т. 3. – №. 4. – С. 261-272.
7.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ//ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ
ТЕХНОЛОГИИ–ФАКТОР РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. 2020. 58-61.
8.
Xidirova D. Z. O ‘QUV MASHG ‘ULOTLARINI INNOVATSION TEXNOLOGIYA VA
METODLAR ASOSIDA LOYIHALASHTIRISH //Innovative Development in
Educational Activities. – 2024. – Т. 3. – №. 4. – С. 4-14.
9.
РАХИМОВ З. Т. ХИДИРОВА ДИЛДОРА ЗАЙНИДДИНОВНА. – СОВРЕМЕННОЕ
ОБРАЗОВАНИЕ//ПЕДАГОГИКО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ
АСПЕКТЫ
ПСИХИЧЕСКОГО СОСТОЯНИЯ УЧИТЕЛЯ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ. 2019. 14-
17.
10.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. ПРОБЛЕМЫ НАУКИ//ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ
ТЕХНОЛОГИИ–ФАКТОР РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. 2020. 58-61.
11.
Хидирова Д. З. БЎЛАЖАК ЎҚИТУВЧИЛАРНИ ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИК
ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАШГА ЎРГАТИШ //V Международной научно-
практической конференции «НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ В СОВРЕМЕННОМ
МИРЕ: ВЫЗОВЫ ХХI века».-2019.
12.
INTEGRATSION T. L. K. S. R. YONDASHUV //DZ Xidirova. Innovative Development
in Educational Activities. – 2024. – Т. 3. – №. 3. – С. 357-367.
13.
Zayniddinovna X. D. TA‟ LIM JARAYONINI TEXNOLOGIK LOYIHALASHTIRISH
//YUKSAK
BILIMLI
VA
INTELLEKTUAL
RIVOJLANGAN
AVLODNI
TARBIYALASH–MAMLAKATNI
BARQAROR
TARAQQIY
ETTIRISH
VA
MODERNIZATSIYA QILISHNING ENG MUHIM SHARTI” MAVZUSIDAGI
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI MATERIALLARI (27 mart, 2020 y.).
14.
Хидирова Д. ОРГАНИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА НА ОСНОВЕ
ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ //ТЕНДЕНЦИИ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ
НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В УСЛОВИЯХ ГЛОБАЛИЗАЦИИ. – 2020. – Т. 31.
15.
Хидирова Д. З. Олий таълим муассасаларида бўлажак ўқитувчиларнинг касбий
компетентлигини шакллантириш //TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYA. – 2020.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
224
16.
Хидирова Д. З. ЎҚУВ ЖАРАЁНИНИ ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА
ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ ТАЪЛИМ ИННОВАЦИЯСИ СИФАТИДА //САМАРҚАНД
ВИЛОЯТИНИ ИННОВАЦИОН РИВОЖЛАНТИРИШ: МУАММО ВА ЕЧИМЛАР”
РЕСПУБЛИКА ИЛМИЙ-АМАЛИЙ АНЖУМАНИ МАТЕРИАЛЛАРИ. – 2020. – С.
40-43.
17.
ZAYNIDDINOVNA X. D. THE NEED FOR THE USE OF DISTANCE LEARNING
AND E-LEARNING LITERATURE IN THE DEVELOPMENT OF STUDENT
CREATIVITY //ГЛОБАЛЬНАЯ НАУКА И ИННОВАЦИЯ. – 2021.
18.
XIDIROVA D. Z. MAKTAB VA HAYOT //Bo ‘lajak o ‘qituvchilarnihg ta’lim jarayonini
loyihalash madaniyatini shakllantirishga doir kompetensiyalarini rivojlantirish. – 2022. –
Т. 37. – №. 5. – С. 169.
19.
РАХИМОВ З. Т. ХИДИРОВА ДИЛДОРА ЗАЙНИДДИНОВНА. СОВРЕМЕННОЕ
ОБРАЗОВАНИЕ
//ПЕДАГОГИКОПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ
АСПЕКТЫ
ПСИХИЧЕСКОГО СОСТОЯНИЯ УЧИТЕЛЯ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ. – 2019. –
С. 14-17.
20.
Зайниддиновна Х. Д. БЎЛАЖАК ЎҚИТУВЧИЛАРНИ ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИК
ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАШГА ЎРГАТИШ //НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ В
СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: ВЫЗОВЫ ХХI века. – 2019. – Т. 138. – С. 378.
21.
Zayniddinovna
X.
D.
TEXNIKA
OLIY
TA’LIM
MUASSASALARI
TALABALARINING LOYIHALASH KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH
MODELI //International journal of scientific researchers (IJSR) INDEXING. – 2023. – Т.
