Перспективы обеспечения эффективного исполнения процессуальных обязанностей в судебной практике

  • Департамент уголовного и процессуального права Академии Министерства внутренних дел Республики Узбекистан
CC BY f
49-52
61
4
Поделиться
Кулматов, Ш. (2019). Перспективы обеспечения эффективного исполнения процессуальных обязанностей в судебной практике. Обзор законодательства Узбекистана, (2), 49–52. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/uzbek_law_review/article/view/12626
Ш Кулматов, Департамент уголовного и процессуального права Академии Министерства внутренних дел Республики Узбекистан

Заместитель начальника, подполковник, к.ю.н, доцент.

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В статье раскрываются некоторые мнения, касающиеся соверщенствования уголовно-процессуального кодекса и сегоднейщего состояния исполнения процессуальных обязанностей участников процесса в судебной практике.

Похожие статьи


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА


2019

2

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

49

Ш

.

А

.

Қулматов

,

ЎзР

ИИВ

Академияси

Жиноят

-

процессуал

ҳуқуқи

кафедраси

бошлиғининг

ўринбосари

,

подполковник

,

юридик

фанлар

номзоди

,

доцент

.

СУД

АМАЛИЁТИДА

ПРОЦЕССУАЛ

МАЖБУРИЯТЛАРНИ

САМАРАЛИ

БАЖАРИЛИШИНИ

ТАЪМИНЛАШ

ИСТИҚБОЛЛАРИ

Аннотация

.

Мақолада

суд

амалиётида

процесс

иштирокчилари

томонидан

процессуал

мажбуриятларнинг

бажарилишининг

бугунги

кундаги

ҳолати

ва

жиноят

-

процессуал

кодексни

такомиллаштиришга

оид

айрим

фикр

-

мулоҳозалар

баён

этилган

.

Таянч

(

энг

муҳим

)

сўзлар

:

суд

,

суд

мажлиси

,

тартиб

,

жиноят

процесси

иштирокчилари

,

процессуал

ҳуқуқ

ва

мажбуриятлар

,

жавобгарлик

.

Аннотация

.

В

статье

раскрываются

некоторые

мнения

,

касающиеся

соверщенствования

уголовно

-

процессуального

кодекса

и

сегоднейщего

состояния

исполнения

процессуальных

обязанностей

участников

процесса

в

судебной

практике

.

Ключевые

слова

:

суд

,

заседания

суда

,

проядок

,

участники

уголовного

процесса

,

процессуальное

права

и

обязанностьи

,

ответственность

.


Annotation.

In article the essence both place of the

procedural rights and duties in criminal procedure is
opened, the necessity of perfection of the procedural
rights and duties is stated.

Key words:

The procedural right, procedural duty, par-

ticipants of process, responsibility.

Ўтган

чорак

аср

давомида

суд

хокимиятини

му

-

стақил

ва

алоҳида

тармоғига

айлантириш

мақсади

,

шунингдек

уни

ўтмишдаги

жазолаш

органидан

инсон

ҳуқуқ

ва

эркинликларини

муҳофаза

қилувчи

ҳамда

ишончли

ҳимоя

қилувчи

чинакам

мустақил

институтига

айлантириш

бўйича

самарали

ислоҳотлар

амалга

оширилди

.

Ўзбекистон

Республикаси

Президентининг

2017

йил

21

февралдаги

«

Ўзбекистон

Республикаси

суд

тизими

тузилмасини

тубдан

такомиллаштириш

ва

фа

-

олияти

самарадорлигини

ошириш

чора

-

тадбирлари

тўғрисида

»

ги

фармонида

суд

ҳокимиятининг

чинакам

мустақиллигини

таъминлаш

,

судлар

фаолиятини

са

-

марадорлиги

ва

нуфузини

ошириш

,

судлар

тузилмаси

-

ни

ҳамда

судьялик

лавозимларига

номзодларни

тан

-

лаш

ва

тайинлаш

тизимини

янада

такомиллаштириш

юзасидан

тегишли

чора

-

тадбирларни

амалга

ошириш

белгиланди

.

Ушбу

фармон

асосида

Ўзбекистон

Рес

-

публикасининг

Конституцияси

,

қатор

қонунларга

кири

-

тилган

тегишли

ўзгартиришлар

ва

қўшимчалар

асоси

-

да

2017

йил

1

июндан

Қорақалпоғистон

Республикаси

,

вилоятлар

ва

Тошкент

шаҳар

маъмурий

судлар

,

туман

(

шаҳар

)

маъмурий

судлар

,

Ўзбекистон

Республикаси

Олий

суди

таркибида

маъмурий

ишлар

бўйича

суд

ҳайъати

ташкил

этилди

[1.]..

Маъмурий

судлар

жиноят

ишлари

бўйича

судлар

-

дан

алоҳида

фаолият

юритиши

,

жиноят

ишлари

бўйи

-

ча

судларга

бир

қанча

енгилликларни

яратди

,

жумла

-

дан

,

мазкур

судлардаги

иш

ҳажми

кескин

камайди

,

натижада

жиноят

ишини

тўла

,

ҳар

томонлама

ва

холи

-

сона

кўриш

имконияти

вужудга

келди

,

бу

ўз

навбатида

судьялар

томонидан

чиқариладиган

процессуал

қарорларининг

(

ҳукм

ва

ажрим

)

қонуний

,

асосли

ва

адолатли

қабул

қилинишини

кафолатлайди

.

