OQOVA SUVLARGA UMUMIY XARAKTERISTIKA VA ULARNING TOZALASH USULLARI

Abstract

Korxonada ishlab chiqarishning turli jarayonlarida ishlatilgan va ma’lum darajada ifloslangan suvlari - oqova suvlar deb ataladi. Oqova suvlar qanday sharoitda hosil bo‘lganiga qarab maishiy, atmosfera va sanoat oqova suvlariga bo‘linadi.

Source type: Journals
Years of coverage from 2022
inLibrary
Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.
To share
Siddiqova, M. (2025). OQOVA SUVLARGA UMUMIY XARAKTERISTIKA VA ULARNING TOZALASH USULLARI. Modern Science and Research, 4(2), 133–149. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/69414
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Abstract

Korxonada ishlab chiqarishning turli jarayonlarida ishlatilgan va ma’lum darajada ifloslangan suvlari - oqova suvlar deb ataladi. Oqova suvlar qanday sharoitda hosil bo‘lganiga qarab maishiy, atmosfera va sanoat oqova suvlariga bo‘linadi.


background image


Fevral, 2025-Yil

133

OQOVA SUVLARGA UMUMIY XARAKTERISTIKA VA ULARNING TOZALASH

USULLARI

Siddiqova Madinabonu

Samarqand Davlat Arxitektura-Qurilish universiteti talabasi.

https://doi.org/10.5281/zenodo.14932979

Korxonada ishlab chiqarishning turli jarayonlarida ishlatilgan va ma’lum darajada

ifloslangan suvlari - oqova suvlar deb ataladi. Oqova suvlar qanday sharoitda hosil bo‘lganiga
qarab maishiy, atmosfera va sanoat

oqova suvlariga bo‘linadi.

Maishiy oqova suvlar yuvinish va cho‘milish xonalaridan, hojatxonalardan,

oshxonalardan, kir yuvish xonalaridan, pol artish va shu kabi boshqa maqsadlarda hosil bo‘ladi.

Ushbu suvlar tarkibida 58% organik va 42% mineral moddalardan iborat aralashmalar

uchraydi. Atmosfera suvlari yomg‘ir va qor yog‘ish oqibatida korxona hududlaridan oqib chiqib
hosil bo‘ladi. Ular ham organik va noorganik mineral moddalar bilan ifloslangan bo‘ladi.

Sanoat oqova suvlari suyuq chiqindilarni ifodalab, ular organik va noorganik xomashyoni

qazib chiqarishda va qayta ishlashda hosil bo‘ladi. Texnologik jarayonlarda oqova suvlarning
manbalari quyidagilardir:

1) kimyoviy reaksiyalarni borishi natijasida (bu suvlar boshlang‘ich moddalar va reaksiya

mahsulotlari bilan ifloslangan bo‘ladi);

2) xomashyo va boshlang‘ich moddalar, bilan erkin yoki bog‘langan namlik ko‘rinishidagi

hamda ularni qayta ishlash mobaynida ajralib chiqadigan suvlar;

3) xomashyo, mahsulotlar va qurilmalarni yuvilishi natijasida hosil bo‘luvchi yuvuvchi

suvlar;

4) suvli eritmalar;
5) suvli ekstraktlar va absorbentlar;
6) sovitish suvlari;
7) vakuum-nasoslar, aralashtirish kondensatorlari, kul ushlash tizimlari suvlari, idishlarni,

qurilmalarni va binolarni yuvish natijasida hosil bo‘luvchi boshqa suvlar.

Oqova suvning miqdori va tarkibi ishlab chiqarish turiga bog‘liq bo‘ladi.
Oqova suvlar turli birikmalar bilan ifloslangan bo‘lishi mumkin. Xalqaro sog‘liqni saqlash

tashkiloti tomonidan suvlarni ifloslaydigan kimyoviy birikmalarning quyidagi sinfi taklif etilgan:

1) biologik turg‘unsiz organik birikmalar;
2) kam zaharli noorganik tuzlar;
3) neft mahsulotlari;
4) biogen birikmalar;
5) spetsifik zaharli birikmalar, shu jumladan og‘ir metallar, dag‘al, biologik

parchalanmaydigan sintetik birikmalar.

Ishlab chiqarishning oqova suvlarida erigan noorganik va organik moddalardan tashqari

kolloid aralashmalar, hamda zichligi suv zichligidan katta yoki kichik bo‘lgan muallaq dag‘al va
mayda dispersli aralashmalar uchrashi mumkin.

Ifloslangan oqova suvlar miqdorini kamaytirishning quyidagi yo‘llari mavjud:

suvsiz texnologik jarayonlarni ishlab chiqish va tatbiq qilish;

ishlab turgan jarayonlarni mukammallashtirish;


background image


Fevral, 2025-Yil

134

mukammal qurilmalarni ishlab chiqish va tatbiq qilish;

havo yordamida sovitish apparatlarini joriy etish;

tozalangan oqova suvlarni yopiq suv sistemalarida qayta ishlatish.
Quyosh radiatsiyasi va iflos suvga toza suv kelib quyilishi natijasida suv qaytadan

tozalanadi. Turli bakteriya, zamburug‘ va suv o‘tlari suvni qayta tozalashda faol agentlardan
hisoblanadi. Suv turli iflos moddalarga haddan tashqari to‘yingan bo‘lsa, u holda uni tozalash
uchun turli mustaqil yoki kompleks usullardan foydalaniladi. Suv ta’minotining yopiq tizimini
hosil qilish uchun sanoat oqova suvlari mexanik, kimyoviy, fizik - kimyoviy, biologik va termik
tozalash usullari orqali korxona turiga qarab suvning zarur sifatiga qadar tozalanadi. Bundan
tashqari, qayd qilingan usullar rekuperatsion va destruktiv usullarga bo‘linadi. Rekuperatsion
usullar oqova suv tarkibidagi barcha qimmatbaho moddalarni ajratib olib, so‘ngra qayta ishlatishga
qaratilgan. Destruktiv usulda suvni ifloslantiruvchi moddalardan oksidlash yoki qaytarish usullari
yordamida parchalantiriladi. Parchalash mahsulotlari suvdan gaz yoki cho‘kma ko‘rinishida ajratib
olinadi. Tozalash usullarini tanlash quyidagi omillarni hisobga olgan holda olib boriladi:

1) qayta ishlatishni hisobga olgan holda tozalangan suvga qo‘yiladigan sanitar va

texnologik talablar;

2) oqova suv miqdori;
3) korxonada zararsizlantirish jarayoni uchun zarur bo‘lgan energetik va moddiy resurslar

miqdori (bug‘, yoqilg‘i, siqilgan havo, elektr energiya, reagent, sorbentlar), shuningdek, tozalash
qurilmasi va inshootlari uchun zarur maydon.

Sanoat va maishiy oqova suvlar tarkibida suvda eriydigan va erimaydigan moddalarning

muallaq zarrachalari bo‘ladi. Muallaq iflosliklar qattiq yoki suyuq bo‘lib, dispers sistemani hosil
qiladi. Zarracha o‘lchamlariga ko‘ra dispers sistemalar 3 guruhga bo‘linadi:

1) zarracha o‘lchamlari 0,1 mkm dan yuqori bo‘lgan dag‘al dispers (suspenziya va

emulsiyalar) sistemalar;

2) zarracha o‘lchamlari 0,1 mkm dan 1 nm gacha bo‘lgan kolloid sistemalar;
3) alohida molekula yoki ion o‘lchamlariga mos keluvchi zarrachalari bo‘lgan chin

eritmalar.

Oqova suv tarkibidan muallaq zarrachalarni ajratib olish uchun gidromexanik jarayonlar,

kolloid dispers sistemalar uchun fizik - kimyoviy, organik va anorganik eritmalarni ajratish uchun
kimyoviy jarayonlardan foydalaniladi. Bu jarayonlarni tanlash zarracha o‘lchamiga, fizik -
kimyoviy xossasiga, ularning suvdagi konsentratsiyasiga, oqova suv sarfiga bog‘liq. Shuning
uchun oqova suvlarni tozalashda quyidagi usullar qo‘llaniladi:

1. Mexanik (suzish, tindirish, cho‘ktirish, filtrlash, sentrifugalash va h.k.).
2.Fizik-kimyoviy (adsorblash, koagullash, flokullash, flotasiya, ion-almashinish,

ekstraklash va h.k.).

3. Kimyoviy (neytrallash, oksidlanish, qaytarilish).
4. Biokimyoviy (aerob, anaerob sharoitlarda).
5. Termik (yuqori harorat ishtirokida).
Bu usullar ham o‘z navbatida turli xildagi tozalash jarayonlariga bo‘linadi. Oqova suvlarni

tozalashda, birinchi navbatda, mexanik usuldan foydaniladi.


background image


Fevral, 2025-Yil

135

Oqova suvlarni tozalashning mexanik usulida oqova suv tarkibidagi erimagan mineral va

organik aralashmalar ajratib olinadi. Sanoat oqova suvlarini mexanik tozalashda fizik - kimyoviy,
kimyoviy, biologik va termik usullardan birini qo‘llab, suvni yuqori darajada tozalashga erishishga
harakat qilinadi.

Mexanik usullar bilan tozalash oqova suvlar tarkibidagi muallaq moddalarni 90+95%

gacha ajratib olishda va organik ifloslanish (to‘liq KBBE) ko‘rsatkichi bo‘yicha 20-25% gacha
kamaytirishni ta’minlaydi.

Oqova suvni tozalashda diametri turlicha kattalikdagi panjaralar yordamida suzib olish,

tindirish, tiniqlashtirish, filtrlash va sentrifugalash kabi jarayonlardan foydalaniladi. Suv tozalash
inshootlarining hajmiy kattaligi, ularning turi asosan oqova suvning miqdori, tarkibi va
xossalariga, shuningdek, suvga keyingi ishlov berish jarayonlariga bog‘liq bo‘ladi.

Oqova suvni to‘liq tindirish uchun to‘rsimon barabanli filtrlar yoki mikrofiltrlar hamda

yuqori bosimli filtrlar, penopoliuretanli yoki penoplastli suzib yuruvchi filtrlar ishlatiladi. Bunda
oqova suvlarni kimyoviy moddalarni qo‘llamasdan tozalanadi. Oqova suvlarni muallaq
zarrachalardan tozalash usulini tanlash jarayon kinetikasini hisobga olgan holda amalga oshiriladi.

Sanoat oqova suvlaridagi muallaq zarrachalarning o‘lchami juda katta chegaralarda

bo‘lishi mumkin. O‘lchami 10 mkm gacha bo‘lgan zarrachalar uchun oxirgi cho‘kish tezligi 10

-2

sm/s dan kichik bo‘ladi.

Agar zarrachalar yirik bo‘lsa (diametri 30-50 mkm va undan katta), u holda Stoks qonuniga

muvofiq ular tindiriladi (ixtiyoriy cho‘kish - gravitatsion kuchlar ta’sirida) yoki suzib olinadi.
Shuni qayd etish lozimki, suv tarkibidagi aralashmalarning konsentratsiyasi ko‘p bo‘lsa tindiriladi,
konsentratsiyasi kichik bo‘lsa, suzib olinadi.

Suzish usuli sanoat oqova suvlarini samarali tozalashdan oldin, kanal va quvurlarni to‘lib

qolmasligi, shuningdek, oqova suvlar tarkibidagi yirik aralashmalarni ajratib olish maqsadida
qo‘llaniladi. Bu jarayonni amalga oshirishda odatda panjara yoki elaklardan foydalaniladi.

Panjaralar qo‘zg‘aluvchan, qo‘zg‘almas, shuningdek, maydalagichlar bilan biriktirilgan

turlarga bo‘linadi. Panjaralar metall naychadan tayyorlanadi va oqova suvning harakatlanish
yo‘nalishiga 60-75 burchak ostida o‘rnatiladi. Doira kesimli naychalarning qarshiligi kam bo‘ladi,
ammo tez ifloslanadi, shuning uchun ko‘pincha to‘g‘ri burchakli naychadan foydalaniladi.

Panjaralar oqova suvni turli xilda o‘rnatilgan xaskashlar yordamida tozalaydi (5.5-rasm).

5.5-rasm. Oqova suvni tozalashda ishlatiladigan xaskashli panjara turlari

(a—d). 1— panjara; 2— zanjir; 3— xaskash.

Panjaralarda oraliq kengligi 16-19 mm, naychalar orasida oqova suvning

harakatlanish tezligi 0,8-1 m/s deb qabul qilinadi.

Oqova suvlar tarkibidagi o‘ta mayda muallaq zarrachalarni, shuningdek,

qimmatbaho xomashyolarni ajratib olish uchun elaklardan foydalaniladi. Elaklar 2 xil


background image


Fevral, 2025-Yil

136

bo‘lishi mumkin: barabanli va diskli. Barabanli elak yoriqlari 0,5-1,0 mm bo‘lib, to‘rsimon
shaklda.

