31-oktabr, 2024-Yil
119
QURILISHDA XAVFSIZLIK TALABLARI VA ASHYOLARI TARKIBINI ILMIY
ASOSLASH USULLARI
Muradov Sirojiddin
Karimov Bohodir
Siddiqova Madinabonu
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti
“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi” kafedrasi o‘qituvchilari.
Qarshi, O‘zbekistan.
https://doi.org/10.5281/zenodo.13900080
Annotatsiya. Maqolada Qurilish ashyolarining tuzilishi va tasnifi haqida nazariy ilmiy
fikrlar jamlangan bo‘lib, qurilish ashyolari taxlil etilgan. Maqola mehnat muhofazasi va texnika
xavfsizligi yunalishlari talablari, mehnat muhofazasi va xavfsizlik mutaxassislari hamda keng
izlanuvchilar uchun muljallangan.
Kalit so‘zlar va iboralar: “detallar, asboblar, qurilish maydonchasi, xavfsizlik texnikasi”.
METHODS OF SCIENTIFIC BASIS OF THE CONTENT OF SAFETY
REQUIREMENTS AND MATERIALS IN CONSTRUCTION
Abstract. The article summarizes theoretical scientific opinions about the structure and
classification of construction materials, and analyzes construction materials. The article is
intended for the requirements of labor protection and technical safety directions, labor protection
and safety specialists, and general readers.
Keywords and phrases: "details, tools, construction site, safety equipment".
МЕТОДЫ НАУЧНОГО ОБОСНОВАНИЯ СОДЕРЖАНИЯ ТРЕБОВАНИЙ
БЕЗОПАСНОСТИ И МАТЕРИАЛОВ В СТРОИТЕЛЬСТВЕ
Аннотация. В статье обобщены теоретические научные представления о
строении и классификации строительных материалов, проведен анализ строительных
материалов. Статья предназначена для требований направлений охраны труда и
технической безопасности, специалистов по охране труда и технике безопасности, а
также широкого круга читателей.
Ключевые слова и фразы: «детали, инструменты, строительная площадка,
средства обеспечения безопасности».
KIRISH.
31-oktabr, 2024-Yil
120
Bunday usullar bilan qurilish ashyolarining kimyoviy va fizik xossalari ilmiy tomondan
tajriba qilish, quruvchi va arxitektor mutaxassislar uchun o’quv dasturda ko’rsatilmagan. Ammo,
bunday usullarni asl mohiyatini kelajak magistr va menejerlar bilishi zarur.
Kimyoviy usul
- qurilish ashyolari tarkibidagi kremniy oksidlari, alyumin, temir, magniy,
kalsiy va shu singari faol moddalar miqdori aniqlanadi.
Qurilish ashyolarini (sement, beton, qorishmalar, bitum, har turli bo’tqalar) olishda ularni
suyuqlikdan quyuqlikka va qattiq holatga o’tish jarayonini, ya’ni koagulyasiya tuzilishda
koagulyasiya-krisstall va kristallga aylanishi plastometriya usulida tajriba qilib aniqlanadi.
Oquvchan moddalarni (bitum, sement suvi, smola, lok-bo’yoqlar va h.k.) suyuqlik darajasi
viskozometriya usullari bilan topiladi.
Elektrokimyo
usuli - ashyo tarkibidagi moddalarni o’zaro kimyoviy birikishidan ular
o’rtasida elektrofizik va elektrokimyo jarayon ko’rsatkichlari tahlili qilinadi.
Temir-beton konstruksiyalardagi armaturani zanglashi, eritmalarni RN ko’rsatgichlarini
aniqlashda potensiometr usuli qo’llaniladi. Ushbu usul eritmaga botirilgan elektrodlar orasida
kuchlanish farqini o’lchab aniqlashga asoslangan.
Termoanalitik
usul yordamida qurilish ashyolarini tayyorlashda yoki ishlatishda undagi
fizik-kimyoviy jarayonlar davom etaveradi. Natijada kichik issiqlik energiyalari paydo bo’ladi
(ekzotermik) yoki issiqlikni o’ziga yutadi (endotermik) yana moddalar aro buzilish, kristallarni
parchalanishi ro’y beradi.
Ushbu fizik jarayon termoanalitik usul yordamida o’rganiladi.
Differensial- termik analiz (tahlil) DTA
– usul yordamida issiqli ta’sirida ro’y
berayotgan moddalararo kimyoviy birikish va fizik o’zgarishlar o’rganiladi. Tajriba
bajarilayotganda bir yo’la na’munaning og’irligini o’zgarishi derivatograf asbobidan
foydalaniladi. Natijada, na’munani issiqlikni o’zida saqlash darajasi (DTA), na’muna harorati (t),
og’irligi (tg) va uning o’zgarish tezligi (DTG) aniqlanadi. DTA usuli bilan ashyodagi ekzo- va
endotermik jarayonlar ham o’rganiladi.
Ma’lumki har bir qurilish ashyosi atom kristall to’rlardan tashkil topgan. Atomlar orasidagi
masofa qancha kichik bo’lsa, ashyo shuncha mustahkam bo’ladi. Kristall to’rdagi atomlararo
masofani rentgen nurlari to’lqinlarni uzunligi bilan aniqlanadi.
Rentgengrafik
usuli. Qurilish ashyolarini tashkil qiluvchi moddalar va ularning atomlari
har turlidir. Rentgen nurlari esa har bir atom yuzasidan har xil tezlikda, uzunlikda va oraliqdagi
nurlar tarqatadi.
31-oktabr, 2024-Yil
121
Natijada, qurilish ashyolarining tarkibini, tuzilishini, xossalarini va qanday birikkan yoki
birikmagan moddalardan tashkil topganligini, ularni o’lchamlari va faolligini aniqlash mumkin.
Infraqizil spektroskapiya (IK)
usuli. Moddani spektr nurlarini yutish va qaytarish
uzunligi va nur to’lqinlarini o’lchamini aniqlab uni tarkibi qanday moddalardan tashkil topganligi
aniqlanadi. Shuningdek, modda molekulalarini qanday bog’langanligi to’g’risida ma’lumolarni
ushbu usul bilan aniqlanadi.
Elektron paramagnit rezonans (EP)
(tebranish) usuli. Qurilish ashyolariga kuch
berganda molekula va atomlarda kuchlanish ro’y beradi va ular tebranadi. Bir xil tebranib turuvchi
molekulalarni boshqasi ta’sirida tebranishini o’zgarishi undagi elektron zaryadlar kuchlanishi ham
kattalashtiradi. Texnologik jarayonda bo’ladigan kimyoviy reaksiya natijasida erkin radikallar
hosil bo’ladi va ashyoni tuzilishi hamda o’zgarishiga doir ko’rsatgichlar aniqlanadi, shuningdek
bu usul bilan ashyodagi paramagnit moddalar miqdorini ham aniqlash mumkin.
Optika (yorug’lik)
usuli. Qattiq va suyuq jismlarni optik xossalari ularni qotishi va
quyuqlanish jarayonida o’zgaradi. Optik mikroskoplar yordamida 0,2 mkm gacha bo’lgan
zarrachalarni ko’rish mumkin.
Elektron mikroskop
bilan bir to’p elektronlarni kichik to’lqinli nur yordamida, o’lchami
10
-6
mm gacha bo’lgan zarrachalar holatini o’rganish mumkin. Zamonaviy elektron mikroskop
o’lchami (3-5) 10
-10
m gacha bo’lgan mikrozarrachani 300000 marta kattalashtirib ko’rsatadi.
Qurilish ashyolarining fizik xossalari
Mahsulotlarning sifatini baholashda, uning ichki tuzilishi xossalari bilan bog’liq
qonuniyatini o’rganishga doir ilmiy tekshirish ishlari mahsus tajribaxonalarda aniqlanadi.
Ashyolarning
fizik
xossalariga quyidagilar kiradi: ashyoning haqiqiy va o’rtacha zichligi,
g’ovakligi, bo’shlig’i; nam yutuvchanligi, suv shimuvchanligi, bug’ va gaz o’tkazuvchanligi;
issiqqa, yuqori haroratga, alangaga, sovuqqa va radiasiyaga chidamliligi, tok o’tkazuvchanligi,
tovush yutuvchanligi, tovushdan muhofazalash va h.k.