3. – №. 2.
22.
Рахимов З. Т. Хидирова Дилдора Зайниддиновна. ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ
//ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ–ФАКТОР РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. –
2020. – С. 58-61.
23.
Хидирова Д. З. ПЕДАГОГИК ЖАРАЁННИ ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ ТАЪЛИМ
ИННОВАЦИЯСИ СИФАТИДА //Современное образование (Узбекистан). – 2021. –
№. 5 (102). – С. 39-46.
24.
Хидирова Д. З. DESIGNING THE PEDAGOGICAL PROCESS IN THE CONTEXT OF
EDUCATIONAL INNOVATIONS //Современное образование (Узбекистан). – 2021.
– №. 5. – С. 39-46.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
225
25.
Хидирова Д. З. Олий касбий таълимда педагогик Технологияларини лойиҳалаш–
ўқув масадига эришиш омили сифатида //KASB-HUNAR TA’LIMI. – 2022. – Т. 2. –
С. 0109.
26.
Zayniddinovna K. D. The Importance of the Design of the Pedagogical Process in
Improving the Quality of Education //Journal of Pedagogical Inventions and Practices. –
2022. – Т. 7. – С. 261-266.
27.
Dustkabilovich R. O., Zayniddinovna K. D. Main Criteria of Quality and Efficiency of
Education In the Higher Education System //Excellencia: International Multi-disciplinary
Journal of Education (2994-9521). – 2023. – Т. 1. – №. 5. – С. 450-453.
28.
Zayniddinovna X. D. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В
МИРЕ //TЕXNIKА ОLIY TА’LIM MUАSАSАLАRIDА TАXSIL ОLАYОTGАN
TАLАBАLАRNING LОYIHАLАSH KОMPЕTЕNTLILIGINI ОSHIRISH. – 2024. – С.
136-143.
29.
Хидирова Д. З. Развитие проектной компетентности студентов в образовательном
процессе //Среднее профессиональное образование. – 2021. – №. 8. – С. 51-53.
30.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. Педагогико-психологические аспекты психического
состояния учителя в процессе обучения //СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ:
АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ, ДОСТИЖЕНИЯ И ИННОВАЦИИ. – 2019. – С. 14-17.
31.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. Педагогические технологии-фактор развития
образования //Проблемы науки. – 2020. – №. 5 (53). – С. 58-61.
32.
Xidirova D., Muradov S. O ‘zbekiston respublikasi hududida seysmoaktiv hududlar va
zilzilaning xavfliligi //Innovative Development in Educational Activities. – 2024. – Т. 3. –
№. 2. – С. 167-172.
33.
Zayniddinovna X. D. TЕXNIKА ОLIY TА’LIM MUАSАSАLАRIDА TАXSIL
ОLАYОTGАN
TАLАBАLАRNING
LОYIHАLАSH
KОMPЕTЕNTLILIGINI
ОSHIRISH //ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. –
2024. – Т. 38. – №. 5. – С. 136-143.
34.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. ПРОБЛЕМЫ НАУКИ//ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ
ТЕХНОЛОГИИ–ФАКТОР РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. 2020. 58-61.
35.
Зайниддиновна Х. Д. БЎЛАЖАК ЎҚИТУВЧИЛАРНИ ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИК
ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАШГА ЎРГАТИШ //НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ В
СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: ВЫЗОВЫ ХХI века. – 2019. – Т. 138. – С. 378.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
226
36.
Zayniddinovna
X.
D.
TEXNIKA
OLIY
TA’LIM
MUASSASALARI
TALABALARINING LOYIHALASH KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH
MODELI //International journal of scientific researchers (IJSR) INDEXING. – 2023. – Т.
3. – №. 2.
37.
Zayniddinovna X. D. O’QUV MASHG ‘ULOTLARINI INNOVATSION
TEXNOLOGIYA VA METODLAR ASOSIDA LOYIHALASHTIRISH //INNOVATIVE
DEVELOPMENT IN EDUCATIONAL ACTIVITIES. – 2024. – Т. 4. – С. 4-14.
38.
INTEGRATSION T. L. K. S. R. YONDASHUV //DZ Xidirova. Innovative Development
in Educational Activities. – 2024. – Т. 3. – №. 3. – С. 357-367.
39.
ZAYNIDDINOVNA X. D. THE NEED FOR THE USE OF DISTANCE LEARNING
AND E-LEARNING LITERATURE IN THE DEVELOPMENT OF STUDENT
CREATIVITY //ГЛОБАЛЬНАЯ НАУКА И ИННОВАЦИЯ. – 2021.
40.
