ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
50
10.
Гражданский
процессуальный
кодекс
Республики
Беларусь
. http: // pravo kulichki.
11.
Гражданский
процессуальный
кодекс
Респуб
-
лики
Казахстан
.
12.
Ўзбекистон
Республикасининг
Оила
кодекси
.
Адлия
вазирлиги
.
Расмий
нашр
.
−
Тошкент
:
Адолат
,
2016.
13.
У
.
Ҳусаинова
.
Алимент
ундириш
масаласи
:
оила
тўғрисидаги
қонун
ҳужжатлари
такомили
ва
хорижий
тажриба
// http: // huquqburch.uz
.
14.
Гражданский
кодекс
Германии
.
https://olesan2011.wordpress.com/tag.
15.
А
.
Завацкий
.
Размер
и
начисление
алиментов
// http://www.ra-sawatzki.de/ru
16. http://rus.delfi.lv/news/daily/latvia/alimenty-2015.
17.
Ҳусаинова
У
.
Алимент
ундириш
масаласи
:
ои
-
ла
тўғрисидаги
қонун
ҳужжатлари
такомили
ва
хори
-
жий
тажриба
. // http://huquqburch.uz
А
.
Д
.
Ахмедов
,
ТДЮУ
мустақил
тадқиқотчиси
,
юридик
фанлар
номзоди
ЎЗБЕКИСТОН
РЕСПУБЛИКАСИДА
ИННОВАЦИОН
ФАОЛИЯТНИ
ҲУҚУҚИЙ
ТАРТИБГА
СОЛИШНИ
ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ
ИСТИҚБОЛЛАРИ
Аннотация
:
мазкур
мақолада
Ўзбекистон
Республикасида
инновацион
фаолиятни
ҳуқуқий
тартибга
солишни
такомиллаштиришнинг
айрим
йўналишлари
кўриб
чиқилган
ва
таҳлил
қилинган
.
Хусусан
,
муаллиф
томонидан
инновация
фаолиятининг
моддий
-
техник
базасини
яхшилаш
,
инновация
фаолияти
субъектлари
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
,
интеллектуал
мулк
объектлари
муҳофазасини
оптималлаштириш
,
инновация
фаолияти
шартномавий
-
ҳуқуқий
асосларини
халқаро
стандартларга
мослаштириш
каби
долзарб
ҳуқуқий
тартибга
солиниши
керак
бўлган
йўналишлар
ажратиб
кўрсатилган
.
Калит
сўзлар
:
инновация
,
инновация
фаолияти
,
патент
,
технопарк
,
эркин
иқтисодий
зона
,
илмий
-
тадқиқот
,
синов
-
конструктор
ва
технологик
ишлар
.
Аннотация
:
в
настоящей
статье
рассмотрены
и
проанализированы
некоторые
направления
дальней
-
шего
совершенствования
правового
регулирования
инновационной
деятельности
в
Республике
Узбеки
-
стан
.
В
частности
,
автором
отмечены
такие
перспек
-
тивные
сферы
правового
регулирования
,
как
улучше
-
ние
материально
-
технического
обеспечения
иннова
-
ционной
деятельности
,
правовая
защита
субъектов
инновационной
деятельности
,
оптимизация
правовой
охраны
объектов
интеллектуальной
собственности
,
приведение
договорно
-
правовых
основ
инновационной
деятельности
в
соответствие
с
международными
стандартами
.
Ключевые
слова
:
инновация
,
инновационная
дея
-
тельность
,
патент
,
технопарк
,
свободная
экономическая
зона
,
научно
-
исследовательские
,
опыт
-
но
-
конструкторские
и
технологические
работы
Annotation:
In this article several directions of further
improvement of innovative activity legal regulation in Uz-
bekistan are analyzed. Particularly, the author has
stressed out such perspective spheres of legal regulation
as improving material and technical supply of innovative
activities; capacity building of innovative business entities,
their legal protection; optimization of legal protection of
intellectual property results; harmonization of contractual
and legal bases of innovation activity with international
standards.
Key words:
innovation, innovative activity, patent,
technological park, free economic zone, research and
development works.