Pardozbop ashyolar tajribaxona sharoitida chidamlilikka, deformasiyalanishga,
ishqalanishga va issiqqa bardoshlilikga, hamda boshqa xossalarga sinab ko’riladi. Qurilish
ashyolari va buyumlarning xossalarini o’rganishda asosiy o’lcham birliklari to’g’risida mukammal
tasavvurga ega bo’lmoq kerak. Ashyolarning uzunligi, eni, qalinligi va bo’yi, mm, sm hamda
metrda ifodalanadi. Yuza maydoni, ashyoning yoki buyumning kesimi, sm
2
va m
2
da; hajmi – sm
3
,
litr, m
3
; og’irligi, g, kg va tonna bilan ifodalanadi. Darslikdagi barcha o’lcham birliklari Halqaro
o’lcham tizimi (SI) va standartlar talablariga mosdir.
31-oktabr, 2024-Yil
122
Zichlik.
Ashyo zichligi uning tabiiy va g’ovaksiz holatdagi hajm birliklar nisbati, uning
o’rtacha zichligini (ρ) ifodalaydi:
G’ovak va sochiluvchan ashyolarda ρ<1, zich ashyolarda esa ρ=1 ga teng bo’ladi.
Ashyo zichligi orqali bino devorlarining issiqlikni saqlash qobiliyatini, xajmiga ko’ra
og’irligi kabi ko’rsatkichlarni bilish zarur.
G’ovaklik.
Ashyodagi mayda bo’shliqlar
g’ovaklar
deb ataladi. G’ovaklar havo, gaz yoki
suv bilan to’yingan bo’ladi. Ashyodagi g’ovaklar hajmini, uning to’la hajmiga bo’lgan nisbati
uning g’ovakliligini (F, %) ifodalaydi:
F
0
=(1–ρ
o
/ρ)·100%
bunda:
F
0
- g’ovaklik, %;
𝛒
o
- o’rtacha zichlik, g/sm
3
yoki kg/m
3
;
ρ
-hajmiy zichlik, g/sm
3
yoki kg/m
3
.
G’ovaklik va zichlik ashyoning asosiy xossalarini ifodalovchi ko’rsatkichlardir. Bu
ko’rsatkichlar orqali ashyoning mustahkamligi, namlanuvchanligi, issiqlik o’tkazuvchanligi,
muzlashga chidamliligi va boshqa xossalari to’g’risida fikr yuritish mumkin. Ashyodagi g’ovaklar
o’lchami 1-2 mm dan katta bo’lsa, u holda ular
bo’shliq
deb ataladi.
Ayrim qurilish ashyolarining g’ovakliligi quyidagi 2.1-jadvalda yoritilgan.
G’ovakliliga ko’ra ashyolar kam g’ovakli F<30%, o’rtacha F=30-50% va ko’p g’ovakli
F>50% guruhlarga bo’linadi.
Ashyoga to’la shimdirilgan suv hajmining undagi g’ovaklar hajmiga nisbati
shimilish
koeffisiyenti
deb ataladi. Ashyolarning suv shimuvchanligini aniqlash uchun ularning quruq va
to’la suv shimdirilgan holatdagi og’irlik farqini bilish kifoya.
2.1-jadval. Ayrim qurilish ashyolarining g’ovakliligi
Ashyo
G’ovakligi, %
Ashyo
G’ovakligi, %
Oddiy g’isht
30-40
Ohaktosh
2-35
Og’ir beton
10-35
Marmar
0,4-3
Yengil beton
30-80
Bazalt
0,6-19
Qurilish
shishasi,
polimer,
po’lat, bitum va suv
0
Qumtosh
2-40
Yog’och
50-75
Birinchi guruhdagi (F<30%) ashyolar konstruksiyabop, oxirgisi (F>50%) esa is-siqlikni
saqlovchi ashyolar sifatida ishlatiladi.
31-oktabr, 2024-Yil
123
G’ovak ashyoning to’la suvga shimilishi uchun sarflangan suv og’irligi shu ashyoning
quruqholatidagi og’irligiga bo’lgan nisbati orqali ifodalanadi. G’ovaklarning suvga to’la
qondirilgan holati ashyoning
hajmiy suv shimuvchanligi
deb ataladi. Odatda, g’ovaklarning
hammasi suv bilan to’lmasligi sababli ashyoning suv shimuvchanligi uning absolyut g’ovakligidan
kam bo’ladi. Chunki ashyolardagi kichik (0,0001 mm dan 0,001 mm larga teng bo’lgan)
g’ovaklarga normal atmosfera bosimida suv kirmaydi.
Suv shimuvchanlikni aniqlashda ashyolarni asta-sekin suvga cho’ktirish, qaynatish va
bosim ostida sinash usullari bor.
Jismning havodagi namlikni o’ziga yutish xususiyati havodan namlanish (gigroskopiklik)
deb ataladi. Gigroskopiklik
grekcha
so’z bo’lib,
«namlikni kuzataman»
deganidir. Qattiq va
sochiluvchan ashyolar atrof muhitdan namni o’ziga tortadi.
O’zgarmas bosim ostida ashyoning havoiy nam holatidagi og’irligining quritilgan holdagi
og’irligiga nisbati shu ashyoning havodan namlanish xususiyatini ifodalaydi.
Ashyolarning suv shimuvchanligi bilan havoiy namlik ko’rsatkichlarining ortishi, ularning
xossalariga yomon ta’sir ko’rsatadi. Masalan, ashyo suvga to’la to’yinganda uning mustahkamligi
va chidamliligi kamayadi, zichligi, issiqlik o’tkazuvchanligi va egiluvchanligi esa ortadi.
Suvga chidamlilik.
Ashyoga muttasil yoki vaqti-vaqti bilan suv ta’sir etganda, uning
texnik xususiyatlari o’zgarmasa, bu ashyo suvga chidamli deb ataladi. Ayrim ashyolar, masalan,
hom g’isht namlansa, mustahkamligi kamayadi va o’z shaklini o’zgartiradi. Oddiy gipsdan
tayyorlangan buyumlarga ham suv ta’sir etsa, ularning mustahkamligi kamayadi.
Ashyo g’ovaklarining yuzasi gaz va suv molekulalarini adsorbsiya (molekulalarni yuzaga
botib kirishi) qiladi va namlanadi. Namlanish ashyoning tabiiy tarkibiga va uning tuzilishiga
bog’liq. Agar ashyo, tabiatan o’ziga suv molekulalarini faol sur’atda yutsa - uni gidrofil
(namlanuvchan) yoki suv molekulalarini o’zidan qochirsa - gidrofob (namlanmaydigan) deb
ataladi. Ashyolarni, ayniqsa maydalangan xillarini namlanmaydigan holatda saqlash kerak. Aks
holda uning namlanishi natijasida kukun bog’lovchi moddalarning xossalari yomonlashadi.
Namlik
. Ashyoning namligi uning g’ovaklaridagi suv miqdori bilan o’lchanadi.
Ashyoning nam va quruqholatidagi og’irliklari orasidagi farqni 100 ga ko’paytirsak, uning
namlik darajasini (%) aniqlagan bo’lamiz. Ashyolarning namligi ortishi bilan bog’lovchi modda
zarrachalari orasidagi yopishish kuchi susayadi, binobarin, uning mustahkamligi kamayadi.
Ashyoning suvga shimdirilgan yoki 100% nam holatidagi mustahkamligining (R
shim
)
quritilgan holatidagi mustahkamligiga (R
qur
) nisbati yumshash koeffisiyenti (K
yum
) deb ataladi,
ya’ni K
yum
=R
shim
/R
qur
. Bu koeffisiyent 0-1 oralig’ida o’zgaradi.
31-oktabr, 2024-Yil
124
Kyum=Rshim/Rqur
Ashyoning yumshash koeffisiyenti 0,8 dan ortiq bo’lsa, suv va namga chidamli, undan kam
bo’lsa, chidamsiz deb yuritiladi.
Namga chidamlilik
deganda qurilish ashyolarining vaqti-vaqti bilan nam ta’sirida
buzilishiga nisbatan qarshiligini tushunmoq zarur. Nam ta’sirida buzilish jarayoni boshlangan
namunaning siqilishdagi mustahkamligini R
n
siq
etalon namunaning mustahkamligiga bo’lgan
nisbati ashyoning namga chidamlilik ko’rsatgichini bildiradi.
Namga chidamliligi bo’yicha qurilish ashyolari quyidagi ko’rsatgichlarga ega bo’lishi
kerak. Agar K
n
chid
=0,8-1 bo’lsa, namga chidamli, 0,8>K
n
chid
>0,65 bo’lsa namga chidamliligi
o’rtacha, K
n
chid
<0,65 bo’lsa, namga chidamsiz qurilish ashyolari deb ataladi.