Zayniddinovna X. D. O’QUV MASHG ‘ULOTLARINI INNOVATSION
TEXNOLOGIYA VA METODLAR ASOSIDA LOYIHALASHTIRISH //INNOVATIVE
DEVELOPMENT IN EDUCATIONAL ACTIVITIES. – 2024. – Т. 4. – С. 4-14.
41.
XIDIROVA D. Z. MAKTAB VA HAYOT //Bo ‘lajak o ‘qituvchilarnihg ta’lim jarayonini
loyihalash madaniyatini shakllantirishga doir kompetensiyalarini rivojlantirish. – 2022. –
Т. 37. – №. 5. – С. 169.
42.
Zayniddinovna X. D. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В
МИРЕ //TЕXNIKА ОLIY TА’LIM MUАSАSАLАRIDА TАXSIL ОLАYОTGАN
TАLАBАLАRNING LОYIHАLАSH KОMPЕTЕNTLILIGINI ОSHIRISH. – 2024. – С.
136-143.
43.
Sultonova D. N., qizi Siddiqova M. A. COLOR SCHEME IN THE FORMATION OF
THE ARTISTIC ENVIRONMENT OF THE INTERIOR OF MODERN EDUCATIONAL
CENTERS //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С.
109-115.
44.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE INFECTIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 281-318.
45.
Muradov S. et al. STANDARDS OF SAFETY REQUIREMENTS FOR PRESSURE
CABINETS, APPARATUS AND GAS EQUIPMENT //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 159-180.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
227
46.
Husan ogli M. S., Hamidulla o‘g‘li X. X. Siddiqova Madinabonu Asatilla qizi.(2021).
NEW INNOVATIVE ENGINEERING SOLUTIONS TO THE PROBLEMS OF
SIGNALIZATION AND SECURITY SYSTEMS //European Journal of Life Safety and
Stability (2660-9630). – Т. 2. – С. 28-30.
47.
Muradov S. et al. STUDY OF THE HISTORICAL STAGES OF THE SCIENCE OF
LABOR PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 350-
365.
48.
Muradov S. et al. CHECKING KNOWLEDGE OF LABOR PROTECTION //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 386-400.
49.
Muradov S. et al. MOVEMENT OF CHICTONIC PLATES, ORIGIN OF
EARTHQUAKES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 401-415.
50.
Muradov S. et al. MAIN CONTENT AND COMPONENT PARTS OF THE SCIENCE"
SAFETY OF CONSTRUCTION OF BUILDINGS AND CONSTRUCTIONS" //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 335-349.
51.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
52.
Muradov S. et al. ADMINISTRATIVE BUILDINGS AND THEIR REQUIREMENTS
//Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 257-280.
53.
Muradov S. et al. STABILITY CALCULATION OF LOAD LIFT VEHICLES //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 205-234.
54.
Muradov S. et al. CONTENT AND ESSENCE OF THE LAW AND LEGAL
DOCUMENTS ON THE PROTECTION OF THE POPULATION AND TERRITORIES
FROM EMERGENCIES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 168-
204.
55.
Muradov S. et al. CAUSES OF NATURAL EMERGENCIES //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 92-130.
56.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SAFETY REQUIREMENTS OF EQUIPMENT
WORKING UNDER HIGH PRESSURE //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3.
– №. 5. – С. 131-167.
57.
Qizi S. M. A. et al. O ‘QUV BINOLARI VA O ‘QUV MARKAZLARINI RANG
YECHIMINI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR HAMDA SUN’IY INTELLEKT
ORQALI LOYIHALASH //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 6.
– С. 325-332.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
228
58.
Qizi S. M. A., Namazovna S. D. JAMOAT BINOLARI VA O ‘QUV MARKAZLARI
UCHUN TASVIRIY SAN’AT VA RANG YECHIMINI LOYIHALASHDA RAQAMLI
TEXNOLOGIYALARNING O ‘RNI //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). –
2024. – №. 6. – С. 333-340.
59.
Muradov S. et al. NATURAL EMERGENCIES, INFECTIOUS DISEASES //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 416-441.
60.
Мурадов С., Каримов Б., Сиддиқова М. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ
КЛАССА //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 600-618.
61.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. FAVQULODDA VAZIYATLARNING
VUJUDGA KELISHI SABABLARI, VA FAVQULODDA VAZIYATLARDA
HARAKAT QILISHGA O ‘RGATISHNI TASHKIL ETISH //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 554-573.
62.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHDA YUK KO
‘TARISH VOSITALARINI MUSTAHKAMLIKKA HISOBLASH //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 636-655.
63.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. FAVQULODDA VAZIYATLAR VA
ULARNING TURLARI, TABIIY TUSDAGI FAVQULODDA VAZIYATLAR //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 656-680.