Дунёда
сўнгги
пайтда
илмий
-
техникавий
тараққиётнинг
асосини
ташкил
қилувчи
нанотехнологиялар
,
биотехнологиялар
,
ген
инженерияси
,
«
сунъий
интеллект
»
ва
бошқа
истиқболли
инновацион
фаолият
натижаларининг
компьютер
технологиялари
,
телекоммуникациялар
,
тиббиёт
ва
транспорт
каби
соҳаларга
кенг
татбиқ
этилиши
долзарб
аҳамият
касб
этмоқда
.
Хусусан
, 2015
йилда
жаҳон
миқёсида
2,9
млн
.
та
ихтироларга
патент
олиш
учун
талабнома
берилган
бўлиб
,
бу
кўрсаткич
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
51
2014
йилга
нисбатан
7,8%
га
ошган
[1].
Шу
билан
бирга
,
иқтисодиёти
ривожланган
давлатлар
олдида
инновацион
фаолиятни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
,
инновацияларни
тижоратлаштириш
,
ҳуқуқий
муҳофаза
қилиш
муаммоларини
ҳал
қилиш
муҳим
вазифа
бўлиб
қолмоқда
.
Жумладан
,
Европа
Иттифоқи
давлатларида
инновацион
муносабатларни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
йўналишларини
белгилаш
борасида
«
Европа
-2020»
стратегияси
ишлаб
чиқилди
,
Иқтисодий
ҳамкорлик
ва
ривожланиш
ташкилоти
томонидан
илмий
-
тадқиқот
,
тажриба
-
конструкторлик
ва
технология
ишларига
(
ИТТКТИ
)
оид
ташкилий
,
ҳуқуқий
,
иқтисодий
муносабатларни
тартибга
солувчи
Фраскати
қўлланмаси
ҳамда
инновацияларни
баҳолашнинг
ҳуқуқий
мезонларини
аниқлаш
бўйича
Осло
қўлланмаси
қабул
қилинган
.
Жаҳонда
инновацион
фаолият
ва
уни
самарали
ҳуқуқий
тартибга
солишнинг
ўзига
хос
хусусиятларини
аниқлаш
асосида
мазкур
жараённи
такомиллаштириш
,
янги
техника
ва
технологияларни
яратиш
ва
жорий
этишнинг
муҳимлигидан
келиб
чиқиб
,
инновацион
фаолиятга
оид
ҳуқуқий
муносабатларнинг
субъектлари
ҳуқуқ
ва
қонуний
манфаатларини
таъминлаш
ва
ҳимоя
қилиш
,
инновацияларни
тижоратлаштиришнинг
янада
самаралироқ
механизмларини
ишлаб
чиқиш
,
интеллектуал
мулкнинг
ҳуқуқий
муҳофазасига
оид
норматив
-
ҳуқуқий
базани
ривожлантириш
ва
тизимлаштириш
,
қонунни
қўллаш
амалиётини
такомиллаштириш
,
шунингдек
ҳуқуқий
тартибга
солиш
йўналиш
ва
истиқболларини
тадқиқ
этиш
муҳим
аҳамият
касб
этмоқда
.
Мустақиллик
йилларида
республикамиз
иқтисодиётини
ривожлантиришда
инновацияларни
яратиш
ва
кенг
жорий
этиш
жараёнларига
алоҳида
аҳамият
берилиб
,
бу
борада
кенг
қамровли
мақсадли
чора
-
тадбирлар
амалга
оширилди
.
Амалга
оширилган
ишлар
натижасида
мазкур
соҳани
муайян
даражада
ривожлантиришга
эришилди
.
Ушбу
йўналишда
инновацион
ғоялар
,
технологиялар
ва
лойиҳалар
ярмаркалари
ташкил
этилди
,
давлат
бошқаруви
институтлари
қайта
ташкил
этилди
,
инновацияларни
яратиш
учун
шарт
-
шароитлар
яхшиланди
ҳамда
мазкур
соҳадаги
ҳуқуқий
база
яратилди
.