Baraban aylanish jarayonida oqova suv uning ichki yoki tashqi tomonidan filtrlanib,

tozalanadi. Filtrlash jarayoni suvni ichkaridan yoki tashqi tomonidan berilishiga bog‘liq. Ushlab
qolingan aralashmalar to‘rdan suv yordamida yuvilib tarnovga uzatiladi. To‘rli barabansimon
elaklarning ishlash quvvati barabanning diametri va uning uzunligiga, shuningdek, iflos
aralashmalarning xususiyatiga bog‘liq. Bunday elaklar ko‘pincha to‘qimachilik, selluloza-qog‘oz
va teri oshlash sanoatlarida ishlatiladi.

Cho‘kmaga tushmaydigan muallaq zarrachalarning diametri har xilligi sababli ularni

fraksiyalarga bo‘lish maqsadga muvofiqdir. Buning uchun maxsus fraksionatorlardan
foydalaniladi. Fraksionatorlar 2 qismli kameradan iborat bo‘lib, o‘rtada vertikal holatda turuvchi
to‘rsimon metalldan tayyorlangan devor bilan ajratilgan. To‘rsimon devor tuynukchalarining
diametri 60-100 mkm ga teng. Oqova suv soplo orqali fraksionatorning ichiga kelib tushadi va
dag‘al hamda mayda fraksiyalarga ajratiladi. Ajratishda 50-80% muallaq zarrachalar dag‘al
fraksiyada qoladi (5.6-rasm).

Tindirish usuli oqova suv tarkibidagi dag‘al dispers aralashmalarni cho‘ktirishda

ishlatiladi. Cho‘ktirish og‘irlik kuchi ta ’sirida olib boriladi. Jarayonni olib borish uchun
qumtutgich, tindirgich va tiniqlashtirgichlar qo‘llaniladi. Tiniqlashtirgichlarda bir vaqtning o‘zida
tindirish bilan birga oqova suvni muallaq zarrachali qatlamdan o‘tkazish ham amalga oshadi.

Oqova suvlardagi turli shakl va o‘lchamga ega bo‘lgan muallaq zarrachalarning fizik

xossalari cho‘ktirish jarayonida o‘zgaradi.

5.6-rasm. Fraksionator:

1 - qobiq; 2 - soplo; 3 - ajratuvchi to‘r.


Bundan tashqari, turli kimyoviy tarkibga ega bo‘lgan oqova suvlarning qo‘shilishi

natijasida qattiq moddalar hosil bo‘ladi. Bu hodisa zarrachaning shakli va o‘lchamiga ta’sir
ko‘rsatadi va cho‘ktirish jarayonining qonuniyatlarini o‘rganishga xalaqit beradi.

Qum tutgichlar mineral va organik aralashmalarni (0,2 - 0,25 mm) oqova suvdan

boshlang‘ich ajratib olishda qo‘llaniladi. Gorizontal qumtutgichlar uchburchakli yoki trapetsiyali
ko‘ndalang kesimli rezervuardan iborat. Ularning chuqurligi 0,25-1 m, bo‘lib, suvning harakat
tezligi - 0,3 m /s bo‘ladi. Gorizontal qumtutgichlarning turli-tumanligi oqova suvning o‘tishi uchun
dumaloq rezervuarli, konussimon shakldagi perforlangan lotokli bo‘lishidadir. Cho‘kma
konussimon lotok tubida yig‘ilib, u yerdan qayta ishlashga yo‘naltiriladi. Vertikal qumtutgichlar
to‘g‘ri burchakli yoki yumaloq shaklga ega bo‘lshi mumkin. Ularda oqova suv vertikal chiqishli
oqim bo‘yicha 0,05 m/s tezlik bilan harakatlanadi.


background image


Fevral, 2025-Yil

137

Qumtutgichlarning

konstruksiyasi

oqova

suv

miqdori,

muallaq

moddalar

konsentratsiyasiga qarab tanlanadi.

Gorizontal tindirgichlar to‘g‘ri burchakli rezervuarlar bo‘lib, 2 yoki undan ortiq bir vaqtda

ishlaydigan bo‘limlardan iborat. Suv tindirgichning bir tomonidan kirib oxirigacha harakatlanadi.

Bunday tindirgichlarning chuqurligi H = l,5 - 4 m, uzunligi 8 - 12 m, koridor kengligi 3 -

6 m bo‘ladi. Oqova suv sarfi 15000 m

3

/sut dan ortiq bo‘lganda gorizontal tindirgichlar qo‘llaniladi.

Uning tindirish samaradorligi 60%. Tindirgichda suvning harakat tezligini 0,01 m /s dan

yuqori bo‘lmagan miqdori qabul qilinadi.

Vertikal tindirgichlar silindrsimon yoki kvadrat shaklga, konussimon taglikka ega

rezervuarlardir. Vertikal tindirgichga oqova suv markaziy truba orqali beriladi. Tindirgich ichiga
tushgach, suv pastdan yuqoriga qarab harakatlanadi. Suvning yaxshi taqsimlanishi va
loyqalanishining oldini olish maqsadida quvurlarni og‘zi kengaygan va taqsimlovchi to‘siqli qilib
tayyorlanadi. Shunday qilib, cho‘kish 0,5-0,6 m /s tezlikka ega bo‘lgan cho‘kuvchi oqimda sodir
bo‘ladi. Cho‘kish zonasining balandligi 4-5 m. Vertikal tindirgichlarning samaradorligi gorizontal
tindirgichlarga nisbatan 10-20 % pastroq.

Radial tindirgichlar yumaloq shaklga ega rezervuarlardir. Ularda suv markazdan chetga

tomon harakatlanadi. Bunda minimal tezlik chetki tomonda kuzatiladi. Bunday tindirgichlarni
oqova suv sarfi 20000 m

3

/sut dan yuqori bo‘lganda ishlatiladi. Odatda 16-60 m diametrli

tindirgichlar qo‘llaniladi. Ularning cho‘ktirish samaradorligi 60% ni tashkil qiladi.

Trubkasimon tindirgichlarning ishchi elementi diametri 25 - 50 mm va uzunligi 0,6-1 m li

trubkalar hisoblanadi. Ularni juda kichik (5° gacha) va katta (45-60°) qiyalikda o‘rnatiladi. Ularda
avval tindirish, so‘ngra quvurlarni cho‘kmalardan tozalash olib boriladi. Uncha katta bo‘lmagan
qiyalikli trubkasimon tindirgichlar davriy ravishda ishlaydi.

Muallaq zarrachalar ko‘p bo‘lmagan oqova suvlarni tindirish uchun sarf 100—10000 m

3

/

sut boiganda ishlatiladi. Tozalash samaradorligi 80—85%.

Plastinasimon tindirgichlar qobiqda bir qator parallel o‘rnatilgan qiyali plastinalar bo‘ladi.
Suv plastinalar orasidan harakatlanadi, cho‘kma esa pastga cho‘kma yig‘gichga kelib

tushadi. Bunday tindirgichlar to‘g‘ri oqimli va qarama-qarshi oqimli bo‘ladi. To‘g‘ri oqimli
tindirgichlarda suv harakatining yo‘nalishi bir xil, qarama-qarshi oqimli tindirgichlarda suv va
cho‘kma bir-biriga qarab harakatlanadi. Qarama-qarshi oqimli tindirgichlar keng tarqalgan.

Oqova suvlarni fizik-kimyoviy tozalash usulida oqova suvlar koagulatsiya, flokulyatsiya,

flotatsiya, adsorbsiya, ionalmashish, ekstraksiya, rektiflkatsiya, bug‘lantirish, distillatsiya,
kristallizatsiya, desorbsiya va shu kabi jarayonlar asosida tozalanadi. Bu usullar oqova suvdagi
erigan mineral, organik va gaz birikmalarini ajratishda, hamda juda mayda dispers suzib yuruvchi
zarralarni ajratishda qo‘llaniladi.

Fizik - kimyoviy usullar biokimyoviy usullarga nisbatan qator afzalliklarga ega:

Oqova suvdan biokimyoviy oksidlanmaydigan organik zaharli chiqindilarni tozalash

imkoni borligi;

tozalashni chuqur va muhim olib borish mumkinligi;

tozalash inshootlarining razmeri kichikligi;

tozalash jarayonlarini to‘liq avtomatlashtirish imkoni borligi;

oqova suv tarkibidagi turli moddalarni rekuperatsiya qilish mumkinligi;


background image


Fevral, 2025-Yil

138

jarayonning to‘liq o‘rganilganligi va shuning natijasida modellashtirish, matematik

hisoblarni amalga oshirish hamda apparatlarni to‘g‘ri tanlash imkoni borligi;

usul tirik organizmlarning faoliyati bilan bog‘liq emasligi;

turli birikmalarni rekuperatsiya qilish imkoni borligi.
Tozalashning u yoki bu usulini tanlash tozalanishi kerak bo‘lgan oqova suvning sanitar va

texnologik talablari, chiqindi moddalar konsentratsiyasi, oqova suv miqdori, kerakli material va
energetik resurslarning bor-yo‘qligi va shu kabilar asosida kelib chiqadi.

Oqova suvlarni kimyoviy tozalashga neytrllash, oksidlash va qaytarish usullari kiradi. Bu

usullarni amalga oshirish uchun turli reagentlardan foydalaniladi. Shu sababli ham jarayonni
o‘tkazish qimmatga tushadi. Bu usullar erigan moddalarni ajratib olishda suv ta’minotining yopiq
tizimida ishlatiladi. Odatda kimyoviy tozalash usuli biologik tozalashdan oldin taxminiy tozalash
sifatida yoki biologik tozalashdan so‘ng oqova suvni to‘liq tozalash maqsadida o‘tkaziladi.

Mineral kislota yoki ishqorli oqova suvni suv havzalariga tashlashdan yoki texnologik

jarayonlarda ishlatishdan oldin neytrallanadi. Bunda pH ko‘rsatkichi 6,5-8,5 gacha bo‘lgan suv
amalda neytrallangan hisoblanadi.

Neytrallashni kislotali va ishqorli oqova suvlarni aralashtirib, reagentlar qo‘shib kislotali

suvlarni neytrallovchi materiallar orqali filtrlab kislotali gazlarni ishqorli suvlar bilan
adsorbsiyalab yoki ammiakni kislotali suvlar bilan adsorbsiyalab olib borish mumkin.

Neytrallanish jarayonida cho‘kma hosil bo‘lishi mumkin. Ularning miqdori oqova suvning

tarkibi va konsentratsiyasiga, shu bilan birga qo‘llanilayotgan reagentlarning turi va sarfiga bg‘liq.

Biokimyoviy tozalash usullari maishiy - xo‘jalik va sanoat oqova suvlarni erigan organik

va anorganik moddalardan tozalashda qo‘llaniladi. Tozalash jarayoni mikroorganizmlarning
ushbu moddalarni o‘z hayoti faoliyatida ozuqa sifatida foydalanishga asoslangan, chunki organik
moddalar mikroorganizmlar uchun uglerod manbayi hisoblanadi.

Biokimyoviy ko‘rsatkichlar. Biokimyoviy tozalashga berilayotgan oqova suvlar KBBE va

KBKE kattaliklari bilan tavsiflanadi. KBBE – kislorodga bo‘lgan biokimyoviy ehtiyoj ya’ni
ma’lum vaqt (2, 5, 8, 10, 20 sutka) davomida organik moddalarni biokimyoviy oksidlanish uchun
sarflangan kislorod miqdori. Masalan KBBE

5

– 5 sutka davomida kislorodga bo‘lgan kimyoviy

ehtiyoj, KBBE

to‘liq

– nitrolash jarayoni boshlanguniga qadar kislorodga bo‘lgan to‘liq biokimyoviy

ehtiyoj KBBE – kislorodga bo‘lgan kimyoviy ehtiyoj, ya’ni suv tarkibidagi barcha
qaytaruvchilarning oksidlanish uchun zarur bo‘lgan oksidlovchining 1 mg modda uchun O

2

ning

mg miqdorlarida foydalaniladi.

Biokimyoviy oksidlanish KBBE

to‘liq

/ KBBE bog‘liqligidagi biokimyoviy ko‘rsatkich

bo‘yicha ham tavsiflanadi. Uning miqdori turli gruppadagi oqova suvlar uchun ma’lum oraliqda
o‘zgarib turadi: sanoat oqova suvlari quyi 0,05...0,3, maishiy oqova suvlar esa 0,5 dan yuqori
biokimyoviy ko‘rsatkichga ega.

1 gruppa oqova suvlarning biokimyoviy ko‘rsatkichi 0,2 dan yuqori. Bu gruppa oziq-ovqat

sanoati oqova suvlari kiradi.