64.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. ISHLAB CHIQARISHDA O ‘TA YUQORI
BOSIM OSTIDA ISHLOVCHI USKUNLARNING XAVFSIZLIK TALABLARI
TAXLILI TEXNIK ASOSLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5.
– С. 681-703.
65.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. KIMYOVIY AVARIYA HOLATINI
BAHOLASH VA TAXLIL QILISH //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №.
5.
66.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. LABOR PROTECTION MEASURES
EFFICIENCY //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 774-793.
67.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. KUCHLI TA’SIR ETUVCHI ZAHARLI
MODDALAR AVARIYALARIDA KIMYOVIY HOLATNI BAHOLASH //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5.
68.
Muradov S., Karimov B., Asatilla M. MAMURIY BINOLAR VA ULARNING
TAVSIFLANISHI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
229
69.
Мурадов С., Каримов Б., Сиддиқова М. ОТПУСКОВ НА ОСНОВАНИИ НОВОГО
ТРУДОВОГО КОДЕКСА //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С.
619-635.
70.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. CONDITIONS AND ENVIRONMENT
THROUGH THE KAIZEN METHOD //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. –
№. 5. – С. 794-808.
71.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. QURILISH ASHYOLARINING MEXANIK
XOSSALARI //NEW RENASSAINCE CONFERENCE. – 2024. – Т. 1. – №. 4. – С. 144-
164.
72.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. QURILISH ASHYOLARINING TUZILISHI VA
TASNIFI //NEW RENASSAINCE CONFERENCE. – 2024. – Т. 1. – №. 4. – С. 98-121.
73.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. QURILISH ASHYOLARI TARKIBINI ILMIY
ASOSLASH USULLARI //NEW RENASSAINCE CONFERENCE. – 2024. – Т. 1. – №.
4. – С. 122-143.
74.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. STUDY AND ANALYSIS OF ACCIDENTS IN
INDUSTRIAL ENTERPRISES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 6. –
С. 16-31.
75.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS
THAT CAUSE CONTAGIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 6. – С. 32-64.
76.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. FAVQULODDA VAZIYATLARDA TIZIMIGA
DOIR QONUNCHILIK //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 574-
599.
77.
Muradov S., Karimov B., Asatilla M. “BINO VA INSHOOTLARNI XAVFSIZLIGI”
FANINING ASOSIY MAZMUNI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №.
5. – С. 809-824.
78.
МИРЗАЕВ О. А., УРАКОВ Н. А. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ КОНСТРУКЦИИ
ПОДАЧИ ЛЕНТЫ В ПНЕВМОМЕХАНИЧЕСКИХ ПРЯДИЛЬНЫХ МАЩИНАХ
//МОЛОДЕЖЬ И НАУКА: ШАГ К УСПЕХУ. – 2017. – С. 386-389.
79.
Мирзаев О. А., Алмардонов О. М. Теоретическая анализ деформированного
состояния цилиндрической оболочки заполненной вулканизированной резиной. –
2021.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
230
80.
Шухратов Ш., Мирзаев О. ДИНАМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ КОЛЕБАНИЙ
СОСТАВНОГО
ДИСКРЕТИЗИРУЮЩЕГО
БАРАБАНЧИКА
//Universum:
технические науки. – 2022. – №. 9-3 (102). – С. 5-10.
81.
Мирзаев О. А., Боймуратов Ф. Х., Мустапақулов С. У. МЕХАНИЗМЛАРДАГИ
ТАРКИБЛИ ТИШЛИ ЦИЛИНДРЛАРНИНГ ДЕФОРМАЦИЯСИДАГИ ҲОЛАТ
ТАҲЛИЛИ //Инновацион технологиялар. – 2022. – Т. 1. – №. 4 (48). – С. 33-38.
82.
Мирзаев О. А. ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ РАСЧЕТЫ ДИСКРЕТИЗИРУЮЩЕГО
БАРАБАНЧИКА В ЗОНЕ ДИСКРЕТИЗАЦИИ ПНЕВМОМЕХАНИЧЕСКИХ
ПРЯДИЛЬНИХ МАШИН //Ученый XXI века. – 2022. – №. 10 (91). – С. 4-8.
83.
Mirzaev O. A. et al. Stability of feeding cylinder shell under torsion in pneumo-mechanical
spinning machines //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 392. – С. 01049.
84.
Ураков Н. А., Янгибоев Р. М., Мирзаев О. А. ВЫНУЖДЕННЫЕ КОЛЕБАНИЯ
ПИТАЮЩЕГО
ЦИЛИНДРА,
ИМЕЮЩЕГО
УПРУГУЮ
ОБОЛОЧКУ,
ПНЕВМОМЕХАНИЧЕСКИХ ПРЯДИЛЬНЫХ МАШИН //Universum: технические
науки. – 2023. – №. 11-4 (116). – С. 9-15.