Hom g’isht yoki shu singari loyli qurilish ashyolariningsuv va nam ta’sirida yumshash
koeffisiyenti K
yum
=0 ga teng. Boshqalarniki esa (shisha, bitum, po’lat, chinni) K
yum
=1 ga teng.
Nam va suv ta’sirida bo’ladigan qurilish ashyolari va inshootlarning (gidrotexnika, yo’l
qurilishi, poydevorlar, xovuzlar va h.k.) yumshash koeffisiyenti 0,8 dan kam bo’lmasligi kerak.
Suv o’tkazuvchanlik.
Qurilish ashyolari yuqori bosimida suv bo’lsao’zidan suv o’tkazishi
uning
suv o’tkazuvchanligi
deb ataladi. Ashyoning bu xossasi tomyopish, suv inshootlari va
xovuzlar qurishda juda katta ahamiyatga ega.
Suv o’tkazuvchanlik ko’rsatkichi namunaning 1 sm
2
yuzasidan 1 soat davomida o’zgarmas
bosim ostida o’tgan suv miqdori bilan (sm
3
) o’lchanadi. Juda zich ashyolargina, masalan, bitum,
shisha, po’lat, polimer va mahsus tarkibli beton amalda suv o’tkazmaydi.
Muzlashga chidamlilik.
Ashyoni suvga to’yingan holatida muzlatib yana qayta eritganda
unda sezilarli buzilish alomatlari bo’lmasa, ya’ni mustahkamligi 25% dan, og’irligi esa 5% dan
ko’p kamaymasa bu ashyo muzlashga chidamli deb hisoblanadi.
Ashyo g’ovaklaridagi suv harorati pasayishi bilan muzlaydi va hajmi 10% gacha kengayadi
va buyumni mustaxkamligi va chidamligi kamayadi.
Ashyoning muzlashga chidamliligi mahsus muzlatgich kameralarida aniqlanadi.
Buning uchun sinalayotgan ashyodan tayyorlangan namunani quruq va to’la suvga
shimdirilgandagi quritilib og’irligi topiladi, keyin muzlatgich (harorati -15°S bo’lgan) kameraga
qo’yiladi. Muzlagan ashyoni eritish uchun, uni normal haroratdagi (20-25°S) suvga botiriladi.
Ashyoning turiga qarab, muzlatish va eritish uchun 4-6 soat vaqt ketadi. Namunaning 1 marta
muzlatib eritilishi bir
sikl
deb ataladi.
Serg’ovak ashyolarning suv shimish darajasi 85% dan oshmasa, uni muzlashga chidamli
ashyo desa bo’ladi. Shuningdek, tuzilishi zich bo’lgan, hamda har tomoni berk g’ovaklardan
31-oktabr, 2024-Yil
125
tashkil topgan ashyolarning muzlashga chidamliligi yuqori bo’ladi. Muzlashga chidamlilik
darajasiga ko’ra qurilish ashyolarini quyidagi markalarga (sikl) bo’lish mumkin: Muz 10, Muz15,
Muz25, Muz35, Muz300, va undan ko’p.
Namunalarni 10, 15 yoki 300 siklgacha sinab, ularni siqilishga bo’lgan mustahkamligini
etalon namunalarga nisbatan qanchaga kamayganligi aniqlanadi va u muzlashga chidamlilik
koeffisenti - K
muz
orqali ifodalanadi.
Muzlashga chidamli qurilish ashyolarining K
muz
ko’rsatgichi 0,75 dan ko’p bo’lishi kerak,
ya’ni K
muz
≥0,75.
Tajribaxona sharoitidagi muzxonalarda sinalgan ashyolarning muzlashga chidamlilik
ko’rsatgichi uch yillik tabiiy muhit ta’siriga to’g’ri keladi. Taqqoslash uchun ayrim qurilish
ashyolarining muzlashga chidamlilik markasini keltiramiz: devorbop qurilish ashyolari - Muz15,
Muz35; tombop asbestsement - Muz30, Muz50; yuk ko’taradigan konstruksiyalar, gidrotexnik
inshootlar, yo’l qurilishi betonlari - Muz50, Muz300 va h.k.
Issiqlik o’tkazuvchanlik.
Ashyoning bir yuzasi (sirti) issiq, ikkinchi yuzasi sovuq bo’lsa,
undan issiq oqim o’taboshlaydi. Uning issiqlikni o’tkazishiga qarab issiqlik o’tkazuvchanlik
darajasi topiladi. Ashyoning bu xususiyati issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisenti (
) orqali
ifodalanadi.
Issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisiyenti haroratlar farqi (t1-t2) 1°S ga, qalinligi 1m, yuzasi 1
m
2
ga teng bo’lgan namunaning bir yuzasidan ikkinchi yuzasiga o’tgan issiqlik miqdoriga teng.
Ashyoning issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisiyenti – λ tajribaxonada aniqlanadi. Issiqlik
o’tkazuvchanlik, avvalo ashyoning tuzilishiga bog’liq.
Masalan, organik zich ashyolar (polimerlar va bitumlar) uchun λ=0,25-0,35 ga, anorganik
ashyolar uchun esa λ=5,0 Vt/(m∙°S) gacha bo’lishi mumkin.
Havoning issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisiyenti nihoyatda kam bo’lganligi uchun
(λ=0,02), bu ko’rsatkich doimo ashyoning g’ovakliligiga bog’liq bo’ladi. Ashyo qancha serg’ovak
bo’lsa, uning zichligi shuncha kam bo’ladi. Binobarin, g’ovaklar havo bilan to’lganda uning
issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisiyenti kamayadi.
2.2-jadval. Ba’zi ashyolarning issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisenti
Ashyolar
O’rtacha zichligi,
kg/m
3
Issiqlik
o’tkazuvchanlik
koeffisenti, Vt/(m°C)
Oddiy loyg’isht
1800
0,70
Ichi kovak loyg’isht
1200
0,40
31-oktabr, 2024-Yil
126
Og’ir beton
1800-2500
1,10-1,33
Yengil beton
300-1800
1,10-0,07
Qarag’ay
600
0,15 (tolasiga ko’ndalang)
Mineral paxta
200-400
0,05-0,08
Yog’och tolali plita
300
0,08-0,50
Havo
0,00129
0,02
G’ovak plastmassa
20
0,035
Qurilish ashyolari issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisiyentiga ko’ra quyidagi sinflarga
bo’linadi: A-λ=0,08 gacha; B-λ=0,8-0,12; V-λ=0,12-0,2 va G-λ=0,2-0,24. Issiqlikni saqlovchi
konstruksiyalar va konstruksiyalarbop ashyolar uchun λ>0,21 Vt/(m∙°S).
Tashqi devorlarni qurishda, tombop va qavatlararo plitalarni tayyorlashda, issiqquvurlarni
muhofaza qilishda ishlatiladigan ashyolar ilmiy asosda tanlansa, respublikamiz kommunal
xo’jaligi sohasida eng qimmatli energiya manbaini tejagan bo’lamiz. Ashyoning g’ovaklari suvga
to’lishi bilan uning issiqlik o’tkazuvchanligi ortadi. Chunki havonikiga nisbatan 25 marta ko’p.
Ba’zi qurilish ashyolarining issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisiyenti 2.2-jadvalda keltirilgan.
Gaz o’tkazuvchanlik.
Binoning ichki va tashіi tomonlarida bosimlar farqi bo’lganligi
sababli, devorlar va qavatlararo plitalardan havo o’tadi. Ashyoning havo yoki gazni o’tkazish
xususiyati uning gaz o’tkazuvchanlik koeffisiyenti bilan belgilanadi.
Gaz o’tkazuvchanlik koeffisiyenti µ—devorning qalinligi a=1 m, yuzasi S=1 m
2
va uning
ikki tomonidagi bosimlar farqi (R1-R2)=1 atm simob ustuniga teng bo’lgan holda τ=1 soat
davomida o’tkazgan gaz miqdori bilan o’lchanadi. Ba’zi ashyolarning gaz o’tkazuvchanlik
koeffisiyenti quyidagi 2.3-jadvalda keltirilgan.