2 gruppa oqova suvlari 0,10-0,02 oralig‘dagi biokimyoviy ko‘rsatkichga ega. Bu gruppaga

kokslash koks-kimyo, soda korxonalari oqova suvlari kiradi.


background image


Fevral, 2025-Yil

139

3 gruppa oqova suvlarning biokimyoviy ko‘rsatkichi 0,01-0,001. gruppaga sulfidlash,

xlorlash, yog‘ va sirt faol moddalar, sulfat kislota ishlab chiqarish, qora metallurgiya og‘ir
mashinasozlik korxonalari oqova suvlari kiradi.

4 gruppa oqova suvlari 0,001 dan kichik biokimyoviy ko‘rsatkichga ega. Bu gruppa oqova

suvlari asosan muallaq zarrachalar bilan ifloslanadi. Ularga ko‘mir va rudalarni boyitish fabrikalari
oqova suvlari kiradi.

1 va 2 gruppa oqova suvlarni tozalab suv ta’minotining aylanma tizimida qayta ishlatish

mumkin. 3 gruppa oqova suvlari davriy hosil bo‘ladi va undagi iflosliklarning konsentratsiyasi
o‘zgarib turadi.

KBBE/KBKE·100%=50% nisbatda moddalar biokimyoviy oksidlanishga beriladi. Bunday

holatda oqova suv tarkibida zaharli moddalar va og‘ir metall tuzlarning aralashuvi bo‘lmasligi
lozim. Biokimyoviy ko‘rsatkich oqova suvlarni tozalash uchun sanoat inshootlari hisoblash va
ekspulatatsiya qilish uchun zarur.

Oqova suvlarni biokimyoviy tozalashning aerob va anaerob usullari ma’lum. Aerob usul

hayot faoliyati uchun doimiy kislorod oqimi va 20-40

0

C harorat zarur bo‘lgan aerob gruppa

mikroorganizmlarini qo‘llashga asoslangan. Anaerob tozalash usullari kislorod ishtirokisiz borib,
asosan cho‘kmalarni zararsizlantirishda qo‘llaniladi.

Faol loyqa tirik organizmlar va qattiq substratdan tashkil topgan. Tirik organizmlar

bakteriyalar to‘plami va yakka bakteriyalar, sodda chuvalchanglar, mog‘oz zamburug‘lar achitqi,
aktinomisitlar va ayrim hollarda qisqichbaqa hamda hashorotlar lichinkalari, shuningdek suv
o‘tlari va boshqalar yig‘indisidan iborat. Faol loyqada hayot kechiruvchi barcha tirik
organizmlarning majmuasi biosenoz deb ataladi. Bunday biosenoz mikroorganizmlar va sodda
hayvonlarning 12 turidan iborat bo‘ladi.

Faol loyqa - pH=4-9 muhitida manfiy zaryadli bo‘lgan amfoter kolloid sistemasidir. Oqova

suvlarning sezilarli darajasidagi farqlanishiga qaramay, faol loyqaning elementlari kimyoviy
tarkibi bir-biriga yaqin. Masalan koks-kimyo zavodi oqova suvlarni tozalash tizimlaridagi faol
loyqaning kimyoviy tarkibi C

97

H

199

O

53

N

28

S

2

; azotli o‘g‘itlar ishlab chiqarish oqova suvlarini

tozalash tizimlarida C

90

H

167

O

52

N

24

S

8

va shahar oqova suvlarni tozalash tizimlarida esa

C

54

H

212

O

82

N

8

S

7

Faol loyqaning quruq moddasi 70-90% organik va 30-10% anorganik moddalardan iborat.
Faol loyqada mikroorganizmlarning turli gruppalari joylashadi. Bunday gruppalarning

vujudga kelishi oqova suv tarkibi ulardagi kislorodning miqdori temperatura muhit reaksiyasi, tuz
miqdori, oksidlanish-qaytarilish potensiali va boshqa omillarga aerob va anaeroblarga, termofil va
mezofillarga galofil va galofoblarga ajratiladi. Sanoat oqova suvlarni aerob mikroblardan keng
foydalaniladi.

Faol loyqaning sifati uning cho‘kish tezligi va oqova suvlarni tozalash darajasi bilan

aniqlanadi. Yirik loyqalar maydalariga nisbatan tez cho‘kadi. Loyqaning holati loyqa indeksi bilan
tavsiflanadi. U faol loyqa cho‘kkan qismi hajmini 30 daqiqa davomida tindirishdan so‘ng qurigan
cho‘kma massasiga bo‘g‘liqligini ko‘rsatadi.


REFERENCES

1.

Abdukatinovna S. M., Sherkulovich M. S. Муддатдан ўтиб туғилиш муаммосига
замонавий қараш. – 2022.


background image


Fevral, 2025-Yil

140

2.

Маллаев Ш. Ш. и др. Побочное действие нестероидных противовоспалительных
препаратов на желудочно-кишечный тракт при лечении ювенильного
идиопатического артрита у детей : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

3.

Бобомуратов Т. А. и др. Особенности состояния системы гемостаза у детей,
перенёсших коронавирусную инфекцию: дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

4.

Маллаев Ш. Ш. и др. Лечение ювенильного ревматоидного артрита методом
хронотерапии ингибиторами ЦОГ-2. – 2022.

5.

Iskanova G. X. et al. Juvenile idiopathic arthritis and osteochondrosis of the lumbosacral
joint. Case report. – 2022.

6.

Fayziev N. N. et al. Nerv sistemasining perinatal shikastlanish fonidagi obstruktiv bronxitli
bolalarda immunologik oʼzgarishlar : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

7.

Абдуллаева М. М., Сагдуллаева М. А., Маллаев Ш. Ш. ОСОБЕННОСТИ
КЛИНИЧЕСКОГО ТЕЧЕНИЯ COVID-19 И ПОСТКОВИДНОГО ПЕРИОДА У
ДЕТЕЙ : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

8.

Sagdullaeva M. A., Sh M. S., Abdullaeva M. M. MUDDATIDAN O ‘TIB TUG ‘ILGAN
BOLALARNING MOSLASHUV DAVRINING O ‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI :
дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

9.

Сагдуллаев И. И., Сагдуллаева М. А., Маллаев Ш. Ш. МУДДАТДАН ЎТИБ
ТУҒИЛГАНЛИК ВА УЗОҚ МУДДАТЛИ ҲОМИЛАДОРЛИК МУАММОСИ
(АДАБИЁТЛАР ШАРҲИ) //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1.
– С. 114-119.

10.

Султанова Н. С., Авезова Г. С., Маллаев Ш. Ш. Показатели метаболичского статуса
детей. – 2023.

11.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В., Авезова Г. С. Ювенильный идиопатический артрит у
детей: клиника, диагностика, тактика лечения. – 2023.

12.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В. МОЛЕКУЛЯРНО-ГЕНЕТИЧЕСКИЕ МЕХАНИЗМЫ
РАЗВИТИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2023.

13.

Маллаев

Ш.,

Алимов

А.

Клиническая

характеристика

ювенильного

идиопатического артрита у детей //Актуальные вопросы практической педиатрии. –
2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 123-124.

14.

Маллаев Ш., Алимов А. Эффективность применения метотрексата при ювенильном
идиопатическом артрите у детей //Актуальные вопросы практической педиатрии. –
2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 125-126.

15.

Sh M. S. et al. Genetic Characteristics of the Hemostasis System in Early Children with
Pneumonia //Texas Journal of Medical Science. – 2023. – Т. 23. – С. 1-4.

16.

Маллаев Ш., Алимов А. Сравнительная эффективность иммунодепрессантов и
генно-инженерных биопрепаратов в лечении ювенильного идиопатического артрита
у детей //Педиатрия. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 40-46.

17.

Маллаев Ш. и др. Ювенильный идиопатический артрит у детей: современный взгляд
на проблему //Педиатрия. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 35-40.

18.

Маллаев Ш. Ш. ИММУНОЛОГИЧЕСКИЕ И ГЕНЕТИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ
ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

19.

Маллаев

Ш.

Ш.

и

др.

ЭФФЕКТИВНОСТЬ

ГЕННО-ИНЖЕНЕРНЫХ

БИОПРЕПАРАТОВ В ЛЕЧЕНИИ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО
АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.


background image


Fevral, 2025-Yil

141

20.

Авезова Г. С. и др. ГЕМОРРАГИЧЕСКИЙ ВАСКУЛИТ У ДЕТЕЙ. – 2024.

21.

Бобомуратов Т. А. и др. РОЛЬ ГЕНЕТИЧЕСКОГО ПОЛИМОРФИЗМА PAI-1 В
ТЯЖЕЛОМ ТЕЧЕНИИ ВНЕБОЛЬНИЧНОЙ ПНЕВМОНИИ. – 2024.

22.

Бобомуратов Т. и др. КЛИНИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ЮВЕНИЛЬНОГО
ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

23.

Бобомуратов Т. А. и др. ПОКАЗАТЕЛИ ФИЗИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ДЕТЕЙ ПРИ
РАЗЛИЧНЫХ ВИДАХ ВСКАРМЛИВАНИЯ. – 2024.

24.

Маллаев Ш. Ш., Авезова Г. С., Султанова Н. С. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ
ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО
АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

25.

Маллаев Ш. Ш., Файзиев Н. Н., Мухторов М. Г. ОПТИМИЗАЦИЯ ЛЕЧЕНИЯ
ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА БИОЛОГИЧЕСКИМИ
ПРЕПАРАТАМИ. – 2024.

26.

Бобомуратов Т. А., Маллаев Ш. Ш., Эгамбердиев С. Б. ЭФФЕКТИВНОСТЬ
ИММУНОДЕПРЕССАНТОВ

В

ЛЕЧЕНИИ

ЮВЕНИЛЬНОГО

ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

27.

Бобомуратов Т. А., Маллаев Ш. Ш., Уринов А. Ф. КЛИНИКО-
ИММУНОЛОГИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА СИСТЕМЫ ГЕМОСТАЗА У
ДЕТЕЙ,

РОЖДЕННЫХ

С

ГИПОКСИЧЕСКИ-ИШЕМИЧЕСКОЙ

ЭНЦЕФАЛОПАТИЕЙ. – 2024.

28.

Mukhtorov M. S. S. E. S. B. et al. THE ROLE OF GENE POLYMORPHISM IN THE
DEVELOPMENT OF JUVENILE IDIOPATHIC ARTHRITIS IN CHILDREN. – 2024.

29.

Mukhtorov M. S. S. E. S. B. et al. WAY TREATMENT OF JUVENILE IDIOPATHIC
ARTHRITIS WITH GENETIC ENGINEERED BIOLOGICAL DRUGS. – 2024.

30.

Бобомуратов

Т.

А.

и

др.

БОЛАЛАРДА

ЯНГИ

КОРОНАВИРУС

ИНФЕКЦИЯСИДАН КЕЙИНГИ ТИКЛАНИШ ДАВРИ ҲУСУСИЯТЛАРИ. – 2024.

31.

Самадов

А.

А.

и

др.

БОЛАЛАРДА

НЕФРОТИК

СИНДРОМДА

ГАСТРОДУОДЕНАЛ ЎЗГАРИШЛАР КУЗАТИЛГАНДА МИКРОЭЛЕМЕНТЛАР
ҲОЛАТИ //Eurasian Journal of Medical and Natural Sciences. – 2024. – Т. 5. – №. 1. –
С. 114-120.

32.

Bobomuratov T. A. et al. SHIFOXONADAN TASHQARI ZOTILJAM BILAN
KASALLANGAN BOLALARDA GEMOSTAZ TIZIMINING OZGARISHLARIDA
GEN POLIMORFIZMINING ROLI. – 2024.

33.

Sh M. S. et al. BOLALARDA COVID-19 DANKEYINGI DAVRDA YUVENIL
REVMATOID ARTRITNING LABORATOR VA KLINIK XUSUSIYATLARI. – 2024.

34.

Sh M. S., Egamberdiev S. B. EFFECTIVENESS OF IMMUNOSUPPRESSANTS IN THE
TREATMENT OF JUVENILE IDIOPATHIC ARTHRITIS IN CHILDREN //Spectrum
Journal of Innovation, Reforms and Development. – 2024. – Т. 25. – С. 124-129.

35.

Bobomuratov T. A., Sh M. S., Fayziev N. N. Features of the Clinical Course of
Community-Acquired Pneumonia in Children After Covid 19 //International Congress on
Biological, Physical And Chemical Studies (ITALY). – 2025. – Т. 9. – С. 63-64.

36.

Бобомуротов Т. А., Каримова Н. А., Турсунбаев А. К. Течение коронавирусной
инфекции у детей. – 2022.

37.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его. – 2022.

38.

Bobomuratov T. A. et al. Brestfeeding and Genetic. – 2022.


background image


Fevral, 2025-Yil

142

39.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic
Arthritis in Children. – 2023.

40.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В. Функциональное состояние надпочечников у детей с
ювенильным ревматоидным артритом //Современная медицина: новые подходы и
актуальные исследования. – 2020. – С. 76-79.

41.