85.
Мирзаев
О.
А.
ИЗУЧЕНИЯ
ПИТАЮЩЕГО
ЦИЛИНДРА
ПНЕВМОМЕХАНИЧЕСКИХ ПРЯДИЛЬНЫХ МАШИН, РАБОТАЮЩИХ ПРИ
КОАКСИАЛЬНОМ КРУЧЕНИИ //International journal of advanced research in
education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 5.
86.
Мирзаев О. А. ИЗУЧЕНИЕ ПРОЦЕССА КОЛЕБАНИЯ ПИТАЮЩЕГО ЦИЛИНДРА
С УПРУГИМИ ВТУЛКАМИ ПНЕВМОМЕХАНИЧЕСКИХ ПРЯДИЛЬНЫХ
МАШИН //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2023. – Т. 2. – №. 9.
87.
Мирзаев О. А. и др. ИЗУЧЕНИЕ ДИНАМИЧЕСКОЙ УСТОЙЧИВОСТИ
СОСТАВНОГО ПИТАЮЩЕГО ЦИЛИНДРА ШЕВРОННОГО ТИПА ПРИ
КРУЧЕНИИ В
ПНЕВМОМЕХАНИЧЕКИХ
ПРЯДИЛЬНЫХ
МАШИНАХ
//ИННОВАЦИИ В НЕФТЕГАЗОВОЙ ОТРАСЛИ. – 2023. – Т. 4. – №. 2.
88.
Mirzaev O. A. et al. The power required to maintain the forced oscillations of a composite
feed cylinder of spinning machines //Third International Scientific and Practical
Symposium on Materials Science and Technology (MST-III 2023). – SPIE, 2024. – Т.
12986. – С. 202-210.
89.
ДЖУРАЕВ А., МИРЗАЕВ О., ХОЛДОРОВ Ш. ЭФФЕКТИВНАЯ КОНСТРУКЦИЯ
ПИТАЮЩЕГО ЦИЛИНДРА ПРЯДИЛЬНОГО УСТРОЙСТВА //Современные
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
231
наукоемкие технологии и перспективные материалы текстильной и легкой
промышленности (Прогресс): сборник материалов международной научно-
технической конференции (см. в книгах). – Федеральное государственное
образовательное учреждение высшего профессионального образования" Ивановская
государственная текстильная академия", 2013. – №. 2. – С. 129-130.
90.
Джураев А. Д., Мирзаев О. А. МОДЕЛИРОВАНИЕ КОЛЕБАНИЙ ПИТАЮЩЕГО
СТОЛИКА ПРЯДИЛЬНОЙ МАШИНЫ //ИННОВАЦИИ, КАЧЕСТВО И СЕРВИС В
ТЕХНИКЕ И ТЕХНОЛОГИЯХ. – 2014. – С. 186-189.
91.
Джураев А. Д., Мирзаев О. А. ОПРЕДЕЛЕНИЕ СИЛЫ СЖАТИЯ УПРУГОЙ СВЯЗИ
ПИТАЮЩЕГО
СТОЛИКА
ПРЯДИЛЬНОЙ
МАШИНЫ
//ИННОВАЦИИ,
КАЧЕСТВО И СЕРВИС В ТЕХНИКЕ И ТЕХНОЛОГИЯХ. – 2014. – С. 189-191.
92.
МИРЗАЕВ
О.,
ЖУМАНИЯЗОВ
К.,
ДЖУРАЕВ
А.
ЭФФЕКТИВНАЯ
КОНСТРУКЦИЯ
СОСТАВНОГО
ЦЕНТРИРУЮЩЕГО
ПИТАЮЩЕГО
ЦИЛИНДРА ПРЯДИЛЬНОЙ МАШИНЫ //Современные инновации в науке и
технике. – 2014. – С. 112-115.
93.
ДЖУРАЕВ А. Д. и др. ВЛИЯНИЕ ЗАХОДНОСТИ ЗУБЧАТОЙ ГАРНИТУРЫ
ДИСКРЕТИЗИРУЕЩЕГО БАРАБАНЧИКА НА ОБРЫВНОСТЬ ПРЯЖИ В
ПНЕВМОПРЯДИЛЬНОЙ МАШИНЕ //Поколение будущего: взгляд молодых
ученых. – 2016. – С. 311-314.
94.