2.3-jadval
Ashyolar
Gaz
o’tkazuvchanlik
koeffisienti-µ
Oddiy gil g’isht
Yog’och (tolasiga ko’ndalang holatda)
Zich beton
Fibrolit
0,49 10
-3
0,275 10
-3
0,43 10
-4
0,47 10
-2
G’ovak tuproq
0,366 10
-2
31-oktabr, 2024-Yil
127
Gaz o’tkazuvchanlik ashyolarning fizik xususiyatlariga, avvalo g’ovakligiga va
g’ovaklarning tuzilishga bog’lik. Namlikning oshishi bilan gaz o’tkazuvchanlik ko’rsatkichi
kamayadi. Agar quruq betonning gaz o’tkazuvchanlik koeffisiyenti µ=0,04 ga teng bo’lsa, uni
suvga to’la shimdirilganda u o’zidan gazni umuman o’tkazmaydi.
Olovbardoshlik.
Qurilish ashyolari yonayotganda va olov manbai yo’qotilgandan so’ng
ham yonaveradigan ashyolarga (yog’och, qamish, jun va boshqalar)
yonuvchi ashyolar
deb
ataladi. Ba’zi yonuvchi ashyolar (smola, bitum, mum va h.k.) alangalanishdan avval yumshaydi
va eriydi.
Olov ta’sirida qiyin alanga oluvchi, tutaydigan yoki yonmay ko’mirga aylanuvchi, olov
manbai yo’qotilganda alangalanmay so’nib qoladigan ashyolar qiyin yonuvchi ashyolar deb
ataladi. Masalan, organo-mineral ashyolardan: arbolit, fibrolit, sement-qirindili plita shular
jumlasidandir.
2.4-jadval. Ba’zi ashyolarning erish harorati
Ashyolar
Erish harorati, grad
Volfram
Korund
Talk
Bo’r
Shamot g’isht
Oddiy g’isht
Alyuminiy Bitum
3390
1850-1920
1850-1920 1800
1580-1750
1150-1300
658
30-110
Yonmaydigan ashyolar
o’t ta’sirida alangalanmaydi, tutamaydi, ko’mir holatiga ham
o’tmaydi. Bunday ashyolarga tabiiy anorganik ashyolar: g’isht, cherepisa, beton va boshqalar
kiradi. Yonmaydigan ashyolar o’z navbatida yana issiqlikka va yuqori haroratga chidamli
ashyolarga bo’linadi.
Agar ashyo 1580°S dan yuqori harorat ta’sirida uzoq vaqt qolganda erimasa va
deformasiyalanmasa, bunday ashyoni olov ta’sir etmaydigan deb ataladi. Masalan, shamot, dinas
va boshqalar.
Bino ashyolari va konstruksiyalari bo’ylab tarqaladigan ovoz to’lqinlari quvvatini
pasaytiruvchi va bir qismini qaytaraolish xossasiga ega bo’lgan qurilish ashyolari aks-sado
beruvchi (akustika) xususiyatga egadir. Tovushdan saqlovchi va tovush yutuvchi ashyolar,
aks-
sado beruvchi
ashyolar xiliga kiradi.
31-oktabr, 2024-Yil
128
Bino va inshoot devorlari va shiplari orqali o’tuvchi zarb tovushlari, havodagi va ashyo
tuzilishi bo’ylab yuruvchi tovush to’lqinlari, ashyo g’ovaklari ichidagi zarrachalarni tebranma
harakatga keltiradi va ularning bir qismi so’nadi. Binoni o’rab turgan ashyolarning tovushdan
saqlash qobiliyati desiball (dB) bilan o’lchanadi. Tovush to’lqinlari yuqori bo’lgan bino va
inshootlarda, ularni quvvatini pasaytirish uchun ishlatiladigan buyumlarga tovushdan saqlovchi
qurilish ashyolari deb ataladi.
Tovushdan saqlovchi qurilish ashyolariga mineral paxta va shisha tolali plitalar, ko’pik
polimerlar va hokazolarni misol qilish mumkin.
Qurilish ashyolarining
nur o’tkazuvchanligi
deganda, to’g’ri va tarqoq nurlarni o’zidan
o’tkazish qobiliyatga aytiladi. Ashyo qatlamidan o’tayotgan to’g’ri va tarqoq nurlar miqdorining
ashyoga tushayotgan nurlarning umumiy miqdoriga nisbati nur o’tkazuvchanlik koeffisenti deb
ataladi.
Ashyolarning nur o’tkazuvchanligi nafaqat uning kimyoviy tarkibiga, balki uning yuzasini
silliqligi va g’adir-budirligiga ham bog’liq. Masalan, qalinligi 2 mm li, yuzasi siliqlangan shishaga
to’g’ri quyosh nuri tushsa, uning nur o’tkazish koeffisiyenti η=0,78 ga, shisha yuzasi kamroq
silliqlanganda esa u η=0,85 ga teng bo’ladi. Shishadan o’tadigan hamma ultrabinafsha va ultraqizil
nurlar ashyoning nur o’tkazuvchanligini ifodalaydi. Inson organizmi uchun foydali bo’lgan
organik shishadan o’tadigan (polimetilmetakrilatdan) ultrabinafsha nurlar miqdori, ko’pincha 0,9
dan oshmaydi. Qolgan shishaplastik ashyolarning nur o’tkazuvchanlik koeffisiyenti 0,75-0,8 ga
teng. Silikat (oddiy) shisha oynalari o’zidan ultrabinafsha nurlarni o’tkazmaydi.
Xulosa.
Qurilishning muhim yo’nalishlaridan biri atom quvvatidan foydalanishga doir
yirik kapital qurilishlaridagi ashyolarga ta’sir etuvchi radiaktiv nurlar uning tuzilishini va
xossalarini o’zgartirmasa radiasiyaga
chidamli ashyolar
desa bo’ladi. Radioaktiv nurlanish
natijasida ko’p qurilish ashyolarining xossalari keskin o’zgaradi. Jumladan, temirning oqish
chegarasi oshadi (zanglamaydigan po’latniki 3 martagacha) uglerodli, hamda alyuminiy
qotishmalarining eziluvchanligi kamayadi, sopol ashyolarning zichligi va issiqlik o’tkazuvchanligi
ham kamayadi. Shuningdek, shishalarning rangi o’zgaradi. Radiasiyaga chidamli ashyolarni
tanlashda, ularning kimyoviy tarkibi va zichligiga qarab olingan namunalar sinaladi. Natijalar esa
o’zaro taqqoslanib ichidan engoniqarlisi nurlanish bor bo’lgan bino va inshootlar qurilishida
ishlatiladi.
Ashyoga jumladan temirga zararli modda ta’sir etganda uning yuza qatlamidagi zanglash
darajasi fotometrik usul bilan aniqlanadi. Mos ravishdagi sinash uchun ashyo namunalarining bir
yoki bir necha qirralari berilgan yaltiroqlikgacha keltiriladi (masalan, beton namunalarni qolipga
31-oktabr, 2024-Yil
129
joylashtirganda betonga kam yopishadigan silliq shisha, po’lat yoki polimer plastinkalar), ularning
miqdori yaltiroqlikni o’lchovchi asbob bilan o’lchanadi. Sinash davomida yaltiroqlikni yo’qotish
o’lchanadi va uning miqdori bilan korroziya baholanadi.
REFERENCES
1.
Тешабоев А. Ю., Умнова М. К. МИРОВОЙ ОПЫТ ПОВЫШЕНИЯ
КВАЛИФИКАЦИИ РАБОТНИКОВ ДОШКОЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ //Вестник
науки и образования. – 2021. – №. 16-2 (119). – С. 89-91.
2.
Yuldashevich T. A. THE ROLE OF EDUCATIONAL DIAGNOSTICS IN TEACHER
PROFESSIONAL DEVELOPMENT //IMRAS. – 2024. – Т. 7. – №. 9. – С. 55-62.
3.
Yuldashevich T. A. INTERNATIONAL EXPERIENCES IN PEDAGOGICAL
DIAGNOSTICS AND CORRECTION //International journal of advanced research in
education, technology and management. – 2024. – Т. 3. – №. 6. – С. 206-229.
4.
Yuldashevich T. A., BaxramjonAkramjanovich T. JISMONIY KAMCHILIGI BOR
BOLALARNI O'QITISHDA LINGVISTIKANING ZAMONAVIY USULLARIDAN
FOYDALANISH //XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYALAR. – 2024. – Т.
1. – №. 1. – С. 521-525.
5.
Yuldashevich T. A. IMPACT OF USING CUTTING-EDGE TECHNOLOGIES IN
INCLUSIVE EDUCATION //INTERNATIONAL JOURNAL OF SCIENCE AND
TECHNOLOGY. – 2024. – Т. 1. – №. 14. – С. 41-47.
6.