Ҳозирда
илмий
-
тадқиқот
ва
инновация
фаолиятини
рағбатлантириш
,
илмий
ва
инновация
ютуқларини
амалиётга
жорий
этишнинг
самарали
механизмларини
яратиш
,
олий
ўқув
юртлари
ва
илмий
-
тадқиқот
институтлари
ҳузурида
ихтисослаштирилган
илмий
-
экспериментал
лабораториялар
,
юқори
технология
марказлари
ва
технопаркларни
ташкил
этиш
[2]
мамлакатни
инновацион
ривожлантиришнинг
устувор
йўналишларидан
бири
сифатида
белгиланиб
,
бу
соҳани
тадқиқ
этиш
муҳим
аҳамият
касб
этмоқда
.
Мамлакатда
интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
,
шу
жумладан
инновациялар
ва
инновацион
фаолият
,
ИТТКТИ
соҳасида
етарли
илмий
ва
институционал
база
мавжуд
.
Бироқ
бу
йўналишда
миллий
қонунчилик
ҳали
яхлит
тизим
сифатида
шаклланмаганлиги
боис
соҳани
ҳуқуқий
тартибга
солишда
кўплаб
муаммолар
учрамоқда
.
Бу
эса
иқтисодиётнинг
юқори
технологияли
тармоқларининг
ривожланишига
,
фан
-
техника
ютуқларини
тижоратлаштиришга
салбий
таъсирини
ўтказмоқда
.
Шу
сабабли
,
инновацион
фаолиятни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
чораларини
кўриб
,
ушбу
соҳани
бошқариш
ва
молиялаштириш
бўйича
бир
қатор
принципиал
жиҳатдан
янги
механизмлар
шаклланмоқда
.
Шу
билан
бирга
айтишимиз
жоизки
,
Ўзбекистонда
инновацион
фаолиятдаги
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатлар
таҳлили
мазкур
соҳани
тартибга
солиш
бўйича
қонунчилик
базасини
такомиллаштириш
қуйидаги
асосий
йўналишларда
олиб
борилиши
лозим
.
1.
Инновацион
фаолиятнинг
моддий
-
техникавий
таъминотини
яхшилаш
.
Мутахассислар
фикрича
, 2009
йилдан
бошлаб
ушбу
соҳанинг
давлат
томонидан
молиялаштирилишининг
кескин
ўсиши
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2008
йил
15
июлдаги
“
Ишлаб
чиқаришга
инновацион
лойиҳалар
ва
технологияларни
жалб
қилишни
рағбатлантириш
бўйича
қўшимча
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
ПҚ
–916-
сонли
қарори
[3]
ҳамда
Вазирлар
Маҳкамасининг
2009
йил
18
августдаги
“
Илмий
ходимларни
келгусида
рағбатлантириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
233-
сонли
қарорининг
[4]
қабул
қилиниши
билан
боғлиқ
.
Таъкидлаш
керакки
,
ҳозирги
пайтда
инновацион
фаолият
,
жумладан
илмий
-
техник
фаолиятни
қўллаб
-
қувватлаш
ва
ривожлантириш
мақсадида
алоҳида
жамғарма
ташкил
этилиб
,
унинг
маблағларидан
қуйидаги
асосий
йўналишларда
фойдаланиш
мумкин
:
вазирликлар
ва
идораларнинг
илмий
-
тадқиқот
ва
олий
таълим
муассасаларида
,
мамлакатда
илм
-
фан
ва
технологияларнинг
жадал
ривожланишини
таъминлашга
,
рақобатбардош
илмий
-
ҳажмдор
маҳаллий
маҳсулотлар
ишлаб
чиқаришни
ўзлаштиришга
йўналтирилган
илғор
илмий
тадқиқотлар
ва
изланиш
ишларини
олиб
бориш
учун
танлов
асосидаги
,
мутлақо
янги
типдаги
ва
замонавий
юқори
технологик
асбоб
-
ускуналар
билан
жиҳозланган
илмий
лабораториялар
ташкил
этиш
бўйича
тадбирларни
молиялаштириш
;
давлат
илмий
-
техника
дастурларини
амалга
оширишда
иштирок
этувчи
илмий
-
тадқиқот
ва
олий
таълим
муассасаларининг
илмий
лабораториялари
учун
қўшимча
замонавий
илмий
асбоб
-
ускуналар
,
зарур
сарфлаш
материаллари
ва
бутловчи
қисмлар
билан
узлуксиз
таъминлаш
учун
маблағлар
ажратиш
ва
ҳоказо
.