Муродов Т. и др. ЭФФЕКТИВНАЯ КОНСТРУКЦИЯ ПИТАЮЩЕГО ЦИЛИНДРА
ЗОНЫ
ДИСКЕРИТИЗАЦИИ
ПРЯДИЛЬНОЙ
МАШИНЫ
//Качество
в
производственных и социально-экономических системах. – 2016. – С. 267-268.
95.
АХМЕДОВ К. И., УРАКОВ Н. А., МИРЗАЕВ О. А. ИЗУЧЕНИЯ УРАВНЕНИЯ
ДВИЖЕНИИ И КОЭФФИЦИЕНТ ДИНАМИЧНОСТИ ПИТАЮЩЕГО СТОЛИКА
В ПНЕВМОМЕХАНИЧЕСКИХ ПРЯДИЛЬНЫХ МАШИН //МОЛОДЕЖЬ И
НАУКА: ШАГ К УСПЕХУ. – 2017. – С. 394-397.
96.
МИРЗАЕВ О. А., АХМЕДОВ К. И., УРАКОВ Н. А. ИЗУЧЕНИЯ УРАВНЕНИЯ
ДВИЖЕНИИ И КОЭФФИЦИЕНТ ДИНАМИЧНОСТИ ПИТАЮЩЕГО СТОЛИКА
В ПНЕВМОМЕХАНИЧЕСКИХ ПРЯДИЛЬНЫХ МАШИН //МОЛОДЕЖЬ И
НАУКА: ШАГ К УСПЕХУ. – 2017. – С. 382-385.
97.
МИРЗАЕВ О. А., УРАКОВ Н. А. Изучения теория колебания нитей на
пневмомеханических прядильных машин //МОЛОДЕЖЬ И НАУКА: ШАГ К
УСПЕХУ. – 2017. – С. 390-393.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
232
98.
МИРЗАЕВ О. А., АХМЕДОВ К. И., УРАКОВ Н. А. Строительство.
Градостроительство и архитектура //М-75 МН-01.–2017. – 2017.
99.
Sarimsakov O. S., Mirzayev O. A., Akhmedov K. I. Calculation of the deformed state of a
cylindrical shell filled with vulcanized rubber //British Journal of Innovation in Science
and Technology. – 2018. – Т. 3. – №. 1. – С. 37-44.
100.
Djuraev A. D., Urakov N. A., Mirzaev O. A. Analysis of deformation of the tape in the
area of its supply to the discretizing drum //Textile Journal of Uzbekistan. – 2019. – Т. 6.
– №. 2. – С. 13.
101.
Мирзаев О. и др. ДИСКРЕТЛАШ ЗОНАСИДАГИ БАРАБАНЧА ТИШЛАРИ
ИЛАШТИРГАН ТОЛАЛАР ҲАРАКАТИНИ ДИНАМИК ТАҲЛИЛИ //ЖУРНАЛ
ТЕХНИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2019. – №. 5.
102.
Мустапакулов С. У., Мирзаев О. А. Изучение и анализ влияния конструкции
питающего столика прядильной машины на качество пряжи //Проблемы
современной науки и образования. – 2020. – №. 6-2 (151). – С. 38-42.
103.
Мирзаев О. А., Боймуратов Ф. Х., Назаров А. А. УСТОЙЧИВОСТЬ
ТРЕХСЛОЙНЫХ ОБОЛОЧЕК ПИТАЮЩЕГО ЦИЛИНДРА В ЗОН ПИТАНИИ
ПНЕВМОМЕХАНИЧЕСКИХ ПРЯДИЬНЫХ МАШИН //Oriental renaissance:
Innovative, educational, natural and social sciences. – 2021. – Т. 1. – №. 4. – С. 1464-
1473.
104.
Mirzaev O. A. Mathematic analysis of dimensions of walnut //International Journal of
Advanced Research in Science, Engineering and Technology. – 2019. – Т. 6. – №. 1. – С.
7801-7805.
105.
Mirzaev O. A., Sobirov X. A., Barakaev N. R. Scientific foundation of the rate of falling
of raw materials on walnut breakage device //Scientific Bulletin. Physical and
Mathematical Research. – 2019. – Т. 1. – №. 2. – С. 58-64.
106.
Джураев А. и др. РАЗРАБОТКА НОВОЙ КОНСТРУКЦИИ ПИТАЮЩЕГО
СТОЛИКА ПРЯДИЛЬНОЙ МАШИНЫ //ТошДТУ ХАБАРЛАРИ. – 2018. – Т. 115.
107.
Abdukarimovich M. O. et al. Designing a new design of a loading cylinder for
pneumomechanical spinning machines //Engineering. – 2018. – Т. 10. – №. 06. – С. 345.
108.