Маллаев Ш. Ш. и др. Особенности клинического течения ювенильного
ревматоидного

артрита

у

детей

//ЖУРНАЛ

ГЕПАТО-

ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-2.

42.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его значение
для здоровья матери и ребенка //Журнал гепато-гастроэнтерологических
исследований. – 2022. – №. SI-3.

43.

Султанова Н. С. и др. Влияние вида вскармливания на соматический статус детей :
дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

44.

Маллаев Ш. Ш. Эффективность хронотерапии нимесулидом в лечении ювенильного
ревматоидного артрита //Врач-аспирант. – 2011. – Т. 46. – №. 3.4. – С. 593-597.

45.

Шомурадова Ш. Ш., Алимов А. В. Лекарственное поражение печени при
ювенильном ревматоидном артрите //Экспериментальная и клиническая
гастроэнтерология. – 2016. – №. 7 (131). – С. 38-42.

46.

Каримжанов И. А., Мадаминова М. Ш., Динмухаммадиева Д. Р. Клинико-
лабораторные особенности течения ювенильного идиопатического артрита у детей :
дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

47.

Сагдуллаева М. А., Маллаев Ш. Ш. МУДДАТДАН ЎТИБ ТУҒИЛИШ
МУАММОСИГА

ЗАМОНАВИЙ

ҚАРАШ

//ЖУРНАЛ

ГЕПАТО-

ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-3.

48.

Маллаев Ш. Ш. Клинико–иммунологические особенности ювенильного
идиопатического артрита у детей //Academic research in educational sciences. – 2023.
– №. 1. – С. 71-74.

49.

Юсупова Г. А. и др. Дисбиоз кишечника в генезе иммунной недостаточности у детей,
больных рецидивирующим бронхитом //Academic research in educational sciences. –
2023. – №. 1. – С. 151-159.

50.

Sh M. S. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795–7624
VOLUME 10| JULY 2022. 1-5. 7. Sh. Sh Mallaev, TA Bobomuratov, NS Sultanova, GA
Yusupova, AA Hoshimov //Сlinical characteristics and prediction of the outcome of
juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy//Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №.
7. – С. 135-140.

51.

Алимов А. В., Маллаев Ш. Ш. Clinic-laboratory manifestation of juvenile rheumatoid
arthritis //Евраазийский вестник педиатрии. – Т. 3.

52.

Mallaev S. S., Alimov A. V. Clinical course of juvenile rheumatoid arthritis and its
optimization of treatment //Journal" Pediatrics. – №. 2. – С. 200-203.

53.

Mamatkulov B. M., Avezova G. S. Congenital anomalies as a cause of childhood disability
(according to the materials of Tashkent, Uzbekistan) //Nauka mo-lodykh (Eruditio
Juvenium). – 2015. – Т. 3. – №. 2. – С. 110-15.

54.

Азизова Ф. Л., Авезова Г. С. Особенности динамики заболеваемости детей
воспитывающихся в специализированных школах–интернатах //Academic research in
educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 237-243.


background image


Fevral, 2025-Yil

143

55.

Маматкулов Б., Абдурахимов Б. А. A SYSTEMATIC APPROACH TO MANAGING
THE HEALTH AND RISK FACTORS OF MINING INDUSTRY WORKERS //Новый
день в медицине. – 2020. – №. 4. – С. 211-213.

56.

Маматкулов Б. и др. THE IMPACT OF FACTORS OF PRODUCTION ON THE
HEALTH OF WORKERS IN THE MINING INDUSTRY //Новый день в медицине. –
2019. – №. 4. – С. 191-194.

57.

Маматкулов Б., Авезова Г. С., Адылов Ш. К. Врожденные пороки развития у детей
и основные пути их профилактики //Современная медицина: новые подходы и
актуальные исследования. – 2017. – С. 75-78.

58.

Alikulova D. J. et al. Identification of features of immune status in adolescents with atopic
asthma //Vestnik soveta molodykh uchenykh Chelyabinskoi oblasti. – 2015. – Т. 3. – С. 9-
14.

59.

Бобомуратов Т. А. и др. КЛИНИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ И СОПУТСТВУЮЩАЯ
ПАТОЛОГИЯ

ПРИ

ГЕМОРРАГИЧЕСКИХ

ВАСКУЛИТАХ

У

ДЕТЕЙ.

РЕТРОСПЕКТИВНЫЙ АНАЛИЗ. – 2024.

60.

Сагдуллаева М. А., Исламов С. И., Авезова Г. С. МУДДАТИДАН ЎТГАН
ҲОМИЛАДОРЛИК: ТАРҚАЛГАНЛИГИ, ЭТИОЛОГИЯСИ ВА ПАТОГЕНЕЗИ. –
2024.

61.

Avezova G. S., Beshimova Z., Avezova G. S. Means and problems of forming a healthy
lifestyle among the population //The American journal of medical sciences and
pharmaceutical research. – 2021. – Т. 3. – №. 05. – С. 73-77.

62.

Kasimova D. A. et al. Medical-social aspects of child disability //International Journal of
Psychosocial Rehabilitation. – 2020. – Т. 24. – №. 4. – С. 2116-2121.

63.

Avezova G., Agataeva K. ANALYSIS OF RESULTS MEDICAL EXAMINATION OF
PERSONS ENTERING IN TO MARRIAGE //Интернаука. – 2019. – №. 45-2. – С. 61-
62.

64.

Абдурахимов Б. А., Аликулова Д. Я., Авезова Г. С. Здоровье работающих
горнорудной промышленности //EUROPEAN RESEARCH: INNOVATION IN
SCIENCE, EDUCATION AND TECHNOLOGY. – 2018. – С. 111-112.

65.

Alikulova D. et al. Factors Contributing to the Development of Bronchial Asthma //Young
Scientist USA. – 2016. – С. 113-116.

66.

Авезова Г. С., Азимов Р. И., Гуломова Н. Р. ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ И ОБРАЗ ЖИЗНИ
УЧАЩИХСЯ КОЛЛЕДЖЕЙ (по материалам г. Ташкента) //Университетская наука:
взгляд в будущее. – 2016. – С. 111.

67.

Mamatkulov B. M., Avezova G. S. Congenital anomalies as a cause of childhood disability
//Nauka molodyh. – 2015. – Т. 2. – С. 110-115.

68.

Маматкуло Б., Авезова Г. Бир ёшгача бўлган болалар ўлимининг хавф омиллари
//Журнал проблемы биологии и медицины. – 2011. – №. 3 (66). – С. 96-99.

69.

Хайдарова М. Х., Авезова Г. С. Adolescent health and factors lifestyle Khaydarova M.,
Avezova G. 2 (Republic of Uzbekistan) Здоровье подростков и факторы образа жизни
//Главный редактор научно-исследовательского журнала «International scientific
review», Вальцев СВ. – С. 106.

70.

Mamatkulov B. M., Avezova G. S. Congenital anomalies as a cause of childhood disability
(according to the materials of Tashkent, Uzbekistan) //Nauka mo-lodykh (Eruditio
Juvenium). – 2015. – Т. 3. – №. 2. – С. 110-15.


background image


Fevral, 2025-Yil

144

71.

Sultanova N. S., Avezova G. S. Mallaev Sh. Sh., Fayziyev NN Comprehensive
characteristics of the state of health of children in different age periods, depending on the
types of feeding and care //British Medical. – Т. 3. – №. 2. – С. 109-113.

72.

Авезова Г. Уч ёшгача болалар саломатлиги шаклланишининг тиббий–ижтимоий
қирралари. – 2012.

73.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic
Arthritis in Children. – 2023.

74.

Нурдинова Г. У. и др. Эпидемиология сахарного диабета //International scientific
review. – 2016. – №. 7 (17). – С. 93-95.

75.

Нурдинова Г. У. и др. Распространенность сахарного диабета первого и второго
типов в Андижанской области //European research. – 2016. – №. 5 (16). – С. 99-101.

76.

Мусаева У. А., Авезова Г. С. ЎЗБЕКИСТОНДА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ
ТИЗИМИНИНГ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ //Modern Science and Research. – 2025. – Т.
4. – №. 2. – С. 287-296.

77.

Сагдуллаева М. А., Сагдуллаев И. И., Авезова Г. С. МУДДАТИДАН ЎТИБ
ТУҒИЛГАН БОЛАЛАРНИНГ САЛОМАТЛИК ҲОЛАТИ, КАСАЛЛИКЛАРИНИ
ОЛДИНИ

ОЛИШНИНГ

ГИГИЕНИК

ХУСУСИЯТЛАРИНИ

ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. – 2024.

78.

Каримова Б. Н., Отажонов И. О., Авезова Г. С. УРАТЛИ НЕФРОПАТИЯСИ БОР
ТЕЗ-ТЕЗ КАСАЛЛАНУВЧИ БОЛАЛАР ВА УЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ
ХАРАКТЕРИСТИКАСИ. – 2024.

79.

Anikeeva N. A. et al. DILATED CARDIOMYOPATHY AGAINST THE
BACKGROUND OF CENTRONUCLEAR MYOPATHY TYPE 5 IN AN 8-YEAR-OLD
CHILD: A CLINICAL CASE. – 2024.

80.

Ганиев А. Г., Авезова Г. С., Хабибуллоева Б. Р. КАЧЕСТВЕННОЕ
ИССЛЕДОВАНИЕ МАТЕРЕЙ ДЕТЕЙ С АТОПИЧЕСКИМ ДЕРМАТИТОМ:
ЭМОЦИОНАЛЬНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ ПОСЛЕДСТВИЯ. – 2024.

81.

Bobomuratov T. A., Davletova F. O., Avezova G. S. BOLALARDA O ‘TKIR
BRONXIOLITNING DIFFERENSIAL-DIAGNOSTIK MEZONLARI. – 2024.

82.

Bobomuratov T. A., Davletova F. O., Avezova G. S. KO ‘KRAK YOSHDAGI
BOLALARDA O ‘TKIR BRONXIOLIT RIVOJLANISHINING ETIOPATOGENEZI,
KLINIKASI VA DAVOSINI O ‘RGANISHGA ZAMONAVIY YONDOSHUVLAR. –
2024.

83.

Авезова Г. С. и др. ЭФФЕКТИВНОСТЬ «АДАПТИВНОЙ ФИЗКУЛЬТУРЫ» В
ЛЕЧЕНИИ ДЕТЕЙ С ХРОНИЧЕСКОЙ ПАТОЛОГИЕЙ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ. –
2024.

84.

Расулова Л. Т. и др. ОЦЕНКА ЦИТОХИМИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ У
НОВОРОЖДЕННЫХ ДЕТЕЙ. – 2024.

85.

Маллаев Ш. Ш., Авезова Г. С., Султанова Н. С. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ
ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО
АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

86.

Бобомуратов

Т.

А.

и

др.

ОЗИҚЛАНТИРИШ

ТУРЛАРИ

БИЛАН

ФАРҚЛАНАДИГАН БОЛАЛАРНИНГ ПСИХОФИЗИОЛОГИК РИВОЖЛАНИШИ
ВА УЛАРНИНГ ҚИЁСИЙ ТАҲЛИЛИ. – 2024.


background image


Fevral, 2025-Yil

145

87.

Бобомуратов Т. А. и др. ПОКАЗАТЕЛИ ФИЗИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ДЕТЕЙ ПРИ
РАЗЛИЧНЫХ ВИДАХ ВСКАРМЛИВАНИЯ. – 2024.

88.

Azizova F. L. et al. INNOVATSION PEDAGOGIK USULLARNI JORIY ETISH
ORQALI TALABALAR BILIM, MALAKA, KO ‘NIKMALARINI OSHIRISH. – 2024.

89.

Авезова Г. С. и др. ГЕМОРРАГИЧЕСКИЙ ВАСКУЛИТ У ДЕТЕЙ. – 2024.

90.

Авезова Г. С. ГЕМОРРАГИК ВАСКУЛИТЛИ БОЛАЛАРДА ГЕМОСТАЗ
ТИЗИМИНИНГ ЎЗГАРИШИ. – 2023.

91.

Shagazatova B. X. et al. Rekonstruktiv jarrohlik aralashuvlardan so'ng diabetik tovon
sindromi bo'lgan 2-tur diabet bilan og'rigan bemorlarning hayot sifatini baholash. – 2023.

92.

Шагазатова Б. Х. и др. Патофизиология гипоталамо-гипофизарной системы после
облучения краниальной области. – 2023.

93.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В., Авезова Г. С. Ювенильный идиопатический артрит у
детей: клиника, диагностика, тактика лечения. – 2023.

94.

Султанова Н. С., Авезова Г. С., Маллаев Ш. Ш. Показатели метаболичского статуса
детей. – 2023.

95.

Авезова Г. С., Файзуллаев Т. С. Шахсга йўналтирилган таълим: унинг олий тиббий
таълимдаги ўрни //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 225-
230.

96.