Албатта
,
мазкур
чора
-
тадбирлар
инновацион
фаолиятни
ҳуқуқий
тартибга
солишда
давлатнинг
роли
катта
эканлигидан
далолат
бермоқда
ва
шундай
ҳолат
яқин
келажакда
ҳам
давом
этишини
прогноз
қилишимиз
мумкин
.
2.
Инновацион
фаолият
субъектлари
салоҳиятини
ошириш
,
уларнинг
ҳуқуқий
ҳимоясини
амалга
ошириш
.
Шу
ўринда
таъкидлаш
лозимки
,
Ўзбекистон
Республикасида
инновацион
фаолиятни
янада
ривожлантириш
,
унинг
субъектларини
ҳуқуқий
муҳофазасини
юқори
даражага
кўтариш
борасида
бир
қатор
қонунчиликни
такомиллаштириш
кўринишидаги
чора
-
тадбирлар
назарда
тутилиши
керак
:
-
ялпи
ички
маҳсулотда
хизмат
кўрсатиш
соҳаси
улушининг
муттасил
равишда
ўсиши
яқин
истиқболда
ФКни
қайта
кўриб
чиқиш
зарурати
вужудга
келтиради
.
Бунда
,
интеллектуал
(
илмий
-
техникавий
,
инновацион
)
фаолият
билан
боғлиқ
институтлар
(
ИТТКТИ
бажариш
шартномалари
,
интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
)
жаҳон
стандартларига
мослаштириш
;
-
Ўзбекистон
Республикасида
эркин
иқтисодий
ҳудудлар
(“
Навоий
ЭИИЗ
”, “
Жиззах
ЭИЗ
”, “
Ангрен
ЭИЗ
”)
муайян
ҳудудларни
иқтисодий
ривожлантиришда
ўзининг
нақадар
фойдали
эканлигини
кўрсатмоқда
.
Бироқ
мазкур
ҳудудлар
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
52
кўпроқ
тайёр
маҳсулотларни
ишлаб
чиқаришга
ихтисослаштирилганлиги
уларда
инновацияларни
яратишга
унча
эътибор
қаратилмаётганлигига
сабаб
бўлмоқда
.
Шу
билан
бирга
,
мамлакатимиз
айрим
вилоятларида
ташкил
этилаётган
технопарклар
қонунга
мувофиқ
эркин
иқтисодий
ҳудудларнинг
бир
тури
эканлиги
қонуности
ҳужжатлари
билан
инкор
қилинмоқда
.
Шу
сабабли
,
Ўзбекистонда
ривожланган
мамлакатлар
қаторида
илмий
,
ишлаб
чиқариш
кластерларини
барпо
қилиш
учун
“
технопарк
”
тушунчасига
қонун
даражасида
аниқлик
киритиш
;
-
инновацион
фаолиятни
тартибга
солувчи
ҳуқуқий
нормалар
тегишли
даражада
тизимлаштирилмаганлиги
сабабли
,
ушбу
фаолият
субъектларининг
ҳуқуқ
ва
эркинликлари
ҳар
доим
ҳам
ҳимояланган
эмас
.
Айниқса
,
инновацион
фаолиятнинг
маҳсули
бўлмиш
саноат
мулки
объектлари
ҳам
ФК
нормалари
,
ҳам
алоҳида
қонун
ҳужжатлари
билан
тартибга
солинганлиги
ҳуқуқий
онги
доим
ҳам
юқори
бўлмаган
инновацион
фаолият
субъектлари
учун
муайян
қийинчиликлар
туғдирмоқда
.
Шу
сабабли
бу
борадаги
муаммоларни
ҳал
қилиш
йўналишида
инновацион
фаолият
субъектлари
учун
ҳуқуқий
хизмат
соҳасини
ташкил
этиш
мақсадга
мувофиқдир
.
Бунда
айнан
интеллектуал
(
инновацион
)
фаолиятни
ҳуқуқий
таъминотига
ихтисослашган
адвокатлар
ва
юридик
хизмати
ходимларини
тайёрлаш
ва
қайта
тайёрлаш
зарур
.
Ушбу
чора
-
тадбирлар
босқичма
-
босқич
амалиётга
жорий
қилинса
,
Республикада
яқин
истиқболда
инновацион
фаолият
ривожланишини
учун
ҳуқуқий
замин
яратилган
бўлади
.