Yuldashevich T. A. UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABLARIDA O'QUV
JARAYONIDA DUCH KELADIGAN MUAMMOLARNI ANIQLASH VA ULARGA
YECHIM TOPISH USULLARI //INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH
IN EDUCATION. – 2024. – Т. 3. – №. 28. – С. 87-89.
7.
Teshaboyev A. Y. INKLYUZIV TA’LIMNI AMALGA OSHIRISHDA ZAMONAVIY
TA’LIM USULLARI VA METODLAR //GOLDEN BRAIN. – 2024. – Т. 2. – №. 8. – С.
175-180.
8.
Teshaboyev A. Y. BRIDGING THE GAP BETWEEN EDUCATION AND
HEALTHCARE FOR HOSPITALISED CHILDREN //INTERNATIONAL SCIENCES,
EDUCATION AND NEW LEARNING TECHNOLOGIES. – 2024. – Т. 1. – №. 4. – С.
54-57.
9.
Teshaboyev A. Y. UMUMIY O ‘RTA TA’LIM MAKTABLARIDA KORREKSION
TA’LIMNI TASHKIL ETISHNING ZAMONAVIY USULLARI //INTERNATIONAL
31-oktabr, 2024-Yil
130
SCIENCES, EDUCATION AND NEW LEARNING TECHNOLOGIES. – 2024. – Т. 1.
– №. 1. – С. 62-68.
10.
Teshaboyev A. Y. O ‘QUVCHILARNING BADIIY QOBILIYATLARI VA
MAHORATLARI DIAGNOSTIKASI: ILMIY VA AMALIY USULLAR //Educational
Research in Universal Sciences. – 2024. – Т. 3. – №. 4 SPECIAL. – С. 63-69.
11.
Yuldashevich T. A. Pedagogik Jarayon Integral Dinamik Tizim Sifatida //Miasto
Przyszłości. – 2023. – Т. 43. – С. 634-637.
12.
Teshaboyev A. TA’LIM TIZIMINING KONTSEPSIYASI VA TUZILISHI
//Евразийский журнал предпринимательства и педагогики. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С.
60-63.
13.
ТЕШАБОЕВ А. Ю., УМНОВА М. К. ВЕСТНИК НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ
//ВЕСТНИК НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ Учредители: Олимп. – С. 88-91.
14.
Achilov O. M., Kochkinova M. N., Kamolova O. M. Q. THE IMPORTANCE OF
ECONOMIC EDUCATION IN PRESCHOOL CHILDREN //CURRENT RESEARCH
JOURNAL OF PEDAGOGICS. – 2021. – Т. 2. – №. 06. – С. 137-140.
15.
Ismatov S. et al. O’QUVCHI YOSHLAR TARBIYASIDA DINIY EKSTRIMIZM VA
TERRORIZM TAHDIDI VA ULARNI BARTARAF ETISHNING MAVJUD
SHAROITLARI //PEDAGOG. – 2023. – Т. 6. – №. 2. – С. 443-447.
16.
Ko‘chkinova M. KASBIY ETIKET QOIDALARINING TAKOMILLASHUVIDA
PEDAGOGIK MAHORAT VA O ‘QITUVCHI KOMPETENSIYALARINING
AHAMIYATI //" Science Shine" International scientific journal. – 2024. – Т. 16. – №. 1.
17.
Ko‘chkinova M. N., qizi Rahmonova D. I., qizi Rahmonova M. S. BO ‘LAJAK O
‘QITUVCHI KASBIY TAYYORGARLIGIGA DOIR ETIKET QOIDALARINI
TARKIB TOPTIRISHDA MULOQOTNING O ‘RNI //Educational Research in Universal
Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 778-783.
18.
Ko‘charova D., Ko‘chkinova M. XURSHID DO ‘STMUHAMMAD NASRIDA
DIDAKTIK TAMOYILLAR //Journal of Integrated Education and Research. – 2022. – Т.
1. – №. 4. – С. 703-707.
19.
Atamurodova Q. G. et al. Factors and means of individual spiritual development
//ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. – 2021. – Т. 11. –
№. 6. – С. 771-774.
20.
Ismailova Z. et al. Development of gender entrepreneurship //E3S Web of Conferences. –
EDP Sciences, 2021. – Т. 284. – С. 11020.
31-oktabr, 2024-Yil
131
21.
Ismailova Z. et al. Problem Of Ensuring Gender Equality In The International Relations
System //Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT). –
2021. – Т. 12. – №. 11. – С. 5120-5123.
22.
Исмайлова Р. ФАКТОРЫ, ВЛИЯЮЩИЕ НА ИНВЕСТИЦИИ В СЕМЕЙНОЕ
ОБРАЗОВАНИЕ //Ustozlar uchun. – 2024. – Т. 57. – №. 4. – С. 138-141.
23.
Исмайлова Р. Н. ОИЛАВИЙ ЗЎРАВОНЛИКНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК
ОМИЛЛАРИ //IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI. –
2024. – Т. 4. – №. 5. – С. 9-14.
24.
Abdurakhmonov S. et al. Literature analysis of international experiences in studying the
theoretical and methodological framework of GIS-based demographic mapping processes
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2024. – Т. 497. – С. 02031.
25.
Исмайлова Р. ОИЛАДА ЭРКАКЛАРГА НИСБАТАН ЗЎРАВОНЛИК ИЖТИМОИЙ-
ПСИХОЛОГИК МУАММО СИФАТИДА //ISSN 2181-3191 VOLUME 2, ISSUE 12
DECEMBER 2023. – 2023. – С. 2023285.
26.
Ismaylova R. OILAVIY ZO ‘RAVONLIK O ‘Z JONIGA QASD QILISHNING OMILI
SIFATIDA //RESEARCH AND EDUCATION. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 160-165.
27.
Ismaylova R. LES ASPECTS DE GENRE DE LA VIOLENCE CONJUGALE //Collection
of scientific papers «SCIENTIA». – 2023. – №. July 14, 2023; Coventry, UK. – С. 160-
162.
28.
Исмайлова
Р.
Н.
ИЖТИМОИЙ
ПСИХОЛОГИК
ИШ
ОИЛАВИЙ
ЗЎРАВОНЛИКНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШНИНГ ОМИЛИ СИФАТИДА //RESEARCH
AND EDUCATION. – 2023. – Т. 2. – №. 5. – С. 102-108.
29.
Исмайлова Р. ОИЛАВИЙ ЗЎРАВОНЛИККА УЧРАГАН ШАХСЛАРНИ
ИЖТИМОИЙ–ПСИХОЛОГИК-ҚЎЛЛАБ
ҚУВВАТЛАШДА
ҲИМОЯ
ОРДЕРИНИНГ РОЛИ //ЖУРНАЛ СОЦИАЛЬНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2023. – Т.
6. – №. 1.
30.
Nuraevna I. R. Protection mechanisms and coping strategy: Opportunities and limits
//ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. – 2022. – Т. 12. –
№. 4. – С. 450-453.
31.
Nuraeva I. R. THEORETICAL AND PRACTICAL APPROACHES IN THE STUDY OF
SOCIAL PSYCHOLOGICAL FACTORS OF DOMESTIC VIOLENCE //The ІІ
International Science Conference «Issues of practice and science», September 27–29,
London, Great Britain. 210 p. – С. 151.
31-oktabr, 2024-Yil
132
32.
Uzakov G., Khamraev S., Khuzhakulov S. Rural house heat supply system based on solar
energy //IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP Publishing,
2021. – Т. 1030. – №. 1. – С. 012167.
33.
Dildora X., Sirojiddin M. O ‘zbekiston respublikasi hududida seysmoaktiv hududlar va
zilzilaning xavfliligi //Innovative Development in Educational Activities. – 2024. – С. 167-
172.
34.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. Педагогические технологии-фактор развития
образования //Проблемы науки. – 2020. – №. 5 (53). – С. 58-61.
35.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. Педагогико-психологические аспекты психического
состояния учителя в процессе обучения //СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ:
АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ, ДОСТИЖЕНИЯ И ИННОВАЦИИ. – 2019. – С. 14-17.
36.
Dustkabilovich R. O., Zayniddinovna K. D. Main Criteria of Quality and Efficiency of
Education In the Higher Education System //Excellencia: International Multi-disciplinary
Journal of Education (2994-9521). – 2023. – Т. 1. – №. 5. – С. 450-453.
37.
Хидирова Д. З. Развитие проектной компетентности студентов в образовательном
процессе //Среднее профессиональное образование. – 2021. – Т. 8. – С. 51-53.