Шоймардонов Б., Авезова Г. С. ИССИҚ ИҚЛИМ ШАРОИТЛАРИДА ОВҚАТ ҲАЗМ
ҚИЛИШ ТИЗИМИ КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ ХАВФ ОМИЛЛАРИНИ ЎРГАНИШ
УСЛУБИЁТИ //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 35-40.

97.

Шагазатова Б. Х. и др. ОЦЕНКА КАЧЕСТВА ЖИЗНИ БОЛЬНЫХ САХАРНЫМ
ДИАБЕТОМ 2 ТИПА С СИНДРОМОМ ДИАБЕТИЧЕСКОЙ СТОПЫ ПОСЛЕ
РЕКОНСТРУКТИВНЫХ ОПЕРАТИВНЫХ ВМЕШАТЕЛЬСТВ //Journal of new
century innovations. – 2022. – Т. 11. – №. 2. – С. 131-135.

98.

Авезова Г. TOSHKENT SHAHRIDA ERTA YOSHLI BOLALARNING O ‘LIM
SABABLARI TAHLILI //Международный журнал научной педиатрии. – 2022. – Т. 1.
– №. 6. – С. 26-33.

99.

Маматкулов Б., Авезова Г. С., Уразалиева И. Р. Школа общественного
здравоохранения. – 2022.

100.

Шарипова

С.

Н.,

Авезова

Г.

С.

СРАВНИТЕЛЬНАЯ

ОЦЕНКА

МОРФОЛОГИЧЕСКИХ

ПРИЗНАКОВ

У

СПОРТСМЕНОК

СПЕЦИАЛИЗИРУЮЩИХСЯ В ГИМНАСТИКЕ И В БОРЬБЕ //Fan-Sportga. – 2022.
– №. 7. – С. 76-78.

101.

Маллаев Ш. Ш. и др. Побочное действие нестероидных противовоспалительных
препаратов на желудочно-кишечный тракт при лечении ювенильного
идиопатического артрита у детей : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

102.

Авезова Г. С., Бобомуратов Т. А. Эрта ёшли болаларда нафас олиш тизими
касалликларининг эпидемиологияси. – 2022.

103.

Mamatqulov B. M., Avezova G. S. Методы, средства и формы личностно-
ориентированного образования в высшей школе. – 2022.

104.

Sattarovna G. A. et al. THE ROLE OF MODERN TEACHING METHODS IN
ENHANCING STUDENTS'KNOWLEDGE AND FORMATION SKILLS //

湖南大学学

(

自然科学版

). – 2021. – Т. 48. – №. 12.


background image


Fevral, 2025-Yil

146

105.

Bakhromjon M., yim Sattarovna A. G., n Rasnidovich T. R. THE PROBLEM OF
ALCOHOL DEPENDS AND THE FIGHT AGAINST IT //World Bulletin of Public
Health. – 2021. – Т. 4. – С. 89-90.

106.

Сафарова Д. Д. и др. ОСОБЕННОСТИ ТЕЛОСЛОЖЕНИЯ ЛЕГКОАТЛЕТОВ–
БЕГУНОВ, СПЕЦИАЛИЗИРУЮЩИХСЯ НА РАЗЛИЧНЫХ ДИСТАНЦИЯХ
//Academic research in educational sciences. – 2021. – Т. 2. – №. Special Issue 1. – С.
326-334.

107.

Маматкулов

Б.

М.

и

др.

ПАТРОНАЖ

ҲАМШИРАЛАРИНИНГ

КАСАЛЛАНИШИНИ ЎРГАНИШ //Интернаука. – 2021. – №. 20-7. – С. 31-33.

108.

Манонова Ю., Авезова Г. С. ТАЛАБА ЁШЛАРНИНГ ҲАРАКАТ ФАОЛЛИГИ,
СПОРТ БИЛАН ШУҒУЛЛАНИШИ //Scientific progress. – 2021. – Т. 2. – №. 6. – С.
1889-1893.

109.

Авезова Г. С., Тулиев Р. Р. ТАЛАБА ЁШЛАРДА ЗАРАРЛИ ОДАТЛАР ВА ҲАР
ХИЛ ТУРДАГИ ТОБЕЛИКЛАРНИНГ МАВЖУДЛИГИ //Scientific progress. – 2021.
– Т. 2. – №. 6. – С. 1898-1901.

110.

Авезова

Г.

С.,

Абдупаттаев

З.

А.

Ў.

НЕКОТОРЫЕ

ФАКТОРЫ

СПОСОБСТВУЮЩИЕ

ЗДОРОВОГО

ОБРАЗА

ЖИЗНИ

СЕЛЬСКОГО

НАСЕЛЕНИЯ //Scientific progress. – 2021. – Т. 2. – №. 6. – С. 1911-1914.

111.

Avezova G. S., Manonova Y. S. Q. SOG ‘LOM TURMUSH TARZI: TALABA
YOSHLAR QARASHLARI //Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and
social sciences. – 2021. – Т. 1. – №. 5. – С. 991-995.

112.

Маматкулов Б. М., Уразалиева И. Р., Арсланбекова Н. Б. ОЦЕНКА КАЧЕСТВА
ТРУДА ПАТРОНАЖНЫХ МЕДИЦИНСКИХ СЕСТЕР В ОБЩЕВРАЧЕБНОЙ
ПРАКТИКЕ //Интернаука. – 2020. – №. 46-1. – С. 44-45.

113.

Маматкулов Б., Уразалиева И. Мнение населения и врачей общей практики о
качества труда патронажных медицинских сестер. – 2020.

114.

Авезова Г. С. ALCOHOL DEPENDENCE AND A SYSTEMATIC APPROACH TO
PREVENTION //Новый день в медицине. – 2020. – №. 4. – С. 74-77.

115.

Авезова Г. С., Джуманазарова А. Ж. К., Чориева Ш. Э. Распространенность
туберкулеза с множественной лекарственной устойчивостью //International scientific
review. – 2020. – №. LXVII. – С. 97-99.

116.

Авезова Г. С. Сурхандарё вилояти шаҳар ва қишлоқларида туғма аномалияларнинг
тарқалганлиги. – 2019.

117.

Аликулова Д. Я., Юсупбекова Н. А. ЗДОРОВЬЕ И УСЛОВИЯ ОБУЧЕНИЯ
МОЛОДЕЖИ

//EUROPEAN

RESEARCH:

INNOVATION

IN

SCIENCE,

EDUCATION AND TECHNOLOGY. – 2018. – С. 123-125.

118.

Shaykhova G. I., Azizova F. L., Avezova G. S. THE LEVEL AND STRUCTURE OF THE
INCIDENCE OF CHILDREN FROM SPECIALIZED BOARDING SCHOOLS //Central
Asian Journal of Medicine. – 2018. – Т. 2018. – №. 1. – С. 72-76.

119.

Мамяткулов Б., Авезова Г. С. Интернетдан аҳборотларни қидириш. Клиник
саволларни шакллантириш (pico). – 2018.

120.

Авезова Г. С., Хайитбоева Н. А. ВРОЖДЕННЫЕ АНОМАЛИИ У ДЕТЕЙ
//Современная медицина: новые подходы и актуальные исследования. – 2018. – С.
59-63.


background image


Fevral, 2025-Yil

147

121.

Хайдарова З. Т. и др. ИНФОРМИРОВАННОСТЬ НАСЕЛЕНИЯ ПО ЗДОРОВОМУ
ОБРАЗУ ЖИЗНИ //EUROPEAN RESEARCH: INNOVATION IN SCIENCE,
EDUCATION AND TECHNOLOGY. – 2018. – С. 119-121.

122.

Avezova G. S. Turaev B. Sh //International scientific-practical congress. – 2017. – С. 192.

123.

Маматкулов Б., Авезова Г. С. Хавф, хавф омиллари ҳақида тушунча. хавф
омилларини хисоблаш усуллари. – 2017.

124.

Авезова Г. С., Ишмурадов М. Б. ФАКТОРЫ, СПОСОБСТВУЮЩИЕ РАЗВИТИЮ
ЗАБОЛЕВАНИЙ ОРГАНОВ ПИЩЕВАРЕНИЯ //Young scientists' and mentors' non-
standart congress. – 2017. – С. 130-133.

125.

Маматкулов Б. М., Авезова Г. С. ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ И СМЕРТНОСТЬ ДЕТЕЙ С
ВРОЖДЕННЫМИ АНОМАЛИЯМИ В Г. ТАШКЕНТЕ //Young scientists' and
mentors' non-standart congress. – 2017. – С. 170-174.

126.

Тураев Б. Ш., Авезова Г. С. МЕДИКО-БИОЛОГИЧЕСКИЕ И СОЦИАЛЬНО-
ГИГИЕНИЧЕСКИЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ РЕПРОДУКТИВНОГО ЗДОРОВЬЯ
МУЖЧИН //Young scientists' and mentors' non-standart congress. – 2017. – С. 192-196.

127.

Guloyim A., Ilmira U., Zarifa K. Analysis of results of medical examination of persons
entering into marriage //International scientific review. – 2016. – №. 4 (14). – С. 241-243.

128.

Guloyim A. The peculiarities of the morbidity of the children //International scientific
review. – 2016. – №. 4 (14). – С. 229-231.

129.

Madina K., Guloyim A. Adolescent health and factors lifestyle //International scientific
review. – 2016. – №. 8 (18). – С. 106-108.

130.

Guloyim A., Mirzohit S. Congenital malformation as a cause of child disability
//International scientific review. – 2016. – №. 4 (14). – С. 243-245.

131.

Авезова Г. С., Сайтмуратов М. А. Congenital malformation as a cause of child disability
Avezova G., Sajtmuratov M. 2 (Republic of Uzbekistan) Врожденные пороки развития
как причина детской инвалидности //Главный редактор научно-исследовательского
журнала «International scientific review», Вальцев СВ. – 2016. – №. 4. – С. 241.

132.

Авезова Г. С. The peculiarities of the morbidity of the children Аvezova G.(Republic of
Uzbekistan) Особенности заболеваемости детей //Главный редактор научно-
исследовательского журнала «International scientific review», Вальцев СВ. – 2016. –
№. 4. – С. 227.

133.

Аликулова Д. Я., Маматкулов Б. М., Уразалиева И. Р. Asthma school organization in
the Republic of Uzbekistan //International scientific review. – 2015. – №. 9 (10). – С. 59-
61.

134.

Маматкулов Б., Аликулова Д. Я., Уразалиева И. Р. ОЦЕНКА КАЧЕСТВА ЖИЗНИ
ПАЦИЕНТОВ СТРАДАЮЩИХ БРОНХИАЛЬНОЙ АСТМОЙ //Научная дискуссия:
вопросы медицины. – 2015. – №. 10-11. – С. 161-164.

135.

Аликулова Д. Я. Иммунный статус больных атопической бронхиальной астмой
подросткового возраста //Здоровье–основа человеческого потенциала: проблемы и
пути их решения. – 2015. – Т. 10. – №. 2. – С. 446-449.

136.

Азимов Р. И., Гуломова Н. Р., Авезова Г. С. Заболеваемость по данным
обращаемости учащихся колледжей //Молодой ученый. – 2015. – №. 21. – С. 242-244.

137.

Маматкулов Б. М., ЛаМорт Н. КЛИНИЧЕСКАЯ ЭПИДЕМИОЛОГИЯ.

138.

Ahmedov M. et al. Addressing the challenges of improving the quality of primary care for
Chronic Heart Failure in Uzbekistan: a qualitative study.


background image


Fevral, 2025-Yil

148

139.

Нурдинова Г. У. и др. Prevalence of first and second types diabetes in Andizhan region
Nurdinova G., Avezova G. 2, Kodirova D. 3, Komilova Z. 4 (Republic of Uzbekistan)
Распространенность сахарного диабета первого и второго типов в Андижанской
области //EUROPEAN RESEARCH: INNOVATION IN SCIENCE, EDUCATION AND
TECHNOLOGY. – С. 99.

140.

Bobomuratov T. A. et al. Brestfeeding and Genetic Features of Juvenile Rheumatoid
Arthritis //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2022. – С. 1983-1988.

141.

Sh M. S. et al. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis //ISSN (E). – 2022. – С.
2795-7624.

142.

Mallaev S. S. et al. Сlinical characteristics and prediction of the outcome of juvenile
rheumatoid arthritis in chronotherapy //Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №. 7. – С.
135-140.

143.

Султанова Н. С., Камалов З. С. Частота аллергических заболеваний у детей в
зависимости от видов вскармливания и принципов ухода //Российский
аллергологический журнал. – 2016. – №. 3. – С. 38-39.

144.

Faiziev N. N. et al. Changes in the hemostasis system in children with pneumonia and
optimization of their treatment //Academic Research in Educational Sciences. – 2023. – Т.
4. – С. 2181-1385.

145.

Sultanova N. S. et al. THE ROLE OF BREASTFEEDING IN THE PSYCHO-SOCIAL
ADAPTATION OF CHILDREN IN SOCIETY //British Medical Journal. – 2022. – Т. 2.
– №. 6.