Шу
сабабли
,
Ўзбекистон
Республикасининг
инновацияларни
ривожлантириш
стратегиясини
ишлаб
чиқиш
ҳамда
унда
алоҳида
норматив
-
ҳуқуқий
базани
такомиллаштириш
блокини
назарда
тутиш
мақсадга
мувофиқдир
.
Ушбу
стратегия
лойиҳасида
,
инновацион
фаолиятнинг
юридик
жиҳатдан
тенг
,
мулкий
жиҳатдан
мустақил
субъектлари
ўртасидаги
муносабатлар
ўрнатилган
,
ўзини
ўзи
тартибга
соладиган
бозор
механизмидан
келиб
чиқиши
лозим
.
Шунингдек
,
мазкур
ҳужжатда
инновацион
фаолият
субъектларининг
мутлақ
ҳуқуқларини
амалга
оширишнинг
кафолатлари
,
турли
шартномавий
-
ҳуқуқий
инструментларни
босқичма
-
босқич
жорий
қилишни
таъминлаш
масалалари
акс
этиши
керак
.
3.
Интеллектуал
мулк
натижаларини
ҳуқуқий
муҳофазасини
янада
оптималлаштириш
.
Иқтисодиёт
тараққиётининг
инновацион
йўлига
ўтиш
жараёни
синхрон
равишда
ҳуқуқда
ҳам
ўзгаришларни
келтириб
чиқармоқда
.
Ҳозирги
пайтда
замонавий
инновацион
технологияларни
яратиш
ва
уларни
ишлаб
чиқаришга
жорий
қилиш
қонунчиликни
такомиллаштиришни
тақозо
қилмоқда
.
Бу
борада
айтиш
жоизки
,
фуқаролик
ҳуқуқ
фани
учун
янги
институт
ҳисобланадиган
ягона
технология
таркибидаги
интеллектуал
фаолият
натижаларидан
фойдаланиш
ҳуқуқи
кўриб
чиқиш
фурсати
етиб
келди
.
Илмий
-
тадқиқот
муассасалари
амалиётида
кўпинча
давлат
гранти
ҳисобидан
молиялаштириладиган
илмий
-
текшириш
,
тажриба
-
конструкторлик
ва
технология
ишларини
бажариш
шартномаларини
ижро
натижаларига
кўра
турли
интеллектуал
мулк
объектлари
олиниши
кузатилмоқда
.
Масалан
,
мазкур
объектлар
битта
шартномани
бажариш
натижасида
олинганлигига
қарамай
,
уларга
нисбатан
алоҳида
-
алоҳида
ҳуқуқий
муҳофаза
қилиш
чоралари
(
патентлар
,
мутлақ
ҳуқуқларни
ўтказиш
шартномалари
)
кўришга
тўғри
келмоқда
.
Натижада
,
яратилган
ягона
инновацион
технологияни
бутунлигича
ҳуқуқий
ҳимоя
қилиш
имконияти
чекланиб
қолмоқда
.
Фикримизча
,
фуқаролик
қонунчилигининг
интеллектуал
мулк
ҳуқуқи
институтига
янги
субинститут
–
ягона
технологияни
киритиш
мақсадга
мувофиқ
бўларди
.
Ягона
технология
–
бу
ихтиролар
,
фойдали
моделлар
,
саноат
намуналари
,
ЭҲМ
учун
дастурлар
ёки
Фуқаролик
кодексининг
интеллектуал
мулкка
оид
қоидаларига
мувофиқ
ҳуқуқий
муҳофаза
этиладиган
интеллектуал
фаолиятнинг
бошқа
натижаларининг
у
ёки
бу
бирикмасини
ўзида
қамраб
олган
,
ҳамда
муайян
амалий
фаолиятнинг
технологик
асоси
бўлиб
хизмат
қиладиган
,
объектив
шаклда
ифодаланган
инновацион
фаолият
натижасидир
.
4.
Инновацион
фаолиятнинг
шартномавий
-
ҳуқуқий
асосларини
халқаро
стандартларга
мувофиқлаштириш
.