38.
Рахимов З. Т. Хидирова Дилдора Зайниддиновна. ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ
//ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ–ФАКТОР РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. –
2020. – С. 58-61.
39.
Rakhimov O. et al. Results of the study of rotary feed pump with separator and screw feeder
//BIO Web of Conferences. – EDP Sciences, 2024. – Т. 95. – С. 01023.
40.
Zayniddinovna K. D. The Importance of the Design of the Pedagogical Process in
Improving the Quality of Education //Journal of Pedagogical Inventions and Practices. –
2022. – Т. 7. – С. 261-266.
41.
Хидирова Д. З. Олий касбий таълимда педагогик Технологияларини лойиҳалаш–
ўқув масадига эришиш омили сифатида //KASB-HUNAR TA’LIMI. – 2022. – Т. 2. –
С. 0109.
42.
Хидирова Д. З. DESIGNING THE PEDAGOGICAL PROCESS IN THE CONTEXT OF
EDUCATIONAL INNOVATIONS //Современное образование (Узбекистан). – 2021.
– №. 5. – С. 39-46.
43.
Хидирова Д. З. ПЕДАГОГИК ЖАРАЁННИ ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ ТАЪЛИМ
ИННОВАЦИЯСИ СИФАТИДА //Современное образование (Узбекистан). – 2021. –
№. 5 (102). – С. 39-46.
31-oktabr, 2024-Yil
133
44.
Сафаров Д. З. Ў., Хамроев Б. Х. ОЛИЙ ТАЪЛИМДА ГИМНАСТИКА
ДАРСЛАРИНИ ИННОВАЦИОН ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА
ЎҚИТИШИ САМАРАДОРЛИГИ //Scientific progress. – 2021. – Т. 1. – №. 6. – С. 297-
301.
45.
Хидирова Д. З. Олий таълим муассасаларида бўлажак ўқитувчиларнинг касбий
компетентлигини шакллантириш //TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYA.–2020. – 2020.
46.
Хидирова Д. ОРГАНИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА НА ОСНОВЕ
ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ //ТЕНДЕНЦИИ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ
НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В УСЛОВИЯХ ГЛОБАЛИЗАЦИИ. – 2020. – Т. 31.
47.
РАХИМОВ
З.
и
др.
Современное
образование
//ПЕДАГОГИКО-
ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ПСИХИЧЕСКОГО СОСТОЯНИЯ УЧИТЕЛЯ В
ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ. – 2019. – С. 14-17.
48.
Zayniddinovna X. D. TA‟ LIM JARAYONINI TEXNOLOGIK LOYIHALASHTIRISH
//YUKSAK
BILIMLI
VA
INTELLEKTUAL
RIVOJLANGAN
AVLODNI
TARBIYALASH–MAMLAKATNI
BARQAROR
TARAQQIY
ETTIRISH
VA
MODERNIZATSIYA QILISHNING ENG MUHIM SHARTI” MAVZUSIDAGI
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI MATERIALLARI (27 mart, 2020 y.).
49.
Хидирова Д. З. БЎЛАЖАК ЎҚИТУВЧИЛАРНИ ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИК
ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАШГА ЎРГАТИШ //V Международной научно-
практической конференции «НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ В СОВРЕМЕННОМ
МИРЕ: ВЫЗОВЫ ХХI века».-2019.
50.
Zayniddinovna X. D., Oybekovna X. G. BO’LAJAK MUTAXASSISLARDA MAVJUD
BO’LISHI
ZARUR
BO’LGAN
LОYIHАLASH
KOMPETENSIYALARNI
RIVOJLANTIRISH //Proceedings of International Conference on Educational Discoveries
and Humanities. – 2024. – Т. 3. – №. 4. – С. 261-272.
51.
Zayniddinovna X. D., Sunnatillayevna P. S., Oybekovna X. G. АUDITОRIYА VA
АUDITОRIYАDАN
TАSHQАRIDА
O
‘QUV
MASHG
‘ULOTLARINI
INNOVATSION
TEXNOLOGIYA
VA
METODLAR
ASOSIDA
LOYIHALASHTIRISH //PEDAGOG. – 2024. – Т. 7. – №. 3. – С. 222-229.
52.
Zayniddinovna, Xidirova Dildora. "ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ
ИДЕИ В МИРЕ." TЕXNIKА ОLIY TА’LIM MUАSАSАLАRIDА TАXSIL
ОLАYОTGАN
TАLАBАLАRNING
LОYIHАLАSH
KОMPЕTЕNTLILIGINI
ОSHIRISH (2024): 136-143.
31-oktabr, 2024-Yil
134
53.
XIDIROVA D. Z. MAKTAB VA HAYOT //Bo ‘lajak o ‘qituvchilarnihg ta’lim jarayonini
loyihalash madaniyatini shakllantirishga doir kompetensiyalarini rivojlantirish. – 2022. –
Т. 37. – №. 5. – С. 169.
54.
ZAYNIDDINOVNA X. D. THE NEED FOR THE USE OF DISTANCE LEARNING
AND E-LEARNING LITERATURE IN THE DEVELOPMENT OF STUDENT
CREATIVITY //ГЛОБАЛЬНАЯ НАУКА И ИННОВАЦИЯ. – 2021.
55.
INTEGRATSION T. L. K. S. R. YONDASHUV //DZ Xidirova. Innovative Development
in Educational Activities. – 2024. – Т. 3. – №. 3. – С. 357-367.
56.
Zayniddinovna X. D. O’QUV MASHG ‘ULOTLARINI INNOVATSION
TEXNOLOGIYA VA METODLAR ASOSIDA LOYIHALASHTIRISH //INNOVATIVE
DEVELOPMENT IN EDUCATIONAL ACTIVITIES. – 2024. – Т. 4. – С. 4-14.
57.
Zayniddinovna
X.
D.
TEXNIKA
OLIY
TA’LIM
MUASSASALARI
TALABALARINING LOYIHALASH KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH
MODELI //International journal of scientific researchers (IJSR) INDEXING. – 2023. – Т.
3. – №. 2.
58.
ESHEV S. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS.
59.
Эшев С., Мурадов Н. К., Маматов Н. З. ИМИТАЦИОННОЕ МОДЕЛИРОВАНИЕ
ПРОЦЕССА ПЕРЕНОСА ГОМОГЕННОЙ СМЕСИ В ГИДРОМОРФНЫХ СРЕДАХ,
ОБУСЛОВЛЕННОГО ИЗМЕНЕНИЕМ УРОВНЯ ПОДЗЕМНЫХ ВОД //КОНТРОЛЬ
ПРОЦЕССОВ ИЗМЕНЕНИЯ ДАВЛЕНИЯ ПОЧВЕННОЙ ВЛАГИ ДЛЯ
КОРРЕКТИРОВКИ РЕЖИМОВ ОРОШЕНИЯ И СНИЖЕНИЯ ПОТЕРЬ УРОЖАЕВ.
60.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum:
технические науки. – 2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
61.
Маматов Н. З., Рахимов О. Д. ИННОВАЦИОН ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР
ТАСНИФИ //INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING.
– 2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 258-262.
62.
Eshev S. et al. SHO ‘RLANGAN BOG ‘LANGAN GRUNT NAMLIGINING
YUVILISHGA QARSHILIK QILISH TA’SIRINI BAHOLASH //Innovatsion
texnologiyalar. – 2023. – Т. 51. – №. 03. – С. 70-76.
31-oktabr, 2024-Yil
135
63.
Mamatov N. PHYSICAL MODELING OF THE WASHING PROCESS OF CHANNELS
WITH LOW BINDING SOILS WITH SALINITY //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 1232-1238.
64.
Маматов Н. З. ИСТОЧНИКИ АЛЬТЕРНАТИВНОЙ ЭНЕРГИИ НА ОСНОВЕ
ОРГАНИКИ //Multidisciplinary and Multidimensional Journal. – 2024. – Т. 3. – №. 2. –
С. 24-28.
65.
Mamatov N. Z. INNOVATIVE SOLUTIONS TO PROTECT WORKERS FROM
DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN HAZARDOUS INDUSTRY
ENTERPRISES //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 73-77.
66.
Маматов Н. З. К РАСЧЕТУ НЕРАЗМЫВАЮЩИХ СКОРОСТЕЙ ВОДНОГО
ПОТОКА ЗЕМЛЯНЫХ КАНАЛОВ В УСЛОВИЯХ СВЯЗНОГО ГРУНТА
//INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH OUTPUT. – 2024. – Т.