Хакимов Д. В., Мирзаев О. А. Задачи метрологического обеспечения в повышении
качества агропромышленной продукции //Современное экологическое состояние
природной
среды
и
научно-практические
аспекты
рационального
природопользования. – 2017. – С. 1657-1660.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
233
109.
Джураев А. Д. и др. Питающий цилиндр прядильного устройства //Патент на
изобретение, № IAP05854. – 2019. – Т. 7.
110.
Максудов Р. и др. Изучения изменений коэффициента жесткости упругой оболочки
прядильной установки //VII International Scientific and Practical Conference
“SCIENTIFIC HORIZON IN THE CONTEXT OF SOCIAL CRISES. – 2021. – С. 894-
903.
111.
Джураев А. Д. и др. Дискретизирующий барабанчик для пневмомеханических
прядильных машин //Патент на изобретение, № IAP06301. – 2020. – Т. 30.
112.
Abdukarimovich M. O., Ibragimovich A. K., Sharipjanovich S. O. Designing a New
Design of a Loading Cylinder for Pneumomechanical Spinning Machines. Engineering,
10, 345-356. – 2018.
113.
Мирзаев О. А., Турсунов Ш. С. Теоретическая обоснования деформированного
состояния оболочки питающего цилиндра прядильных машин //Oriental renaissance:
Innovative, educational, natural and social sciences. – 2021. – Т. 1. – №. 4. – С. 1092-
1103.
114.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. Температурный расчет питающего цилиндра с
упругим элементом пневмомеханических прядильных машин //Science and
Education. – 2023. – Т. 4. – №. 12. – С. 294-304.
115.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. КОЛЕБАНИЯ СОСТАВНОГО ПИТАЮЩЕГО
ЦИЛИНДРА С СОПРОТИВЛЕНИЕМ ПРИ КРУЧЕНИИ //Educational Research in
Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 120-124.
116.
Barakaev N. et al. Justification of the parameters of parts of a walnut cracking machine
//Journal of Physics: Conference Series. – IOP Publishing, 2021. – Т. 1889. – №. 2. – С.
022061.
117.
Рахимова Д. О. ОСНОВНЫЕ АСПЕКТЫ РЕЧЕВОГО ЭТИКЕТА У МЛАДШИХ
ШКОЛЬНИКОВ //Интернаука. – 2017. – Т. 10. – №. 14 Часть 1. – С. 61.
118.
Рузиева З. М., Рахимова Д. О. Воспитание творческой личности на основе изучения
литературы
в
общеобразовательной
школе
//Современное
образование
(Узбекистан). – 2017. – №. 5. – С. 63-68.
119.
Каипова Ж. М. АРНАЙЫ ПЕДАГОГТАРДЫҢ КӘСІБИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН
ҚАЛЫПТАСЫРУДА АКТ ҚОЛДАНУ ЖОЛДАРЫ //ГЛОБАЛЬНАЯ НАУКА И
ИННОВАЦИЯ 2021: ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ. – 2018.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
234
120.
Хусанова Д. Г. ЭРТА БОСҚИЧЛАРДА ИЖТИМОИЙ ЕТИМЛИКНИ ОЛДИНИ
ОЛИШ ЮЗАСИДАН МАЖМУАВИЙ ИШЛАР МАЗМУНИ //ГЛОБАЛЬНАЯ
НАУКА И ИННОВАЦИЯ 2021: ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ. – 2018.
121.
Хусанова Д. Г. ЭРТА БОСҚИЧЛАРДА ИЖТИМОИЙ ЕТИМЛИКНИ ОЛДИНИ
ОЛИШ ЮЗАСИДАН МАЖМУАВИЙ ИШЛАР МАЗМУНИ //ГЛОБАЛЬНАЯ
НАУКА И ИННОВАЦИЯ 2021: ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ. – 2018
122.
Rakhimova D. O., Shomurodov S. S. ON THE CRITERIA FOR ASSESSING THE
QUALITY OF EDUCATION AND THE LECTURES IN THE HIGHER EDUCATION
SYSTEM OF UZBEKISTAN //Global Science and Innovations: Central Asia (см. в
книгах). – 2021. – Т. 8. – №. 1. – С. 58-62.
123.
Рахимов О. Д., Рахимова Д. О. Форсайт исследование по прогнозированию развития
цифровизации высшего образования Республики Узбекистан. – 2021.
124.
Рахимов О. Д., Рахимова Д. О. Форсайт исследование по прогнозированию развития
цифровизации высшего образования Республики Узбекистан. – 2021.
125.
Khusenovich R. A. LAW AND PRINCIPLES OF ENERGY SAVING IN
FUNDAMENTAL PHYSICS THEORIES //Academy. – 2021. – №. 5 (68). – С. 39-43.