Таъкидлаш
жоизки
,
инновацион
фаолиятни
ҳуқуқий
тартибга
солишнинг
яна
бир
муҳим
жиҳати
,
мазкур
фаолият
натижаларининг
саноат
мулки
объектлари
билан
боғлиқ
муаммолардир
.
Амалиётда
мазкур
жараёнлар
кўпинча
илмий
-
тадқиқот
,
тажриба
-
конструкторлик
ва
технология
ишлари
(
ИТТКТИ
)
бажариш
шартномаларини
тузиш
орқали
расмийлаштирилади
.
Бунда
шартнома
бўйича
ижрочи
буюртмачининг
ёзма
розилиги
билан
бажарилган
ишларнинг
натижаларини
патентлашга
ҳақли
бўлади
(
ФК
695-
моддаси
).
Ихтиро
,
фойдали
модель
ва
саноат
намунасига
бўлган
ҳуқуқ
эса
патент
берилган
тақдирдагина
муҳофаза
қилинади
.
Муаммо
шундан
иборатки
,
ФКда
ИТТКТИ
бажариш
шартномаларидаги
тарафлар
иш
натижаларидан
,
шу
жумладан
ҳуқуқий
муҳофазага
лойиқ
натижалардан
шартномада
назарда
тутилган
доирада
ва
шартларда
фойдаланиш
ҳуқуқига
эга
,
деб
эътироф
этилган
.
Шартнома
бажарилишида
олинган
иш
натижалари
ижрочи
томонидан
патентланган
тақдирда
буюртмачининг
улардан
фойдаланиши
қонунийлиги
масаласини
ҳал
қилиш
учун
ҳамда
қонунлар
коллизиясини
олдини
олиш
мақсадида
“
Ихтиролар
,
фойдали
моделлар
ва
саноат
намуналари
тўғрисида
”
ги
Қонунга
тегишли
ўзгартиришлар
киритиш
мақсадга
мувофиқдир
.
Инновацион
фаолиятга
оид
шартномаларини
тузиш
чоғида
тарафларнинг
яратиладиган
натижалардан
фойдаланишга
бўлган
ҳуқуқлари
тўғрисидаги
масалани
ҳал
қилиш
лозим
.
Эришилган
натижаларга
бўлган
ҳуқуқларни
буюртмачи
билан
ижрочи
ўртасида
тақсимлашнинг
мумкин
бўлган
икки
варианти
қонун
йўли
билан
мустаҳкамланган
.
Тарафлар
натижадан
фойдаланиш
шартлари
ва
чегарасини
бевосита
шартномада
белгилашлари
мумкин
.
Шартномада
бундай
шарт
мавжуд
бўлмаса
,
Фуқаролик
кодекси
696-
моддаси
иккинчи
қисмининг
диспозитив
нормаси
амал
қилади
:
агар
шартномада
бошқача
тартиб
назарда
тутилган
бўлмаса
,
буюртмачи
ўзига
ижрочи
томонидан
берилган
иш
натижаларидан
,
шу
жумладан
ҳуқуқий
муҳофазага
лойиқ
натижалардан
фойдаланиш
ҳуқуқига
эга
,
ижрочи
эса
,
ўзи
олган
натижалардан
ўз
эҳтиёжлари
учун
фойдаланишга
ҳақли
.
Бизнингча
,
мазкур
қоида
ноаниқ
ва
шу
боис
уни
амалда
қўллаш
коллизияларни
келтириб
чиқаради
.
Юқоридаги
ҳолатлардан
келиб
чиқиб
,
ҳамда
миллий
иқтисодиётни
модернизация
қилиш
нуқтаи
назаридан
“
Инновацион
фаолият
тўғрисида
”
ги
Қонунни
ишлаб
чиқиш
жараёнида
унда
инновациялар
,
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
53
инновацион
фаолият
ва
ИТТКТИга
таъриф
,
инновацион
фаолият
иштирокчиларининг
ҳуқуқий
мақоми
,
уларнинг
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлари
,
жавобгарлиги
,
инновацион
фаолиятни
амалга
ошириш
шакллари
,
турлари
,
инновацион
фаолиятни
давлат
томонидан
тартибга
солиниши
ва
молиялаштирилиши
,
ИТТКТИ
бажариш
шартномалари
ҳамда
улардан
келиб
чиқувчи
бошқа
фуқаролик
-
ҳуқуқий
шартномалар
,
инновация
натижаларини
тижоратлаштириш
ва
ҳоказо
белгиланиши
мақсадга
мувофиқ
.