Судьялар

томонидан

чиқариладиган

процессуал

қарорлар

ўз

вақтида

қонуний

,

асосли

ва

адолатли

қабул

қилиниши

учун

суд

босқичида

тарафлар

ва

бошқа

шахсларнинг

суд

муҳокамасида

иштирок

этиши

ҳамда

суд

мажлиси

вақтида

тартибга

риоя

этишига

ҳам

боғлиқдир

.

Агарда

тарафлардан

бири

суд

мухокамасига

кел

-

маса

ЖПКнинг

410, 411, 412, 413-

моддаларига

муво

-

фиқ

суд

мажлисида

раислик

қилувчи

суд

мухокамасига

келмаган

иштирокчисиз

кўриб

чиқиш

ёки

кейинга

қол

-

дирилиш

масаласи

ҳал

этилади

,

суд

муҳокамаси

кей

-

инга

қолдирилган

тақдирда

эса

,

муҳокамага

келган

бошқа

иштирокчиларнинг

норозилигига

сабаб

бўлади

(

вақти

беҳудага

ўтканлиги

,

йўлга

ҳаражат

қилиб

кел

-

ганлиги

ва

ҳ

.

к

.).

Жиноят

процесси

иштирокчиларининг

суд

мажлиси

вақтида

тартибга

риоя

этмаслиги

муҳокамани

бир

ма

-

ромда

тартиб

билан

кечишига

тўсқинлик

қилиши

мум

-

кин

,

иш

бўйича

хақиқатни

аниқлашга

бироз

бўлсада

қийинчиликлар

туғдиради

,

қолаверса

,

муҳокамада

қат

-

нашувчиларнинг

руҳий

холатига

ҳам

салбий

таъсирини

кўрсатади

.

Суд

мажлисининг

тартиби

Ўзбекистон

Республика

-

си

Жиноят

-

процессуал

кодексининг

«

Суд

мажлисининг

тартиби

»

деб

номланувчи

424-

моддасида

яъни

«

Судь

-

ялар

кириб

келаётганда

суд

мажлиси

залида

ҳозир

бўлганларнинг

ҳаммаси

ўринларидан

турадилар

.

Суд

процессининг

барча

иштирокчилари

судга

тик

турган

ҳолда

мурожаат

қиладилар

,

кўрсатувлар

берадилар

ва

баёнотлар

қиладилар

.

Ушбу

қоидадан

фақат

раислик

қилувчининг

рухсати

билангина

четга

чиқилиши

мум

-

кин

.

Суд

процессининг

барча

иштирокчилари

,

шунинг

-

дек

суд

залида

ҳозир

бўлган

барча

шахслар

раислик

қилувчининг

суд

мажлисида

белгиланган

тартибга

риоя

қилиш

тўғрисидаги

фармойишларини

сўзсиз

ба

-

жаришлари

лозим

»

деб

белгиланган

.

Бу

билан

қонун

-

шунос

тарафларга

(

процесс

иштирокчиларига

)

ва

бошқа

шахсларга

(

судланувчининг

яқин

қариндошлари

,

танишлари

)

суд

мажлиси

давомида

белгиланган

тар

-

тибга

қатъий

риоя

этиш

мажбуриятини

юклайди

.

Қолаверса

,

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

-

процессуал

кодексининг

«

Жиноят

процесси

иштирок

-

чилари

»

деб

номланувчи

иккинчи

бўлим

ва

бобларида

процесс

иштирокчиларида

суд

мажлиси

вақтида

тар

-

тибга

риоя

этиши

шартлиги

тўғрисидаги

мажбурият

мавжуд

,

ЖПКнинг

408-

моддасида

суд

мажлисига

ра

-

ислик

қилувчи

суд

мажлиси

залида

тартибга

риоя

қилинишини

таъминлаши

,

унинг

фармойишилари

та

-

рафлар

ва

барча

ҳозир

бўлганлар

учун

мажбурийлиги

белгиланишидан

ҳам

айни

мажбурият

белгиланганини

пайқаш

қийин

эмас

.

Суд

амалиётида

тарафлардан

судланувчи

,

ҳимоя

-

чи

,

жабрланувчи

,

фуқаровий

даъвогар

,

фуқаровий

жа

-

вобгар

ва

гувоҳларнинг

суд

мажлисига

узрсиз

сабаб

-

ларга

кўра

келмаслик

ёки

суд

мажлиси

ўтказилаётган

вақтда

тартибни

бузиш

ёки

судга

хурматсизлик

қилиш

каби

процессуал

мажбуриятлар

бажарилмаслиги

куза

-

тилади

.

Масалан

:

суд

мажлислар

залида

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

кодексининг

168-

модда

2-

қисм

,

«

б

»

банди

билан

айбланаётган

судланувчи

А

.