3. – №. 2. – С. 64-69.
67.
Маматов Н. З. ЗАЩИТА НАСЕЛЕНИЯ В МЕСТАХ ПРОВЕДЕНИЯ МАССОВЫХ
МЕРОПРИЯТИЙ //INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH
OUTPUT. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 70-79.
68.
Маматов Н., Мурадуллаев Ф. ЯНГИ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ТАЛАБАЛАР
МУСТАҚИЛ ИШИНИ БАЖАРИШДГИ МУМММОЛАР //Interpretation and
researches. – 2024.
69.
Бердиев Ш. Ж., Маматов Н. З. Метод борьбы с просадками грунтов в южных
регионах Узбекистана //Инновационное развитие. – 2017. – №. 2. – С. 82-84.
70.
Эшев С. С. и др. БОҒЛАНГАН ГРУНТЛАРДАГИ БИРИКИШ КУЧИНИНГ ЎЗАН
ЮВИЛИШИГА ТАЪСИРИНИ БАҲОЛАШ //Инновацион технологиялар. – 2022. –
Т. 3. – №. 3 (47). – С. 76-82.
71.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. Температурный расчет питающего цилиндра с
упругим элементом пневмомеханических прядильных машин //Science and
Education. – 2023. – Т. 4. – №. 12. – С. 294-304.
72.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. КОЛЕБАНИЯ СОСТАВНОГО ПИТАЮЩЕГО
ЦИЛИНДРА С СОПРОТИВЛЕНИЕМ ПРИ КРУЧЕНИИ //Educational Research in
Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 120-124.
31-oktabr, 2024-Yil
136
73.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum:
технические науки. – 2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
74.
Eshev S. S. et al. Evaluating the effect of cohesive strength on self-leaching in bonded soils
//International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology. –
2022. – Т. 9. – №. 8. – С. 19636-19641.
75.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Бобомуродов Ф. Ф. ШЎРЛАНГАН КАМ БОҒЛАНГАН
ГРУНТЛАРНИНГ ФИЗИК-МЕХАНИК ХУСУСИЯТЛАРИНИ ТАДҚИҚОТ ЭТИШ
//ME’MORCHILIK va QURILISH MUAMMOLARI. – 2023. – Т. 2.
76.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Эркинов С. Т. Мукимов. ДБ ШЎРЛАНГАН КАМ
БОҒЛАНГАН ГРУНТЛАРНИНГ ФИЗИК-МЕХАНИК ХУСУСИЯТЛАРИНИ
ТАДҚИҚОТ ЭТИШ //International Journal of Education, Social Science & Humanities.
Finland Academic Research Science Publishers ISSN. – С. 2945-4492.
77.
Эшев С. С. и др. Неразмывающие скорости земляных каналов в связных грунтах
//Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2022. – Т. 2.
– №. 5. – С. 375-384.
78.
Khazratov A. N. et al. Influence of cohesion strength in cohesive soils onchannel bed
erosion //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 410. – С. 05018.
79.
Mirzayev O. A., Urakov N. A., Mamatov N. Z. Proced vibrations of a composite chevron-
type feed cylindr with torsional resistance //JMEA journal of modern educational
achievements. – 2023. – Т. 11.
80.
Eshev S. et al. Critical flow velocities in cohesive saline soils //E3S Web of Conferences.
– EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 03071.
81.
Otabek M. et al. Dynamics And Stability Of A Composite Feed Cylinder In The Feeding
Area Of Rotor Spinning Machines //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2023.
– С. 1152-1157.
82.
Eshev S. et al. Calculation of its dynamically stable cross-section in the steady motion of
the channel flow //AIP Conference Proceedings. – AIP Publishing LLC, 2023. – Т. 2612.
– №. 1. – С. 050007.
83.
Eshev S. et al. Non-eroding speed of water flow of channels running in cohesive soils //IOP
Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP Publishing, 2021. – Т. 1030.
– №. 1. – С. 012131.
31-oktabr, 2024-Yil
137
84.
Eshev S. et al. The beginning of the movement of bottom sediments in an unsteady flow
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 263. – С. 02042.
85.
Sultonova D. N., qizi Siddiqova M. A. COLOR SCHEME IN THE FORMATION OF
THE ARTISTIC ENVIRONMENT OF THE INTERIOR OF MODERN EDUCATIONAL
CENTERS //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С.
109-115.
86.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE INFECTIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 281-318.
87.
Muradov S. et al. STANDARDS OF SAFETY REQUIREMENTS FOR PRESSURE
CABINETS, APPARATUS AND GAS EQUIPMENT //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 159-180.
88.
Muradov S. et al. STUDY OF THE HISTORICAL STAGES OF THE SCIENCE OF
LABOR PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 350-
365.
89.
Muradov S. et al. CHECKING KNOWLEDGE OF LABOR PROTECTION //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 386-400.
90.
Muradov S. et al. MOVEMENT OF CHICTONIC PLATES, ORIGIN OF
EARTHQUAKES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 401-415.
91.
Muradov S. et al. MAIN CONTENT AND COMPONENT PARTS OF THE SCIENCE"
SAFETY OF CONSTRUCTION OF BUILDINGS AND CONSTRUCTIONS" //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 335-349.
92.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
93.
Muradov S. et al. ADMINISTRATIVE BUILDINGS AND THEIR REQUIREMENTS
//Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 257-280.
94.
Muradov S. et al. STABILITY CALCULATION OF LOAD LIFT VEHICLES //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 205-234.
95.
Muradov S. et al. CONTENT AND ESSENCE OF THE LAW AND LEGAL
DOCUMENTS ON THE PROTECTION OF THE POPULATION AND TERRITORIES
FROM EMERGENCIES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 168-
204.
31-oktabr, 2024-Yil
138
96.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SAFETY REQUIREMENTS OF EQUIPMENT
WORKING UNDER HIGH PRESSURE //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3.
– №. 5. – С. 131-167.
97.
Qizi S. M. A., Namazovna S. D. JAMOAT BINOLARI VA O ‘QUV MARKAZLARI
UCHUN TASVIRIY SAN’AT VA RANG YECHIMINI LOYIHALASHDA RAQAMLI
TEXNOLOGIYALARNING O ‘RNI //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). –
2024. – №. 6. – С. 333-340.
98.
Husan ogli M. S., Hamidulla o‘g‘li X. X. Siddiqova Madinabonu Asatilla qizi.(2021).
NEW INNOVATIVE ENGINEERING SOLUTIONS TO THE PROBLEMS OF
SIGNALIZATION AND SECURITY SYSTEMS //European Journal of Life Safety and
Stability (2660-9630). – Т. 2. – С. 28-30.
99.
Qizi S. M. A. et al. O ‘QUV BINOLARI VA O ‘QUV MARKAZLARINI RANG
YECHIMINI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR HAMDA SUN’IY INTELLEKT
ORQALI LOYIHALASH //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 6.
– С. 325-332.
100.
Muradov S. et al. NATURAL EMERGENCIES, INFECTIOUS DISEASES //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 416-441.
101.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. ISHLAB CHIQARISHDA O ‘TA YUQORI
BOSIM OSTIDA ISHLOVCHI USKUNLARNING XAVFSIZLIK TALABLARI
TAXLILI TEXNIK ASOSLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5.
– С. 681-703.
102.
Мурадов С., Каримов Б., Сиддиқова М. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ
КЛАССА //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 600-618.
103.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. FAVQULODDA VAZIYATLARNING
VUJUDGA KELISHI SABABLARI, VA FAVQULODDA VAZIYATLARDA
HARAKAT QILISHGA O ‘RGATISHNI TASHKIL ETISH //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 554-573.
104.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHDA YUK KO
‘TARISH VOSITALARINI MUSTAHKAMLIKKA HISOBLASH //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 636-655.
105.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. FAVQULODDA VAZIYATLAR VA
ULARNING TURLARI, TABIIY TUSDAGI FAVQULODDA VAZIYATLAR //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 656-680.
31-oktabr, 2024-Yil
139
106.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. KIMYOVIY AVARIYA HOLATINI
BAHOLASH VA TAXLIL QILISH //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №.
5.
107.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. LABOR PROTECTION MEASURES
EFFICIENCY //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 774-793.
108.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. KUCHLI TA’SIR ETUVCHI ZAHARLI
MODDALAR AVARIYALARIDA KIMYOVIY HOLATNI BAHOLASH //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5.
109.
Muradov S., Karimov B., Asatilla M. MAMURIY BINOLAR VA ULARNING
TAVSIFLANISHI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5.