Мазкур
қонуннинг
қабул
қилиниши
,
миллий
иқтисодиётимизни
модернизация
қилишга
,
саноатнинг
юқори
технологияли
тармоқларини
қўллаб
-
қувватлашга
,
кичик
тадбиркорлик
субъектларига
инновацион
фаолиятда
кенг
қатнашиш
учун
замин
яратилишига
,
илмий
-
тадқиқот
,
тажриба
-
конструкторлик
,
лойиҳалаштириш
билан
шуғулланувчи
субъектларнинг
янада
фаоллашишига
олиб
келади
.
Инновацион
фаолиятни
ҳуқуқий
тартибга
солишдаги
яна
бир
муаммо
–“
технопарк
”
тушунчасининг
“
Эркин
иқтисодий
зоналар
тўғрисида
”
ги
Ўзбекистон
Республикаси
Қонунининг
8-
моддасида
назарда
тутилган
бўлсада
,
биронта
қонун
ҳужжатида
унга
ҳуқуқий
таъриф
берилмаганлиги
.
Жаҳон
тажрибасидан
(
АҚШ
,
ЕИ
,
Япония
,
Хитой
,
Россия
ва
бошқалар
)
келиб
чиқиб
,
шуни
айтиш
керакки
,
технопарклар
,
энг
аввало
,
тегишли
ҳудуддаги
илмий
-
тадқиқот
,
олий
таълим
муассасалари
билан
тадбиркорлик
субъектлари
биргаликдаги
инновацион
фаолияти
олиб
бориши
учун
ташкил
этилади
.
Бунга
энг
ёрқин
мисол
тариқасида
АҚШдаги
Стенфорд
Университети
технопарки
(
Силикон
водийси
),
Буюк
Британиядаги
Эдинбург
,
Кембридж
университетлари
илмий
-
тадқиқот
марказлари
,
Россиядаги
Сколково
,
Дубна
ва
ҳоказоларни
келтириш
мумкин
.
Хулоса
қилиб
айтиш
мумкинки
,
инновацион
фаолиятни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
фақатгина
фуқаролик
қонун
ҳужжатларини
такомиллаштириш
билан
чекланмаслиги
керак
.
Бу
масалага
комплекс
тарзда
ёндашиб
,
ҳуқуқнинг
бошқа
соҳаларига
(
молия
,
солиқ
,
жиноят
,
маъмурий
,
хўжалик
ва
ҳоказо
)
оид
қонунчилик
нормалари
ҳозирги
замон
талабларига
мувофиқ
қайта
кўриб
чиқилиши
лозим
.
Бунда
инновацион
фаолият
маҳсулотини
ишлаб
чиқариш
тармоқларига
кенгроқ
жорий
қилиш
ва
тижоратлаштириш
,
иқтисодиётнинг
юқори
технологияли
соҳаларини
ривожлантиришга
қаратилган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларни
қабул
қилиш
зарур
.
Шунингдек
,
инновацион
фаолиятни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
алоҳида
ҳуқуқий
қоидалар
мажмуидан
шакллантирилиши
керак
бўлиб
,
бунда
фуқаролик
,
тадбиркорлик
,
молия
ва
маъмурий
ҳуқуқ
соҳаларининг
тартибга
солиш
услубларини
ифодалайдиган
комплекс
ҳуқуқ
соҳаси
сифатида
«
инновация
ҳуқуқи
»
фанга
киритиш
жоиздир
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1. IP Facts and Figures // http://www.wipo.int.
2.
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2017
йил
7
февралдаги
ПФ
–4947-
сон
“
Ўзбекистон
Республикасини
янада
ривожлантириш
бўйича
Ҳаракатлар
стратегияси
тўғрисида
”
ги
Фармони
//
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
,
2017.,
№
6, 70-
модда
.
3.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
. – 2008
й
.,
№
29-30, 280-
модда
4.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
. – 2009
й
.,
№
34-
сон
, 370-
модда
.