унга

маълум

бўлган

иш

ҳолатлар

юзасидан

гапириб

бериши

жараёнида

жабрланувчи

С

.

судланувчи

А

.

ни

ёлғон

гапираётганлигига

чидайолмай

,

судга

раислик

қилувчининг

икки

маротаба

тартибга

чақириш

тўғриси

-

да

огоҳлантиришига

қарамасдан

суд

мажлиси

тартиби

-


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2019

2

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

50

га

риоя

этмай

,

судланувчига

баланд

овозда

ўз

эътиро

-

зларини

тўхтовсиз

тарзда

билдирган

ва

суд

мажлисига

раислик

қилувчининг

учинчи

маротаба

огоҳланти

-

ришдан

сўнгина

тартибга

риоя

қила

бошлаган

[2.].

Бошқа

мисол

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

ко

-

дексининг

266-

модда

2-

қисм

билан

айбланаётган

,

эҳтиёт

чораси

сифатида

муносиб

ҳулқ

атворда

бўлиш

тўғрисида

тилхат

қўлланилган

судланувчи

Б

.

нинг

адво

-

кати

қасддан

суд

мажлисига

икки

маротаба

келмаган

-

лиги

туфайли

суд

мажлисини

ўтказиш

кейинга

қолди

-

ришга

сабаб

бўлганлиги

туфайли

вилоят

Адвокатлар

Палатасига

адвокатга

нисбатан

хусусий

ажрим

кири

-

тилган

,

судланувчи

эса

вафот

этган

жабрланувчининг

яқин

қариндошларидан

инсонийлик

фазилатларини

умуман

намоён

этмаганлиги

(

умуман

хабар

олмаган

,

дафн

маросимига

ҳам

моддий

томонидан

ёрдам

бермаган

,

сўрамаган

ҳам

),

судланувчи

ўзини

суд

маж

-

лисига

тайёргарлик

кўриш

босқичида

суд

тартибини

менсимасдан

яъни

судланувчи

одоб

аҳлоқ

нормалари

-

га

зид

равишда

саволларга

кинояли

жавоб

бериб

,

жи

-

ноят

содир

этмаган

шахс

каби

иштирокчиларга

бепи

-

санд

қараб

қўпол

муомалада

бўлгани

боис

унга

нисба

-

тан

терговда

қўлланилган

муносиб

ҳулқ

атворда

бўлиш

тўғрисида

тилхат

тарздаги

эҳтиёт

чорасини

оғирроқ

эҳтиёт

чораси

яъни

қамоққа

олиш

эҳтиёт

чо

-

расига

ўзгартирган

[2.].

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

-

процессуал

ко

-

дексининг

«

Суд

мажлисида

тартибни

бузганлик

учун

жавобгарлик

»

деб

номланувчи

272-

моддасида

суд

мажлисида

қатнашаётган

нафақат

тарафлар

,

шу

би

-

лан

бирга

суд

мажлисида

ҳозир

бўлган

ҳар

қандай

процесс

иштирокчиси

ёки

бошқа

шахслар

яъни

судла

-

нувчининг

яқин

қариндошлари

ва

бошқалар

тартибни

бузган

тақдирда

,

раислик

қилувчининг

фармойишлари

-

га

бўйсунмаса

ёки

судни

беҳурмат

қилса

,

дастлаб

суд

мажлиси

раиси

уларни

оғзаки

огоҳлантириши

,

агар

огоҳлантириш

таъсир

қилмаса

,

процесс

иштирокчи

c

и

суднинг

ажримига

мувофиқ

,

бошқа

иштирокчилар

суд

-

нинг

фармойишига

мувофиқ

суд

залидан

чиқариб

юборилиши

ёҳуд

маъмурий

жавобгарликка

тортилиши

белгиланган

.

Суднинг

ажрими

айбловчи

ёки

ҳимоячига

тааллуқли

бўлса

(

прокурор

ёки

адвокат

),

ишни

эшитиш

кейинга

қолдирилиши

,

залдан

чиқариб

юборилган

айбловчи

ёки

ҳимоячининг

ғайриқонуний

хулқ

-

атвори

тўғрисида

суд

хусусий

ажрим

чиқариб

,

уни

тегишлили

-

гига

қараб

,

юқори

турувчи

прокурорга

ёки

Ўзбекистон

Республикаси

Адвокатлар

палатасининг

ҳудудий

бошқармаси

ҳузуридаги

малака

комиссиясига

юбори

-

лади

.

Суд

залидан

судланувчи

чиқариб

юборилган

бўлса

,

ҳукм

унинг

иштирокида

эълон

қилиниши

ёки

эълон

қилингандан

кейин

унга

дарҳол

маълум

қилиниб

,

тилхат

олиниши

лозим

.

Суд

мажлиси

залидан

чиқариб

юборилган

шахс

(

судланувчи

,

айбловчи

ва

ҳимоячи

бундан

мустасно

)

раислик

қилувчи

томонидан

унинг

жойнинг

ўзида

чиқарган

ажримига

асосан

маъмурий

жавобгарликка

тортилиши

мумкин

.