126.
Oktyabrovna R. D. BO ‘LAJAK MENEJERLARDA “FORSAYT KOMPETENTLIK” NI
SHAKLLANTIRISH METODIKASI //Современное образование (Узбекистан). –
2022. – №. 3 (112). – С. 68-74.
127.
Oktyabrovna R. D. TYPES AND FORMS OF ORGANIZING MANAGEMENT
SCIENCE EDUCATION //European Journal of Research and Reflection in Educational
Sciences. – 2022. – Т. 10. – №. 2.
128.
Рахимова Д. О. БЎЛАЖАК МЕНЕЖЕРЛАР ТАЙЁРЛАШДА ФОРСАЙТ
ТЕХНОЛОГИЯСИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ЗАРУРИЯТИ ВА АҲАМИЯТИ
//RESEARCH AND EDUCATION. – 2022. – С. 338.
129.
Шомуродов
Ш.
Ш.
и
др.
МАСОФАВИЙ
ТАЪЛИМДА
ТАЛАБАЛАРДАМУСТАҚИЛ ИЖОДИЙ ФИКРЛАШ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ //TA'LIM VA RIVOJLANISH TAHLILI
ONLAYN ILMIY JURNALI. – 2022. – С. 36-41.
130.
Рахимова Д. О. ФОРСАЙТ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ МОҲИЯТИ, МАЗМУНИ ВА
ФОРСАЙТ УСЛУБЛАРИ ТАҲЛИЛИ //INTERNATIONAL СONFERENCE ON
LEARNING AND TEACHING. – 2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 95-99.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
235
131.
Рахимова
Д.
О.
“MENEJMENT”
FANINI
O’QITISHDA
FORSAYT
TEXNOLOGIYADAN
FOYDALANISH
METODIKASI:
Raximova
Dilrabo
Oktyabrovna, Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Biznes va innovatsion menejment”
kafedrasi assistenti, mustaqil izlanuvchi //Образование и инновационные исследования
международный научно-методический журнал. – 2022. – №. 4. – С. 154-158.
132.
Oktyabrovna R. D. FORESIGHT COMPETENCE FORMATION MODEL FOR
FUTURE MANAGERS //Berlin Studies Transnational Journal of Science and Humanities.
– 2022. – Т. 2. – №. 1.5 Pedagogical sciences.
133.
Rakhimov O. et al. Analysis of foresight competency development model components in
future ecologists //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 462. – С. 03049.
134.
Oktyabrovna R. D. BO’LAJAK MENEJERLARDA FORSAYT KOMPETENTLIKNI
RIVOJLANTIRISHDA “FORSAYT METODLARI” DAN FOYDALANISHNING
ZARURIYATI //Proceedings of International Conference on Scientific Research in
Natural and Social Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 4. – С. 146-155.
135.
Рахимова Д. О., Ефименко О. В. Эффективность использования иммунотерапии в
комплексном лечении острых внебольничных пневмоний у детей раннего возраста
//Биология и интегративная медицина. – 2017. – №. 5. – С. 15-20.
136.
Рахимов О. Д., Отакулов У. Х., Рахимова Д. О. Образовательный форсайт качества
и результативности самостоятельного образования //Вестник науки и образования. –
2021. – №. 7-1 (110). – С. 69-72.
137.
Rakhimov O. et al. Analysis of developmental education models in the ecological
education system in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т.
458. – С. 06020.
138.
Турсунов И. Э., Рахимова Д. О. Развитие виртуального предпринимательства на
основе цифровой экономики //Economics. – 2021. – №. 1 (48). – С. 14-18.
139.
Rakhimov O. et al. Methodology for using forsight technology in training future ecologists
in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 462. – С. 03048.
140.
Рахимов О. Д. и др. Неиспользуемые возможности: дистанционного образования в
Узбекистане //Научный журнал. – 2021. – №. 3 (58). – С. 72-75.
141.
Dustkabilovich R. O., Oktyabrovna R. D. Educational quality in the era of globalization
//Проблемы науки. – 2021. – №. 1 (60). – С. 36-39
142.
Рахимов О. Д., Рахимова Д. О. Форсайт исследование по прогнозированию развития
цифровизации высшего образования Республики Узбекистан. – 2021.
2024
JULY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 1
|
ISSUE 5
236
143.
Oktyabrovna R. D. FORESIGHT COMPETENCE FORMATION MODEL FOR
FUTURE MANAGERS //Berlin Studies Transnational Journal of Science and Humanities.
– 2022. – Т. 2. – №. 1.5 Pedagogical sciences.