146.

Bobomuratov T. A. et al. Effects of Long Term Breastfeeding on Development and Health
of Children //Annals of the Romanian Society for Cell Biology. – 2021. – С. 2243-2250.

147.

Sultanova N. S. et al. COMPREHENSIVE CHARACTERISTICS OF THE STATE OF
HEALTH OF CHILDREN IN DIFFERENT AGE PERIODS, DEPENDING ON THE
TYPES OF FEEDING AND CARE //British Medical Journal. – 2023. – Т. 3. – №. 2.

148.

Султанова Н. С. Анализ пищевого поведения у детей школьного возраста в
зависимости от вида вскармливания и принципов ухода (с применением методики
DEBQ) //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 165-170.

149.

Султанова Н. С. Влияние вида вскармливания на иммунологический статус детей
//Рос. аллергол. журн. – 2016. – Т. 2. – №. 3. – С. 37-38.

150.

Sultanova N. S. Some peculiarities of physical development of children depending on
applied care methodology //European Science Review. – 2015. – №. 7-8. – С. 102-104.

151.

Sh M. S. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795–7624
VOLUME 10| JULY 2022. 1-5. 7. Sh. Sh Mallaev, TA Bobomuratov, NS Sultanova, GA
Yusupova, AA Hoshimov //Сlinical characteristics and prediction of the outcome of
juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy//Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №.
7. – С. 135-140.

152.

Файзиев Н. Н. и др. Изменения в системе гемостаза у детей с пневмонией и
оптимизация их лечения //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. –
С. 180-187.

153.

Султанова Н. С. Обоснование необходимости исключительного грудного
вскармливания в развитии познавательных способностей детей //Молодой ученый.
– 2014. – №. 10. – С. 87-90.


background image


Fevral, 2025-Yil

149

154.

Мухамедова Х. Т., Джалалов У. Д., Султанова Н. С. Влияние исключительного
грудного вскармливания и применения эффективных технологий ухода на
соматический статус детей раннего возраста //Вестник Уральской медицинской
академической науки. – 2011. – №. 1. – С. 41-43.

155.

Султанова Н. С., Пулатова А. П., Рустамова М. С. Гормональный статус женщин с
климактерическим синдромом в сочетании с йоддефицитными заболеваниями
//Здравоохранение Таджикистана. – 2009. – №. 3. – С. 40-44.

156.

Мухамадиева С. М., Султанова Н. С., Ходжимурадова Д. А. Особенности
клинических

проявлений

климактерического

синдрома

у

женщин

с

йоддефицитными состояниями //Доклады Академии наук Республики Таджикистан.
– 2007. – Т. 50. – №. 7. – С. 639-643.

157.

Султанова Н. С. О размерности полной группы движений кокасательного
расслоения со связностью горизонтального лифта //Дифференциальная геометрия
многообразий фигур. – 2002. – №. 33. – С. 104-107.

158.

Султанова Н. С. и др. Влияние вида вскармливания на соматический статус детей:
дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

159.

Маллаев Ш. Ш. и др. Особенности клинического течения ювенильного
ревматоидного

артрита

у

детей

//ЖУРНАЛ

ГЕПАТО-

ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-2.

160.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его значение
для здоровья матери и ребенка //Журнал гепато-гастроэнтерологических
исследований. – 2022. – №. SI-3.

References

Abdukatinovna S. M., Sherkulovich M. S. Муддатдан ўтиб туғилиш муаммосига замонавий қараш. – 2022.

Маллаев Ш. Ш. и др. Побочное действие нестероидных противовоспалительных препаратов на желудочно-кишечный тракт при лечении ювенильного идиопатического артрита у детей : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Бобомуратов Т. А. и др. Особенности состояния системы гемостаза у детей, перенёсших коронавирусную инфекцию: дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Маллаев Ш. Ш. и др. Лечение ювенильного ревматоидного артрита методом хронотерапии ингибиторами ЦОГ-2. – 2022.

Iskanova G. X. et al. Juvenile idiopathic arthritis and osteochondrosis of the lumbosacral joint. Case report. – 2022.

Fayziev N. N. et al. Nerv sistemasining perinatal shikastlanish fonidagi obstruktiv bronxitli bolalarda immunologik oʼzgarishlar : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Абдуллаева М. М., Сагдуллаева М. А., Маллаев Ш. Ш. ОСОБЕННОСТИ КЛИНИЧЕСКОГО ТЕЧЕНИЯ COVID-19 И ПОСТКОВИДНОГО ПЕРИОДА У ДЕТЕЙ : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Sagdullaeva M. A., Sh M. S., Abdullaeva M. M. MUDDATIDAN O ‘TIB TUG ‘ILGAN BOLALARNING MOSLASHUV DAVRINING O ‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Сагдуллаев И. И., Сагдуллаева М. А., Маллаев Ш. Ш. МУДДАТДАН ЎТИБ ТУҒИЛГАНЛИК ВА УЗОҚ МУДДАТЛИ ҲОМИЛАДОРЛИК МУАММОСИ (АДАБИЁТЛАР ШАРҲИ) //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 114-119.

Султанова Н. С., Авезова Г. С., Маллаев Ш. Ш. Показатели метаболичского статуса детей. – 2023.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В., Авезова Г. С. Ювенильный идиопатический артрит у детей: клиника, диагностика, тактика лечения. – 2023.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В. МОЛЕКУЛЯРНО-ГЕНЕТИЧЕСКИЕ МЕХАНИЗМЫ РАЗВИТИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2023.

Маллаев Ш., Алимов А. Клиническая характеристика ювенильного идиопатического артрита у детей //Актуальные вопросы практической педиатрии. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 123-124.

Маллаев Ш., Алимов А. Эффективность применения метотрексата при ювенильном идиопатическом артрите у детей //Актуальные вопросы практической педиатрии. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 125-126.

Sh M. S. et al. Genetic Characteristics of the Hemostasis System in Early Children with Pneumonia //Texas Journal of Medical Science. – 2023. – Т. 23. – С. 1-4.

Маллаев Ш., Алимов А. Сравнительная эффективность иммунодепрессантов и генно-инженерных биопрепаратов в лечении ювенильного идиопатического артрита у детей //Педиатрия. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 40-46.

Маллаев Ш. и др. Ювенильный идиопатический артрит у детей: современный взгляд на проблему //Педиатрия. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 35-40.

Маллаев Ш. Ш. ИММУНОЛОГИЧЕСКИЕ И ГЕНЕТИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Маллаев Ш. Ш. и др. ЭФФЕКТИВНОСТЬ ГЕННО-ИНЖЕНЕРНЫХ БИОПРЕПАРАТОВ В ЛЕЧЕНИИ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Авезова Г. С. и др. ГЕМОРРАГИЧЕСКИЙ ВАСКУЛИТ У ДЕТЕЙ. – 2024.

Бобомуратов Т. А. и др. РОЛЬ ГЕНЕТИЧЕСКОГО ПОЛИМОРФИЗМА PAI-1 В ТЯЖЕЛОМ ТЕЧЕНИИ ВНЕБОЛЬНИЧНОЙ ПНЕВМОНИИ. – 2024.

Бобомуратов Т. и др. КЛИНИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Бобомуратов Т. А. и др. ПОКАЗАТЕЛИ ФИЗИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ДЕТЕЙ ПРИ РАЗЛИЧНЫХ ВИДАХ ВСКАРМЛИВАНИЯ. – 2024.

Маллаев Ш. Ш., Авезова Г. С., Султанова Н. С. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Маллаев Ш. Ш., Файзиев Н. Н., Мухторов М. Г. ОПТИМИЗАЦИЯ ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА БИОЛОГИЧЕСКИМИ ПРЕПАРАТАМИ. – 2024.

Бобомуратов Т. А., Маллаев Ш. Ш., Эгамбердиев С. Б. ЭФФЕКТИВНОСТЬ ИММУНОДЕПРЕССАНТОВ В ЛЕЧЕНИИ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Бобомуратов Т. А., Маллаев Ш. Ш., Уринов А. Ф. КЛИНИКО-ИММУНОЛОГИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА СИСТЕМЫ ГЕМОСТАЗА У ДЕТЕЙ, РОЖДЕННЫХ С ГИПОКСИЧЕСКИ-ИШЕМИЧЕСКОЙ ЭНЦЕФАЛОПАТИЕЙ. – 2024.

Mukhtorov M. S. S. E. S. B. et al. THE ROLE OF GENE POLYMORPHISM IN THE DEVELOPMENT OF JUVENILE IDIOPATHIC ARTHRITIS IN CHILDREN. – 2024.

Mukhtorov M. S. S. E. S. B. et al. WAY TREATMENT OF JUVENILE IDIOPATHIC ARTHRITIS WITH GENETIC ENGINEERED BIOLOGICAL DRUGS. – 2024.

Бобомуратов Т. А. и др. БОЛАЛАРДА ЯНГИ КОРОНАВИРУС ИНФЕКЦИЯСИДАН КЕЙИНГИ ТИКЛАНИШ ДАВРИ ҲУСУСИЯТЛАРИ. – 2024.

Самадов А. А. и др. БОЛАЛАРДА НЕФРОТИК СИНДРОМДА ГАСТРОДУОДЕНАЛ ЎЗГАРИШЛАР КУЗАТИЛГАНДА МИКРОЭЛЕМЕНТЛАР ҲОЛАТИ //Eurasian Journal of Medical and Natural Sciences. – 2024. – Т. 5. – №. 1. – С. 114-120.

Bobomuratov T. A. et al. SHIFOXONADAN TASHQARI ZOTILJAM BILAN KASALLANGAN BOLALARDA GEMOSTAZ TIZIMINING OZGARISHLARIDA GEN POLIMORFIZMINING ROLI. – 2024.

Sh M. S. et al. BOLALARDA COVID-19 DANKEYINGI DAVRDA YUVENIL REVMATOID ARTRITNING LABORATOR VA KLINIK XUSUSIYATLARI. – 2024.

Sh M. S., Egamberdiev S. B. EFFECTIVENESS OF IMMUNOSUPPRESSANTS IN THE TREATMENT OF JUVENILE IDIOPATHIC ARTHRITIS IN CHILDREN //Spectrum Journal of Innovation, Reforms and Development. – 2024. – Т. 25. – С. 124-129.

Bobomuratov T. A., Sh M. S., Fayziev N. N. Features of the Clinical Course of Community-Acquired Pneumonia in Children After Covid 19 //International Congress on Biological, Physical And Chemical Studies (ITALY). – 2025. – Т. 9. – С. 63-64.

Бобомуротов Т. А., Каримова Н. А., Турсунбаев А. К. Течение коронавирусной инфекции у детей. – 2022.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его. – 2022.

Bobomuratov T. A. et al. Brestfeeding and Genetic. – 2022.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic Arthritis in Children. – 2023.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В. Функциональное состояние надпочечников у детей с ювенильным ревматоидным артритом //Современная медицина: новые подходы и актуальные исследования. – 2020. – С. 76-79.

Маллаев Ш. Ш. и др. Особенности клинического течения ювенильного ревматоидного артрита у детей //ЖУРНАЛ ГЕПАТО-ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-2.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его значение для здоровья матери и ребенка //Журнал гепато-гастроэнтерологических исследований. – 2022. – №. SI-3.

Султанова Н. С. и др. Влияние вида вскармливания на соматический статус детей : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Маллаев Ш. Ш. Эффективность хронотерапии нимесулидом в лечении ювенильного ревматоидного артрита //Врач-аспирант. – 2011. – Т. 46. – №. 3.4. – С. 593-597.

Шомурадова Ш. Ш., Алимов А. В. Лекарственное поражение печени при ювенильном ревматоидном артрите //Экспериментальная и клиническая гастроэнтерология. – 2016. – №. 7 (131). – С. 38-42.

Каримжанов И. А., Мадаминова М. Ш., Динмухаммадиева Д. Р. Клинико-лабораторные особенности течения ювенильного идиопатического артрита у детей : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Сагдуллаева М. А., Маллаев Ш. Ш. МУДДАТДАН ЎТИБ ТУҒИЛИШ МУАММОСИГА ЗАМОНАВИЙ ҚАРАШ //ЖУРНАЛ ГЕПАТО-ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-3.

Маллаев Ш. Ш. Клинико–иммунологические особенности ювенильного идиопатического артрита у детей //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 71-74.

Юсупова Г. А. и др. Дисбиоз кишечника в генезе иммунной недостаточности у детей, больных рецидивирующим бронхитом //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 151-159.

Sh M. S. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795–7624 VOLUME 10| JULY 2022. 1-5. 7. Sh. Sh Mallaev, TA Bobomuratov, NS Sultanova, GA Yusupova, AA Hoshimov //Сlinical characteristics and prediction of the outcome of juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy//Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №. 7. – С. 135-140.

Алимов А. В., Маллаев Ш. Ш. Clinic-laboratory manifestation of juvenile rheumatoid arthritis //Евраазийский вестник педиатрии. – Т. 3.