Ажрим

суд

мажлисининг

баённомасига

қайд

этилиши

белги

-

ланган

,

мазкур

нормада

суд

мажлисида

тартибни

буз

-

ган

тарафлар

ёки

бошқа

иштирокчиларга

МЖтКнинг

қайси

моддасига

асосан

жавогарликка

тортилиши

бел

-

гиланмаган

.

Ўзбекистон

Республикаси

Маъмурий

жавбогарлик

тўғрисидаги

кодекснинг

14-

боби

Одил

судловга

тажо

-

вуз

қилувчи

ҳуқуқбузарликлар

учун

маъмурий

жавоб

-

гарлик

деб

номланувчи

180-

моддасида

«

Судга

хур

-

матсизлик

қилиш

»

деб

номланади

.

Унга

кўра

гувоҳ

,

жабрланувчи

,

даъвогар

,

жавобгар

,

ишда

қатнашувчи

бошқа

шахсларнинг

судга

келишдан

қасддан

бўйин

товлашида

ёки

мазкур

шахсларнинг

ва

бошқа

фуқаро

-

ларнинг

раислик

қилувчи

фармойишига

бўйсинмасли

-

гида

ёҳуд

суд

мажлиси

пайтида

тартибни

бузишда

ўз

ифодасини

топган

судга

хурматсизлик

учун

энг

кам

иш

ҳақининг

1

бараваридан

3

бараваригача

миқдорда

жа

-

рима

солишга

сабаб

бўлиши

назарда

тутилган

.

Бундан

ташқари

Ўзбекистон

Республикаси

Маъму

-

рий

жавбогарлик

тўғрисидаги

кодекснинг

181-

моддаси

Суднинг

хусусий

ажрими

(

қарори

)

бўйича

чоралар

кўрмаслик

деб

номланиб

,

унда

«

мансабдор

шахс

то

-

монидан

суд

чиқарган

хусусий

ажримни

(

қарорни

)

кўриб

чиқмаслик

ёҳуд

ажримда

(

қарорда

)

кўрсатилган

қонунни

бузиш

ҳолларини

бартараф

этиш

чораларини

кўрмаслик

,

худди

шунингдек

хусусий

ажримга

(

қарорга

)

ўз

вақтида

жавоб

бермаслиги

»

энг

кам

иш

ҳақининг

3

бараваридан

5

бараваригача

миқдорда

жарима

со

-

лишга

сабаб

бўлиши

белгиланган

.

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

-

процессуал

ко

-

дексининг

272-

моддасида

Ўзбекистон

Республикаси

Маъмурий

жавбогарлик

тўғрисидаги

кодекснинг

180,181-

моддаларига

мувофиқ

жавобгарликка

торти

-

лишини

аниқ

кўрсатилиши

мақсадга

мувофиқ

деб

ҳисоблаймиз

.

Шу

боисдан

ЖПКнинг

272-

моддаси

би

-

ринчи

қисмидаги

«…

маъмурий

жавобгарликка

торти

-

лиши

ҳам

мумкинлиги

хусусида

огоҳлантирилади

»

жумлаларини

«

МЖтКнинг

180,

181-

моддаларига

мувофиқ

маъмурий

жавобгарликка

тортилиши

билан

ҳам

огоҳлантирилади

»

деган

жумлалар

билан

ўзгарти

-

рилиши

керак

.

Шунингдек

фикримизча

,

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

-

процессуал

кодексининг

272-

моддасида

суд

мажлисида

тартибни

бузган

процесс

иштирокчиси

ёки

бошқа

шахслар

тартиббузарлик

учун

маъмурий

жавоб

-

гарлик

билан

огоҳлантирилиш

жараёнида

тартиббузар

сифатида

,

тартиббузарга

огоҳлантириш

таъсир

қилма

-

гандан

сўнг

тартиббузар

ҳуқуқбузар

сифатида

эътироф

этилишини

кўрсатиб

ўтиш

керак

(

МЖтКнинг

180, 181-

моддаларида

назарда

тутилган

маъмурий

ҳуқуқбузар

-

лик

вужудга

келганлиги

боис

(

судланувчи

,

айбловчи

ва

ҳимоячи

бундан

мустасно

)).

Юқоридагилардан

келиб

чиқиб

,

Ўзбекистон

Рес

-

публикаси

Жиноят

-

процессуал

кодексининг

272-

моддасини

Суд

мажлисида

тартибни

бузган

процесс

иштирокчиси

ёки

бошқа

шахсларнинг

жавобгарлиги

деб

номлаш

ва

4-

қисмининг

биринчи

хатбошидаги

«…..

чиқариб

юборилган

шахс

»

жумласини

«….

чиқариб

юборилган

ҳуқуқбузар

»

деган

сўзлар

билан

алмашти

-

риш

зарур

.