110.
Мурадов С., Каримов Б., Сиддиқова М. ОТПУСКОВ НА ОСНОВАНИИ НОВОГО
ТРУДОВОГО КОДЕКСА //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С.
619-635.
111.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. CONDITIONS AND ENVIRONMENT
THROUGH THE KAIZEN METHOD //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. –
№. 5. – С. 794-808.
112.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. QURILISH ASHYOLARINING MEXANIK
XOSSALARI //NEW RENASSAINCE CONFERENCE. – 2024. – Т. 1. – №. 4. – С. 144-
164.
113.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. QURILISH ASHYOLARINING TUZILISHI VA
TASNIFI //NEW RENASSAINCE CONFERENCE. – 2024. – Т. 1. – №. 4. – С. 98-121.
114.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. QURILISH ASHYOLARI TARKIBINI ILMIY
ASOSLASH USULLARI //NEW RENASSAINCE CONFERENCE. – 2024. – Т. 1. – №.
4. – С. 122-143.
115.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. STUDY AND ANALYSIS OF ACCIDENTS IN
INDUSTRIAL ENTERPRISES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 6. –
С. 16-31.
116.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS
THAT CAUSE CONTAGIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 6. – С. 32-64.
117.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. FAVQULODDA VAZIYATLARDA TIZIMIGA
DOIR QONUNCHILIK //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 574-
599.
31-oktabr, 2024-Yil
140
118.
Muradov S., Karimov B., Asatilla M. “BINO VA INSHOOTLARNI XAVFSIZLIGI”
FANINING ASOSIY MAZMUNI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №.
5. – С. 809-824.
119.
O‘G‘Li M. S. H. MEHNATNI MUHOFAZA QILISH SOHASIDA RAQAMLI
TEXNOLOGIYALAR VA SUN’IY INTELKTNI QO ‘LLASH //Raqamli iqtisodiyot
(Цифровая экономика). – 2024. – №. 6. – С. 262-270.
120.
O‘G‘Li M. S. H. MEHNAT MUHOFAZASI VA XAVFSIZLIK TEXNIKASI BO
‘YICHA O ‘QITISH VA YO ‘RIQNOMALARNI RAQAMLASHTIRISH ASOSLARI
//Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 6. – С. 271-279.
121.
O‘G‘Li M. S. H. O ‘ZBEKISTONDA MEHNAT MUHOFAZASI BO ‘YICHA
YETAKCHI XODIMLAR VA MUTAXASSISLARNING BILIMLARI SINOVINI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR ORQALI O ‘TKAZISHNING HUQUQIY
ASOSLARI //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 7. – С. 168-176.
122.
O‘G‘Li
M.
S.
H.
SANOAT
KORXONALARI
RAHBAR
VA
MUTAXASSISLIKLARINING MEHNAT MUHOFAZASI BO ‘YICHA BILIMLARINI
TEKSHIRISHNI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR ASOSIDA TASHKIL ETISHNING
NAZARIY ASOSLARI //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 7. –
С. 177-183.
123.
O‘G‘Li M. S. H. XAVFLI SANOAT OBYEKTLARIDA SODIR BO ‘LGAN
AVARIYALAR OQIBATIDA KELTIRILGAN ZARARNI HISOBLASH USULLARI
//Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 7. – С. 580-586.
124.
Мурадов С. ҚУРИЛИШ-МОНТАЖ ИШЛАРИДА КЎТАРМА КРАНЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ АСОСЛАРИ. – 2024.
125.
Мурадов С. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е ЛИЧНЫМ
СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 758-773.
126.
Мурадов С. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е ЛИЧНЫМ
СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ //International journal of advanced
research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 5.
127.
Rayimkulov A., Murodov S. Some Issues of Safety in the Use of Tower Cranes Used in
Construction Projects //JournalNX. – С. 301-308.
31-oktabr, 2024-Yil
141
128.
ЎҒЛИ Р. Х. Ф., СИРОЖИДДИН М. ИЗУЧЕНИЯ УСЛОВИЯ ТРУДА В КОМПАНИИ
ЕВРОПЫ. МУРАДОВ СИРОЖИДДИН //International journal of advanced research in
education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 10.
129.
O‘G‘LI M. S. H. ANALYSIS OF “MEASURES TO ENSURE OCCUPATIONAL
SAFETY IN THE FIELD OF CARGO TRANSPORTATION AND LOADING.”
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 9.
130.
MURADOV SIROJIDDIN HUSAN O'G'LI. (2023). ANALYSIS OF "MEASURES TO
ENSURE
OCCUPATIONAL
SAFETY
IN
THE
FIELD
OF
CARGO
TRANSPORTATION AND LOADING.".
https://doi.org/10.5281/zenodo.8434940
131.
Rakhimov O. D., Muradov S. H. Digitalization of Instructions on Labor Protection and
Safety Techniques //European journal of life safety and stability (EJLSS). – 2022. – Т. 24.
– С. 80-86.
132.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN
METHOD //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
133.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN
METHOD //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
134.
Dustkabilovich R. O., Husan ogli M. S. Innovative Technologies in Teachingdirectors and
Specialists of Industrial Enterprises on" Labor Protection" //European Journal of Life
Safety and Stability (2660-9630). – 2021. – Т. 12. – №. 29. – С. 80-85.
135.
Husan ogli M. S., Hamidulla o‘g‘li X. X. Siddiqova Madinabonu Asatilla qizi.(2021).
NEW INNOVATIVE ENGINEERING SOLUTIONS TO THE PROBLEMS OF
SIGNALIZATION AND SECURITY SYSTEMS //European Journal of Life Safety and
Stability (2660-9630). – Т. 2. – С. 28-30.
136.
Мурадов С. Определение отдыха и отпусков на основании нового трудового кодекса
//Aholi bandligi sohasidagi davlat siyosatining amalga oshirishning dolzarb masalalari. –
2023. – Т. 10. – №. 26. – С. 17-21.
137.
МУРАДОВ С. ИЗУЧЕНИЯ ОХРАНА ТРУДЫ НА ПРОИЗВОДСТВЕ КОРЕИ
//ХӨДӨЛМӨР, НИЙГМИЙН ХАРИЛЦАА СУДЛАЛ. – 2023. – С. 242-247.
31-oktabr, 2024-Yil
142
138.
Husan o‘g‘li M. S., Utkir o‘g‘li Z. U. PRINCIPLES OF PASSING AND
DOCUMENTING INSTRUCTIONS ON SAFETY TECHNIQUES //Educational
Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 11.
139.
Muradov S. ECONOMIC ANALYSIS OF PROFITS IN THE FIELD OF LABOR
PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 1239-1245.
140.
Muradov S. Ishlab chiqarishdagi avariyalarni o ‘rganish va tahlil qilish //Educational
Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 16. – С. 474-477.
141.
Muradov S. H. o ‘g ‘li, & Egamov, DS o ‘g ‘li.(2023). INNOVATIVE SOLUTIONS TO
PROTEC T WORKERS FROM DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN
HAZARDOUS INDUSTRY ENTERPRISES //Educational Research in Universal
Sciences. – Т. 2. – №. 14. – С. 340-342.
142.
Muradov, S. H. "o ‘g ‘li, & Zayniyev, UU o ‘g ‘li.(2023). PRINCIPLES OF PASSING
AND DOCUMENTING INSTRUCTIONS ON SAFETY TECHNIQUES." Educational
Research in Universal Sciences 2.14: 116-119.
143.
Muradov S. PRINCIPLES OF ENSURING THE SAFETY OF USING LIFTING
CRANES IN CONSTRUCTION-ASSEMBLY WORKS //Modern Science and Research.
– 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 933-939.
144.
Muradov
S.
CONSTRUCTION-INSTALLATION
ISHLARIDA
KUTARAMA
KRANLARDAN USE FUNDAMENTAL SECURITY OF SUPPLY //Modern Science
and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 786-792.
145.
Muradov S., Usmonov H. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHNING RIVOJLANISH
TARIXIY BOSQICHLARINI O ‘RGANISH //Interpretation and researches. – 2024.
146.
СИРОЖИДДИН М. НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 167-177.
147.
СИРОЖИДДИН учитель-стажер, М. У. Р. А. Д. О. В. "Каршинский инженерно-
экономический институт кафедра «Охрана труда и техника безопасности»
Республики Узбекистан.(2024). НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ
ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ
КРАНОВ
В
СТРОИТЕЛЬНО-
МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ. Zenodo." НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ
ПРИМЕНЕНИЯ.