Mallaev S. S., Alimov A. V. Clinical course of juvenile rheumatoid arthritis and its optimization of treatment //Journal" Pediatrics. – №. 2. – С. 200-203.

Mamatkulov B. M., Avezova G. S. Congenital anomalies as a cause of childhood disability (according to the materials of Tashkent, Uzbekistan) //Nauka mo-lodykh (Eruditio Juvenium). – 2015. – Т. 3. – №. 2. – С. 110-15.

Азизова Ф. Л., Авезова Г. С. Особенности динамики заболеваемости детей воспитывающихся в специализированных школах–интернатах //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 237-243.

Маматкулов Б., Абдурахимов Б. А. A SYSTEMATIC APPROACH TO MANAGING THE HEALTH AND RISK FACTORS OF MINING INDUSTRY WORKERS //Новый день в медицине. – 2020. – №. 4. – С. 211-213.

Маматкулов Б. и др. THE IMPACT OF FACTORS OF PRODUCTION ON THE HEALTH OF WORKERS IN THE MINING INDUSTRY //Новый день в медицине. – 2019. – №. 4. – С. 191-194.

Маматкулов Б., Авезова Г. С., Адылов Ш. К. Врожденные пороки развития у детей и основные пути их профилактики //Современная медицина: новые подходы и актуальные исследования. – 2017. – С. 75-78.

Alikulova D. J. et al. Identification of features of immune status in adolescents with atopic asthma //Vestnik soveta molodykh uchenykh Chelyabinskoi oblasti. – 2015. – Т. 3. – С. 9-14.

Бобомуратов Т. А. и др. КЛИНИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ И СОПУТСТВУЮЩАЯ ПАТОЛОГИЯ ПРИ ГЕМОРРАГИЧЕСКИХ ВАСКУЛИТАХ У ДЕТЕЙ. РЕТРОСПЕКТИВНЫЙ АНАЛИЗ. – 2024.

Сагдуллаева М. А., Исламов С. И., Авезова Г. С. МУДДАТИДАН ЎТГАН ҲОМИЛАДОРЛИК: ТАРҚАЛГАНЛИГИ, ЭТИОЛОГИЯСИ ВА ПАТОГЕНЕЗИ. – 2024.

Avezova G. S., Beshimova Z., Avezova G. S. Means and problems of forming a healthy lifestyle among the population //The American journal of medical sciences and pharmaceutical research. – 2021. – Т. 3. – №. 05. – С. 73-77.

Kasimova D. A. et al. Medical-social aspects of child disability //International Journal of Psychosocial Rehabilitation. – 2020. – Т. 24. – №. 4. – С. 2116-2121.

Avezova G., Agataeva K. ANALYSIS OF RESULTS MEDICAL EXAMINATION OF PERSONS ENTERING IN TO MARRIAGE //Интернаука. – 2019. – №. 45-2. – С. 61-62.

Абдурахимов Б. А., Аликулова Д. Я., Авезова Г. С. Здоровье работающих горнорудной промышленности //EUROPEAN RESEARCH: INNOVATION IN SCIENCE, EDUCATION AND TECHNOLOGY. – 2018. – С. 111-112.

Alikulova D. et al. Factors Contributing to the Development of Bronchial Asthma //Young Scientist USA. – 2016. – С. 113-116.

Авезова Г. С., Азимов Р. И., Гуломова Н. Р. ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ И ОБРАЗ ЖИЗНИ УЧАЩИХСЯ КОЛЛЕДЖЕЙ (по материалам г. Ташкента) //Университетская наука: взгляд в будущее. – 2016. – С. 111.

Mamatkulov B. M., Avezova G. S. Congenital anomalies as a cause of childhood disability //Nauka molodyh. – 2015. – Т. 2. – С. 110-115.

Маматкуло Б., Авезова Г. Бир ёшгача бўлган болалар ўлимининг хавф омиллари //Журнал проблемы биологии и медицины. – 2011. – №. 3 (66). – С. 96-99.

Хайдарова М. Х., Авезова Г. С. Adolescent health and factors lifestyle Khaydarova M., Avezova G. 2 (Republic of Uzbekistan) Здоровье подростков и факторы образа жизни //Главный редактор научно-исследовательского журнала «International scientific review», Вальцев СВ. – С. 106.

Mamatkulov B. M., Avezova G. S. Congenital anomalies as a cause of childhood disability (according to the materials of Tashkent, Uzbekistan) //Nauka mo-lodykh (Eruditio Juvenium). – 2015. – Т. 3. – №. 2. – С. 110-15.

Sultanova N. S., Avezova G. S. Mallaev Sh. Sh., Fayziyev NN Comprehensive characteristics of the state of health of children in different age periods, depending on the types of feeding and care //British Medical. – Т. 3. – №. 2. – С. 109-113.

Авезова Г. Уч ёшгача болалар саломатлиги шаклланишининг тиббий–ижтимоий қирралари. – 2012.

Sh M. S. et al. Molecular-Genetic Mechanisms of the Development of Juvenile Idiopathic Arthritis in Children. – 2023.

Нурдинова Г. У. и др. Эпидемиология сахарного диабета //International scientific review. – 2016. – №. 7 (17). – С. 93-95.

Нурдинова Г. У. и др. Распространенность сахарного диабета первого и второго типов в Андижанской области //European research. – 2016. – №. 5 (16). – С. 99-101.

Мусаева У. А., Авезова Г. С. ЎЗБЕКИСТОНДА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ ТИЗИМИНИНГ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ //Modern Science and Research. – 2025. – Т. 4. – №. 2. – С. 287-296.

Сагдуллаева М. А., Сагдуллаев И. И., Авезова Г. С. МУДДАТИДАН ЎТИБ ТУҒИЛГАН БОЛАЛАРНИНГ САЛОМАТЛИК ҲОЛАТИ, КАСАЛЛИКЛАРИНИ ОЛДИНИ ОЛИШНИНГ ГИГИЕНИК ХУСУСИЯТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. – 2024.

Каримова Б. Н., Отажонов И. О., Авезова Г. С. УРАТЛИ НЕФРОПАТИЯСИ БОР ТЕЗ-ТЕЗ КАСАЛЛАНУВЧИ БОЛАЛАР ВА УЛАРНИНГ ИЖТИМОИЙ ХАРАКТЕРИСТИКАСИ. – 2024.

Anikeeva N. A. et al. DILATED CARDIOMYOPATHY AGAINST THE BACKGROUND OF CENTRONUCLEAR MYOPATHY TYPE 5 IN AN 8-YEAR-OLD CHILD: A CLINICAL CASE. – 2024.

Ганиев А. Г., Авезова Г. С., Хабибуллоева Б. Р. КАЧЕСТВЕННОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ МАТЕРЕЙ ДЕТЕЙ С АТОПИЧЕСКИМ ДЕРМАТИТОМ: ЭМОЦИОНАЛЬНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ ПОСЛЕДСТВИЯ. – 2024.

Bobomuratov T. A., Davletova F. O., Avezova G. S. BOLALARDA O ‘TKIR BRONXIOLITNING DIFFERENSIAL-DIAGNOSTIK MEZONLARI. – 2024.

Bobomuratov T. A., Davletova F. O., Avezova G. S. KO ‘KRAK YOSHDAGI BOLALARDA O ‘TKIR BRONXIOLIT RIVOJLANISHINING ETIOPATOGENEZI, KLINIKASI VA DAVOSINI O ‘RGANISHGA ZAMONAVIY YONDOSHUVLAR. – 2024.

Авезова Г. С. и др. ЭФФЕКТИВНОСТЬ «АДАПТИВНОЙ ФИЗКУЛЬТУРЫ» В ЛЕЧЕНИИ ДЕТЕЙ С ХРОНИЧЕСКОЙ ПАТОЛОГИЕЙ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ. – 2024.

Расулова Л. Т. и др. ОЦЕНКА ЦИТОХИМИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ У НОВОРОЖДЕННЫХ ДЕТЕЙ. – 2024.

Маллаев Ш. Ш., Авезова Г. С., Султанова Н. С. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ ЮВЕНИЛЬНОГО ИДИОПАТИЧЕСКОГО АРТРИТА У ДЕТЕЙ. – 2024.

Бобомуратов Т. А. и др. ОЗИҚЛАНТИРИШ ТУРЛАРИ БИЛАН ФАРҚЛАНАДИГАН БОЛАЛАРНИНГ ПСИХОФИЗИОЛОГИК РИВОЖЛАНИШИ ВА УЛАРНИНГ ҚИЁСИЙ ТАҲЛИЛИ. – 2024.

Бобомуратов Т. А. и др. ПОКАЗАТЕЛИ ФИЗИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ДЕТЕЙ ПРИ РАЗЛИЧНЫХ ВИДАХ ВСКАРМЛИВАНИЯ. – 2024.

Azizova F. L. et al. INNOVATSION PEDAGOGIK USULLARNI JORIY ETISH ORQALI TALABALAR BILIM, MALAKA, KO ‘NIKMALARINI OSHIRISH. – 2024.

Авезова Г. С. и др. ГЕМОРРАГИЧЕСКИЙ ВАСКУЛИТ У ДЕТЕЙ. – 2024.

Авезова Г. С. ГЕМОРРАГИК ВАСКУЛИТЛИ БОЛАЛАРДА ГЕМОСТАЗ ТИЗИМИНИНГ ЎЗГАРИШИ. – 2023.

Shagazatova B. X. et al. Rekonstruktiv jarrohlik aralashuvlardan so'ng diabetik tovon sindromi bo'lgan 2-tur diabet bilan og'rigan bemorlarning hayot sifatini baholash. – 2023.

Шагазатова Б. Х. и др. Патофизиология гипоталамо-гипофизарной системы после облучения краниальной области. – 2023.

Маллаев Ш. Ш., Алимов А. В., Авезова Г. С. Ювенильный идиопатический артрит у детей: клиника, диагностика, тактика лечения. – 2023.

Султанова Н. С., Авезова Г. С., Маллаев Ш. Ш. Показатели метаболичского статуса детей. – 2023.

Авезова Г. С., Файзуллаев Т. С. Шахсга йўналтирилган таълим: унинг олий тиббий таълимдаги ўрни //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 225-230.

Шоймардонов Б., Авезова Г. С. ИССИҚ ИҚЛИМ ШАРОИТЛАРИДА ОВҚАТ ҲАЗМ ҚИЛИШ ТИЗИМИ КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ ХАВФ ОМИЛЛАРИНИ ЎРГАНИШ УСЛУБИЁТИ //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 35-40.

Шагазатова Б. Х. и др. ОЦЕНКА КАЧЕСТВА ЖИЗНИ БОЛЬНЫХ САХАРНЫМ ДИАБЕТОМ 2 ТИПА С СИНДРОМОМ ДИАБЕТИЧЕСКОЙ СТОПЫ ПОСЛЕ РЕКОНСТРУКТИВНЫХ ОПЕРАТИВНЫХ ВМЕШАТЕЛЬСТВ //Journal of new century innovations. – 2022. – Т. 11. – №. 2. – С. 131-135.

Авезова Г. TOSHKENT SHAHRIDA ERTA YOSHLI BOLALARNING O ‘LIM SABABLARI TAHLILI //Международный журнал научной педиатрии. – 2022. – Т. 1. – №. 6. – С. 26-33.

Маматкулов Б., Авезова Г. С., Уразалиева И. Р. Школа общественного здравоохранения. – 2022.

Шарипова С. Н., Авезова Г. С. СРАВНИТЕЛЬНАЯ ОЦЕНКА МОРФОЛОГИЧЕСКИХ ПРИЗНАКОВ У СПОРТСМЕНОК СПЕЦИАЛИЗИРУЮЩИХСЯ В ГИМНАСТИКЕ И В БОРЬБЕ //Fan-Sportga. – 2022. – №. 7. – С. 76-78.

Маллаев Ш. Ш. и др. Побочное действие нестероидных противовоспалительных препаратов на желудочно-кишечный тракт при лечении ювенильного идиопатического артрита у детей : дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Авезова Г. С., Бобомуратов Т. А. Эрта ёшли болаларда нафас олиш тизими касалликларининг эпидемиологияси. – 2022.

Mamatqulov B. M., Avezova G. S. Методы, средства и формы личностно-ориентированного образования в высшей школе. – 2022.

Sattarovna G. A. et al. THE ROLE OF MODERN TEACHING METHODS IN ENHANCING STUDENTS'KNOWLEDGE AND FORMATION SKILLS //湖南大学学报 (自然科学版). – 2021. – Т. 48. – №. 12.

Bakhromjon M., yim Sattarovna A. G., n Rasnidovich T. R. THE PROBLEM OF ALCOHOL DEPENDS AND THE FIGHT AGAINST IT //World Bulletin of Public Health. – 2021. – Т. 4. – С. 89-90.