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

-

процессуал

ко

-

дексининг

473-

моддасида

суд

мажлиси

залида

ҳозир

бўлганларнинг

ҳаммаси

,

шу

жумладан

суд

таркиби

ҳам

ҳукмни

тик

туриб

эшитиши

белгиланган

бўлсада

,

лекин

суд

залидан

судланувчи

чиқариб

юборилган

бўлса

,

ҳукм

унинг

иштирокида

эълон

қилиниши

ёки

эълон

қилингандан

кейин

унга

дарҳол

маълум

қилиниб

,

тил

-

хат

олиниши

ҳақида

сўз

юритилмаган

.

Шунинг

учун

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

-

процессуал

кодек

-

сининг

272-

моддасидаги

қоидани

473-

модда

1-

қисмининг

2-

бандига

«

Агарда

судланувчи

суд

залидан

чиқариб

юборилган

бўлса

,

ҳукм

унинг

иштирокида

ҳук

-

мнинг

қарор

қисми

эълон

қилинади

ёки

эълон

қилин

-

гандан

кейин

унга

дарҳол

маълум

қилиниб

,

уч

сутка

-

дан

кечиктирилмай

,

ҳажми

катта

бўлган

тақдирда

эса

ўн

суткадан

кечиктирмай

унинг

нусхаси

маҳкумга

тил

-

хат

орқали

топширилади

»

деб

тўлдириш

мақсадга

мувофиқдир

.


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА


2019

2

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

51

Ушбу

бобда

судда

иштирок

этаётган

тарафларнинг

ёки

бошқа

иштирокчилар

томонидан

процессуал

маж

-

буриятларни

бажармаганлик

учун

жавобгарликка

тор

-

тиш

тартиби

ҳам

бошқача

,

масалан

:

жиноий

жавобгар

-

ликка

тортиш

масаласи

Ўзбекистон

Республикаси

Жи

-

ноят

-

процессуал

кодексининг

«

Суд

мажлисида

про

-

цессуал

мажбуриятларни

бузганлик

учун

жавобгарлик

-

ни

юклашга

қаратилган

суд

ҳаракатлари

»

деб

номла

-

нувчи

273-

моддасида

агар

процесс

иштирокчисининг

одил

судловга

қарши

жиноят

содир

этганлик

учун

жи

-

ноий

жавобгарликка

тортилишига

асослар

суд

муҳока

-

масида

ёки

иш

апелляция

,

кассация

ёҳуд

назорат

тар

-

тибида

кўриб

чиқилаётганда

аниқланган

бўлса

,

унда

суд

жиноят

ишини

қўзғатиш

тўғрисидаги

масалани

ҳал

қилиш

учун

тегишли

материалларни

илова

қилган

ҳол

-

да

бу

ҳақда

прокурорга

хабар

бериши

белгиланган

.

Маъмурий

ёки

пул

ундирув

билан

боғлиқ

масалани

ҳал

этиш

тартиби

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

-

процессуал

кодексининг

«

Пул

ундириш

ва

жарима

со

-

лиш

тўғрисидаги

масалани

суд

томонидан

ҳал

қилиш

тартиби

»

деб

номланувчи

274-

моддасида

суд

мажли

-

сига

тартибни

бузган

шахсга

жарима

солиш

жиноят

ишини

кўриш

қайси

судга

тааллуқли

бўлса

,

шу

суд

то

-

монидан

амалга

оширилиши

,

процессуал

мажбурият

-

ларни

ёки

тартибни

бузишга

бевосита

суд

мажлисида

йўл

қўйилган

бўлса

,

жарима

солиш

ҳақидаги

ажрим

ишни

кўраётган

суд

томонидан

шу

мажлиснинг

ўзида

чиқарилиши

,

суд

мажлисида

суриштирувчи

,

терговчи

ёки

прокурор

томонидан

тартиббузарлик

тўғрисида

тузилган

баённома

ва

унга

илова

қилинган

материал

-

лар

ёҳуд

суд

мажлиси

баённомасидан

олинган

теги

-

шли

кўчирма

ўқиб

эшиттирилиши

,

шундан

сўнг

жавоб

-

гарликка

тортилаётган

шахснинг

изоҳлари

,

суд

мажли

-

сида

прокурор

қатнашаётган

бўлса

,

унинг

фикри

эши

-

тилиши

ва

ажрим

чиқарилиши

,

ёҳуд

суд

мажлиси

за

-

лида

тартибни

бузган

шахсга

жарима

солиш

тўғриси

-

даги

ажримни

чиқарган

суд

бу

ажримнинг

ижросини

уч

ойгача

муддатга

кечиктиришга

ёки

ижронинг

бўлиб

-

бўлиб

бажарилишига

рухсат

беришга

ҳақли

эканлиги

белгиланган

.

Ушбу

қоида

нафақат

суд

мажлисида

про

-

цесс

иштирокчилари

томонидан

процессуал

мажбури

-

ятларни

бажармаганлик

учун

жавобгарлик

масаласи

ҳал

этилиши

,

балки

суриштирув

ёки

дастлабки

тергов

босқичида

ҳам

процессуал

мажбуриятларни

бажарма

-

ганлик

учун

жавобгарликка

тортиш

масаласи

суд

маж

-

лисида

жиноят

иши

билан

бирга

кўриб

чиқилиши

ижо

-

бий

ҳолатдир

.

Мисол

учун

,

айбланувчи

томонидан

га

-

ров

тўғрисида

эҳтиёт

чораси

билан

боғлиқ

мажбурият

бузилиши

натижасида

айбланувчига

нисбатан

оғир

эҳтиёт

чораси

(

уй

қамоғи

ёки

қамоқ

)

қўлланилганда

гаров

нарсаси

суднинг

ажрими

билан

давлат

фойдаси

-

га

ўтказилади

.

Лекин

ушбу

моддага

таржимон

,

мута

-

хассис

ва

кафилга

пул

ундириш

масаласини

кири

-

тилганлиги

бироз

мантиқсиздир

.

Чунки

пул

ўндириш

масаласи

бевосита

процессуал

чиқимлар

билан

боғлиқдир

.

Процессуал

чиқимлар

эса

ЖПКнинг

«

Про

-

цессуал

муддатлар

ва

чиқимлар

»

деб

номланувчи

39

бобида

белгиланган

қоидалар

билан

тартибга

солин

-

ган

.

Шу

боис

ЖПКнинг

274-

моддасини

«

Жарима

солиш

тўғрисидаги

масалани

суд

томонидан

ҳал

қилиш

тар

-

тиби

»

деб

номлаш

ва

ушбу

модда

матнлардаги

«

тар

-

жимон

,

мутахассис

ва

кафилга

пул

ундириш

»

жумла

-

ларини

чиқариб

ташлаш

мақсадга

мувофиқдир

.

Процесс

иштирокчиларини

яъни

судда

тараф

ҳисо

-

бланган

судланувчи

,

жабрланувчи

ва

гувоҳнинг

узрсиз

сабабларга

кўра

суд

мажлисига

келиш

мажбуриятини

бажармаслиги

,

Ўзбекистон

Республикаси

Жиноят

-

процессуал

кодексининг

262-

моддага

мувофиқ

мажбу

-

рий

келтириш

учун

асос

бўлади

.

Россия

Федерацияси

Жиноят

-

процессуал

кодекси

-

нинг

«

Пул

жаримаси

»

деб

номланувчи

117-

моддасида

суд

томонидан

процессуал

мажбуриятларни

бажарма

-

ган

процесс

иштирокчиларига

нисбатан

икки

юз

эллик

рубль

миқдорда

жарима

солиниши

, «

Пул

жаримасини

ундириш

ва

гаровни

давлат

фойдасига

ўтказиш

тарти

-

би

»

деб

номланувчи

118-

моддасида

эса

агарда

про

-

цессуал

мажбуриятлар

судгача

бўлган

босқичда

бажа

-

рилмаган

бўлса

,

бу

ҳақда

суриштирувчи

,

терговчи

ва

прокурор

баённома

тузиб

, 5

кун

ичида

ҳудудий

судга

юбориши

,

суд

процессуал

мажбуриятларни

бажарма

-

ган

процесс

иштирокчисини

суд

мажлисига

чақириб

масала

юзасидан

қарор

қабул

қилади

.

Аммо

,

тартибу

-

зарнинг

келмаганлиги

баённомани

кўриб

чиқишга

мо

-

нелик

қилмаслиги

,

суд

баённомани

кўриб

чиқиш

натижасида

жарима

ундириш

ёки

ундирмаслик

бўйича

қарор

чиқариши

белгиланган

.

Шу

боис

ЖПКнинг

274-

моддасининг

3-

қисмига

«...

унинг

фикри

эшитилади

ва

»

деган

сўзлардан

кейин

«

суд

мажлиси

раиси

процесс

иштирокчиси

ёки

бошқа

шахсга

жарима

солиш

ёки

солмаслик

тўғрисида

ажрим

чиқаради

.

Жарима

энг

кам

иш

ҳақининг

бир

бараваридан

уч

бараваригача

миқдорда

белгиланади

»

деб

тўлдириш

мақсадга

мувофиқдир

.

Мазкур

масаланинг

иккинчи

томони

бугунги

кунда

судялар

томонидан

чиқарилаётган

процессуал

қарор

-

ларнинг

қонуний

,

асосли

ва

адолатлилик

масаласига

бағишланади

.

Ўзбекистон

Республикаси

Президенти

Ш

.

М

.

Мир

-

зиёев

«

Суд

органлари

тизимида

одил

судловни

таъминлаш

борасидаги

ишларнинг

аҳволи

,

муаммола

-

ри

ва

истиқболдаги

вазифалар

»

га

бағишланган

ви

-

деоселектор

йиғилишида

суд

идоралари

фаолиятини

қайта

кўриб

чиқиш

энг

асосий

устувор

вазифалардан

бири

эканлигини

,

кейинги

пайтда

мамлакатимиз

фуқаролари

томонидан

Ўзбекистон

Республикаси

Пре

-

зидентининг

Халқ

қабулхоналари

ва

виртуал

қабулхо

-

насига

бўлаётган

мурожаатларнинг

катта

қисми

айнан

суд

идоралари

ва

судьялар

фаолияти

билан

боғлиқ

экани

бу

йўналишда

кўплаб

муаммолар

мавжудлигини

таъкидлаб

ўтди

[3.].