Сафарова Д. Д. и др. ОСОБЕННОСТИ ТЕЛОСЛОЖЕНИЯ ЛЕГКОАТЛЕТОВ–БЕГУНОВ, СПЕЦИАЛИЗИРУЮЩИХСЯ НА РАЗЛИЧНЫХ ДИСТАНЦИЯХ //Academic research in educational sciences. – 2021. – Т. 2. – №. Special Issue 1. – С. 326-334.

Маматкулов Б. М. и др. ПАТРОНАЖ ҲАМШИРАЛАРИНИНГ КАСАЛЛАНИШИНИ ЎРГАНИШ //Интернаука. – 2021. – №. 20-7. – С. 31-33.

Манонова Ю., Авезова Г. С. ТАЛАБА ЁШЛАРНИНГ ҲАРАКАТ ФАОЛЛИГИ, СПОРТ БИЛАН ШУҒУЛЛАНИШИ //Scientific progress. – 2021. – Т. 2. – №. 6. – С. 1889-1893.

Авезова Г. С., Тулиев Р. Р. ТАЛАБА ЁШЛАРДА ЗАРАРЛИ ОДАТЛАР ВА ҲАР ХИЛ ТУРДАГИ ТОБЕЛИКЛАРНИНГ МАВЖУДЛИГИ //Scientific progress. – 2021. – Т. 2. – №. 6. – С. 1898-1901.

Авезова Г. С., Абдупаттаев З. А. Ў. НЕКОТОРЫЕ ФАКТОРЫ СПОСОБСТВУЮЩИЕ ЗДОРОВОГО ОБРАЗА ЖИЗНИ СЕЛЬСКОГО НАСЕЛЕНИЯ //Scientific progress. – 2021. – Т. 2. – №. 6. – С. 1911-1914.

Avezova G. S., Manonova Y. S. Q. SOG ‘LOM TURMUSH TARZI: TALABA YOSHLAR QARASHLARI //Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2021. – Т. 1. – №. 5. – С. 991-995.

Маматкулов Б. М., Уразалиева И. Р., Арсланбекова Н. Б. ОЦЕНКА КАЧЕСТВА ТРУДА ПАТРОНАЖНЫХ МЕДИЦИНСКИХ СЕСТЕР В ОБЩЕВРАЧЕБНОЙ ПРАКТИКЕ //Интернаука. – 2020. – №. 46-1. – С. 44-45.

Маматкулов Б., Уразалиева И. Мнение населения и врачей общей практики о качества труда патронажных медицинских сестер. – 2020.

Авезова Г. С. ALCOHOL DEPENDENCE AND A SYSTEMATIC APPROACH TO PREVENTION //Новый день в медицине. – 2020. – №. 4. – С. 74-77.

Авезова Г. С., Джуманазарова А. Ж. К., Чориева Ш. Э. Распространенность туберкулеза с множественной лекарственной устойчивостью //International scientific review. – 2020. – №. LXVII. – С. 97-99.

Авезова Г. С. Сурхандарё вилояти шаҳар ва қишлоқларида туғма аномалияларнинг тарқалганлиги. – 2019.

Аликулова Д. Я., Юсупбекова Н. А. ЗДОРОВЬЕ И УСЛОВИЯ ОБУЧЕНИЯ МОЛОДЕЖИ //EUROPEAN RESEARCH: INNOVATION IN SCIENCE, EDUCATION AND TECHNOLOGY. – 2018. – С. 123-125.

Shaykhova G. I., Azizova F. L., Avezova G. S. THE LEVEL AND STRUCTURE OF THE INCIDENCE OF CHILDREN FROM SPECIALIZED BOARDING SCHOOLS //Central Asian Journal of Medicine. – 2018. – Т. 2018. – №. 1. – С. 72-76.

Мамяткулов Б., Авезова Г. С. Интернетдан аҳборотларни қидириш. Клиник саволларни шакллантириш (pico). – 2018.

Авезова Г. С., Хайитбоева Н. А. ВРОЖДЕННЫЕ АНОМАЛИИ У ДЕТЕЙ //Современная медицина: новые подходы и актуальные исследования. – 2018. – С. 59-63.

Хайдарова З. Т. и др. ИНФОРМИРОВАННОСТЬ НАСЕЛЕНИЯ ПО ЗДОРОВОМУ ОБРАЗУ ЖИЗНИ //EUROPEAN RESEARCH: INNOVATION IN SCIENCE, EDUCATION AND TECHNOLOGY. – 2018. – С. 119-121.

Avezova G. S. Turaev B. Sh //International scientific-practical congress. – 2017. – С. 192.

Маматкулов Б., Авезова Г. С. Хавф, хавф омиллари ҳақида тушунча. хавф омилларини хисоблаш усуллари. – 2017.

Авезова Г. С., Ишмурадов М. Б. ФАКТОРЫ, СПОСОБСТВУЮЩИЕ РАЗВИТИЮ ЗАБОЛЕВАНИЙ ОРГАНОВ ПИЩЕВАРЕНИЯ //Young scientists' and mentors' non-standart congress. – 2017. – С. 130-133.

Маматкулов Б. М., Авезова Г. С. ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ И СМЕРТНОСТЬ ДЕТЕЙ С ВРОЖДЕННЫМИ АНОМАЛИЯМИ В Г. ТАШКЕНТЕ //Young scientists' and mentors' non-standart congress. – 2017. – С. 170-174.

Тураев Б. Ш., Авезова Г. С. МЕДИКО-БИОЛОГИЧЕСКИЕ И СОЦИАЛЬНО-ГИГИЕНИЧЕСКИЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ РЕПРОДУКТИВНОГО ЗДОРОВЬЯ МУЖЧИН //Young scientists' and mentors' non-standart congress. – 2017. – С. 192-196.

Guloyim A., Ilmira U., Zarifa K. Analysis of results of medical examination of persons entering into marriage //International scientific review. – 2016. – №. 4 (14). – С. 241-243.

Guloyim A. The peculiarities of the morbidity of the children //International scientific review. – 2016. – №. 4 (14). – С. 229-231.

Madina K., Guloyim A. Adolescent health and factors lifestyle //International scientific review. – 2016. – №. 8 (18). – С. 106-108.

Guloyim A., Mirzohit S. Congenital malformation as a cause of child disability //International scientific review. – 2016. – №. 4 (14). – С. 243-245.

Авезова Г. С., Сайтмуратов М. А. Congenital malformation as a cause of child disability Avezova G., Sajtmuratov M. 2 (Republic of Uzbekistan) Врожденные пороки развития как причина детской инвалидности //Главный редактор научно-исследовательского журнала «International scientific review», Вальцев СВ. – 2016. – №. 4. – С. 241.

Авезова Г. С. The peculiarities of the morbidity of the children Аvezova G.(Republic of Uzbekistan) Особенности заболеваемости детей //Главный редактор научно-исследовательского журнала «International scientific review», Вальцев СВ. – 2016. – №. 4. – С. 227.

Аликулова Д. Я., Маматкулов Б. М., Уразалиева И. Р. Asthma school organization in the Republic of Uzbekistan //International scientific review. – 2015. – №. 9 (10). – С. 59-61.

Маматкулов Б., Аликулова Д. Я., Уразалиева И. Р. ОЦЕНКА КАЧЕСТВА ЖИЗНИ ПАЦИЕНТОВ СТРАДАЮЩИХ БРОНХИАЛЬНОЙ АСТМОЙ //Научная дискуссия: вопросы медицины. – 2015. – №. 10-11. – С. 161-164.

Аликулова Д. Я. Иммунный статус больных атопической бронхиальной астмой подросткового возраста //Здоровье–основа человеческого потенциала: проблемы и пути их решения. – 2015. – Т. 10. – №. 2. – С. 446-449.

Азимов Р. И., Гуломова Н. Р., Авезова Г. С. Заболеваемость по данным обращаемости учащихся колледжей //Молодой ученый. – 2015. – №. 21. – С. 242-244.

Маматкулов Б. М., ЛаМорт Н. КЛИНИЧЕСКАЯ ЭПИДЕМИОЛОГИЯ.

Ahmedov M. et al. Addressing the challenges of improving the quality of primary care for Chronic Heart Failure in Uzbekistan: a qualitative study.

Нурдинова Г. У. и др. Prevalence of first and second types diabetes in Andizhan region Nurdinova G., Avezova G. 2, Kodirova D. 3, Komilova Z. 4 (Republic of Uzbekistan) Распространенность сахарного диабета первого и второго типов в Андижанской области //EUROPEAN RESEARCH: INNOVATION IN SCIENCE, EDUCATION AND TECHNOLOGY. – С. 99.

Bobomuratov T. A. et al. Brestfeeding and Genetic Features of Juvenile Rheumatoid Arthritis //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2022. – С. 1983-1988.

Sh M. S. et al. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis //ISSN (E). – 2022. – С. 2795-7624.

Mallaev S. S. et al. Сlinical characteristics and prediction of the outcome of juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy //Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №. 7. – С. 135-140.

Султанова Н. С., Камалов З. С. Частота аллергических заболеваний у детей в зависимости от видов вскармливания и принципов ухода //Российский аллергологический журнал. – 2016. – №. 3. – С. 38-39.

Faiziev N. N. et al. Changes in the hemostasis system in children with pneumonia and optimization of their treatment //Academic Research in Educational Sciences. – 2023. – Т. 4. – С. 2181-1385.

Sultanova N. S. et al. THE ROLE OF BREASTFEEDING IN THE PSYCHO-SOCIAL ADAPTATION OF CHILDREN IN SOCIETY //British Medical Journal. – 2022. – Т. 2. – №. 6.

Bobomuratov T. A. et al. Effects of Long Term Breastfeeding on Development and Health of Children //Annals of the Romanian Society for Cell Biology. – 2021. – С. 2243-2250.

Sultanova N. S. et al. COMPREHENSIVE CHARACTERISTICS OF THE STATE OF HEALTH OF CHILDREN IN DIFFERENT AGE PERIODS, DEPENDING ON THE TYPES OF FEEDING AND CARE //British Medical Journal. – 2023. – Т. 3. – №. 2.

Султанова Н. С. Анализ пищевого поведения у детей школьного возраста в зависимости от вида вскармливания и принципов ухода (с применением методики DEBQ) //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 165-170.

Султанова Н. С. Влияние вида вскармливания на иммунологический статус детей //Рос. аллергол. журн. – 2016. – Т. 2. – №. 3. – С. 37-38.

Sultanova N. S. Some peculiarities of physical development of children depending on applied care methodology //European Science Review. – 2015. – №. 7-8. – С. 102-104.

Sh M. S. Genetic Aspects of Juvenile Rheumatoid Arthritis. ISSN (E): 2795–7624 VOLUME 10| JULY 2022. 1-5. 7. Sh. Sh Mallaev, TA Bobomuratov, NS Sultanova, GA Yusupova, AA Hoshimov //Сlinical characteristics and prediction of the outcome of juvenile rheumatoid arthritis in chronotherapy//Chin J Ind Hyg Occup Dis. – Т. 39. – №. 7. – С. 135-140.

Файзиев Н. Н. и др. Изменения в системе гемостаза у детей с пневмонией и оптимизация их лечения //Academic research in educational sciences. – 2023. – №. 1. – С. 180-187.

Султанова Н. С. Обоснование необходимости исключительного грудного вскармливания в развитии познавательных способностей детей //Молодой ученый. – 2014. – №. 10. – С. 87-90.

Мухамедова Х. Т., Джалалов У. Д., Султанова Н. С. Влияние исключительного грудного вскармливания и применения эффективных технологий ухода на соматический статус детей раннего возраста //Вестник Уральской медицинской академической науки. – 2011. – №. 1. – С. 41-43.

Султанова Н. С., Пулатова А. П., Рустамова М. С. Гормональный статус женщин с климактерическим синдромом в сочетании с йоддефицитными заболеваниями //Здравоохранение Таджикистана. – 2009. – №. 3. – С. 40-44.

Мухамадиева С. М., Султанова Н. С., Ходжимурадова Д. А. Особенности клинических проявлений климактерического синдрома у женщин с йоддефицитными состояниями //Доклады Академии наук Республики Таджикистан. – 2007. – Т. 50. – №. 7. – С. 639-643.

Султанова Н. С. О размерности полной группы движений кокасательного расслоения со связностью горизонтального лифта //Дифференциальная геометрия многообразий фигур. – 2002. – №. 33. – С. 104-107.

Султанова Н. С. и др. Влияние вида вскармливания на соматический статус детей: дис. – Ўзбекистон, Тошкент, 2022.

Маллаев Ш. Ш. и др. Особенности клинического течения ювенильного ревматоидного артрита у детей //ЖУРНАЛ ГЕПАТО-ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2022. – №. SI-2.

Султанова Н. С. и др. Современный взгляд на грудное вскармливание и его значение для здоровья матери и ребенка //Журнал гепато-гастроэнтерологических исследований. – 2022. – №. SI-3.