2017

йилнинг

6

ойи

давомида

судьяларнинг

7

нафари

пора

олганлиги

туфайли

жиноий

жавобгарлик

-

ка

, 117

нафари

интизомий

жавобгарликка

тортилган

.

2016

йил

давомида

34%

судьяга

нисбатан

нотўғри

процессуал

қарор

қабул

қилганлиги

учун

юқори

судлар

томонидан

хусусий

ажрим

чиқарилган

бўлса

, 2017

йилнинг

5

ойда

эса

44%

яъни

ҳали

йил

якун

бўлмасдан

туриб

нотўғри

процессуал

қарор

қабул

қилганлиги

учун

юқори

судлар

томонидан

чиқарилган

хусусий

ажрим

-

лар

10%

га

ошганлигини

кузатиш

мумкин

. 2016

йил

да

-

вомида

3700

та

суд

хукмлари

юқори

инстанция

судла

-

ри

томонидан

қайта

кўриб

чиқилиб

бекор

бўлган

,

шундан

1362

та

жиноят

ишларида

судланувчиларга

нисбатан

тайинланган

жазо

миқдори

камайтирилган

,

масалан

: 2017

йилнинг

5

ойи

давомида

судланувчини

оқлаш

учун

асослар

етарли

бўлган

тақдирда

ҳам

оқлов

хукми

чиқарилмаган

(

Ширин

шаҳар

жиноят

ишлари

бўйича

судьяси

томонидан

)

ёки

жарима

жазоси

Жино

-

ят

кодексида

энг

кам

иш

ҳақининг

20

бараваридан

600

бараваригача

белгиланган

бўлсада

,

жаримани

700

баравар

миқдорда

белгилаган

(

Яккасарой

тумани

жи

-

ноят

ишлари

бўйича

судьяси

), 3

маротаба

муқаддам

судланган

судланувчига

нисбатан

озодликдан

маҳрум

қилиш

жазоси

тайинланиши

зарур

бўлган

бўлсада

,


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2019

2

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

52

лекин

унга

озодликдан

маҳрум

қилиш

билан

боғлиқ

бўлмаган

жазо

тайинланган

ва

ҳ

.

қ

[3.].

Ўзбекистон

Республикаси

Президенти

Ш

.

М

.

Мир

-

зиёев

суд

идораларининг

фаолияти

,

ундаги

муаммо

-

лари

ва

камчиликларига

тўхталар

эканлар

,

куюниб

«

Адолат

ва

маънавият

ўзаро

чамбарчас

боғлиқ

тушун

-

чалар

,

маънавият

бўлмаган

жойда

ҳеч

қачон

адолат

бўлмайди

,

шунинг

учун

ҳам

судьялар

,

юрист

кадрлар

-

ни

тайёрлаш

ва

судьялик

лавозимига

тайинлашда

бу

масалага

алоҳида

эътибор

қаратиш

лозим

,

айнан

маънавий

фазилатларнинг

етишмаслиги

туфайли

ай

-

рим

судьялар

ўртасида

қонунга

зид

ҳаракатлар

содир

этиш

,

нопоклик

,

таъмагирлик

,

одамларнинг

дарду

та

-

швишиларига

лоқайд

қараш

,

адолат

мезонларига

хи

-

лоф

равишда

қарорлар

қабул

қилиш

ҳолатлари

учрай

-

ди

»

деб

таъкидладилар

.

Шу

боис

Ўзбекистон

Республикаси

Президенти

Ш

.

М

.

Мирзиёев

таъбири

билан

айтганда

судьялар

томо

-

нидан

чиқариладиган

процессуал

қарорлар

қонуний

,

асосли

ва

адолатли

бўлиши

учун

энг

аввало

адолатли

ва

кучли

судьялар

корпусини

яратиш

,

судьяларнинг

онгида

фақат

адолат

,

дилида

поклик

,

тилида

ҳақиқат

устувор

бўлиши

керак

,

судья

бу

адолат

посбони

бўл

-

моғи

керак

.

Шундагина

халқ

суд

идораларидан

рози

бўлади

ва

инсон

манфаатлари

таъминланади

.

Адабиётлар

рўйхати

:

1.

Ўзбекистон

Республикаси

«

Судлар

тўғрисида

»

ги

қонун

. 2000

йил

14

декабрь

.

2.

Ўзбекистон

Республикаси

Президентининг

2017

йил

21

февралдаги

«

Ўзбекистон

Республикаси

суд

тизими

тузилмасини

тубдан

такомиллаштириш

ва

фаолияти

самарадорлигини

ошириш

чора

-

тадбирлари

тўғрисида

»

ги

фармони

.

3.

Ўзбекистон

Республикаси

Президенти

Ш

.

М

.

Мирзиёевнинг

2017

йил

13

июнь

куни

А

.

Навойи

номли

Симпозимлар

саройи

маърифат

марказида

«

Суд

органлари

тизимида

одил

судловни

таъминлаш

борасидаги

ишларнинг

аҳволи

,

муаммолари

ва

истиқболдаги

вазифалар

»

га

бағишланган

видеоселектор

йиғилишида

сўзлаган

нутқи

.

4.

Жиззах

шаҳар

жиноят

ишлари

бўйича

судида

суд

мажлиси

жараёнида

кўрилган

жиноят

ишларининг

муҳокамаси

. 2017

йил

24

апрель

.

Жиззах

шаҳри

.

А

.

К

.

Расулев

,

и

.

о

.

доцента

кафедры

«

Профилактика

правонаруше

-

ний

»

Академии

МВД

Республики

Узбекистан

,

д

.

ю

.

н

.

ВЛИЯНИЕ

СЕТИ

ИНТЕРНЕТ

НА

ФОРМИРОВАНИЕ

ЛИЧНОСТИ

МОЛОДЫХ

ХАКЕРОВ

Аннотация

:

Мақолада

статистик

маълумотлар

асосида

Интернет

тармоғининг

хакер

шахсини

шаклланишига

таъсири

таҳлил

қилинган

,

тегишли

хулосалар

қилинган

ва

таклифлар

ишлаб

чиқилган

.

Калит

сўзлар

:

хакер

,

Интернет

,

жиноятчи

шахси

,

болалар

,

ёш

.

Аннотация

:

В

статье

были

на

основании

статистических

данных

было

проанализировано

влияние

сети

Интернет

на

формирование

личности

хакера

,

были

сделаны

соответствующие

выводы

и

разработаны

предложения

.

Ключевые

слова

:

хакер

,

Интернет

,

личность

пре

-

ступника

,

дети

,

возраст

.

Annotation

: Article analysed influence of the Internet

on formation of the identity of the hacker on the basis of
statistical data, drawn the corresponding conclusions and
developed offers.

Key words

: hacker, Internet, identity of the criminal,

children, age.

В

юридической

литературе

вопрос

личности

пре

-

ступника

,

совершившего

преступления

в

сфере

ин

-

формационных

технологий

и

безопасности

,

иначе

го

-

воря

,

киберпреступника

,

рассматривается

,

в

основном

,

через

призму

обособленной

группы

лиц

,

именуемых

«

хакерами

».

Традиционно

хакеры

рассматриваются

как

группа

профессионалов

высокого

класса

,

которые

используют

свои

интеллектуальные

способности

для

разработки

способов

и

методов

осуществления

проти

-

воправных

посягательств

на

информационно

-

коммуникационные

ресурсы

и

сети

.

Преимущественно

эти

взломы

наносят

ущерб

системе

защиты

и

безопас

-

ности

информационных

технологий

.

Поэтому

часто

хакеров

называют

компьютерными

хулиганами

.

Тен

-

денция

развития

компьютерной

преступности

показы

-

вает

,

что

сеть

Интернет

является

потенциальной

сре

-

дой

для

формирования

личности

юных

хакеров

.

По

статистике

в

2018

году

больше

чем

у

3,580

мил

-

лиардов

человек

во

всем

мире

есть

доступ

к

Интерне

-

ту

,

то

есть

средний

глобальный

уровень

проникнове

-

ния

составляет

47,1

процентов

.

По

состоянию

на

но

-

ябрь

месяц

2018

года

количество

пользователей

со

-

циальных

сетей

составил

2,46

миллиардов

человек

,

то

есть

68,71 %

от

всех

пользователей

сети

Интернет

в

мире

[12].

Большинство

пользователей

приходится

на

разви

-

вающиеся

страны

в

них

насчитывается

2,5

миллиар

-

да

пользователей

,

а

в

развитых

странах

– 1

миллиард

.

В

процентном

отношении

наибольшее

проникновение

интернета

остается

в

развитых

странах

– 81%,

по

сравнению

с

40%

в

развивающихся

странах

и

15%

в

наименее

развитых

странах

.

В

Европе

76%

населения

имеют

возможность

выходить

в

онлайн

.

На

втором

месте

находятся

страны

СНГ

– 67,7%,

на

третьем

-

государства

Северной

и

Южной

Америки

с

показате

-

лем

в

65,9%.

Самый

низкий

показатель

в

Африке

всего

21,8% [5].

Библиографические ссылки

Узбекистон Республикаси «Судлар тугрисида» ги конун. 2000 йил 14 декабрь.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 21 февралдаги «Узбекистон Республикаси суд тизими тузилмасини тубдан такомиллаштириш ва фаолияти самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тугрисида»ги фармони.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёевнинг2017 йил 13 июнь куни А.Навойи номли Симпозимлар саройи маърифат марказида «Суд органлари тизимида одил судловни таъминлаш борасидаги ишларнинг ахволи, муаммолари ва исти^болдаги вазифалар»га багишланган видеоселектор йигилишида сузлаган нутци.

Жиззах шахар жиноят ишлари буйича судида суд мажлиси жараёнида курилган жиноят ишларининг мухокамаси. 2017 йил 24 апрель. Жиззах шахри.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов